Canllawiau

Canllaw trwyddedu gweithredwyr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus

Trosolwg o'r system trwyddedu gweithredwyr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus

• Gan: Traffic Commissioners for Great Britain
• Cyhoeddwyd: 15 March 2023
• Diweddarwyd ddiwethaf: 6 February 2024 — Gweld pob diweddariad

Applies to England, Scotland and Wales

Mae’r canllaw hwn yn rhoi trosolwg o sut mae’r system reoleiddio yn gweithio i weithredwyr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus.

I gael rhagor o wybodaeth am drwyddedu gweithredwyr, ewch i’r tudalennau ar drwyddedau gweithredwr Cerbyd Gwasanaeth Cyhoeddus.

Cyflwyniad

Mae’r canllaw hwn yn rhoi cyngor i weithredwyr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus ar sut mae’r system trwyddedu gweithredwyr yn gweithio. Bwriedir iddo helpu gweithredwyr newydd a phresennol i ddeall gofynion y system trwyddedu gweithredwyr.

Bwriedir rhoi crynodeb o drwyddedu gweithredwyr a chyfeirio defnyddwyr at ble y gallai fod cyngor pellach ar gael.

Os ydych yn weithredwr newydd, bydd y canllaw hwn yn ddefnyddiol i ddeall y gweithdrefnau trwyddedu gweithredwyr a’r gofynion y bydd yn rhaid i chi eu bodloni i ddal trwydded. Gall fod yn ddefnyddiol i weithredwyr profiadol a sefydledig fel gloywi ac i ddatblygu eich dealltwriaeth o drwyddedu gweithredwyr.

Nid yw’n ddogfen gyfreithiol. Ni all Comisiynwyr Traffig Prydain na’r Adran Drafnidiaeth roi cyngor cyfreithiol penodol i weithredwyr. Os nad ydych yn siŵr os ydych yn cydymffurfio â’r gyfraith, dylech geisio cyngor cyfreithiol annibynnol a gwybodus.

Mae’r canllaw hwn yn ymwneud â thrwyddedu gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus yn unig. Mae canllawiau ar redeg gwasanaethau bws lleol ar gael yn Canllaw i cofrestru a gweithredu gwasanaethau bws lleol yn Lloegr a Chymru.

Gallwch ddod o hyd i ganllawiau ar Gerbydau Nwyddau yn y Canllaw trwyddedu gweithredwyr cerbydau Nwyddau.

Pwrpas Trwyddedu Gweithredwyr

Prif ddiben trwyddedu gweithredwyr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus yw sicrhau bod cerbydau gwasanaeth cyhoeddus yn cael eu defnyddio’n ddiogel a phriodol a chefnogi cystadleuaeth deg drwy gymhwyso’r rheolau’n gyson. Mae’r prif ddarpariaethau trwyddedu i’w gweld yn Neddf Cerbydau Teithwyr Cyhoeddus 1981  a Rheoliadau Cerbydau Gwasanaeth Cyhoeddus (Trwyddedau Gweithredwyr) 1995. Gellir dod o hyd i ddarpariaeth berthnasol hefyd yn y  Neddf Trafnidiaeth 1985 a  Rheoliadau Cerbydau Gwasanaeth Cyhoeddus (Trwyddedau Gweithredwyr) (Ffioedd) 1995.

Rôl Comisiynwyr Traffig Prydain a’r Uwch Gomisiynydd Traffig

Comisiynwyr traffig yw rheolyddion y diwydiant trafnidiaeth ffyrdd ym Mhrydain. Penodir comisiynwyr traffig gan yr Ysgrifennydd Gwladol dros Drafnidiaeth ond maent yn gweithredu’n annibynnol ar y Llywodraeth a’r asiantaethau gorfodi, gan gynnwys yr Asiantaeth Safonau Gyrwyr a Cherbydau.

Eu swyddogaeth yw sicrhau mai dim ond gweithredwyr nwyddau a cherbydau teithwyr diogel a dibynadwy y caniateir iddynt gael eu trwyddedu. Gellir dod o hyd i ragor o wybodaeth ar wefan Comisiynwyr Traffig Prydain.

At ddibenion trwyddedu gweithredwyr, rhennir Prydain yn wyth ardal draffig. Mae comisiynydd traffig yn cael ei ddefnyddio gan yr Uwch Gomisiynydd Traffig i fod yn gyfrifol am faes traffig penodol.

Bydd comisiynydd traffig yn ystyried ac yn rhoi trwydded yn seiliedig ar yr ymrwymiadau ffurfiol (addewidion) a roddwyd gan yr ymgeisydd, ac mae ganddo hawl i ddisgwyl i’r gweithredwr gydymffurfio â’r ymgymeriadau hynny yn ystod oes y drwydded. Gall comisiynwyr traffig gymryd camau rheoleiddio yn erbyn gweithredwr os ydynt yn methu â chydymffurfio - lle gallant ddirymu, atal neu gyfyngu ar y nifer neu’r math o gerbydau y gellir eu gweithredu o dan awdurdod trwydded gweithredwr.

Penodir yr Uwch Gomisiynydd Traffig gyda phwerau cyfreithiol i leoli comisiynwyr traffig ac i ddarparu canllawiau statudol a chyfarwyddiadau statudol i gomisiynwyr traffig ar sut y dylent gyflawni eu swyddogaethau. Mae hyn yn helpu i sicrhau ymagwedd gyson ac yn rhoi cyngor defnyddiol i ddefnyddwyr gwasanaeth eraill.

Cyfeirir at y dogfennau hyn drwy’r canllaw hwn fel Dogfennau Statudol yr Uwch Gomisiynydd Traffig sy’n cael eu huwchlwytho ar wefan y Comisiynwyr Traffig.

Cefnogir comisiynwyr traffig yn eu swyddogaethau gan Ddirprwy Gomisiynwyr Traffig. Mae Dirprwy Gomisiynwyr Traffig yn cael eu defnyddio am y dyddiau y mae eu hangen. Nid ydynt yn apwyntiadau amser llawn.

Darperir cymorth gweinyddol i’r comisiynwyr traffig gan staff sy’n gweithio yn Swyddfa’r Comisiynydd Traffig. Mae staff naill ai wedi’u lleoli yn y Tîm Trwyddedu yn Leeds neu yn y Tîm Cydymffurfedd (wedi’i leoli mewn wyth lleoliad rhanbarthol). Mae’r staff hyn yn cefnogi gwrandawiadau y tribiwnlysoedd a gyflawnir gan y comisiynwyr traffig.

Dylid gwneud ceisiadau am drwydded gweithredwr cerbyd trwy hunanwasanaeth Trwyddedu Gweithredwyr Cerbydau.

Rôl yr Asiantaeth Safonau Gyrwyr a Cherbydau (DVSA)

Mae’r Asiantaeth Safonau Gyrwyr a Cherbydau yn gyfrifol am sicrhau bod gweithredwyr cerbydau nwyddau a theithwyr yn cydymffurfio â deddfwriaeth sy’n ymwneud â materion gan gynnwys oriau gyrwyr, addasrwydd i’r ffordd fawr, trwyddedu gweithredwyr a llwytho cerbydau’n ddiogel.

Mae’r DVSA yn annibynnol ar y comisiynwyr traffig, ond bydd yn cyflwyno adroddiadau o ddiffyg cydymffurfio i’r comisiynwyr traffig i’w hystyried.

Mae rhagor o wybodaeth am yr Asiantaeth Safonau Gyrwyr a Cherbydau ar gael ar wefan y DVSA.

Rôl yr Adran Drafnidiaeth (DfT)

Yr Ysgrifennydd Gwladol dros Drafnidiaeth (gan weithio drwy’r Senedd) sy’n gyfrifol am bennu gofynion cyfreithiol trwyddedu gweithredwyr, sefydlu rolau a chyfrifoldebau’r comisiynwyr traffig a’r DVSA. Mae comisiynwyr traffig yn annibynnol ar y Llywodraeth.

Ceir rhagor o wybodaeth am yr Adran Drafnidiaeth ar wefan y DfT.

Dychwelyd i’r Cynnwys

Trosolwg o Drwyddedu Gweithredwyr

Pan fydd angen trwydded gweithredwr cerbyd gwasanaeth cyhoeddus

Fel arfer bydd angen trwydded gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus arnoch os yw’ch cerbyd wedi’i ddylunio neu ei addasu i gludo naw neu fwy o deithwyr a bod taliad yn cael ei gymryd am gludo teithwyr (gelwir hyn yn ‘llogi neu wobr’).

Os ydych yn gweithredu cerbydau llai (y rhai sydd ag wyth neu lai o seddi teithwyr) i’w llogi neu am dâl, mae’n debygol y bydd angen i chi gael eich trwyddedu gan awdurdod lleol o dan drefn hurio preifat neu dacsi. Fodd bynnag, mae rhai amgylchiadau pan ellir dosbarthu’r cerbydau hyn fel cerbydau gwasanaeth cyhoeddus fel y gellir eu gweithredu o dan drwydded gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus. Mae’r gofynion ar gyfer pryd y gellir dosbarthu cerbydau bach fel cerbydau gwasanaeth cyhoeddus wedi’u nodi isod.

Mae eithriad i’r gofyniad i ddal trwydded gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus ar gyfer sefydliadau sy’n darparu trafnidiaeth ‘heb fwriad i wneud elw’ ac sy’n bodloni’r meini prawf llym i weithredu gan ddefnyddio trwydded a roddwyd o dan adran 19 neu adran 22 o Ddeddf Trafnidiaeth 1985. Mae gwybodaeth am gymhwysedd ar gyfer y trwyddedau hyn ar gael yn ffurflen ganllaw DfT.

Diffiniadau

Llogi neu Wobr

At ddiben trwyddedu gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus, diffinnir ‘llogi neu wobr’ fel unrhyw daliad mewn arian parod neu fath sy’n rhoi’r hawl i berson gael ei gario, p’un a yw’r hawl honno’n cael ei harfer ai peidio. Mae hefyd ni waeth a wneir elw ai peidio.

Gellir gwneud y taliad i’r gweithredwr, y gyrrwr neu unrhyw asiant neu gynrychiolydd sy’n gweithredu ar ran y gweithredwr.

Gall y taliad gael ei wneud gan y teithiwr, neu ar ran y teithiwr. Gall fod yn daliad uniongyrchol (e.e. pris tocyn) neu’n daliad anuniongyrchol (gallai hyn fod yn gyfnewid am wasanaethau fel tanysgrifiad aelodaeth i glwb, taliad am wely mewn gwesty, ffioedd ysgol neu daliad am docynnau cyngerdd) pan fyddwch yn teithio yn gynwysedig. Nid oes rhaid i’r taliad fod yn arian ac nid oes angen cymryd yr hawl i deithio.

Tocynnau ar wahân

Mae tocynnau ar wahân yn golygu taliad unigol ar gyfer pob teithiwr i wneud y daith. Gellir talu am y cerbyd neu cyn y daith mewn man gwerthu (peiriant tocynnau, siop bapurau newydd, gorsaf gerbydau neu swyddfa). Gellir talu hefyd trwy ddulliau anuniongyrchol (mewn perthynas â gwasanaethau eraill megis tocynnau cyngerdd lle mae teithio wedi’i gynnwys).

Nid yw prisiau tocynnau ar wahân fel arfer yn berthnasol pan fydd y cerbyd yn cael ei logi yn ei gyfanrwydd oni bai bod teithwyr wedi gwneud taliadau unigol am yr hawl i deithio.

Cerbydau Gwasanaeth Cyhoeddus

Bysiau mini a cherbydau mwy

Os yw’r cerbyd wedi’i ddylunio neu ei addasu i gludo naw neu fwy o deithwyr, a’i fod yn gwneud hynny am dâl neu wobr, mae’n gerbyd gwasanaeth cyhoeddus.

Rhaid i gerbyd gael y gymeradwyaethbriodol, caelei  brofi ac, os oes angen, fodloni gofynion hygyrchedd.

Cerbydau bach - lle codir tâl ar wahân

Gellir diffinio cerbyd bach gydag wyth sedd neu lai fel cerbyd gwasanaeth cyhoeddus os caiff ei ddefnyddio i gludo teithwyr am dâl neu wobr wrth godi tâl ar wahân.

