Publication

Lesddaliad modern: cyfyngu ar renti tir ar gyfer lesoedd presennol

Updated 8 December 2023

Applies to England and Wales

Cwmpas yr ymgynghoriad 

Pwnc yr ymgynghoriad hwn: 

Mae’r ymgynghoriad hwn yn ceisio barnau ar gyfyngu ar lefel y rhenti tir y gall fod yn ofynnol i lesddeiliaid eu talu yng Nghymru a Lloegr. Mae’n gofyn am sylwadau ar y canlynol:  

• ystod lawn y problemau y gall rhenti tir presennol eu hachosi i lesddeiliaid, a graddfa’r problemau hyn  
• ym marn yr ymatebwyr, pa opsiwn o ran capio rhenti tir yw’r un iawn i gyflawni ein nod o roi bargen decach i lesddeiliaid  
• a ddylai fod cyfnod o oedi cyn rhoi unrhyw gap ar waith, a’r 
• mathau o lesoedd y mae angen eu heithrio o unrhyw gap i renti tir  

Cwmpas daearyddol: 

Mae’r cynigion hyn yn ymwneud â Chymru a Lloegr  

Asesiad Effaith: 

Bydd asesiad o effaith yn cael ei gyhoeddi ochr yn ochr â’r ymgynghoriad hwn. Yna, bydd y wybodaeth a gasglwyd drwy’r broses hon yn llywio polisi’r llywodraeth ac unrhyw asesiadau dilynol sy’n ofynnol o dan Fframwaith Rheoleiddio Gwell y llywodraeth ar gyfer y Senedd hon.  

Gwybodaeth Sylfaenol 

Y corff/cyrff sy’n gyfrifol am yr Ymgynghoriad: 

Yr Adran Ffyniant Bro, Tai a Chymunedau 

Hyd: 

Bydd yr ymgynghoriad hwn yn para 10 wythnos o 9 Tachwedd 2023  

Ymholiadau: 

Ar gyfer unrhyw ymholiadau sy’n ymwneud â’r ymgynghoriad, anfonwch e-bost i: Groundrents.Consultation@levellingup.gov.uk  

Sut i ymateb: 

Os ydych yn ymateb yn ysgrifenedig, nodwch yn glir pa gwestiynau rydych yn ymateb iddynt.  

Dylid anfon ymatebion ysgrifenedig at:  

Ground Rent Consultation, 3 SW, Fry Building, 2 Marsham Street, London SW1P 4DF  

Pan fyddwch yn ymateb, byddai’n ddefnyddiol iawn pe gallech gadarnhau a ydych yn ymateb fel unigolyn neu’n cyflwyno ymateb swyddogol ar ran sefydliad a chynnwys:   

• eich enw, 
• eich swydd (os yw’n berthnasol), 
• enw’r sefydliad (os yw’n berthnasol), 
• cyfeiriad (gan gynnwys cod post), 
• cyfeiriad e-bost, a  
• rhif ffôn cyswllt 

Neu gallwch anfon eich ymateb i’r cwestiynau yn yr ymgynghoriad hwn atom drwy e-bost i Groundrents.Consultation@levellingup.gov.uk 

Rydym yn annog ymatebion yn gryf drwy’r arolwg ar-lein, yn enwedig gan sefydliadau gyda mynediad i gyfleusterau ar-lein fel awdurdodau lleol, cyrff cynrychioliadol a busnesau. Mae ymgyngoriadau’n cael lefel uchel o ddiddordeb mewn sawl sector. Mae defnyddio’r arolwg ar-lein o gymorth mawr i’n dadansoddiad o’r ymatebion, gan alluogi ystyriaeth fwy effeithlon ac effeithiol o’r materion a godwyd.  

Rhagair gan yr Ysgrifennydd Gwladol 

Mae pobl yn gweithio’n galed i fod yn berchen ar eu cartrefi eu hunain. Maent yn cynllunio, yn ymdrechu, yn aberthu, yn cynilo. Mae’n gyflawniad iddynt ymfalchïo ynddo. Mae bod yn berchen ar ddarn sylweddol o’ch cymuned yn rhoi’r sicrwydd sydd ei angen ar lawer o bobl i fwrw gwreiddiau. Er mwyn i’r gwreiddiau hynny ffynnu, rhaid iddynt gael pridd iach, a chael garddwr cyfrifol i ofalu amdanynt.  

Nid dyma fu’r achos i ormod o bobl. Mae lesddeiliaid wedi talu degau neu gannoedd ar filoedd o bunnoedd am eu cartrefi, a chael eu hunain yn gaeth i ddeiliadaeth sydd wedi gwadu manteision llawn perchnogaeth iddynt, ac wedi’u clymu â threuliau penodol nad oedd ganddynt fawr ddim rheolaeth drostynt yn hanesyddol.  

Yn nodweddiadol, symiau bach, a hyd yn oed symiau hedyn pupur oedd rhenti tir am ganrifoedd. Ond yn ystod y ganrif hon, rydym wedi gweld cynnydd yn y rhenti hyn, gan godi’n fynych. Gall hyn amharu ar gartrefi a bywydau pobl, gan olygu costau sy’n codi’n gyson iddynt a methu â gwerthu eu heiddo yn hawdd oherwydd y ffioedd hyn.   

Mae’r llywodraeth hon eisoes yn amddiffyn perchnogion cartrefi lesddaliad er mwyn mynd i’r afael â’r annhegwch maent yn ei wynebu ac unioni’r diffyg cydbwysedd hwn. Llynedd, gwnaethom ryddhau lesddeiliaid yn y dyfodol rhag gorfod talu rhenti tir trwy Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022 ac rydym wedi gofyn i’r Awdurdod Cystadleuaeth a Marchnadoedd ymchwilio i’r achosion gwaethaf o gam-drin dros y blynyddoedd diwethaf a thorri i lawr ar nifer yr achosion hynny. Ond rhaid i ni nawr roi cymorth ar raddfa ehangach i’r rheiny â lesoedd anacronistig nad ydynt yn addas ar gyfer marchnad dai fodern.  

