Help i dalu am ofal plant
Gofal plant y gallwch gael help i dalu amdano (‘gofal plant cymeradwy’)
Gallwch gael help gyda chost gofal plant drwy’r canlynol:
- Gofal Plant sy’n Rhydd o Dreth yn y DU
- gofal plant sy’n rhad ac am ddim os ydych yn gweithio yn Lloegr
Os ydych yn hawlio rhai budd-daliadau penodol, gallech fod yn gymwys i gael addysg a gofal plant sy’n rhad ac am ddim i blant 2 oed o dan gynllun ar wahân.
Mae Gofal Plant sy’n Rhydd o Dreth a gofal plant sy’n rhad ac am ddim os ydych yn gweithio yn gallu’ch helpu chi i dalu am ofal plant os caiff ei ddarparu gan un o’r canlynol:
- gwarchodwr plant cofrestredig, nani, cynllun chwarae, meithrinfa neu glwb
- gwarchodwr plant neu nani gydag asiantaeth gwarchodwyr plant cofrestredig neu asiantaeth gofal plant
- ysgol gofrestredig
- gweithiwr gofal cartref sy’n gweithio i asiantaeth gofal cartref gofrestredig
Mae hyn yn cael ei alw’n ‘ofal plant cymeradwy’.
Mae’r canllaw hwn hefyd ar gael yn Saesneg.
Mae’r rheolau ynghylch sut mae darparwyr gofal plant yn cael eu cymeradwyo’n amrywio’n ôl ble rydych yn byw.
Gallwch wirio a yw darparwr gofal plant wedi’i gymeradwyo, neu chwilio am un:
- yn Lloegr - drwy Ofsted (yn agor tudalen Saesneg) neu’r rhestr o asiantaethau gwarchodwyr plant cofrestredig (yn agor tudalen Saesneg)
- yng Nghymru - drwy Arolygiaeth Gofal Cymru
- yn yr Alban - drwy Arolygiaeth Gofal yr Alban
- yng Ngogledd Iwerddon - drwy gofrestr y tîm blynyddoedd cynnar lleol
Os ydych am hawlio gofal plant sy’n rhad ac am ddim os ydych yn gweithio yn Lloegr, bydd angen i’r darparwr hefyd fod ar Gofrestr Blynyddoedd Cynnar gydag Ofsted neu gydag asiantaeth gwarchodwyr plant blynyddoedd cynnar gofrestredig – holwch eich darparwr am hyn.
Gofal plant yn yr ysgol
Gall Gofal Plant sy’n Rhydd o Dreth helpu i dalu am ofal y tu allan i oriau ysgol, er enghraifft clybiau ar ôl ysgol neu glybiau brecwast.
Os nad yw eich plentyn wedi dechrau yn yr ysgol gynradd, gallwch gael help i dalu am ofal plant sy’n cael ei ddarparu gan ysgol. Mae hyn yn cynnwys ffioedd ysgolion meithrin.
Ni allwch gael help i dalu am y canlynol:
- addysg orfodol eich plentyn
- gwersi preifat yn ystod amser ysgol (er enghraifft, gwersi cerddoriaeth preifat yn ystod oriau ysgol)
Ni allwch hawlio gofal plant sy’n rhad ac am ddim os ydych yn gweithio ar gyfer gofal y tu allan i oriau ysgol os yw’ch plentyn yn mynychu ysgol feithrin neu ddosbarth derbyn a ariennir gan y wladwriaeth. Mae’n bosibl y byddwch yn gallu hawlio os yw’ch plentyn yn mynychu ysgol feithrin neu ddosbarth derbyn annibynnol.
Gofal plant a ddarperir gan berthnasau
Os ydych yn byw yn Lloegr neu’r Alban
Dim ond os yw perthynas (er enghraifft, nain neu daid) yn warchodwr plant cofrestredig ac yn gofalu am eich plentyn y tu allan i’ch cartref y gallwch gael Gofal Plant sy’n Rhydd o Dreth i helpu i dalu am ofal plant sy’n cael ei ddarparu gan y perthynas hwnnw.
Ni allwch hawlio gofal plant sy’n rhad ac am ddim os ydych yn gweithio ar gyfer gofal plant a ddarperir gan berthynas (er enghraifft, nain neu daid).
Ni allwch gael help ar gyfer gofal plant sy’n cael ei ddarparu gan eich partner. Nid yw hyn yn cael ei dderbyn fel ‘gofal plant cymeradwy’.
Os ydych yn byw yn Lloegr ac yn cael gofal plant sy’n rhad ac am ddim os ydych yn gweithio, gallwch dalu’r darparwr gofal plant gan ddefnyddio Credyd Cynhwysol, credydau treth, talebau gofal plant neu Ofal Plant sy’n Rhydd o Dreth.
Os ydych yn byw yng Ngogledd Iwerddon
Dim ond os yw pob un o’r canlynol yn berthnasol y gallwch gael help i dalu am ofal plant sy’n cael ei ddarparu gan berthynas:
- mae mewn cynllun cymeradwyo gofal plant yng Ngogledd Iwerddon
- mae’n gofalu am eich plentyn y tu allan i’ch cartref
- mae’n gofalu am o leiaf un plentyn arall nad yw’n berthynas i chi
Os ydych yn byw yng Nghymru
Dim ond os yw’r perthynas yn warchodwr plant cofrestredig a’i fod yn gofalu am eich plentyn y tu allan i’ch cartref y gallwch gael help i dalu am ofal plant sy’n cael ei ddarparu gan berthynas.
Gofalwyr maeth
Os ydych yn rhiant maeth i blentyn 9 mis i 4 blwydd oed, gallwch hawlio gofal plant sy’n rhad ac am ddim os ydych yn gweithio cyn belled â bod y canlynol yn wir:
- rydych mewn gwaith am dâl y tu allan i’ch rôl faethu
- mae eich incwm net wedi’i addasu (yn agor tudalen Saesneg) o dan £100,000
Er mwyn gwneud cais, siaradwch â’ch gweithiwr cymdeithasol a’ch awdurdod lleol (yn agor tudalen Saesneg).
Gofal plant a ddarperir gan ofalwr maeth
Dim ond os ydych yn byw yn Lloegr ac wedi cofrestru fel darparwr gofal plant y gallwch hawlio Gofal Plant sy’n Rhydd o Dreth.
Efallai y byddwch yn gallu hawlio os yw gofalwr maeth yn darparu gofal plant yng Nghymru (yn agor tudalen Saesneg), yn darparu gofal plant yn yr Alban (yn agor tudalen Saesneg) neu yn darparu gofal plant yng Ngogledd Iwerddon (yn agor tudalen Saesneg).