Ond rhaid i’r defnydd o’r cerbyd hefyd fodloni un o ddau amod a ganlyn i’w drin fel cerbyd gwasanaeth cyhoeddus:

(i) Rhaid i’r teithwyr fod wedi’u dwyn ynghyd at ddibenion gwneud y daith gan yrrwr neu berchennog y cerbyd neu gan ryw gyfryngwr arall sy’n cael ei dalu am wneud hynny.

Yn ogystal, mae’n rhaid bod pob taith wedi’i hysbysebu i’r cyhoedd, er mwyn creu cyfle gwirioneddol i aelodau’r cyhoedd gael eu cario ar y siwrnai benodol dan sylw, h.y. nid yw’r daith yn un llogi unigryw i unigolyn neu grŵp, er bod prisiau tocynnau ar wahân yn cael eu talu. Nid yw hysbysebu mewn addoldy, man gwaith, clwb neu gymdeithas wirfoddol arall er gwybodaeth i’r bobl sy’n bresennol yn y mannau hynny, neu mewn cyfnodolion a ddosberthir yn gyfan gwbl neu’n bennaf ymhlith pobl o’r fath, yn cyfrif fel hysbyseb i’r cyhoedd.

Yn olaf, os bydd cyrchfannau lluosog, dylid gwahaniaethu prisiau’r daith yn seiliedig ar bellter neu amser.

(ii) Mae’n rhaid i’r broses o wneud cytundeb ar gyfer talu prisiau tocynnau ar wahân fod wedi’i gychwyn gan yrrwr neu berchennog y cerbyd, neu gan ryw gyfryngwr arall sy’n cael ei dalu am wneud hynny – nid gan y teithwyr eu hunain, nac unrhyw barti arall. Yn ogystal, fel yn amod 1, rhaid i bob taith gael ei hysbysebu i’r cyhoedd ymlaen llaw fel taith sy’n agored i deithwyr i’w cludo am brisiau tocynnau ar wahân.

Cerbydau bach - lle na chodir tâl am docynnau ar wahân (Cymru a Lloegr yn unig)

Yn ogystal, gall cerbyd bach gael ei ddefnyddio o dan awdurdod trwydded gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus, hyd yn oed pan na fydd tocynnau ar wahân yn cael eu codi ond dim ond mewn rhai amgylchiadau. Mae hyn yn berthnasol i gerbydau a weithredir yng Nghymru a Lloegr yn unig.

Dim ond lle mae defnyddio cerbydau bach yn ffurfio rhan fach o weithrediad bws mawr y mae hyn yn berthnasol. Mae canllawiau a ddarparwyd gan yr Adran Drafnidiaeth yn awgrymu, er mai mater i’r llysoedd yw’r penderfyniad terfynol ynghylch yr hyn sy’n gyfystyr â ‘rhan fach’, y ddealltwriaeth yw, os bydd llai na 10% o’r fflyd o gerbydau sydd wedi’u trwyddedu o dan drwydded gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus yn cael eu cerbydau bach gall yr eithriad fod yn berthnasol. Fodd bynnag, gellir ystyried ffactorau eraill megis milltiredd neu incwm.

Dylech fod yn barod i fodloni’r comisiynydd traffig mai dim ond rhan fach o’r busnes yw defnyddio cerbydau bach. Gellir diffinio hyn fel ‘llai na’, ‘dinod’ neu ‘ddibwys’. Rhaid darparu esboniad a’i ategu gan dystiolaeth ddogfennol megis manylion y defnydd posibl o gerbydau neu’r incwm y bydd y cerbyd bach yn ei gynhyrchu, o gymharu â’r un ffigurau ar gyfer y fflyd gyfan.

Os ydych yn gweithredu cerbydau bach ac yn methu â bodloni unrhyw un o’r cymwysterau / meini prawf a nodir uchod, mae’n debyg eich bod yn gweithredu’r cerbydau bach fel Cerbyd Hurio Preifat na ddylid ei ddefnyddio o dan eich trwydded gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus. Dylech gysylltu â’ch awdurdod lleol neu Transport for London ar unwaith i ofyn am gyngor ar gael trwydded Cerbyd Hurio Preifat.

Cerbydau bach - lle na chodir tâl am docynnau ar wahân (Yr Alban)

Fel y nodir uchod, yn yr Alban rhaid i unrhyw gerbyd cludo teithwyr bach (o wyth neu lai o seddi teithwyr) gael ei drwyddedu fel car hurio preifat (PHC) lle caiff ei ddefnyddio i’w logi drwy drefniant preifat. Gallai enghreifftiau o ddefnydd o’r fath gynnwys llogi preifat, contractau ysgol neu deithiau bywyd gwyllt. Rhaid ystyried pob math o ddefnydd ar wahân yn ôl ei rinweddau.

Nid oes angen trwydded Cerbyd Hurio Preifat ar gyfer cerbydau bach o’r math hwn os mai dim ond i gludo teithwyr am brisiau tocynnau ar wahân ar wasanaeth lleol cofrestredig y cânt eu defnyddio. O dan yr amgylchiadau hynny bydd angen iddynt gael eu diogelu gan drwydded gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus.

Fodd bynnag, os defnyddir y cerbyd ar gyfer hurio preifat ac ar gyfer gwasanaethau cofrestredig, bydd angen y ddau fath o drwydded (Cerbyd Hurio Preifat a Cherbyd Gwasanaeth Cyhoeddus).

Sefyllfaoedd lle nad oes angen trwydded gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus ar gyfer cerbydau bach

Os nad ydych yn bodloni unrhyw un o’r meini prawf uchod mae’n debygol na fydd eich cerbyd bach yn dod o fewn y gofynion i gael ei ddosbarthu fel cerbyd gwasanaeth cyhoeddus. Mae’n bwysig eich bod yn ceisio cyngor priodol gan awdurdodau trwyddedu perthnasol. Gall rhai enghreifftiau, fel a ganlyn, gynnwys lle:

• rydych yn rhoi lifftiau mewn car, neu’n cymryd rhan mewn cynllun car cymdeithasol sy’n cael ei redeg gan awdurdod lleol ac rydych yn codi tâl ar bobl i dalu eich costau rhedeg (ynghyd â gwisg gyffredinol, a dim byd mwy). Bydd eich car yn dal i gael ei drin fel cerbyd preifat, nid tacsi, car llog neu gerbyd gwasanaeth cyhoeddus;
• rydych yn rhedeg busnes tacsi neu hurio preifat ac yn codi tâl am logi’r cerbyd cyfan. Ni fyddwch yn codi prisiau tocynnau ar wahân felly nid yw eich cerbyd yn cael ei ddosbarthu fel cerbyd gwasanaeth cyhoeddus. Bydd angen i chi gael trwydded tacsi neu gerbyd gwasanaeth cyhoeddus neu gerbyd hurio preifat a roddwyd gan yr awdurdod lleol os oes system drwyddedu mewn grym o fewn eich ardal weithredu;
• mae eich tacsis trwyddedig yn gweithredu o fannau awdurdodedig o dan gynllun rhannu tacsis awdurdod lleol.

Mathau o drwydded gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus

Mae pedwar math o drwydded gweithredwr cerbydau nwyddau. Bydd y math o drwydded sydd ei hangen yn dibynnu ar ddefnydd a’r math o gerbyd.

Y gwahanol fathau o drwyddedau yw fel a ganlyn:

Trwydded ryngwladol safonol

Mae trwydded ryngwladol safonol yn caniatáu ichi weithredu unrhyw nifer o gerbydau o fewn eich caniatâd, yn y Deyrnas Unedig ac ar deithiau rhyngwladol.

Bydd gweithredwyr sy’n cael trwyddedau rhyngwladol safonol hefyd yn derbyn Copi Ardystiedig Cerbyd Gwasaneth Cyhoeddus ar gyfer pob cerbyd y maent yn dymuno gweithredu’n rhyngwladol. Mae’r rhain yn ofynnol ar gyfer pob gweithrediad yng ngwledydd yr UE, neu drwyddynt, ac mae’n ofynnol i’r dogfennau hynny gael eu cario ar y cerbyd pan fyddwch dramor.

Os ydych yn bwriadu gweithredu gwasanaethau bws neu goets rhyngwladol a theithiau, gweler canllaw canlynol yr Adran Drafnidiaeth.

Trwydded genedlaethol safonol

Mae trwydded genedlaethol safonol yn caniatáu i chi weithredu unrhyw nifer o gerbydau o fewn eich awdurdodiad, ond dim ond o fewn y Deyrnas Unedig.

Trwydded gyfyngedig

Mae trwydded gyfyngedig yn awdurdodi defnyddio cerbydau gwasanaeth cyhoeddus gyda’r canlynol:

a) wyth neu lai o seddi teithwyr; a

b) naw i 16 o seddi teithwyr ond dim ond pan gânt eu defnyddio

i) nad yw yng nghwrs busnes cludo teithwyr e.e. cânt eu defnyddio mewn cysylltiad â busnes gwesty; neu

ii) gan berson nad yw ei brif alwedigaeth yn ymwneud â gweithredu cerbydau gwasanaeth cyhoeddus sy'n gallu cludo naw neu fwy o deithwyr. h.y. mae gweithrediad y bws mini yn ymylol ac nid yn brif alwedigaeth deiliad y drwydded.

Mae’r cyfyngiadau ar brif feddiannaeth yn berthnasol i gerbydau rhwng naw ac 16 sedd teithwyr. Os yw’r drwydded gyfyngedig yn enw cwmni cyfyngedig a’ch bod am redeg cerbydau o naw i 16 o seddi teithwyr, mae’r rheol o ran y brif feddiannaeth yn berthnasol i’r endid cyfreithiol, sef y cwmni cyfyngedig mewn geiriau eraill.

Uchafswm nifer y cerbydau y gellir eu hawdurdodi o dan drwydded gyfyngedig yw dau. Nid yw’r cyfyngiad hwn yn gymwys i ddarparwr gwasanaeth cyffredinol (o fewn ystyr Rhan 3 o Ddeddf Gwasanaethau Post 2011) at unrhyw ddibenion mewn cysylltiad â darparu gwasanaeth post cyffredinol.

Trwydded gyfyngedig arbennig

Dim ond i rywun sydd eisoes yn dal trwydded tacsi, trwydded Cerbyd Hurio Preifat neu drwydded Car Hurio Preifat y gellir rhoi trwydded gyfyngedig arbennig. Mae’n caniatáu i ddeiliad tacsi trwyddedig, cerbyd hurio preifat neu gar hurio preifat weithredu gwasanaeth bws lleol. Mae’r ffordd yr ydych yn gwneud cais am y drwydded hon a’r gofynion yn wahanol i bob math arall o drwydded.

Ni all unrhyw un wrthwynebu eich cais a gellir rhoi’r drwydded unwaith y bydd y comisiynydd traffig wedi sicrhau bod gennych o leiaf un drwydded tacsi neu gerbyd hurio preifat.

Mae’r drwydded yn eich diogelu am byth ar gyfer yr holl dacsis, cherbydau hurio preifat neu gar hurio preifat y mae gennych drwyddedau ar eu cyfer, cyn belled â’ch bod yn talu’r ffi berthnasol i gadw’ch trwydded mewn grym. Er y gall nifer eich cerbydau newid yn ystod y cyfnod hwn ni fydd angen i chi newid eich trwydded arbennig. Gallwch ddefnyddio unrhyw gerbyd yr ydych yn berchen arno sydd wedi’i drwyddedu fel tacsi, cerbyd hurio preifat neu gar hurio preifat.

Fodd bynnag, mae’n rhaid ichi addo gweithredu gwasanaeth lleol, sydd wedi’i gofrestru gyda’r comisiynydd traffig neu’r awdurdod lleol perthnasol cyn eich bod am iddo ddechrau. Os yw’r gwasanaeth i redeg yn Llundain yna bydd angen trwydded arnoch gan Transport for London (TfL).

Rhaid iddo fod ag o leiaf un man aros yn ardal y cyngor dosbarth a roddodd eich trwydded tacsi neu gerbyd hurio preifat. Gall mannau aros eraill fod mewn unrhyw ardal arall.