Mae bron bum miliwn o gartrefi lesddeiliaid o gwmpas y wlad ac mae 86% o lesddeiliaid perchen-feddianwyr yn dweud iddynt dalu rhent tir. Mae’r bobl hyn eisoes wedi talu symiau enfawr - weithiau eu cynilion bywyd - i gael eu troed ar yr ysgol. Yn aml, maent yn talu ffioedd gwasanaeth trwm am y gost o gynnal a chadw a rheoli eu cartrefi.  

Nid oes gofyniad cyfreithiol i’r rhenti tir hyn fod yn rhesymol neu’n gysylltiedig ag unrhyw wasanaeth a ddarperir. Er y gall rhydd-ddeiliad neu fuddsoddwr ystyried rhent tir yn ffrwd incwm defnyddiol i lesddeiliad, gall ymddangos fel atgof blynyddol nad chi sy’n berchen ar y tir y mae eich cartref yn sefyll arno, bod eich les arno yn gyfyngedig a bod yna dâl am y fraint o aros yno. Anacroniaeth hanesyddol ydyw, sydd eisoes wedi’i dileu ar gyfer lesoedd newydd, ac rydym bellach yn dymuno cymryd camau i helpu’r rhai â lesoedd presennol.  

Ar hyn o bryd, y lesddeiliaid sydd yn y sefyllfa fwyaf bregus yn ariannol sy’n cael eu siomi fwyaf gan y system – y teuluoedd sy’n methu fforddio’u cartref rhydd-ddaliad neu sy’n ymestyn eu les ac sy’n gaeth i dalu rhenti tir na allant eu fforddio’n aml iawn yw’r rhain.  

Mae taliadau gwasanaeth, sydd eisoes yn bodoli, yn cynnig ffordd i rydd-ddeiliaid godi treuliau cyfreithlon i lesddeiliaid. Byddai rhoi costau cyfreithlon yn y tâl gwasanaeth yn eu gwneud nhw’n dryloyw i les ddeiliaid ac yn galluogi ar gyfer herio unrhyw daliadau annheg.  

Gwyddom fod ffyrdd o reoli adeiladau’n effeithiol heb fanteisio ar lesddeiliaid – mae llawer o rydd-ddeiliaid eisoes yn berchnogion effeithiol a chyfrifol ar adeiladau; mae angen help ar eraill i addasu eu modelau busnes er mwyn iddynt fod yn addas i’r 21ain ganrif: ac rwyf am glywed safbwyntiau’r holl bartïon â diddordeb ar sut y gallwn eu helpu i wneud hynny.  

Rwy’n deall bod hwn yn faes cymhleth, gyda llawer o ddiddordebau gwahanol ac rwyf am glywed y safbwyntiau hynny drwy’r ymgynghoriad hwn i hysbysu fy mhenderfyniad terfynol.  

Yn yr ymgynghoriad hwn, byddaf yn amlinellu pum opsiwn i ddiwygio rhenti tir i’r bobl sydd eisoes yn eu talu. Rhaid i ni wneud yn siŵr fod lesddeiliaid yn cael eu diogelu’n well o rai o’r enghreifftiau o arferion gwael dybryd rydym wedi’u gweld yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Mae’r llywodraeth hon o’r farn y dylai’r holl lesddeiliaid gael eu trin yn deg ac yn gyfartal gyda mwy o hyder ynghylch costau rheoli eiddo.  

Drwy’r ymgynghoriad hwn, hoffem ddeall yn well yr heriau y gall yr opsiynau hyn eu cyflwyno. Mae hyn yn cynnwys deall unrhyw beth sy’n rhwystro rhag symud tuag at fodel codi ffioedd teg a thryloyw ar gyfer treuliau cyfreithlon trwy’r tâl gwasanaeth a sut y gallwn fynd i’r afael â nhw.  

Rwy’n ddi-ildio yn hyn o beth: Mae’n bryd mynd i’r afael â’r costau hyn, nad ydynt yn cael eu rheoleiddio, unwaith ac am byth, gan ddiogelu lesddeiliaid a gwneud y freuddwyd o fod yn berchen ar gartref a hefyd biliau pob dydd y cartref yn fwy fforddiadwy.  

Y Gwir Anrh. Michael Gove AS
Ysgrifennydd Gwladol dros yr Adran Ffyniant Bro, Tai a Chymunedau
Gweinidog dros Gysylltiadau Rhynglywodraethol 

Geirfa  

Lesoedd presennol: At ddiben yr ymgynghoriad hwn, mae’r term les bresennol yn golygu pob les a lofnodwyd cyn i’r Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) gael ei chyflwyno ar 30 Mehefin 2022. Mae’r adran “Gwneud ein cynigion i gapio rhent tir weithio” yn y ddogfen hon yn nodi’r gydberthynas rhwng ein cynigion newydd a Deddf Diwygio Lesddaliad (Tir Rhent) 2022.  

Rhydd-ddeiliadaeth: Y diddordeb rhydd-ddaliad mewn tir (y cyfeirir ato yn gyfreithiol weithiau fel ffi syml absoliwt mewn meddiant) yw teitl mewn eiddo y gellir ei ddal yng Nghymru a Lloegr. Yn ymarferol, mae diddordeb rhydd-ddaliad preswyl yn gymwys i berchnogaeth lwyr o dir neu eiddo am gyfnod digyfyngiad ac mae’n gymwys i’r mwyafrif o dai. Fodd bynnag, gall fod cyfyngiadau cyfreithiol a chysylltiedig â chynllunio o ran beth y gall rhydd-ddeiliaid ei wneud i ddiwygio ei eiddo a’i dir.   

