Policy paper

Terrorism (Protection of Premises) Bill: Overarching factsheet (Welsh)

Updated 3 April 2025

Pam ydyn ni’n deddfu?

Ers dechrau 2017, mae asiantaethau a gorfodi’r gyfraith wedi tarfu ar 39 llain cam hwyr ac mae 15 ymosodiad terfysgol domestig wedi digwydd. Yn anffodus, mae’r ymosodiadau terfysgol hyn wedi dangos y gallai’r cyhoedd gael eu targedu at ystod eang o leoliadau a mannau cyhoeddus.

Galwodd Ymchwiliad Arena Manceinion a Chwest Pont Llundain am gyflwyno deddfwriaeth a chanllawiau i ddiogelu’r cyhoedd. Bydd y Bil Terfysgaeth (Diogelu Mangre) yn rhan o strategaeth gwrthderfysgaeth ehangach y llywodraeth, CONTEST.

Mae lefel y bygythiad gan derfysgaeth yn y DU yn sylweddol ar hyn o bryd, sy’n golygu bod ymosodiad yn debygol. Fe wnaeth strategaeth CONTEST 2023 g bygythiad presennol sy’n wynebu’r DU fel un ‘parhaus ac yn esblygu’, gyda bygythiad domestig sy’n ‘llai rhagweladwy ac yn anoddach ei ganfod a’i ymchwilio’. Mae ymosodwyr terfysgol wedi targedu ystod eang o bobl a lleoedd yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Nid yw bob amser yn bosibl rhagweld ble yn y DU y gallai ymosodiad ddigwydd, na’r math o safle neu ddigwyddiadau y gellid eu heffeithio - naill ai’n uniongyrchol (fel targed ymosodiad) neu’n anuniongyrchol (trwy gael ei leoli yn agos at y targed o ymosodiad). Er mwyn sicrhau gwell parodrwydd a chodi’r bar diogelwch cyhoeddus, mae angen i ystod eang o adeiladau a digwyddiadau fod yn barod i weithredu i leihau niwed.

Trwy ymgysylltu â busnesau, rydym yn ymwybodol, heb orfodaeth gyfreithiol, bod diogelwch a pharodrwydd amddiffynnol gwrthderfysgaeth yn aml yn dibynnu ar weithgareddau sy’n ofynnol yn gyfreithiol, fel Iechyd a Diogelwch. Mae ein partneriaid diogelwch arbenigol yn asesu bod unigolion yn fwy tebygol o weithredu a all leihau niwed ac achub bywydau, os ydynt wedi ystyried yr hyn y byddent yn ei wneud, a sut, cyn ymosodiad terfysgol yn digwydd. O ystyried cymhlethdod ac anrhagweladwy’r bygythiad terfysgol, mae’r llywodraeth yn credu ei bod hi’n iawn ein bod bellach yn cryfhau parodrwydd y DU ar gyfer ymosodiadau terfysgol a’u hamddiffyn rhag ymosodiadau terfysgol ac wedi ceisio’r dulliau mwyaf cytbwys o fynd i’r afael â hyn.

Beth ydym ni’n mynd i’w wneud?

Bydd y Bil Terfysgaeth (Diogelu Mangreoedd), a elwir yn Gyfraith Martyn, yn gwella diogelwch amddiffynnol a pharodrwydd sefydliadol ledled y DU trwy fynnu am y tro cyntaf bod y rhai sy’n gyfrifol am rai safleoedd a digwyddiadau yn ystyried y risg terfysgol a sut y byddent yn ymateb i ymosodiad. Yn ogystal â hyn, rhaid i rai safleoedd a digwyddiadau mwy hefyd gymryd camau i leihau bregusrwydd y safle i ymosodiadau terfysgol.

Trwy’r bil, dylid paratoi a diogelu safleoedd a digwyddiadau cymwys yn well, yn barod i ymateb pe bai ymosodiad terfysgol.

Sut fydd y Bil yn cyflawni hyn?

Gwella parodrwydd ac amddiffyniad

Mae’r Bil wedi’i gynllunio i gryfhau parodrwydd y DU ar gyfer terfysgaeth a’i hamddiffyn rhag. Bydd yn ofynnol i’r rhai sy’n gyfrifol am safleoedd neu ddigwyddiadau penodol weithredu gweithdrefnau a/neu fesurau diogelu cyhoeddus rhesymol ymarferol, yn dibynnu ar gapasiti’r safle.