Tra bod yn rhaid i unrhyw gerbyd yr ydych yn ei ddefnyddio o dan drwydded gyfyngedig arbennig fod yn dacsi trwyddedig, cerbyd hurio preifat neu gar hurio preifat, rhaid iddo beidio â chael ei ddefnyddio i geisio am logi anghynhwysol, neu godi teithwyr sy’n aros wrth safleoedd tacsis pan fydd yn cael ei ddefnyddio ar wasanaeth lleol y cerbyd. Rhaid bod hysbysiad ar flaen y cerbyd gyda’r gair ‘Bws’ mewn llythrennau o leiaf 60mm o uchder ac yn dangos y llwybr, y cyrchfan neu’r math o wasanaeth yr ydych yn ei redeg. Rhaid i chi hefyd gael bwrdd prisiau wedi’i arddangos yn y cerbyd fel y gall teithwyr wirio’r pris ar gyfer unrhyw daith, neu sut mae’r pris yn cael ei gyfrifo.

Gellir defnyddio’r cerbyd i weithredu gwasanaethau tacsi neu hurio preifat pan nad yw’n cael ei ddefnyddio i ddarparu gwasanaeth bws lleol.

Unwaith y bydd y gwasanaeth wedi’i gofrestru rydych wedi ymrwymo i redeg ar yr adegau y dywedasoch y byddai ac ar hyd y llwybr cofrestredig.

Cyn cofrestru dylech ddarllen Canllaw i cofrestru a gweithredu gwasanaethau bws lleol yn Lloegr a Chymru.

Gwasanaethau bws lleol (ac eithrio gwibdeithiau a theithiau) yw’r unig fath o weithrediad cerbyd gwasanaeth cyhoeddus y gallwch ei wneud. Ni allwch redeg unrhyw fath arall o wasanaeth cerbyd gwasanaeth cyhoeddus gyda’ch tacsis na cherbydau hurio preifat (e.e. gwasanaeth cyflym gyda mannau aros mwy na 15 milltir ar wahân).

Pwy all ddal trwydded gweithredwr?

Dylid gwneud cais am y drwydded yn enw’r person, cwmni neu bartneriaeth sy’n gweithredu’r cerbyd. Cewch eich ystyried fel gweithredwr y cerbyd os:

• mai chi yw gyrrwr a pherchennog y cerbyd; neu

• yw’r gyrrwr yn weithiwr neu’n asiant i chi (h.y. rydych yn ei dalu i yrru’r cerbyd ar eich rhan).

Gall mathau eraill o sefydliadau ddal trwydded e.e. awdurdodau lleol ac elusennau. Ceir rhagor o fanylion yn  Nogfen Statudol yr Uwch Gomisiynydd Traffig ar endidau cyfreithiol.

Gofynion i ddal trwydded gweithredwr

Gofynion i bob deiliad trwydded

Rhaid i bob ymgeisydd a deiliad am drwydded gweithredwr safonol neu gyfyngedig (ond nid ymgeiswyr am drwyddedau cyfyngedig arbennig):

Y gallu i ufuddhau i’r holl gofynion

Bydd angen i chi ddangos i gomisiynydd traffig bod gennych chi, ac ar gyfer trwyddedau safonol, eich rheolwr(wyr) trafnidiaeth – systemau digonol ar waith i sicrhau eich bod chi a’ch staff yn gallu ufuddhau i’r holl reolau, yn enwedig o ran:

Cael cyfleusterau a threfniadau boddhaol ar gyfer cynnal cerbydau mewn cyflwr addas a defnyddiol

Rhaid i chi fodloni comisiynydd traffig y bydd eich cerbydau’n cael eu cadw mewn cyflwr ffit a defnyddiol bob amser.

Gall comisiynydd traffig ofyn am gael gweld copïau o unrhyw gontractau cynnal a chadw neu lythyrau gan garej os nad ydych yn gwneud y gwaith hwn eich hun.

Gallwch ddod o hyd i gyngor llawn am y gofynion ar gyfer trefniadau cynnal a chadw yn Y Canllaw i Gynnal Parodrwydd i’r Ffordd.

Trefniadau boddhaol ar gyfer sicrhau cydymffurfedd gyda rheolau oriau gyrwyr

Sicrhau bod gan yrwyr y drwydded a hyfforddiant cywir i yrru cerbyd gwasanaeth cyhoeddus

Bod â mynediad at ganolfan weithredu addas

Bydd angen i chi fodloni comisiynydd traffig sydd â [#Canolfannaugweithredu] addas lle bydd cerbydau’n cael eu parcio pan nad ydynt yn cael eu defnyddio. Rhaid bod y ganolfan weithredu yn:

• ddigon mawr ar gyfer y cerbydau a gedwir yno fel arfer a chynnal gwiriadau o’r cerbydau i sicrhau eu bod yn cydymffurfio â’r rheolau gyrru a gweithredu;

• bod yn ddiogel i gerbydau fynd i mewn ac allan fel y gellir cydymffurfio â’r rheolau ar yrru’n ddiogel;

• darparu digon o le parcio oddi ar y stryd ar gyfer eich holl gerbydau gwasanaeth cyhoeddus.

Gallu dangos enw da

Mae enw da yn cyfeirio at ymddygiad yr ymgeisydd neu ddeiliad trwydded. Mae hyn yn cynnwys euogfarnau perthnasol a hysbysiadau cosb benodedig y mae’r gweithredwr neu unrhyw un o’u cyflogeion wedi’u cael yn ystod y pum mlynedd diwethaf. Gall comisiynydd traffig hefyd ystyried unrhyw faterion eraill sy’n effeithio ar enw da gweithredwr neu ar ei addasrwydd a’i allu i reoli trwydded gweithredwr, gan gynnwys y rheini a godwyd gan unrhyw un sy’n gwrthwynebu cais.

Os na fydd gweithredwr yn datgelu euogfarnau yn ystod y cais neu’n hysbysu’r comisiynydd traffig am unrhyw euogfarnau a gafwyd ar ôl i drwydded gael ei rhoi, gall comisiynydd traffig ystyried cymryd camau yn erbyn y drwydded.

Ceir rhagor o fanylion yn Nogfen Statudol yr Uwch Gomisiynydd Traffig ar enw da.

Bod â sefyllfa ariannol ddigonol

Mae hyn yn ofynnol er mwyn sicrhau bod gennych ddigon o arian i gadw cerbydau mewn cyflwr addas a defnyddiol. Mae’r cyfraddau gofynnol wedi’u nodi isod:

Cyfraddau ar gyfer trwyddedau safonol o 1 Ionawr 2021:

Cerbyd	Cerbyd gwasanaeth cyhoeddus
Cerbyd cyntaf	£8,000 ar gyfer y cerbyd gwasanaeth cyhoeddus cyntaf
Pob cerbyd ychwanegol	£4,500 ar gyfer pob cerbyd gwasanaeth cyhoeddus

Cyfraddau ar gyfer trwyddedau cyfyngedig o 1 Ionawr 2021:

Cerbyd	Cerbyd gwasanaeth cyhoeddus
Cerbyd cyntaf	£3,100
Pob cerbyd ychwanegol	£1,700

Ceir rhagor o fanylion ynglŷn â’r y gofynion yn  Nogfen Statudol yr Uwch Gomisiynydd Traffig ar gyllid.

Nid yw sefyllfa ariannol yn ffi y mae’n rhaid ei thalu am drwydded, dyma’r lefel o adnoddau y mae’n rhaid iddynt fod ar gael yn ystod oes y drwydded. Gallwch ddod o hyd i ragor o wybodaeth am ffioedd trwy fynd i’r tudalennau ar drwyddedau gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus.

Gofynion ychwanegol ar gyfer deiliaid trwydded safonol

Mae’n rhaid i weithredwyr sy’n dal neu’n gwneud cais am drwydded safonol fodloni’r comisiynydd traffig eu bod yn bodloni’r gofynion canlynol.

Sefydliad effeithiol a sefydlog

Mae hyn yn golygu bod yn rhaid i chi gael safle lle rydych yn cadw eich dogfennau busnes craidd (h.y. cofnodion personél, gyrru a chynnal a chadw cerbydau). Felly, ni ellir defnyddio Blwch Post neu gyfeiriad trydydd parti fel cyfeiriad gohebiaeth.

Ceir rhagor o fanylion yn Nogfen Statudol yr Uwch Gomisiynydd Traffig ar sefydlu sefydlog..

Cymhwysedd proffesiynol

Rhaid i’r gweithredwr fodloni gofynion cymhwysedd proffesiynol. Gall hyn gael ei fodloni gan y gweithredwr sydd â Thystysgrif Cymhwysedd Proffesiynol mewn gweithrediadau cludo nwyddau ar y ffyrdd neu gymhwyster cyfatebol. Fel arall, gall gweithredwr enwebu gweithiwr neu gontractwr sy’n meddu ar gymhwyster o’r fath. Cyfeirir yn gyffredin at y person proffesiynol cymwys fel rheolwr trafnidiaeth. Mae’r person hwn yn gyfrifol am reoli’r gweithrediadau cludiant teithwyr yn barhaus ac yn effeithiol.

Ceir rhagor o fanylion yn Nogfen Statudol yr Uwch Gomisiynydd Traffig ar reolwyr trafnidiaeth, gyda rhagor o wybodaeth am sut i ddod yn rheolwr trafnidiaeth.

Ceir rhagor o fanylion am y gofynion wrth wneud cais am drwydded yn yr adran Ymgeisio am drwydded.

Er nad oes angen i ddeiliaid trwydded gyfyngedig gael rheolwr trafnidiaeth, nid yw lefel y cydymffurfio sy’n ofynnol yn llai. Bydd yn ofynnol i’r sawl sy’n gyfrifol am drwydded gweithredwr cyfyngedig gyflawni’r dyletswyddau a ddisgwylir gan reolwr trafnidiaeth.

Gwneud cais am drwydded

Pryd i wneud cais

Dylech wneud cais am drwydded o leiaf naw wythnos cyn y dyddiad y mae ei angen arnoch. Mae hyn yn caniatáu amser i’r gwiriadau angenrheidiol gael eu gwneud. Mewn achosion syml, caiff trwydded ei rhoi o fewn naw wythnos fel arfer, ond gall gymryd mwy o amser.

Mae’n anghyfreithlon gweithredu eich cerbyd cyn rhoi trwydded. Os felly, gallech gael eich erlyn a gallai eich cerbyd gael ei gronni.

Sut i wneud cais

Gallwch wneud cais am drwydded gweithredwr cerbyd gwasanaeth cyhoeddus ar-lein. Dylech gyflwyno’r holl ddogfennaeth gyda’ch cais. Gellir cyrchu’r broses ymgeisio a rhagor o fanylion trwy’r system Trwyddedu Gweithredwyr Cerbydau.

Os oes angen cymorth arnoch i ddefnyddio’r broses ar-lein, dylech gysylltu â’r Swyddfa Drwyddedu:

• 0300 123 9000

• Notifications@vehicle-operator-licensing.service.gov.uk

Awdurdodi cerbydau

Mae trwydded yn awdurdodi’r deiliad i ddefnyddio uchafswm o gerbydau fesul un. Dylech wneud cais am awdurdodiad ar gyfer nifer y cerbydau y mae angen ichi eu defnyddio ar unrhyw un adeg. Dylech hefyd ystyried cynnwys capasiti ychwanegol i dalu am gynnydd mewn busnes.

Y gallu i ufuddhau i’r holl reolau

Bydd angen i’r comisiynydd traffig fod yn fodlon bod gennych systemau digonol ar waith i sicrhau eich bod chi, eich staff a (trwyddedau safonol yn unig) eich rheolwr(wyr) trafnidiaeth yn gallu ufuddhau i’r rheolau sy’n ymwneud â:

• terfynau cyflymder;
• rhwymedigaethau gyrrwr;
• trwyddedu gyrwyr;
• CPC gyrrwr;
• rheolau oriau gyrwyr a’r Gyfarwyddeb Oriau Gwaith;
• trethiant ac yswiriant cerbydau;
• cymeradwyo cerbyd;
• profi cerbyd;
• hygyrchedd cerbydau;
• Gwasanaeth Data Agored Bws.

Mae hyn yn golygu cael strwythurau rheoli, systemau monitro ac adrodd yn eu lle i allu dangos i’r comisiynydd traffig i ba raddau y bu ac y bydd cydymffurfedd.