Rhydd-ddeiliad: At ddiben yr ymgynghoriad hwn, rydym yn golygu unrhyw barti y mae rhent tir yn ddyledus iddo. Yn aml iawn, dyma hefyd fydd y parti a gytunodd ar y les. Dro arall, gall fod yn landlord canol. Mae’n bosibl y bydd sawl haen o landlordiaid. Er enghraifft, gall y rhydd-ddeiliad (sy’n berchen ar yr adeilad a’r tir yn dragywydd) gytuno ar les o’r adeilad cyfan i lesddeiliaid, a gall yntau wedyn gytuno ar is-lesoedd pellach o’r fflatiau unigol ac yn dod yn landlord canol ar yr is-lesoedd.  

Swyddogaeth rheoli rhydd-ddeiliaid: At ddiben yr ymgynghoriad hwn, mae swyddogaeth rheoli rhydd-ddeiliaid yn swyddogaeth rheoli a gyflawnir gan y rhydd-ddeiliad (y parti y mae rhent tir yn ddyledus iddo) er budd ei lesddeiliaid, sy’n disgyn y tu allan i’r rhwymedigaethau rheoli, cynnal a chadw ac atgyweirio a osodwyd yn y les. Gall y rhain gael eu hariannu’n gyfan gwbl neu’n rhannol drwy refeniw rhent tir.  

Rhent tir: Taliad a wneir gan y lesddeiliad i’r rhydd-ddeiliad o dan delerau’r les a roddwyd yn gyfnewid am bremiwm. Gall rhent tir amrywio o werth enwol i swm sylweddol sy’n cynyddu dros gyfnod y les. Mae rhent tir yn ofyniad penodol o’r les a rhaid iddo gael ei dalu ar y dyddiad dyledus.  

Les: Contract cyfreithiol gyfrwymol yw les sy’n rhoi meddiant llwyr-gyfyngedig o eiddo am gyfnod penodol o amser i’r lesddeiliad. Mae telerau’r les yn cadarnhau hawliau a chyfrifoldebau’r rhydd-ddeiliaid a’r lesddeiliaid mewn perthynas â’r eiddo ac ni ellir eu newid fel rheol heb gytundeb pob parti neu gais i dribiwnlys neu les am amrywiad.  

Lesddaliad: Lesddaliad hir yw math o berchnogaeth ar eiddo a ddefnyddir ar gyfer fflatiau fel rheol ac weithiau ar gyfer tai. Yn syml, tenantiaeth hir ydyw, sy’n rhoi’r hawl i breswylio yn yr eiddo a’i ddefnyddio am gyfnod hir o amser - ‘cyfnod’ y les. Gall hwn fod yn gyfnod o dros 21 o flynyddoedd a gellir prynu a gwerthu’r les yn ystod y cyfnod hwn. Mae’r cyfnod yn benodol ar y dechrau ac yn gostwng o flwyddyn i flwyddyn, hyd nes i’r eiddo ddychwelyd i’r rhydd-ddeiliad neu’r landlord canol (ond byddai tenantiaeth sicr yn bosibl wedyn). Gelwir rhywun sy’n prynu eiddo lesddaliad ar les yn lesddeiliad.  

Crynodeb  

Darllenwch y ddogfen hon yn llawn cyn mynd ati i ateb y cwestiynau.  

1.1. Lle y caiff cartref – boed hwnnw’n dŷ lesddaliad neu’n fflat lesddaliad – ei werthu ar les hir, fel rheol bydd rhaid i’r lesddeiliad dalu ffi flynyddol i’r rhydd-ddeiliad, sy’n cael ei adnabod fel rhent tir.

1.2. Bydd y les yn nodi faint o rent tir sydd i’w dalu, p’un a all gynyddu, faint y gall cynyddu a phryd. Gall olygu bod modd codi rhent tir yn sylweddol ac yn fynych.

1.3. Mae rhent tir ar wahân i dâl gwasanaeth Gall rhydd-ddeiliaid anfonebu lesddeiliaid am daliadau gwasanaeth er mwyn talu am gost gwaith cynnal a chadw ac atgyweirio cyffredinol ar eiddo, glanhau ardaloedd cymunedol ac yswiriant. Gellir defnyddio taliadau gwasanaeth hefyd i ddechrau cronfa gynilo ar gyfer gwaith adnewyddu mawr, fel newid y to.

1.4. Fodd bynnag, mae gan rydd-ddeiliaid ryddid i ddefnyddio unrhyw rent tir a gesglir ganddynt fel y gwelant yn dda. Nid oes angen i’r rhydd-ddeiliad ddarparu unrhyw beth yn gyfnewid am daliad, ac nid yw lefel y rhent tir yn golygu pa ansawdd gwasanaeth neu waith cynnal a chadw a ddarperir ac, yn wahanol i daliadau gwasanaeth newidiol, nid oes rhaid i’r swm y mae angen i lesddeiliaid ei dalu fod yn rhesymol. Hyd yn oed pe bai’r rhydd-ddeiliad yn esgeuluso’r adeilad yn llwyr, ni fyddai ganddo lai o hawl i gasglu rhent tir.

1.5. Mae Deddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022 wedi rhoi terfyn ar renti tir ar gyfer y rhan fwyaf o eiddo lesddaliad preswyl hir newydd. Ac rydym yn mynd ymhellach drwy’r Bil Diwygio Lesddaliadau a Rhydd-ddaliadau, drwy wahardd gwerthiant tai lesddaliad newydd - ac eithrio dan amgylchiadau eithriadol - er mwyn darparu buddiannau perchnogaeth rydd-ddaliadol o’r dechrau.