Bydd safleoedd y disgwylir yn rhesymol iddynt fod â 200-799 o unigolion ar y safle ar yr un pryd o fewn yr haen safonol a lle mae disgwyl yn rhesymol i gael 800 o unigolion neu fwy syrthio yn yr haen uwch. Bydd digwyddiadau y disgwylir yn rhesymol i 800 neu fwy o unigolion fod yn bresennol ar yr un pryd, ar ryw adeg yn ystod y digwyddiad, hefyd yn cael eu dal o dan y bil ac yn amodol ar yr un gofynion haen uwch. Bydd gofynion y Bil yn sicrhau bod safleoedd a digwyddiadau cymwys yn fwy parod i ymateb i ymosodiad terfysgol a lliniaru effaith.

Sicrhau cysondeb o ran ymagwedd ac eglurder y cyfrifoldeb

O ganlyniad i’r ddeddfwriaeth hon, bydd rhwymedigaeth gyfreithiol ar y rhai sy’n gyfrifol am eiddo a digwyddiadau penodol i ystyried y risg o ymosodiad terfysgol i’w safle neu ddigwyddiad a chymryd camau cymesur i ddiogelu’r cyhoedd. Mae’r llywodraeth yn ymwybodol, er bod rhai safleoedd a digwyddiadau eisoes yn ystyried y risg a achosir gan weithredoedd terfysgol, nid oes cysondeb ledled y DU. Mae’r Bil hwn yn ceisio mynd i’r afael ag anghysondeb o’r fath, gan ei gwneud yn glir pwy sy’n gyfrifol mewn safleoedd a digwyddiadau cymwys. Y canlyniad a fwriadwyd yw codi safonau diogelwch ar draws safleoedd a digwyddiadau cymwys yn y DU.

Taro’r cydbwysedd cywir

Mae’r llywodraeth o’r farn ei bod yn rhesymol disgwyl i’r rhai sy’n gyfrifol am safleoedd a digwyddiadau penodol gymryd camau priodol i ddiogelu eu gweithwyr a’r cyhoedd. Fodd bynnag, dylai gweithgaredd o’r fath fod yn gymesur.

Er mwyn cyflawni hyn, mae’r Bil yn sefydlu dull haenog, sy’n gysylltiedig â’r gweithgaredd sy’n digwydd mewn safle neu ddigwyddiad a nifer yr unigolion y mae’n Gall rhesymol ddisgwyl fod yn bresennol ar y safle ar yr un pryd. Mae’r gofynion yn amrywio yn unol â hynny, gan gydnabod y gall ymosodiad effeithio ar leoliadau a digwyddiadau mwy o faint a disgwylir iddynt wneud mwy.

Ar gyfer safleoedd llai (200-799) o fewn yr haen safonol, mae’n ofynnol iddynt roi gweithdrefnau syml ar waith i leihau’r risg o niwed corfforol i unigolion a allai fod yn bresennol. Mae’n ofynnol i’r rhai sy’n gyfrifol am safleoedd a digwyddiadau mwy (800+) yn yr haen uwch wneud mwy i gydnabod effaith bosibl uwch ymosodiad llwyddiannus.

Ar gyfer pob safle, mae’r gofynion yn y Bil yn ddarostyngedig i’r cysyniad o ‘rhesymol ymarferol’. Bydd y rhai sy’n gyfrifol am lawer o safleoedd a digwyddiadau yn gyfarwydd â’r dull hwn o farnu trwy eu dyletswyddau o dan ddeddfwriaeth iechyd a diogelwch. Bydd yn rhesymol ymarferol caniatáu i’r rhai sy’n gyfrifol am safleoedd a digwyddiadau ystyried natur eu gweithgareddau, eu hamgylchedd gweithredu a’r adnoddau sydd ar gael wrth gyflawni eu rhwymedigaethau o dan y ddeddfwriaeth, gan sicrhau dull cymesur a phenodol ar gyfer mangreoedd.

Arweiniad, cyngor ac arolygu

Bydd y bil yn sefydlu rheoleiddiwr i oruchwylio cydymffurfiaeth, trwy swyddogaeth newydd gan Awdurdod y Diwydiant Diogelwch (SIA). Egwyddor graidd gweithgarwch y rheoleiddiwr fydd cefnogi, cynghori ac arwain busnesau i weithredu gofynion y ddeddfwriaeth. Bydd y rheoleiddiwr ond yn defnyddio ei becyn cymorth o bwerau a sancsiynau i fynd i’r afael ag achosion difrifol a pharhaus o ddiffyg cydymffurfio. Bydd hyn yn cynnwys y pŵer i ddirwyo’r rhai sy’n methu â bodloni’r gofynion a chau mangreoedd a digwyddiadau yn yr haen well yn yr achosion mwyaf difrifol o beidio â chydymffurfio.