Er nad oes angen i ddeiliaid trwydded gyfyngedig gael rheolwr trafnidiaeth, nid yw lefel y cydymffurfio sy’n ofynnol yn llai. Bydd yn ofynnol i’r sawl sy’n gyfrifol am drwydded gweithredwr cyfyngedig gyflawni’r dyletswyddau a ddisgwylir gan reolwr trafnidiaeth.

Canolfannau gweithredu

Pan fyddwch yn gwneud cais am drwydded cerbyd gwasanaeth cyhoeddus, gofynnir i chi restru eich canolfannau gweithredu arfaethedig a darparu gwybodaeth am y cerbydau rydych yn bwriadu eu cadw yno. Bydd angen i chi fodloni comisiynydd traffig bod eich canolfannau gweithredu yn addas, er enghraifft:

• ddigon mawr ar gyfer y cerbydau a gedwir yno fel arfer a chynnal gwiriadau o’r cerbydau i sicrhau eu bod yn cydymffurfio â’r rheolau gyrru a gweithredu;

• bod yn ddiogel i gerbydau fynd i mewn ac allan fel y gellir cydymffurfio â’r rheolau ar yrru’n ddiogel;

• darparu digon o le parcio oddi ar y stryd ar gyfer eich holl gerbydau gwasanaeth cyhoeddus.

Dylai eich canolfan weithredu ddarparu digon o le parcio oddi ar y stryd ar gyfer eich holl gerbydau gwasanaeth cyhoeddus.

Os nad chi yw perchennog y ganolfan weithredu, efallai y gofynnir i chi ddarparu tystiolaeth bod gennych hawl i’w defnyddio.

Hysbysiadau ac achosion – gwrthwynebiadau statudol

Mae’r comisiynydd traffig yn cyhoeddi hysbysiad o’ch cais yn y cyhoeddiad wythnosol Hysbysiadau ac Achosion

Mae gan yr heddlu ac awdurdodau lleol hawl statudol i wrthwynebu cais os gallant brofi nad yw’r ymgeisydd yn bodloni’r gofynion i ddal trwydded (h.y. nad ydych yn bodloni’r gofynion i fod ag enw da, o sefyllfa ariannol briodol,  cymhwysedd proffesiynol, o gael trefniadau neu gyfleusterau digonol i gynnal a chadw eich cerbydau a gallu cydymffurfio â’r cyfreithiau).

Yr awdurdodau lleol a all wrthwynebu yw:

• bwrdeistrefi Llundain a Dinas Llundain;

• cynghorau sir a bro Cymru a Lloegr;

• Gweithredwyr Cludiant Teithwyr; a

• chynghorau rhanbarthol ac ynys yr Alban.

Rhaid gwneud unrhyw wrthwynebiadau yn ysgrifenedig a rhaid iddynt gyrraedd y comisiynydd traffig ddim hwyrach na 21 diwrnod ar ôl cyhoeddi’r cais yn Hysbysiadau a Thrafodion. Rhaid anfon copi o’r gwrthwynebiad atoch ar yr un pryd hefyd.

Nid oes gan unrhyw un ar wahân i’r awdurdodau lleol a’r heddlu unrhyw hawl i wrthwynebu.

Er na all y comisiynydd traffig wrthod cais oherwydd nad yw canolfan weithredu cerbydau gwasanaeth cyhoeddusyn addas yn amgylcheddol, mae gan awdurdodau lleol bwerau i wrthod caniatâd cynllunio os byddwch yn methu â bodloni’r awdurdod cynllunio bod y safle, gan gynnwys y fynedfa, yn addas. Fe’ch cynghorir yn gryf i ymgynghori ag adran gynllunio eich cyngor lleol yn gynnar yn y broses.

Nid yw awdurdodiad o dan drwydded gweithredwr yn cyfleu unrhyw gymeradwyaeth o dan gyfraith cynllunio, ac nid yw cymeradwyaeth dan gyfraith cynllunio yn rhag-amod ar gyfer rhoi trwydded gweithredwr.

Penderfyniadau’r Comisiynydd Traffig

Bydd comisiynydd traffig yn asesu cais ar sail yr wybodaeth a gyflwynwyd. Mewn rhai achosion (er enghraifft, os oes pryderon ynghylch addasrwydd yr ymgeisydd neu’r cais) gall y comisiynydd traffig benderfynu cynnal gwrandawiad cyn penderfynu ar y cais.

Ceir rhagor o fanylion yn y Canllaw i ymchwiliadau cyhoeddus.

Gwrthod cais a’r hawl i apelio

Eich hawl i apelio

Dylai’r llythyr sy’n eich cynghori ar benderfyniad terfynol y comisiynydd traffig roi rhesymau dros y penderfyniad a bydd yn nodi sut i apelio. Os bydd cais yn cael ei wrthod neu drwydded yn cael ei rhoi gydag amodau nad oes modd eu cyfiawnhau yn eich barn chi, mae gennych hawl i apelio i Siambr Apeliadau Gweinyddol yr Uwch Dribiwnlys, (‘y Tribiwnlys’). Mae gwefan y Tribiwnlys yn cynnwys ffurflen a manylion am y broses.

Caiff y Tribiwnlys gynnal gwrandawiad i benderfynu ar apêl. Os bydd yr apêl yn llwyddiannus, gall orchymyn comisiynydd traffig i roi trwydded i chi neu newid yr amodau arni. Fel arall, gall y Tribiwnlys gyfeirio cais yn ôl at gomisiynydd traffig i’w ailystyried.

Apelau yn erbyn rhoi trwydded

Pan fod gwrthwynebydd statudol (e.e. yr heddlu neu’r awdurdod lleol) yn gwrthwynebu cais, gall apelio i’r Tribiwnlys yn erbyn penderfyniad comisiynydd traffig i roi trwydded i chi. Nid oes gan neb arall hawl i apelio.

Dogfennau trwydded

Unwaith y bydd eich cais am drwydded wedi’i ganiatáu, bydd eich trwydded gweithredwr ac unrhyw ddisgiau’n cael eu hanfon atoch.

Bydd y drwydded yn cynnwys:

• enw’r gweithredwr

• y math o drwydded

• nifer y cerbydau sydd wedi cael eu hawdurdodi

• nifer y disgiau a roddwyd

• unrhyw amodau sydd ynghlwm wrth y drwydded

• unrhyw ymgymeriadau sy’n berthnasol i roi’r drwydded

Os gwnaethoch gais am ddisg cerbyd, bydd disg yn cael ei anfon ar gyfer pob un o’ch cerbydau awdurdodedig. Bydd pob disg yn dangos y math o drwydded, enw a rhif deiliad y drwydded, rhif cyfresol y ddisg a’r dyddiad y daw’r ddisg i ben.

Rhaid arddangos disgiau cerbyd yn y cerbyd fel y gellir eu darllen yn hawdd o’r tu allan i’r cerbyd ac nad ydynt yn amharu ar olwg y gyrrwr.

Os bydd disgiau cerbyd ar goll neu’n cael eu dwyn, rhaid hysbysu’r comisiynydd traffig yn ysgrifenedig ar unwaith fel y gellir rhoi un arall yn ei le, dylech hysbysu’r swyddfa o’r rhif cyfresol ar gefn y ddisg. Os yw’r ysgrifen ar y ddisg wedi pylu neu os yw’r ddisg wedi cael ei ddifrodi, gellir rhoi disg newydd drwy fewngofnodi i’ch cyfrif hunanwasanaeth Trwyddedu Gweithredwyr Cerbydau ac yna dewis ‘ailargraffu disg cerbyd’ yn y ddewislen ‘disg cerbyd’. Dylid dychwelyd y disgiau wedi pylu neu ddifrodi i’r Swyddfa Trwyddedu Swyddfa’r Comisiynydd Traffig.

Fel rheol, gallwch gyfnewid disgiau o un cerbyd i’r llall o fewn yr un drwydded gweithredwr cyn belled â bod pob cerbyd yn cario disg pryd bynnag y caiff ei ddefnyddio o dan y drwydded.

Hyd trwydded

Mae trwydded yn parhau mewn grym oni bai bod y deiliad:

• yn gweithredu y tu allan i delerau’r drwydded a bod comisiynydd traffig yn cymryd camau rheoleiddio; neu

• comisiynydd traffig yn cytuno iddo gael ei ildio; neu

• yn methu â pharhau â’r drwydded.

Bob pum mlynedd rhaid parhau â thrwydded drwy gadarnhau manylion y gweithrediad i’r comisiynydd traffig.

Efallai y bydd rhai newidiadau i fusnes yn ei wneud yn ofynnol i’r gweithredwr wneud cais am drwydded newydd.

Mathau o wasanaethau y gallwch eu rhedeg gyda thrwydded cerbyd gwasanaeth cyhoeddus

Heb ffurfioldebau pellach gallwch wneud y canlynol:

• cludo parti o deithwyr am daliad sengl gan y trefnydd (gelwir hyn yn ‘hurio preifat’) – ni ddylai’r teithwyr dalu prisiau tocynnau ar wahân i chi nac i unrhyw un arall. Dim ond i gerbydau gwasanaeth cyhoeddus sydd â naw neu fwy o seddi teithwyr y mae hyn yn berthnasol;

• rhedeg gwasanaeth coets neu fws lle codir tâl ar wahân (ond mae’n rhaid i deithwyr deithio o leiaf 15 milltir, wedi’i fesur mewn llinell syth o’r man lle y daethant ymlaen – oni bai bod angen iddynt godi mewn argyfwng);

• rhedeg gwibdaith neu daith am lai na chwe wythnos yn olynol, waeth beth fo’r pellter; a

• rhedeg gwibdaith pellter hir neu daith lle mae pawb yn teithio mwy na 15 milltir o ble y daethant ymlaen ac yna dychwelyd.

Rhedeg gwasanaeth bws lleol

Os ydych chi eisiau rhedeg gwasanaeth bws lleol (lle mae teithwyr yn talu prisiau ar wahân ac yn gallu disgyn o fewn 15 milltir i fynd ar y cerbyd) mae yna rai pethau eraill y mae’n rhaid i chi eu gwneud yn dibynnu ar ble rydych chi’n dymuno gweithredu.

Fel arfer ar gyfer gwasanaethau y tu allan i Lundain mae’n rhaid i chi gofrestru’r manylion gan gynnwys y llwybr a’r amserlen gyda chomisiynydd traffig. Mae’n rhaid i wasanaethau yn Llundain ac mewn ardaloedd eraill lle mae gwasanaethau wedi’u Rhyddfreinio ac mewn rhai ardaloedd Partneriaeth Uwch gael eu cofrestru o fewn yr awdurdodau perthnasol. Ar gyfer yr ardaloedd lle mae gwasanaethau bws yn cael eu dirprwyo gweler Atodiad 2 am gysylltiadau defnyddiol.

I gael rhagor o arweiniad ar redeg gwasanaeth bws lleol, gweler y canllawiau ar sut i Canllaw i cofrestru a gweithredu gwasanaethau bws lleol yn Lloegr a Chymru

Rhedeg Gwasanaethau Bws Rhyngwladol a Theithiau

Gweler y canllawiau ar redeg gwasanaethau bws neu goets rhyngwladol a theithiau.

Rheoli trwydded

Cyflwyniad

Mae rhwymedigaeth ar ddeiliaid trwydded i hysbysu comisiynydd traffig o newidiadau perthnasol sy’n effeithio ar drwydded y gweithredwr o fewn 28 diwrnod. Mae hyn yn cynnwys:

• unrhyw newid mewn endid cyfreithiol yn eich busnes, er enghraifft:

• os byddwch yn newid o fod yn fasnachwr unigol neu bartneriaeth i fod yn gwmni cyfyngedig; neu

• os yw strwythur cwmni cyfyngedig yn newid, gan arwain at newid rhif cwmni cofrestredig; neu

• newid sylweddol yn y cwmni megis newid enw, cyfarwyddwyr, buddiant cyfranddaliadau neu fuddiant rheoli.