1.6. Ac eto, mae problemau’n parhau i lesddeiliaid presennol. Mae llawer o’r lesoedd hyn yn caniatáu i godi rhent tir yn sylweddol, cael eu hadolygu’n fynych, a gall maint y cynnydd beri dryswch. Rydym wedi gweld enghreifftiau o gymalau rhent tir sy’n golygu bod rhai lesddeiliaid yn gyfrifol am werth miloedd o bunnoedd o daliadau yn flynyddol. Os bydd y lesddeiliaid ar ei hôl hi gyda’r taliadau, bydd perygl iddo golli ei gartref. Mae’n bosibl y bydd lesddeiliaid yn gweld na allant gael ail forgais na gwerthu os bydd eu rhent tir yn mynd uwchlaw lefel benodol. Y rhai sy’n methu fforddio prynu eu heiddo rhydd-ddaliad neu ymestyn eu les fydd ar eu gwaethaf, gan fod yn gaeth i dalu rhenti tir a heb fodd o ddianc o’u sefyllfa.

1.7. Rydym yn parhau i glywed enghreifftiau lawer o werthiannau’n methu am nad yw’r rhydd-ddeiliad yn fodlon cytuno i amrywio les a chyfyngu ar y rhent tir, sy’n golygu bod y benthycwyr yn ystyried bod y buddsoddiad yn ormod o risg. Rhaid i rai lesddeiliaid dalu tâl ychwanegol i’w rhydd-ddeiliad i gasglu’r rhent tir, yn ogystal â’r rhent tir ei hun. Mae lesddeiliaid wedi cysylltu â’r adran i ddisgrifio’r pwysau maent yn eu teimlo dan yr amgylchiadau hyn a’r effeithiau niweidiol maent yn eu cael ar eu llesiant a’u hiechyd meddwl.

1.8. Ni fyddai gan nifer fawr o lesddeiliaid, yn enwedig y rhai a oedd am brynu neu angen prynu fflatiau, fawr ddim dewis ond cytuno i’r telerau rhent tir hynny er mwyn cael eu troed ar yr ysgol. Nid dyma oedd gan lawer o bobl yn eu meddyliau wrth benderfynu prynu cartref.

1.9. Gall y sefyllfa bresennol hefyd wneud y broses o brynu a gwerthu cartref yn anos, hyd yn oed ar gyfer rhenti tir cymharol resymol, os oes cymalau ynddynt sy’n caniatáu iddynt eu codi’n sylweddol yn y dyfodol. Mae angen i brynwyr nid yn unig ystyried pris prynu eiddo ond hefyd y costau rhent tir parhaus wrth gadarnhau pa ddewis sydd orau iddynt hwy a’u teulu. Gall y diffyg eglurder hwn ei gwneud hi’n anos i bobl wneud penderfyniadau hyddysg am yr hyn sydd orau iddynt a gwneud y broses o brynu cartref yn fwy cymhleth.

1.10. Rydym yn ceisio deall yn well ystod lawn y problemau y mae rhenti tir presennol yn eu hachosi i lesddeiliaid, a graddfa’r problemau hyn (Cw1-2).

1.11. Mae’r Llywodraeth yn ystyried cyflwyno cap ar renti tir drwy ddeddfwriaeth sylfaenol. Rydym am ddeall pa ddull yw’r un gorau ym marn yr ymatebwyr i gyflawni ein nod o roi bargen decach i lesddeiliaid (Cw3-4), a ddylai fod cyfnod o oedi cyn ei roi ar waith, a ddylai’r cap a ddewiswyd fod yn benodol neu gael ei uwchraddio gan fynegai, y mathau o lesoedd y gallai fod angen eithriadau i gap y dewiswn ei ddefnyddio (Cw19-20) ac unrhyw rwystrau ymarferol i’w hystyried cyn cyflwyno cap (Cw21-22). Yn ogystal, rydym am gael mewnbwn ar faterion iawndal ac ad-dalu (Cw15-17) a’r broses orfodi yn dilyn cyflwyno cap (Cw18), ochr yn ochr ag awgrymiadau i liniaru unrhyw effeithiau negyddol posibl cap (Cw23) a barnau ar unrhyw effeithiau o ran cydraddoldeb y gallai ein cynigion eu cael ar grwpiau gyda nodweddion gwarchodedig (Cw24).

1.12. Un opsiwn sy’n cael ei ystyried yw capio rhentir tir i swm hedyn pupur. Byddai hyn yn galluogi triniaeth gyfartal rhwng y rhai a brynodd eiddo lesddaliad cyn i’r Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022 ddod i rym a’r rhai sy’n prynu ar ôl iddi ddod i rym. Byddai’n rhoi terfyn ar yr arfer o lesddeiliaid yn gorfod talu tâl parhaus, ar ben y swm y gwnaethant ei dalu i brynu eu cartref, a hynny weithiau heb unrhyw wasanaeth clir yn gyfnewid amdano. Byddai hyn yn gwneud pethau’n deg i bob lesddeiliad o ran y gost a wynebir ganddynt a byddai’n helpu i wneud y broses o brynu a gwerthu cartrefi yn fwy tryloyw i bawb dan sylw. Rydym am ddeall effeithiau cyflwyno cap hedyn pupur ar lesddeiliaid, rhydd-ddeiliaid, buddsoddwyr a benthycwyr presennol a’r farchnad eiddo ehangach (Cw5).

1.13. Dadl graidd o blaid cap rhent tir posibl yw y dylai lesddeiliaid ond talu am gostau os ydynt yn cael buddiannau materol ohonynt. Mae taliadau gwasanaeth eisoes yn bodoli i dalu am y gost o ddarparu gwasanaethau a gyflawnwyd gan y rhydd-ddeiliad er budd lesddeiliaid, fel rheoli a chynnal a chadw’r bloc. Y tâl gwasanaeth yw’r mecanwaith y dylid anfonebu lesddeiliaid trwyddo ar gyfer pob cost sy’n gysylltiedig â chynnal a chadw eu hadeilad.

1.14. Felly, os bydd rhydd-ddeiliaid yn cyflawni swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddaliad cyfreithlon, gellir ystyried hyn fel rhan o’r gyfundrefn taliadau gwasanaeth er mwyn rhoi tegwch a thryloywder i berchnogion cartrefi, bydd y costau cyfreithlon sy’n cael eu gwario gan rydd-ddeiliaid yn destun prawf rhesymoldeb a gall lesddeiliaid ddwyn rhydd-ddeiliaid i gyfrif. Lle y caiff y costau hynny eu hariannu drwy’r rhent tir ar hyn o bryd, byddem yn gweithredu i gefnogi rhydd-ddeiliaid i wneud y newid hwn i’w modelau busnes. Mewn rhai achosion, gallai hyn arwain at newid i lefel y tâl gwasanaeth.

1.15. Rydym am ddeall a oes unrhyw swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddaliad penodol na ellir codi amdanynt trwy’r tâl gwasanaeth, beth yw’r rhain a pham na ellir codi tâl amdanynt drwy’r tâl gwasanaeth (Cw11), unrhyw ganlyniadau anfwriadol o ddod â’r swyddogaethau hyn i’r tâl gwasanaeth (Cw12) a sut mae’r swyddogaethau hyn yn gweithredu mewn achosion lle mae’r lesddeiliaid wedi ymarfer yr Hawl i Reoli (Cw13-14).

1.16. Er mwyn ein helpu i ddeall y cyd-destun y mae rhydd-ddeiliaid a buddsoddwyr yn gweithredu ynddo, rydym hefyd yn gofyn cwestiynau penodol pellach i rydd-ddeiliaid, buddsoddwyr mewn rhydd-ddaliadau preswyl a sefydliadau eraill sydd ynghlwm â’r farchnad eiddo ehangach (Cw25-36).

Rhentir Tir Preswyl mewn Cyd-destun Modern 

Rhent tir fel buddsoddiad  

1.17. Yn hanesyddol, mae rhenti tir wedi bod o werth isel neu enwol a dalwyd o dan les hir a roddwyd am bremiwm, a hynny ar y sail na ddylai fod angen i rydd-ddeiliad sydd eisoes wedi cael swm cyfalaf wrth roi les godi rhent marchnad lawn ar denant hefyd. Fodd bynnag, mae rhenti tir bellach wedi dod yn rhywbeth mwy na dim ond swm ewyllys da ac yn hytrach, mae wedi esblygu i fod yn ffordd i rydd-ddeiliaid barhau i godi rhent gan lesddeiliaid drwy gyfnod les, ni waeth beth oedd y swm a dalwyd i brynu’r eiddo.

1.18. Rydym yn deall bod buddsoddwyr sefydliadol (fel cronfeydd pensiwn) wedi cymryd rhan yn y farchnad rhent tir preswyl dros yr 20 mlynedd diwethaf, naill ai drwy fenthyg yn erbyn portffolio preswyl y mae rhydd-ddeiliad yn berchen arno, neu drwy fuddsoddi’n uniongyrchol a dod yn rhydd-ddeiliaid eu hunain. Mae buddsoddwyr wedi rhoi cyfran o’u hasedau mewn ffrydiau incwm cysylltiedig â chwyddiant sicr iawn, gyda dyddiad hir, a fydd yn rhoi enillion digonol iddynt fodloni eu rhwymedigaethau ariannol rywle arall, dros y cyfnod hir hwnnw. Yn aml, mae’r penderfyniadau hyn wedi’u gwneud gan fuddsoddwyr heb unrhyw falais yn erbyn lesddeiliaid, ond sydd yn chwilio am y ffrydiau incwm cywir i fodloni eu rhwymedigethau, fel pensiynau ac yswiriant. Fodd bynnag, er mwyn i fuddsoddwyr sicrhau enillion digonol, mae’n rhaid i renti tir gynyddu (fel arall, bydd yr incwm yn colli ei werth gyda chwyddiant) ac felly, ar y cyd ag ymglymiad cynyddol gan fuddsoddwyr yn y farchnad rhenti tir, rydym o’r farn bod codiadau cysylltiedig â chwyddiant amlach a arferai fod yn ddigwyddiad prin, wedi dod yn ddigwyddiad cyffredin lle mae rhenti tir yn cynyddu. Felly, canlyniad anffodus y buddsoddiad hwn fu system lesddaliad a oedd yn canolbwyntio’n fwyfwy ar greu asedau ar draul y bobl sy’n berchen ar y cartrefi hyn.  

1.19. Mae data gan ddatblygwyr a thystiolaeth arbenigol a roddwyd gerbron y Tribiwnlys Haen Gyntaf (Siambr Eiddo) yn cefnogi hyn ac yn dangos bod rhenti tir cysylltiedig â mynegai wedi dod yn fwyfwy deniadol i fuddsoddwyr hirdymor ac mae eu gwerth wedi codi’n sylweddol ers 2007. Cynhaliodd y Fforwm Eiddo Buddsoddi arolwg o 42 o fuddsoddwyr sefydliadol mewn eiddo ym mis Mawrth 2012 a chanfuwyd mai gwerth y rhenti tir preswyl a ddaliwyd gan ddeg o’r ymatebwyr oedd £139m. Pan gynhaliwyd yr arolwg eto yn 2014, gwerth y buddsoddiadau a ddaliwyd gan 8 o’r ymatebwyr mewn rhenti tir preswyl oedd 1.51bn a chynyddodd eto yn 2015, i 8 o’r ymatebwyr i £1.9bn.

1.20. Rydym wedi clywed dadleuon yn cael eu rhoi gerbron sy’n awgrymu bod cynnyrch risg isel y rhent tir yn rhoi cymhelliant i rydd-ddeiliaid sefydliadol chwarae rôl weithgar ac, yn ei dro, maent wedi bod yn gyfrifol am gymell safonau mewn rheolaeth breswyl.  