• os bydd unrhyw un o’r bobl a enwir ar y drwydded yn marw

• os yw’r cwmni, neu unrhyw un o’r bobl sy’n ymwneud â rheoli’r cwmni yn wynebu methdaliad personol neu gwmni, ymddatod neu sefyllfa debyg

• os daw person perthnasol (er enghraifft deiliad y drwydded) yn adran o dan y Ddeddf Iechyd Meddwl, neu; (yn yr Alban), pan fod cynrychiolydd wedi ei benodi gan lys oherwydd anallu meddyliol y person hwnnw

• newid rheolwr(wyr) trafnidiaeth

• unrhyw newid o ran partneriaid o fewn cwmni partneriaeth. Mewn rhai achosion, efallai y bydd angen i chi wneud cais am drwydded newydd

• unrhyw euogfarnau perthnasol neu gosbau penodedig a dderbynnir gennych chi, eich  rheolwr trafnidiaeth, swyddogion, cyflogeion neu asiantau

• unrhyw newid yn y cyfeiriad ar gyfer gohebiaeth a roddoch ar eich cais gwreiddiol

• unrhyw newid yng nghyfeiriad eich canolfan(nau) gweithredu

• unrhyw newidiadau eraill y gallai comisiynydd traffig fod wedi gofyn i chi roi gwybod amdanynt fel amod o ganiatáu eich trwydded

Gellir gwneud newidiadau naill ai drwy eich cyfrif hunanwasanaeth Trwyddedu Gweithredwyr Cerbydau neu’n ysgrifenedig i Swyddfa’r Comisiynydd Traffig.

Gall unrhyw fethiant i hysbysu’r comisiynydd traffig am newid perthnasol arwain at gymryd camau rheoleiddio yn eich erbyn chi a thrwydded y gweithredwr.

Nid yw trwyddedau gweithredwyr cerbydau gwasanaeth cerbydau yn drosglwyddadwy. Felly, mae yn erbyn y gyfraith i weithredu fel endid newydd neu wahanol heb hysbysu comisiynydd traffig. Rhaid cael trwydded newydd ar gyfer yr endid newydd cyn gweithredu.

Gwneud newidiadau i drwydded

Amrywiadau sy’n gofyn am dalu ffi

Bydd angen i chi wneud ‘amrywiad taladwy’ i’ch trwydded os ydych yn dymuno cynyddu eich awdurdodiad cerbyd cyffredinol.

I wneud hyn, rhaid i chi wneud cais ar-lein a thalu’r ffi ymgeisio. Rhaid gwneud hyn trwy eich cyfrif hunanwasanaeth Trwyddedu Gweithredwyr Cerbydau o leiaf naw wythnos cyn y bydd angen y cerbydau ychwanegol arnoch.

Ni ellir defnyddio cerbydau ychwanegol hyd nes y bydd y cais wedi’i ganiatáu a’r drwydded amrywiol wedi’i chyhoeddi.

Gallwch ddod o hyd i ragor o wybodaeth am ffioedd trwy fynd i’r tudalennau ar drwyddedau gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus.

Fel gyda chais am drwydded newydd, bydd comisiynydd traffig yn cyhoeddi manylion eich cais amrywiad trethadwy yn y cyhoeddiad Hysbysiadau a Thrafodion.

Amrywiadau sy’n gofyn am dalu ffi

Ychwanegu neu newid eich canolfan weithredu

Os dymunwch newid cyfeiriad eich canolfan weithredu ar eich trwydded, ar yr amod ei fod wedi’i leoli yn yr un ardal draffig â’ch trwydded gyfredol, gallwch wneud hynny’n ddi-dâl. Bydd angen i chi fodloni comisiynydd traffig bod eich canolfannau gweithredu yn addas, er enghraifft:

Os yw eich canolfan weithredu newydd mewn ardal draffig wahanol, bydd angen i chi wneud cais am drwydded newydd yn yr ardal draffig honno.

Cael gwared ar ganolfan weithredu

Os dymunwch dynnu canolfan weithredu oddi ar eich trwydded yna ar yr amod bod gennych o leiaf un canolfan weithredu ar ôl, gallwch wneud hynny yn ddi-dâl.

Uwchraddio’r math o drwydded

Os oes angen, gallwch newid y drwydded sydd gennych, er enghraifft o drwydded genedlaethol safonol i drwydded ryngwladol safonol. I uwchraddio eich trwydded mae’n rhaid i chi wneud cais ar-lein o leiaf naw wythnos cyn i chi fynnu bod y newid yn digwydd.

Os caniateir y newidiadau y gofynnoch amdanynt, ni chodir ffi arnoch, ond mae’n rhaid dychwelyd eich holl ddogfennau trwydded a disgiau cerbyd fel y gellir diwygio eich dogfennau.

Nid yw’r newid yn y math o drwydded yn dod i rym nes bod y cais wedi cael ei ganiatáu a’r drwydded sydd wedi’i hamrywio wedi’i chyhoeddi.

Os oes angen i chi newid y drwydded sydd gennych o gyfyngiad i safon bydd angen i chi wneud cais am drwydded newydd.

Cydymffurfedd

Rhesymau dros weithredu

Os nad yw gweithredwr neu reolwr trafnidiaeth yn dilyn y rheolau, gall comisiynydd traffig gymryd camau yn erbyn y drwydded neu unigolion os nodir diffyg cydymffurfio, er enghraifft:

• nad ydych bellach yn bodloni gofynion enw da neu sefyllfa ariannol

• rydych chi (neu berson arall sy’n gysylltiedig â’r drwydded) wedi’ch dyfarnu’n euog o droseddau penodol (gweler Atodiad 4)

• yn achos trwydded safonol, nid oes person proffesiynol cymwys rhagor wedi’i enwebu ar y drwydded (gweler Rheolwyr Trafnidiaeth)

• rydych yn gwneud datganiad ffug i gael trwydded, neu heb gadw at gytundeb gwnaethoch pan wnaethoch gais am eich trwydded

• rydych wedi torri amod neu heb gadw ymrwymiad ar eich trwydded

• nid yw cerbydau a weithredir o dan eich trwydded wedi’u cynnal a’u cadw mewn cyflwr diogel ac addas i’r ffordd fawr

• ni chedwir at y rheolau ynghylch gweithredu cerbydau’n ddiogel ac oriau gyrwyr

• bu newid mewn amgylchiadau sy’n effeithio ar eich addasrwydd fel gweithredwr

Gall fod rhesymau eraill y bydd comisiynydd traffig yn cymryd camau yn erbyn trwydded.

Mae’r comisiynwyr traffig yn cael tystiolaeth gan awdurdodau gorfodi, fel arfer yr Asiantaeth Safonau Gyrwyr a Cherbydau. Lle ei fod yn briodol, byddant yn galw ymchwiliad cyhoeddus i benderfynu pa gamau i’w cymryd.

Camau y gall comisiynydd traffig eu cymryd

Gall y comisiynydd traffig benderfynu:

• gwrthod rhoi trwydded

• gwrthod amrywio trwydded bresennol

• atodi amodau i drwydded

• rhoi trwydded i ganiatáu llai o gerbydau na’r nifer y gwnaed cais amdano

• lleihau awdurdod trwydded

• atal trwydded bresennol

• dirymu trwydded

• anghymhwyso unigolyn neu gwmni rhag cael trwydded

• anghymhwyso rheolwyr trafnidiaeth

Pan fo comisiynydd traffig yn canfod nad yw gwasanaeth bws lleol wedi rhedeg yn unol â’i amserlen heb esgus rhesymol, caiff comisiynydd traffig hefyd osod amodau ar drwydded y gweithredwr sy’n effeithio ar allu’r gweithredwr i redeg gwasanaethau, neu osod cosb ariannol o hyd at £550 am bob cerbyd a awdurdodwyd o dan drwydded y gweithredwr.

Gall camau a gymerir yn erbyn trwydded neu unigolyn effeithio ar unrhyw geisiadau a wneir yn y dyfodol.

Apeliadau

Gall deiliad trwydded, ymgeisydd neu reolwr trafnidiaeth apelio penderfyniad comisiynydd traffig i Siambr Apeliadau Gweinyddol yr Uwch Dribiwnlys. Mae gwefan y Tribiwnlys yn cynnwysffurflen a manylion am y broses.

Rhaid i’r hysbysiad o apêl ddod i law’r Tribiwnlys o fewn mis i’r dyddiad yr anfonwyd hysbysiad o’r penderfyniad at yr apelydd. Gallwch wneud cais i gomisiynydd traffig i atal ei benderfyniad cyn belled â bod apêl wedi’i chyflwyno i’r Tribiwnlys. Os caiff ei ganiatáu, gallai ataliad atal penderfyniad y comisiynydd traffig rhag ddod i rym hyd nes y penderfynir ar yr apêl. Bydd comisiynydd traffig yn ystyried os dylid caniatáu cais am arhosiad cyn gynted â phosibl.

Os bydd comisiynydd traffig yn gwrthod cais am arhosiad, gall y Tribiwnlys ailystyried y penderfyniad hwnnw.

Mae penderfyniadau y gall deiliaid trwydded neu ymgeiswyr am drwydded apelio yn cynnwys y canlynol;

• penderfyniad i wrthod cais am drwydded

• penderfyniad i wrthod amrywiad i drwydded neu ei chaniatáu ar ffurf wedi’i haddasu (e.e. ar gyfer llai o gerbydau nag y gwnaed cais amdanynt)

• penderfyniad i ddirymu, atal neu leihau trwydded

• penderfyniad i atodi amod(au) i drwydded

• penderfyniad i anghymhwyso unigolyn am gyfnod rhag dal neu gael trwydded gweithredwr

• penderfyniad yn ymwneud â rhedeg gwasanaethau bws lleol i wrthod/canslo cofrestriad, neu osod amodau neu gosb ariannol

Gall rheolwr trafnidiaeth apelio yn erbyn penderfyniad nad yw bellach yn bodloni gofynion enw da a/neu gymhwysedd proffesiynol.

Ceir rhagor o wybodaeth am apeliadau i Siambr Apeliadau’r Uwch Dribiwnlys yn y [canllaw i ymchwiliadau cyhoeddus neu Ganllawiau Statudol yr Uwch Gomisiynwyr Traffig ar apeliadau.

Rheolwyr Trafnidiaeth

Ceir rhagor o fanylion yn Nogfen Statudol yr Uwch Gomisiynydd Traffig ar reolwyr trafnidiaeth

Mathau o reolwyr trafnidiaeth

Mae dau fath o reolwr trafnidiaeth, ‘mewnol’ ac ‘allanol’.

Rheolwyr trafnidiaeth mewnol

Mae gan y math hwn o reolwr trafnidiaeth gysylltiad agos â’r gweithredwr. I fod yn gymwys, rhaid iddynt fodloni’r gofyniadau canlynol:

• cyflawni eu rôl rheolwr trafnidiaeth ar gyfer y gweithredwr dan sylw yn effeithiol ac yn barhaus

• bod â chysylltiad gwirioneddol â’r gweithredwr, megis bod yn weithiwr amser llawn neu ran-amser, cyfarwyddwr neu berchennog er enghraifft

Gall yr un person weithredu fel rheolwr cludo gweithwyr ‘mewnol’, rhan-amser ar gyfer mwy nag un gweithredwr, ac felly gael ei enwi ar fwy nag un drwydded gweithredwr. Fodd bynnag, ym mhob achos, byddai angen i’r comisiynydd traffig fod yn fodlon bod gan y person gysylltiad gwirioneddol â’r gweithredwr a’i fod wedi bodloni’r gofyniad am reolaeth effeithiol a pharhaus, fel y nodir uchod.