1.21. Fodd bynnag, mae adroddiad gan y Fforwm Eiddo Buddsoddi ym mis Mawrth 2021 yn pwysleisio bod buddsoddwyr yn 2012 yn poeni am ddwyster rheoli’r sector preswyl, ac o ganlyniad, roedd buddsoddwyr yn aml yn mynnu bod rheolaeth a pherchnogaeth yn cael eu gwahanu ar ôl iddynt gael y rhydd-ddaliad, gan roi’r contract i reoli’r adeilad i drydydd parti. Yna bydd buddsoddwr yn penodi rheolwr rhydd-ddaliad a fydd yn penodi asiant rheoli i gyflawni’r gwaith gwahanu hwnnw.

1.22. Felly, o’r cychwyn cyntaf, bydd lesddeiliaid yn wynebu strwythur rheoli cymhleth nad oes ganddynt unrhyw hawl dweud dim yn ei gylch, a hynny oherwydd rhent tir.

Profiad lesddeiliaid  

1.23. Yn yr English Housing Survey (EHS) 2021-22 diweddaraf, sef arolwg sy’n cynrychioli dros 13,000 o gartrefi yn Lloegr, adroddodd 86% o’r lesddeiliaid perchen-feddianwyr a holwyd eu bod yn talu rhent tir.

1.24. Wrth ymateb i arolwg 2021-22, adroddodd perchen-feddianwyr lesddaliad eu bod yn talu rhent tir blynyddol o £298 ar gyfartaledd. Mewn perthynas â grwpiau oedran, adroddwyd mai oedran les-ddeiliaid perchen-feddianwyr yn arolwg 2021-22 oedd 56 oed ar gyfartaledd ac roedd perchen-feddianwyr lesddaliad yn fwy tebygol o fod yn 65 oed neu’n hŷn (37%). Roedd cyfran sylweddol llai o bobl 16-24 oed a 25-34 oed yn y sector perchen-feddianwyr (1% a 14% yn y drefn honno).

1.25. Mewn ymchwil a gyhoeddwyd ar gyfer Llywodraeth Cymru ar werthu a defnyddio lesddaliadau yng Nghymru yn 2021, rhent canolrifol y lesddeiliaid mewn fflatiau a wnaeth ymateb oedd £150 ac mewn tai oedd £200. Dywedodd 38% o’r ymatebwyr mewn fflatiau y gallai eu rhent tir gynyddu, yn erbyn 40% nad oedd ganddynt rent tir a fyddai’n cynyddu a 21% nad oeddent yn gwybod. I’r ymatebwyr â thai lesddaliad, dywedodd 96% y gallai eu rhenti tir gynyddu.

1.26. Mae’r 20 mlynedd diwethaf wedi gweld tuedd mewn cynyddu rhenti tir yn lesoedd eiddo newydd eu hadeiladu. Yn ogystal, mae lesddeiliaid yn y safleoedd hyn yn wynebu lefelau rhenti tir sy’n dechrau’n sylweddol uwch mewn termau perthynol na’r rhai a dalwyd yn hanesyddol, sy’n gwaethygu’r broblem ymhellach. Yn nodweddiadol, mae gan y lesoedd hyn renti tir gwerth cannoedd o bunnoedd y flwyddyn ac maent yn cynyddu dros gyfnod y les. Gellir codi’r swm trwy gynyddrannau penodol (e.e., dyblu bob 10 mlynedd neu bob 20 mlynedd) neu godiadau cysylltiedig â mynegai (e.e., yn gysylltiedig â’r Mynegai Prisiau Manwerthu (RPI)).

1.27. Ni all rhai lesddeiliaid werthu na chodi ail forgais ar eu heiddo o ganlyniad i’w telerau rhent tir. Mewn arolwg diweddar a gynhaliwyd gan Propertymark, sef prif gorff aelodau ar gyfer asiantau eiddo, adroddodd 78% o’u haelodau y bydd eiddo lesddaliad gyda rhent tir sy’n codi yn cael trafferth gwerthu, hyd yn oed os caiff ei brisio’n gywir.

1.28. Mae benthycwyr morgais yn ystyried rhent tir fel rhan o’r asesiad fforddiadwyedd. Lle mae lefel y rhent tir eisoes wedi codi – neu os oes posibilrwydd y bydd yn codi – bydd rhai darparwyr morgeisi’n gwrthod benthyca. Mae’r dystiolaeth yn awgrymu uwchlaw ambell i drothwy (yn aml £250 neu 0.1% o werth rhydd-ddaliadol yr eiddo), bydd gan rai naill ai bolisïau sy’n atal benthyca, neu yn absenoldeb polisi, yn debygol o ymarfer disgresiwn a all arwain atynt yn gwrthod benthyca. O ganlyniad, mae rhai perchnogion cartrefi yn gaeth oni allant dalu cyfandaliad mawr i’r rhydd-ddeiliaid i dynnu eu rhwymedigaeth rhent tir parhaus ymaith. Nid oedd y lesddeiliaid hyn yn ymwybodol y byddai eu cartrefi yn amhosibl eu gwerthu yn y dyfodol pan wnaethant lofnodi eu lesoedd yn y lle cyntaf, ac mae’n debygol na fyddent wedi cytuno i gymalau codi rhent tir pe byddent wedi gwybod y goblygiadau.

1.29. Rhent tir sy’n codi yw’r senario y mae’r mwyafrif o lesddeiliaid sydd wedi prynu eiddo newydd ei adeiladu ar ôl 2000 yn ei wynebu. Ym mis Chwefror 2020, amcangyfrifodd yr Awdurdod Cystadleuaeth a Marchnadoedd (CMA) fod hyn wedi effeithio ar 670,000 o fflatiau lesddeiliaid newydd eu hadeiladu a thros 100,000 o dai lesddeiliaid newydd eu hadeiladu a disgwyliwn i’r nifer hwn gynyddu cyn i’r Ddeddf Diwygio Lesddaliad ddod i rym ym mis Mehefin 2022. Mae data a roddwyd i’r CMA gan ddatblygwyr yn dangos mai’r math o gynnydd amlycaf mewn rhent tir yw trwy’r Mynegai Prisiau Manwerthu. Cefnogir hyn gan y canfyddiadau yn EHS 2020-21 a wnaeth ganfod o’r lesddeiliaid a adroddodd fod eu rhent tir yn codi dros gyfnod y les, fod 59% ohonynt wedi dweud iddo gynyddu yn unol â chwyddiant neu’r Mynegai Prisiau Manwerthu.