Rheolwyr trafnidiaeth allanol

Pan nad yw gweithredwr yn:

• cyflawni rôl rheolwr trafnidiaeth (h.y. nid oes ganddo’r cymhwyster proffesiynol ac efallai ei fod yn berchennog/gyrrwr neu’n unig fasnachwr); neu yn

• cyflogi rheolwr trafnidiaeth cymwys ar sail amser llawn neu ran-amser (h.y. nid oes gan y gweithredwr reolwr trafnidiaeth ‘mewnol’)

Gall y gweithredwr ‘gyflogi’ rheolwr trafnidiaeth, e.e. rheolwr trafnidiaeth ymgynghorol o dan gontract i weithredwr yn rhan-amser. Ystyrir hwn yn rheolwr trafnidiaeth ‘allanol’. Rhaid i’r contract enwi’r rheolwr trafnidiaeth unigol a fydd â chyfrifoldeb rheoli effeithiol a pharhaus am weithgareddau trafnidiaeth y gweithredwr a:

• bod o enw da

• bod â chontract gyda’r gweithredwr sy’n pennu’r tasgau y mae’n eu cyflawni fel rheolwr trafnidiaeth

• dim ond yn gweithio i uchafswm o 4 gweithredwr gydag uchafswm cyfunol o fflyd o 50 cerbyd – sy’n golygu na allant fod yn gyfrifol am fwy na 50 o gerbydau ar draws y pedwar gweithredwr

• rhaid i bob rheolwr trafnidiaeth weithredu er budd y gweithredwr yn unig ac yn annibynnol ar gwsmeriaid trafnidiaeth

Gofynion

Rhaid i berson proffesiynol cymwys (a elwir yn gyffredinol yn “rheolwr trafnidiaeth”) gael ei enwebu ar drwydded safonol (cenedlaethol neu ryngwladol). Nid oes gofyniad i enwebu rheolwr trafnidiaeth ar drwydded gyfyngedig. Fodd bynnag, rhaid i ddeiliad y drwydded sicrhau bod ganddo’r wybodaeth ofynnol i sicrhau cydymffurfedd â’r holl ddeddfwriaeth berthnasol, yn enwedig gweithrediad diogel cerbydau.

Gall y person hwn fod yn weithredwr os yw’n gymwys, neu’n rheolwr trafnidiaeth cymwysedig sydd naill ai’n cael ei gyflogi neu ei gontractio. Nid oes rhaid i’r person fod yn rhan o’ch staff amser llawn ond rhaid iddo allu dangos rheolaeth barhaus ac effeithiol o’r gweithrediadau cludiant.

Er mwyn gallu cyflawni eu dyletswyddau yn foddhaol, dylai rheolwr trafnidiaeth:

• feddu ar gapasiti digonol – digon o amser a chymorth i gyflawni rôl y rheolwr trafnidiaeth, na ellir ei beryglu gan ddyletswyddau eraill

• feddu ar wybodaeth a sgiliau perthnasol – meddu ar y cymwysterau perthnasol sy’n dangos cymhwysedd proffesiynol a hefyd ymgymryd â hyfforddiant gloywi rheolaidd a bod yn ymwybodol o ddatblygiadau allweddol yn y diwydiant

• bod yn rhan o’r prosesau gwneud penderfyniadau ynghylch trafnidiaeth a bod â lefel uchel o ymreolaeth, er enghraifft o ran rheoli eu cyllideb eu hunain

• bod mewn sefyllfa i gael effaith wirioneddol mewn busnes – a gallu gwneud penderfyniadau allweddol megis pan fydd cerbyd yn ffit ac yn ddefnyddiol, ymwneud â phrisio cynigion contract, gosod ac amseru llwybrau a chyflogi gyrwyr a staff.

Gall y busnes gyflogi neu gontractio mwy nag un rheolwr trafnidiaeth. Rhaid i’r person proffesiynol cymwys hefyd fod ag enw da.

Sut i fodloni cymhwysedd proffesiynol

Mae tair ffordd o sefydlu cymhwysedd proffesiynol. Y rhain yw:

• Tystysgrif Cymhwysedd Proffesiynol Rheolwr Trafnidiaeth a gyhoeddir gan rgorff dyfarnu perthnasol

• cymhwyster neu ddiploma derbyniol arall – trwy dystysgrif eithrio fel y nodir isod

• tystysgrif ‘Hawliau Caffaeledig’ a gyhoeddwyd ar gyfer gweithrediadau cerbydau gwasanaeth cyhoeddus ers 2011.

Gall person fod yn gymwys yn broffesiynol ar gyfer gweithrediadau cenedlaethol yn unig, neu ar gyfer gweithrediadau cenedlaethol a rhyngwladol. Os oes gan y rheolwr trafnidiaeth dystysgrif cymhwysedd proffesiynol ar gyfer gweithrediadau cenedlaethol yn unig, dim ond ar drwydded genedlaethol safonol y gallwch eu henwebu. Os oes ganddynt gymhwysedd proffesiynol ar gyfer gweithrediadau cenedlaethol a rhyngwladol, byddwch yn gallu eu henwebu ar y naill fath o drwydded safonol neu’r llall.

Ers mis Rhagfyr 2011 mae archwiliad CPC y Rheolwr Trafnidiaeth cenedlaethol wedi dod i ben. Mae’r holl arholiadau nawr ar gyfer y CPC Rheolwr Trafnidiaeth rhyngwladol. Fodd bynnag, mae CPCs Rheolwyr Trafnidiaeth cenedlaethol presennol yn dal yn ddilys ond ni ellir ddefnyddio CPCs cenedlaethol a gyhoeddwyd cyn 2011 ar drwyddedau rhyngwladol.

Cymwysterau derbyniol eraill

Trwyddedau safonol cenedlaethol a rhyngwladol safonol

• Cymrawd (FCILT) neu Aelod Siartredig (CMILT) o’r Sefydliad Siartredig Logisteg a Thrafnidiaeth drwy arholiad a/neu achrediad ffurfiol mewn trafnidiaeth teithwyr ffordd, ar ôl dangos y dystysgrif eithrio a gyhoeddwyd gan y Sefydliad;

• Aelod neu Aelod Cyswllt o Sefydliad y Peirianwyr Trafnidiaeth Ffyrdd;

• deiliad Tystysgrif y Sefydliad Logisteg a Thrafnidiaeth mewn Logisteg a Thrafnidiaeth gyda chymeradwyaeth mewn trafnidiaeth teithwyr ffordd, ar ôl dangos y dystysgrif eithrio a gyhoeddwyd gan y Sefydliad; neu

• Cyfrannog y Sefydliad Gweinyddu Trafnidiaeth trwy arholiad.

Trwyddedau genedlaethol safonol

• Deiliad Tystysgrif Cymdeithas Frenhinol y Celfyddydau mewn Cludiant Teithwyr Ffordd. Mae’r dystysgrif hon yn eich eithrio o’r CPC dim ond os cafwyd hi ar ôl Mai 1984.

• Aelod (MILT) o’r Sefydliad Siartredig Logisteg a Thrafnidiaeth drwy arholiad a/neu achrediad ffurfiol mewn trafnidiaeth teithwyr ffordd, ar ôl dangos y dystysgrif eithrio a gyhoeddwyd gan y Sefydliad;

• Cyfrannog Sefydliad y Peirianwyr Trafnidiaeth Ffyrdd (trwy arholiad); neu

• deiliad Tystysgrif y Sefydliad Logisteg a Thrafnidiaeth mewn Logisteg a Thrafnidiaeth gyda chymeradwyaeth mewn trafnidiaeth teithwyr ffordd, ar ôl dangos y dystysgrif eithrio a gyhoeddwyd gan y Sefydliad; neu

Cymhwyso fel rheolwr trafnidiaeth

Gallwch sefyll arholiad Tystysgrif Cymhwysedd Proffesiynol (CPC) Rheolwr Trafnidiaeth ar unrhyw oedran ac nid oes angen trwydded yrru arnoch.

I basio arholiad CPC y Rheolwr Trafnidiaeth, bydd angen i chi wybod am y canlynol:

• y deddfau sifil, masnachol, cymdeithasol a chyllidol ar drafnidiaeth teithwyr

• busnes a rheoli arian

• y gwaith papur sydd ei angen i fynd â theithwyr allan o’r DU

• safonau cerbydau ar y ffyrdd

• ddiogelwch ar y ffyrdd

Gallwch dalu am gwrs hyfforddi i’ch helpu i baratoi ar gyfer arholiad CPC y Rheolwr Trafnidiaeth. Chwiliwch ar-lein neu siaradwch â’ch cyflogwr i ddod o hyd i gyrsiau hyfforddi.

Cymryd yr arholiad

Rhaid i chi sefyll arholiad sydd wedi’i gymeradwyo gan un o’r sefydliadau a restrir yn y canllawiau ar gymhwyso fel rheolwr trafnidiaeth.

Rhaid i chi dalu i sefyll yr arholiad. Gwiriwch gyda darparwr yr arholiad i weld faint fydd e.

Mae’r arholiad mewn dwy ran:

• cwestiynau aml-ddewis

• cwestiynau astudiaeth achos

Mae’n rhaid i chi lwyddo yn y ddwy ran i basio’r arholiad.

Ceir rhagor o wybodaeth yn y canllaw cymhwyso fel rheolwr trafnidiaeth.

Datblygiad Proffesiynol Parhaus

Datblygiad Proffesiynol Parhaus (DPP) yw’r term a ddefnyddir i ddisgrifio’r gweithgareddau dysgu y mae gweithwyr proffesiynol yn cymryd rhan ynddynt i ddatblygu a gwella eu galluoedd. Mae’r arfer hwn yn hyrwyddo dysgu i fod yn ymwybodol ac yn rhagweithiol, yn hytrach na goddefol ac adweithiol. Gall DPP fod ar sawl ffurf megis gweithdai hyfforddi, cynadleddau a digwyddiadau, rhaglenni e-ddysgu, technegau arfer gorau a rhannu syniadau.

Disgwylir i reolwr trafnidiaeth cymwysedig ddiweddaru ei sgiliau trwy DPP effeithiol. Pe bai rhywun wedi pasio CPC rheolwr trafnidiaeth peth amser yn ôl, mae comisiynydd traffig yn debygol o ofyn am dystiolaeth bod DPP yn cael ei gynnal.

Cwblhau cwrs gloywi CPC rheolwyr trafnidiaeth deuddydd, a gynhelir gan naill ai:

• cymdeithas fasnach (Logistics UK/ RHA/ BAR/ CPT)

• corff proffesiynol (IoTA/CILT/SOE/IRTE)

• canolfan arholiadau gymeradwy sy’n cynnig cymhwyster CPC y rheolwr trafnidiaeth perthnasol ar gyfer y math o drwydded a ddelir; neu

• cwmni o gyfreithwyr (neu eu sefydliad hyfforddi cysylltiedig) sydd â phrofiad sylweddol o faterion rheoleiddio a chydymffurfio â thrafnidiaeth ffyrdd.

Dyletswyddau rheolwr trafnidiaeth

Er mwyn dangos rheolaeth barhaus ac effeithiol o’r gweithrediad trafnidiaeth, bydd rheolwr trafnidiaeth yn gyfrifol am gyflawni’r Cyfrifoldebau Cyffredinol a nodir yn Nogfen Statudol yr Uwch Gomisiynydd Traffig ar reolwyr trafnidiaeth sy’n cynnwys y canlynol:

Trwyddedau gyrru a chymwysterau

Chi sy’n gyfrifol am sicrhau:

• bod gan yrwyr y drwydded briodol ar gyfer y cerbyd y maent yn ei yrru – mae hyn yn cynnwys gyrwyr o’r UE sy’n gorfod cofrestru eu trwydded yrru gyda’r DVLA o fewn 12 mis i ddod yn breswylydd

• bod gwiriadau rheolaidd yn cael eu cynnal ar drwyddedau’r gyrwyr (bob 3 mis fel arfer)

• bod gan yrwyr galwedigaethol gerdyn Tystysgrif Cymhwysedd Proffesiynol Gyrrwr (CPC) dilys

• bod gyrwyr wedi’u hyfforddi’n ddigonol ac yn gymwys i weithredu’r holl gerbydau ac offer perthnasol

• eich bod yn cyfrannu at brosesau hyfforddi a disgyblu perthnasol yn ôl yr angen

Oriau ac amser gweithio gyrwyr

Sicrhau bod gyrwyr yn dilyn y rheolau Chi sy’n gyfrifol am sicrhau:

• bod gyrwyr yn dilyn rheolau oriau gyrwyr

• bod gyrwyr a gweithwyr symudol yn cymryd y nifer cywir o seibiannau a chyfnodau o orffwys dyddiol ac wythnosol yn seiliedig ar y rheoliadau perthnasol sy’n berthnasol

• bod gyrwyr yn cofnodi eu dyletswydd, amser gyrru a seibiannau gorffwys ar yr offer priodol neu yn llyfrau oriau gyrwyr a bod eu cofnodion yn cael eu dychwelyd i’w harchwilio yn ôl yr angen

Cadw cofnodion

• rhaid i chi gadw cofnodion cynnal a chadw cerbyd am o leiaf 15 mis. Rhaid i chi roi copi i gomisiynwyr traffig os ydynt yn gofyn am gael gweld y cofnodion hyn.