1.30. Rydym yn poeni bod perchnogion cartrefi yn cael eu gofyn i dalu hyd yn oed mwy o arian heb unrhyw wasanaeth clir yn gyfnewid am hynny. At hynny, rydym am ddeall pa broblemau allweddol y mae lesddeiliaid yn eu hwynebu, a graddfa’r problemau hyn.

Camau gweithredu hyd yma  

1.31. Mae’r llywodraeth wedi bod yn glir a chyson yn ei negeseuon, sef bod gennym bryderon am broblem rhenti tir presennol a’r effaith niweidiol y mae rhenti tir yn ei chael ar lesddeiliaid. Rydym wedi nodi ein bod ni am wneud yn siŵr bod defnyddwyr ond yn talu am wasanaethau y maent yn cael budd materol ohonynt ac y byddem yn “ystyried sut y gallwn gefnogi lesddeiliaid presennol”. Rydym hefyd wedi dweud wrth y bobl mai eu cartrefi nhw ydyn nhw i fyw ynddynt a’u mwynhau, ni chynlluniwyd iddynt fod yn ffrwd incwm ar gyfer buddsoddwyr trydydd parti.

1.32. Rydym eisoes wedi cymryd camau ochr yn ochr â diwydiant, i fynd i’r afael â’r rhenti tir uchaf a rhenti tir sy’n cynyddu.

1.33. Ym mis Mawrth 2019, datblygwyd yr Addewid Cyhoeddus i Lesddeiliaid er mwyn lleddfu agweddau mwyaf dybryd y mater dyblu rhent tir. Arweiniwyd hyn gan ddatblygwyr a buddsoddwyr rhydd-ddaliadol, mewn partneriaeth â’r llywodraeth. Ymrwymodd llofnodwyr i adolygu eu portffolios er mwyn nodi lesoedd gyda thelerau rhent tir a oedd wedi dyblu’n amlach na phob 20 mlynedd a chynnig telerau diwygiedig cysylltiedig â’r Mynegai Prisiau Manwerthu i lesddeiliaid, yn ogystal ag ymroi i beidio â rhoi cymal mewn unrhyw gytundeb les i’r dyfodol lle mae’r rhent tir yn dyblu’n amlach na phob 20 mlynedd.

1.34. Er bod y gwaith a gyflawnwyd gan lofnodwyr yr addewid i’w groesawu, rydym yn parhau i weld tystiolaeth gan lesddeiliaid bod rhai rhydd-ddeiliaid a’i llofnododd yn manteisio ar fannau gwan yn eu hymrwymiadau ac yn parhau i ddefnyddio telerau les gyda chymalau dyblu o 10 neu 15 mlynedd, sef yr enghreifftiau gwaethaf posibl o renti tir. Nid ydym yn gweld tystiolaeth glir felly fod ymdrechion blaenorol mewn diwygiadau dan arweiniad y sector wedi mynd yn ddigon pell ac wedi cyflawni canlyniadau addas i bob lesddeiliad presennol. Gwnaethom ymrwymiad yn 2017 i ystyried mesurau pellach y gellid mynd ar eu trywydd os na wnaeth diwygiadau dan arweiniad y sector fynd yn ddigon pell ac rydym bellach yn cyflawni’r ymrwymiad hwnnw.

1.35. Yn ogystal, yn 2019, gofynnodd y llywodraeth i’r CMA ymchwilio i gam-werthu cartrefi o bosibl a thelerau annheg yn y sector lesddaliadau. Ym marn y CMA, datgelodd yr ymchwiliad bryderon difrifol a cheisiodd y CMA gael iawndal i’r lesddeiliaid hynny a wynebodd y rhenti gwaethaf. Hyd yma, maent wedi helpu rhyw 20,000 o lesddeiliaid drwy sicrhau ymrwymiadau gan nifer o ddatblygwyr a rhydd-ddeiliaid sydd wedi mynd ati i brynu rhydd-ddaliadau i ddileu telerau dyblu, newid y rhent tir yn ôl i’r hyn ydoedd pan werthwyd yr eiddo yn y lle cyntaf ac i beidio â’i gynyddu eto dros gyfnod y les.

1.36. Er i ni groesawu’r gwaith a wnaed gan y CMA i unioni materion diogelu defnyddwyr, mae’r CMA ond wedi gallu helpu lesddeiliaid lle roedd ganddynt bryderon arwyddocaol yn ymwneud â chyfraith diogelu defnyddwyr a oedd yn haeddu camau gorfodi. Nid astudiaeth gyfannol o rent tir yn gyfan gwbl oedd eu hymchwiliad.

1.37. I ailadrodd, credwn yn gryf iawn mai eu cartrefi nhw i fyw ynddynt a’u mwynhau ydyn nhw. Mae’r cyfleoedd i lesddeiliaid presennol stopio gorfod talu rhenti tir yn gyfyngedig ar hyn o bryd, a’r prif opsiynau yw prynu’r eiddo rhydd-ddaliad ar gyfer y rhai sy’n byw mewn tŷ lesddaliad, neu i berchnogion fflat lesddaliad er mwyn rhyddfreinio ar y cyd i brynu’r rhydd-ddaliad, dileu’r rhent tir yn gyfan gwbl fel rhan o’r pryniant neu drwy roi estyniad statudol i les y fflat, a thrwy hynny, leihau’r rhent tir i swm hedyn pupur. Fodd bynnag, gall hyn gostio cryn dipyn a pho fwyaf yw’r rhent tir, y mwyaf yw’r gost o ryddfreinio neu ymestyn y les. Hyd yn oed pan fydd ein diwygiadau sydd ar ddod wedi’i gwneud hi’n haws ac yn rhatach i ryddfreinio, efallai na fydd rhai lesddeiliaid mewn sefyllfa i wneud hynny a’r lesddeiliaid sydd yn y sefyllfa fwyaf bregus yn ariannol fydd yn dioddef waethaf.