Chi sy’n gyfrifol am sicrhau:

• bod calibradu tacograff yn gyfredol ac yn cael ei arddangos

• lle ei fod yn briodol, eich bod yn lawrlwytho ac yn storio data o uned tacograff digidol y cerbyd (o leiaf bob 90 diwrnod) ac o gardiau clyfar tacograff y gyrrwr (bob 28 diwrnod o leiaf)

• eich bod yn cadw holl gofnodion oriau gyrrwr am o leiaf 12 mis

• eich bod yn cadw’r holl gofnodion oriau gwaith am o leiaf 24 mis

Cerbydau ar drwyddedau gweithredwr

Fe’ch cynghorir i chi gadw cofnodion y cerbyd yn gyfredol ar gyfrif hunanwasanaeth Trwyddedu Gweithredwyr Cerbydau. Os na fyddwch yn gwneud newidiadau yn brydlon, fel symud cerbydau a logwyd, gall hyn cael effaith andwyol ar eich cofnod.

Chi sy’n gyfrifol am sicrhau:

• bod cerbydau’n ddiogel fel na all rhywun eu defnyddio heb ganiatâd y gweithredwr

• bod digon o arian wrth gefn o fewn lefel yr awdurdod

Dogfennau cerbyd

• Rhaid i chi gadw cofnodion cynnal a chadw cerbyd am o leiaf 15 mis. Os bydd comisiynwyr traffig yn gofyn i weld y cofnodion hyn, rhaid i chi eu darparu.

Chi sy’n gyfrifol am sicrhau:

• bod disgiau trwydded gweithredwr yn gyfredol ac wedi’u harddangos yn gywir

• bod yna dystysgrifau yswiriant cyfredol sy’n indemnio ceir cwmni, cerbydau masnachol a cherbydau peiriannau

• bod gan yrwyr y dogfennau cywir sydd eu hangen arnynt ar gyfer teithiau cenedlaethol a rhyngwladol

Gwiriadau diogelwch, archwiliadau a phrofion

Chi sy’n gyfrifol am sicrhau bod cerbydau (ac unrhyw drelars) yn ddiogel i’w defnyddio (yn addas i’r ffordd fawr).

Cynllunio

Chi sy’n gyfrifol am sicrhau:

• bod archwiliadau diogelwch (gan gynnwys profion brêc) a phrofion statudol eraill yn cael eu cynnal o fewn cyfnodau cynnal a chadw trwydded gweithredwr hysbysiedig (wythnosau ISO) ar gerbydau

• eich bod yn cwblhau a bod cynllunydd cynnal a chadw ar gael gennych, yn gosod dyddiadau archwiliadau cynnal a chadw ataliol o leiaf chwe mis o flaen llaw ac yn cynnwys y MOT a dyddiadau profi neu galibradu eraill

• eich bod yn cysylltu â chontractwyr cynnal a chadw, gweithgynhyrchwyr, cwmnïau llogi a delwyr, fel ei fod yn briodol a bod rhai cerbydau yn cael eu gwasanaethu yn unol ag argymhellion y gwneuthurwr

• bod cerbydau ar gael ar gyfer archwiliadau diogelwch, gwasanaethu, atgyweirio, profion brêc a phrofion statudol

Gwiriadau dyddiol gyrwyr ac adroddiadau diffygion

Chi sy’n gyfrifol am sicrhau:

• gwirio bod yr uchder wedi’i ddangos ar farciwr uchder y cerbyd

• bod eich gyrwyr yn llenwi ac yn dychwelyd eu cofnodion cofnodi diffygion gyrrwr a’u bod yn cofnodi diffygion yn gywir

• bod diffygion a adroddir naill ai’n cael eu cofnodi’n ysgrifenedig neu mewn fformat sy’n hawdd i’w gyrchu

• bod diffygion yr adroddir amdanynt yn cael eu atgyweirio’n brydlon

• bod cerbydau nad ydynt yn addas i’r ffordd fawr yn cael eu tynnu allan o wasanaeth

Camau posibl y gall Comisiynydd Traffig eu cymryd yn erbyn rheolwyr trafnidiaeth

Datganiad bod rheolwr trafnidiaeth yn “anffit” i reoli gweithrediadau trafnidiaeth

Os oes gan y comisiynydd traffig bryderon ynghylch gallu’r rheolwr trafnidiaeth i arfer rheolaeth barhaus ac effeithiol, gall ystyried os yw’r rheolwr trafnidiaeth yn anaddas i oruchwylio gweithrediadau trafnidiaeth. Gellir gwneud hyn mewn ymchwiliad cyhoeddus.

Yn dilyn canfyddiad nad yw’r rheolwr trafnidiaeth wedi cyflawni ei rwymedigaethau, gall comisiynydd traffig ei wahardd rhag gweithredu fel rheolwr trafnidiaeth yn y DU am gyfnod o amser. Gall y comisiynydd traffig hefyd osod mesurau adsefydlu y mae’n rhaid eu bodloni cyn y gellir dderbyn y rheolwr trafnidiaeth ar drwydded. Gallai’r mesurau hyn gynnwys ailsefyll yr archwiliad.

Pan fod comisiynydd traffig wedi cymryd camau o’r fath, caiff y rheolwr trafnidiaeth apelio yn erbyn y penderfyniad i’r Uwch Dribiwnlys.

Atodiad 1 - Gwybodaeth bellach

• Canllawiau statudol a chyfarwyddiadau statudol yr Uwch Gomisiynydd Traffig

• Canllaw i gynnal addasrwydd i’r ffordd fawr

• Diogelwch a chynnal a chadw cerbydau masnachol

• Oriau gyrwyr: Bysiau, coetsis a bysiau mini

• Gofynion ar gyfer Tystysgrif Cymhwysedd Proffesiynol y gyrrwr

• Rhedeg gwasanaethau bws neu goets rhyngwladol a theithiau

• Gwasanaethau a theithiau bws neu goets rhyngwladol: dogfennau gyrrwr

Deddfwriaeth berthnasol

Gellir gweld neu lawrlwytho copïau o’r ddeddfwriaeth ar wefan: www.legislation.gov.uk

• Deddf Cerbydau Teithwyr Cyhoeddus 1981

• Rheoliadau Cerbydau Gwasanaeth Cyhoeddus (Trwyddedau Gweithredwyr) 1995

• Rheoliadau Cerbydau Gwasanaeth Cyhoeddus (Trwyddedau Gweithredwyr) (Ffioedd) 1995

• Rheoliadau Gweithredwyr Trafnidiaeth Ffyrdd 2011 (SI 2011/2632)

• Rheoliad (EC) Rhif 1071/2009 sy’n sefydlu rheolau cyffredin ynghylch amodau y mae’n rhaid cydymffurfio â nhw er mwyn dilyn meddiannaeth gweithredwr trafnidiaeth ffyrdd (deddfwriaeth yr UE a gedwir)

• Deddf Trafnidiaeth 2000

• Deddf Trafnidiaeth (yr Alban) 2001

• Deddf Trafnidiaeth Leol 2008

• Deddf Gwasanaethau Bws 2017

• Rheoliadau Cerbydau Gwasanaethau Cyhoeddus (Cofrestru Gwasanaethau Lleol) 1986

• Rheoliadau Cerbydau Gwasanaethau Cyhoeddus (Cofrestru Gwasanaethau Lleol) (yr Alban) 2001

Cysylltiadau

Dylid cyfeirio pob gohebiaeth yn ymwneud â thrwyddedu gweithredwyr a thrwyddedau at:

• Licensing Office, Hillcrest House, 386 Harehills Lane, Leeds, LS9 6NF

• 0300 123 9000

• Notifications@vehicle-operator-licensing.service.gov.uk

Cysylltiadau eraill ar gyfer cofrestriadau gwasanaeth bws

• Transport for London:

https://www.gov.uk/run-local-bus-service/register-a-bus-service-in-london

• Cyngor Sir Hertford:

https://www.hertfordshire.gov.uk/services/highways-roads-and-pavements/public-transport/public-transport-in-hertfordshire.aspx

• Transport for West Midlands:

https://www.tfwm.org.uk/plan-your-journey/ways-to-travel/buses-in-the-west-midlands/

• Awdurdod Cyfunol Gorllewin Lloegr:

https://www.westofengland-ca.gov.uk/what-we-do/transport/bus/

Atodiad 2 - Ardaloedd Traffig a Chyfeiriadau Swyddfa

Mynediad swyddfa ac oriau agor

Gweld gwybodaeth swyddfa ac amseroedd agor ar gyfer Swyddfa’r Comisiynydd Traffig

Ardaloedd Traffig

Sylwch fod y rhestr isod yn gweithredu fel canllaw yn unig. Wrth wneud cais fam drwydded bydd yr ardal draffig gywir yn cael ei dyrannu’n awtomatig. Os oes gennych unrhyw amheuaeth ynghylch pa ardal draffig y mae canolfan weithredu ynddi, gallwch gysylltu â Swyddfa’r Comisiynydd Traffig am gyngor.

Ardal Traffig y Gogledd Ddwyrain - Yn gyfrifol am

Y bwrdeistrefi metropolitan o fewn:

• De Swydd Efrog

• Tyne a Wear

• Gorllewin Swydd Efrog

Siroedd:

• Durham

• Dwyrain Riding yn Swydd Efrog

• Northumberland

• Gogledd Swydd Efrog

• Swydd Nottingham

Ardaloedd:

• Gogledd-Ddwyrain Swydd Lincoln,

• Gogledd Swydd Lincoln

Ardal Traffig y Gogledd Orllewin - Yn gyfrifol am

Y bwrdeistrefi metropolitan:

• Manceinion Fwyaf

• Glannau Mersi

Siroedd:

• Sir Gaer

• Cymbria

• Swydd Derby

• Swydd Gaerhirfryn

Ardal Traffig y Dwyrain - Yn gyfrifol am

Siroedd:

• Swydd Bedford

• Swydd Buckingham

• Swydd Gaergrawnt

• Essex

• Swydd Hertford

• Swydd Gaerlŷr

• Swydd Lincoln (ac eithrio Ardaloedd Gogledd Swydd Lincoln a Gogledd-Ddwyrain Swydd Lincoln)

• Norfolk

• Northamptonshire

• Rutland

• Suffolk

Ardal Traffig Cymru - Cyfrifol am

• Cymru

Ardal Traffig Gorllewin Canolbarth Lloegr - Yn gyfrifol am

Y bwrdeistrefi metropolitan yng Ngorllewin Canolbarth Lloegr.

Siroedd:

• Sir Henffordd

• Sir Amwythig

• Swydd Stafford

• Swydd Warwick

• Swydd Gaerwrangon

Ardal Traffig y Gorllewin - Yn gyfrifol am

Siroedd:

• Berkshire

• Cernyw

• Dyfnaint

• Dorset

• Sir Gaerloyw

• Hampshire

• Ynys Wyth

• Swydd Rydychen

• Gwlad yr Haf

• Wiltshire

Ardaloedd:

• Caerfaddon a Gogledd-Ddwyrain Gwlad yr Haf

• Bryste

• Gogledd Gwlad yr Haf

• De Swydd Gaerloyw

Ardal Traffig y De Ddwyrain a’r Metropolitan - Yn gyfrifol am

• Llundain Fwyaf

Siroedd:

• Caint

• Surrey

• Dwyrain Sussex

• Gorllewin Sussex

Ardal Traffig yr Alban - Yn gyfrifol am

• Yr Alban

Atodiad 3 – Limwsinau a cherbydau newydd-deb

Rhaid i ymgeiswyr gadarnhau a fyddant yn gweithredu limwsinau neu gerbydau newydd-deb. Gall cerbydau newydd gynnwys cerbydau wedi’u trosi fel tanciau neu beiriannau tân, a cherbydau amffibaidd fel y rhai a ddefnyddir ar deithiau hwyaid.

Er eu bod yn wahanol o ran ymddangosiad i gerbydau traddodiadol oherwydd arddull y corff, gallant gael eu dosbarthu o hyd fel ceir, bysiau mini, coetsis neu fysiau. Mae angen i bob cerbyd hir arddull limwsîn gael ei weithredu o dan system drwyddedu gan ei bod yn drosedd i weithredu cerbyd i’w logi (h.y. cludo teithwyr sy’n talu yng nghwrs busnes, am dâl neu fel arall) heb drwydded. Oni bai bod y cerbyd wedi’i addasu i gludo mwy nag wyth o deithwyr, mae’n debygol y bydd y gweithrediad yn dod o dan drefniadau Hurio Preifat, ac na fydd y cerbyd yn gymwys i gael ei weithredu o dan drwydded gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus.

Rhaid i ymgeiswyr ar gyfer y mathau hyn o gerbydau brofi bod y cerbyd a ddefnyddir yn addas ac yn dal y nifer gofynnol o seddi teithwyr.

Mae’n bosibl y gofynnir i ymgeiswyr sy’n dymuno defnyddio limwsinau neu gerbydau newydd-deb am sicrwydd y bydd gan y limwsinau neu’r cerbydau newydd-deb 9 neu fwy o seddi teithwyr a bydd ganddynt Dystysgrif Ffitrwydd Cychwynnol neu Gymeradwyaeth Cerbyd Unigol ddilys..

Rhaid i chi gadw at unrhyw ymrwymiadau o’r fath, neu gall y comisiynydd traffig gymryd camau rheoleiddio yn erbyn eich trwydded.

Atodiad 4 - Collfarnau Perthnasol

Euogfarnau a Chosbau

Rhaid i chi ddatgan yr holl gollfarnau a chosbau perthnasol ar yr adeg y byddwch yn gwneud eich cais ac unrhyw euogfarnau ychwanegol ar ôl i’r drwydded gael ei chaniatáu. Rhaid i chi hefyd hysbysu comisiynydd traffig ar unwaith am unrhyw euogfarnau sy’n digwydd rhwng y dyddiad y byddwch yn gwneud cais am drwydded a’r dyddiad y gwneir penderfyniad ar eich cais.

Bydd comisiynydd traffig yn penderfynu os yw’r euogfarnau yn berthnasol. Mae’n drosedd gwneud datganiad ffug. Gallai methu â darparu’r holl wybodaeth arwain wedyn at gamau rheoleiddio.

Rhaid i chi hysbysu comisiynydd traffig os bydd unrhyw berson a enwir ar eich cais, neu ar eich trwydded (gan gynnwys partneriaid, cyfarwyddwyr neureolwyr trafnidiaeth, unrhyw gwmni y mae person a enwir ar y cais/trwydded yn gyfarwyddwr arno, neu unrhyw riant-gwmni os ydych yn gwmni cyfyngedig, wedi’ch cael yn euog o unrhyw un o’r canlynol:

• o dan neu yn rhinwedd Deddf 1981;

• o dan adrannau 5(1), 8(1), 11, 13, 16(1), 17(4), 18(3) o Ddeddf Rheoleiddio Traffig Ffyrdd 1984;

• o dan adran 1(2) o Ddeddf Digwyddiadau Chwaraeon (Rheoli Alcohol etc.) 1985;

• o dan neu yn rhinwedd [Rhan I a II] ac Adran 101 o Ddeddf 1985;

• o dan neu yn rhinwedd Rhannau I, II, III, IV ac adrannau 164(6) a (9), 165(3) a (6), 168, 170(7), 171(2), 172(3) a (4) 173(1), 174(1) a (2) a (5) yn Rhan VII o Ddeddf Traffig Ffyrdd 1988;

• o dan adran 70 o Ddeddf Cyfiawnder Troseddol (Yr Alban) 1980;

• o dan adran 91 o Ddeddf Troseddwyr Traffig Ffyrdd 1988;

yn ymwneud ag-

(i) y cyflymder y caniateir i gerbydau gael eu gyrru,

(ii) oriau gyrwyr neu gadw cofnodion gyrwyr o dan neu yn rhinwedd Rhan VI o Ddeddf Trafnidiaeth 1968,

(iii) grantiau bysiau newydd o dan adran 32 o Ddeddf Trafnidiaeth 1968 ac Atodlen 8 iddi, grantiau tuag at dreth tanwydd bysiau o dan adran 92 o Ddeddf Cyllid 1965,

(iv) toll ecséis a osodwyd gan neu o dan Ddeddf [Cerbydau (Cartrefi) 1971 neu Ddeddf Trethi a Chofrestru Cerbydau 1994, a

Yn ogystal â’r euogfarnau uchod, rhaid i chi hysbysu comisiynydd traffig os bydd unrhyw berson a enwir ar eich cais/trwydded, (gan gynnwys partneriaid, cyfarwyddwyr neu reolwyr trafnidiaeth, unrhyw gwmni y mae’r person a enwir ar eich cais/trwydded yn gyfarwyddwr arno, neu unrhyw un o’ch cyflogeion neu asiantau, unrhyw un o’r canlynol:

Unrhyw gollfarn dan gyfraith Gogledd Iwerddon neu unrhyw wlad y tu allan i’r Deyrnas Unedig sy’n ymwneud â’r troseddau a nodir uchod ar gyfer pob ymgeisydd/deiliad trwydded.

Unrhyw gollfarn lle rhoddwyd un neu fwy o’r cosbau canlynol:

• carchar am fwy na thri mis

• dirwy sy’n fwy na lefel 4 ar y raddfa safonol

• gorchymyn gwasanaeth cymunedol (neu gyfwerth) sy’n gofyn am waith di-dâl am fwy na 60 awr

• unrhyw gosb y tu allan i’r DU sy’n cyfateb i unrhyw un o’r uchod

• unrhyw gollfarn neu gosb am drosedd o dan gyfraith y DU sy’n ymwneud â thrafnidiaeth ffyrdd, neu unrhyw drosedd cyfatebol y tu allan i’r DU. Yn benodol, ond heb fod yn gyfyngedig i droseddau sy’n ymwneud â:

• oriau gwaith gyrwyr a chyfnodau gorffwys

• pwysau a dimensiynau cerbydau masnachol w Diogelwch ffyrdd a cherbydau

unrhyw gollfarn neu gosb am drosedd o dan gyfraith y DU sy’n ymwneud â thrafnidiaeth ffyrdd, neu unrhyw drosedd cyfatebol y tu allan i’r DU. Yn benodol:

• mynd y tu hwnt i’r uchafswm terfynau amser gyrru o chwe diwrnod neu bythefnos o 25% neu fwy.

• mynd y tu hwnt i’r terfyn amser gyrru dyddiol uchaf, yn ystod cyfnod gwaith dyddiol, o 50% neu fwy heb gymryd egwyl neu heb gyfnod gorffwys di-dor o 4.5 awr o leiaf.

• peidio â chael tacograff a/neu gyfyngydd cyflymder, neu ddefnyddio dyfais dwyllodrus sy’n gallu addasu cofnodion yr offer recordio a/neu’r cyfyngwr cyflymder neu ffugio taflenni cofnodi neu ddata a lawrlwythwyd o’r tacograff a/neu’r cerdyn gyrrwr.

• gyrru heb dystysgrif addasrwydd i’r ffordd ddilys os oes angen dogfen o’r fath o dan gyfraith y Gymuned a/neu yrru gyda diffyg difrifol iawn, ymhlith pethau eraill, yn y system frecio, y cysylltiadau llywio, yr olwynion/teiars, yr hongiad neu’r siasi a fyddai’n creu’r cyfryw risg uniongyrchol i ddiogelwch ar y ffyrdd ei fod yn arwain at benderfyniad i atal y cerbyd rhag symud.

• cludo nwyddau peryglus a waherddir ar gyfer eu cludo neu gludo nwyddau o’r fath mewn dull gwaharddedig neu heb ei gymeradwyo neu heb eu hadnabod ar y cerbyd fel nwyddau peryglus, gan beryglu bywydau neu’r amgylchedd i’r fath raddau fel ei fod yn arwain at benderfyniad i atal y cerbyd rhag symud.

• cludo teithwyr neu nwyddau heb drwydded yrru ddilys neu gario gan ymgymeriad nad yw’n dal trwydded Gymunedol ddilys.

• gyrru gyda cherdyn gyrrwr sydd wedi’i ffugio, neu gyda cherdyn nad yw’r gyrrwr yn ei ddal, neu a gafwyd ar sail datganiadau ffug a/neu ddogfennau ffug.

• cludo nwyddau sy’n fwy na’r màs llwythog uchaf a ganiateir o 20% neu fwy ar gyfer cerbydau y mae eu pwysau llwythog a ganiateir yn fwy na 12 tunnell, a 25% neu fwy ar gyfer cerbydau nad yw eu pwysau llwythog a ganiateir yn fwy na 12 tunnell.

Collfarnau wedi treulio

YNid oes yn rhaid i chi ddatgan euogfarnau sydd “wedi treulio” o dan Ddeddf Adsefydlu Troseddwyr 1974. Mae’r ddolen ganlynol yn dangos y cyfnod adsefydlu, pan ddaw collfarnau wedi’u treulio. Mae’r cyfnod adsefydlu yn dibynnu ar y ddedfryd ar gyfer y drosedd wreiddiol ac yn rhedeg o ddyddiad y gollfarn.

Gweler y Canllaw ar Ddeddf Adsefydlu Troseddwyr 1974 a Gorchymyn Eithriadau 1975.

Nid yw collfarnau cyrff corfforaethol yn ddarostyngedig i Ddeddf Adsefydlu Troseddwyr 1974.

Mae Adran 4 o Ddeddf Adsefydlu Troseddwyr 1974 yn nodi y bydd person sydd wedi dod yn berson wedi’i adsefydlu yn cael ei drin at bob diben yn ôl y gyfraith fel pe na bai unrhyw euogfarn yn erbyn y person hwnnw, nad oes tystiolaeth yn dderbyniol mewn unrhyw achos i brofi’r gollfarn honno lle mae “wedi treulio” ac ni ellir cwestiynu unigolyn mewn unrhyw achos os na ellir ateb y cwestiynau heb gyfeirio at euogfarn “wedi treulio”.

Mae’r ddarpariaeth hon yn ymwneud ag achosion o flaen unrhyw awdurdod barnwrol gan gynnwys Tribiwnlys, ac o ganlyniad, mae’n cynnwys achosion o flaen comisiynwyr traffig. Felly, dylai Comisiynwyr a’u staff fodloni eu hun o ran:

• os yw’r ddedfryd a osodwyd heb ei/wedi ei heithrio rhag adsefydlu o dan y Ddeddf

• ers y gollfarn ac yn ystod y cyfnod adsefydlu perthnasol, ni fu collfarn a dedfryd ddilynol sydd wedi’u heithrio rhag adsefydlu

• treuliwyd y ddedfryd yn gyflawn. (Bernir bod dedfryd o garchar wedi’i rhoi ar yr adeg y mae’r Gorchymyn yn ei wneud yn ofynnol i’r troseddwr gael ei ryddhau o’r carchar)

Gall collfarn ddiweddarach effeithio ar y cyfnod adsefydlu ar gyfer collfarn gynharach os yw’n digwydd cyn i’r cyfnod cyntaf ddod i ben.

Os nad ydych yn siŵr os yw eich collfarnau wedi “treulio”, dylech ddatgan hynny a bydd comisiynydd traffig wedyn yn ystyried pob achos yn ôl ei rinweddau.

Dylech nodi y gall comisiynydd traffig hefyd ystyried unrhyw ymddygiad arall a allai effeithio ar eich addasrwydd neu enw da i ddal trwydded gweithredwr cerbydau gwasanaeth cyhoeddus. Dylech ddatgan unrhyw beth a allai fod yn berthnasol i’r comisiynydd traffig ar y cais am drwydded.

Cyhoeddwyd ar 15 March 2023
Diweddarwyd ddiwethaf ar 6 February 2024 + show all updates

1. 6 February 2024

   Updating details re: Appealing a Traffic Commissioner decision to link to Upper Tribunal form and process.

2. 11 October 2023

   adding a Welsh translation

3. 15 March 2023

   First published.