1.38. Mae hyn yn cyferbynnu â’r rhan fwyaf o bobl fydd yn mynd i gontract les newydd yn y dyfodol, oherwydd rydym eisoes wedi gweithredu i wahardd rhenti tir ariannol mewn lesoedd newydd trwy’r Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022.

Cynigion i gapio rhent tir mewn lesoedd presennol 

Opsiynau i’r llywodraeth fynd ymhellach 

1.39. Mae bodolaeth barhaus taliadau rhent tir yn eu ffurf bresennol yn sefyll yn ffordd y llywodraeth yn cyflawni ein hymrwymiad am fodel perchentyaeth tecach a mwy tryloyw.

1.40. Mae’r CMA yn cydnabod yn eu Hadroddiad Diweddaru Tai Lesddaliad bod cyfiawnhad am rent tir yn gyfyngedig ar y gorau. Maent yn cydnabod hefyd y gallant ond mynd i’r afael â’r materion y nododd eu hymchwiliad yn rhannol ac mai’r ffordd fwyaf cynhwysfawr o fynd i’r afael â rhent tir yw trwy ddeddfwriaeth.

1.41. Er ein bod yn cydnabod bod dulliau ymyrryd eraill ar gael o bosibl o gofio llwyddiant cyfyngedig y diwygiadau dan arweiniad y sector hyd yma, rydym yn cytuno â’r CMA mai mesurau deddfwriaethol fyddai’r ffordd fwyaf effeithiol o wella’r problemau y mae rhenti tir yn eu hachosi.

1.42. Nodwyd 5 opsiwn gwahanol gennym i gapio rhenti tir presennol ac maent yn gofyn am farnau lesddeiliaid, rhydd-ddeiliaid a phartïon eraill â diddordeb ar y rheiny.

Yr opsiynau o ran ymyrraeth  

1.43. Opsiwn 1: Capio rhent tir i swm hedyn pupur. Byddai hyn yn dileu’r rhwymedigaeth i dalu rhent tir ariannol o ddyddiad penodol. Yn ymarferol, gallai’r rhydd-ddeiliad barhau i fynnu’r swm ‘hedyn pupur’, ond yn ei hanfod, byddai’n golygu nad oedd unrhyw rent tir i’w dalu.

1.44. Byddai’r cynnig hwn yn unol â rhenti tir mewn lesoedd presennol a newydd. Mae ganddo gynsail hanesyddol hefyd - cyn yr 20fed ganrif, yn hytrach na gofyn am rent tir ariannol, roedd llawer o renti tir yn cael eu gosod i ‘hedyn pupur’ er mwyn arbed y rhydd-ddeiliad rhag gorfod casglu’r rhent enwol. Yn ogystal, byddai’r dull hwn hefyd yn diogelu lesddeiliaid rhag cael eu gofyn i wneud taliad heb unrhyw wasanaethau penodol yn gyfnewid am hynny.

1.45. Byddai’r opsiwn hwn yn cyflawni’r canlyniad mwyaf ffafriol i lesddeiliaid, ond byddai’n golygu’r effaith fwyaf sylweddol ar rydd-ddeiliaid, gan gynnwys buddsoddwyr sefydliadol. Rydym yn ymwybodol fod risgiau posibl y gall rhai rhydd-ddeiliaid adael y farchnad petai cap hedyn pupur yn cael ei gyflwyno. Byddem yn annog rhanddeiliaid yn benodol i rannu unrhyw dystiolaeth o’r tebygolrwydd y bydd hyn yn digwydd, a phe byddai’n digwydd, yr effeithiau posibl ar rydd-ddeiliaid, lesddeiliaid, buddsoddwyr a’r farchnad ehangach.

1.46. Drwy’r Gronfa Diogelwch Adeiladau a’r Cynllun Diogelwch Cladin, mae’r llywodraeth eisoes yn darparu cyllid i rydd-ddeiliaid y mae angen iddynt adfer cladin ar eu blociau (os mai nhw yw’r parti sydd â’r hawl gyfreithiol i wneud y gwaith ar yr adeilad). Ar gyfer diffygion nad ydynt yn gysylltiedig â chladin, rydym yn deall y gall fod angen i rydd-ddeiliaid godi arian i fodloni’r costau hynny ac y caiff cyfraniadau gan lesddeiliaid cymwys eu capio’n gadarn a’u lledaenu dros 10 mlynedd. Fodd bynnag, rydym yn ymwybodol hefyd fod llwybrau eraill ar gael i lawer o rydd-ddeiliaid sy’n gyfrifol am yr adeiladau hyn i godi arian i fodloni eu rhwymedigaethau mewn perthynas ag adfer. Os oes tystiolaeth yn bodoli y bydd cap hedyn pupur ar renti tir yn cael effaith niweidiol ar allu’r rhydd-ddeiliad i fodloni ei rwymedigaethau, rydym yn annog rhanddeiliaid i rannu’r dystiolaeth honno (Cw5).

Mae gennym ddiddordeb yn yr effeithiau ar amrywiaeth o randdeiliaid, pe byddem yn cyflwyno cap hedyn pupur (Cw5).  

1.47. Opsiwn 2: Capio rhent tir i uchafswm gwerth absoliwt. Byddai hyn yn golygu y byddai gwerth ariannol uwch y gallai rhenti tir godi iddynt. Byddai rhenti tir sydd islaw’r swm hwnnw ar hyn o bryd yn cael caniatâd i godi i’r gwerth hwnnw, ond byth yn rhagori arno.

1.48. Gwelsom deilyngdod yn symlder yr opsiwn hwn, oherwydd byddai’n glir i rydd-ddeiliaid a lesddeiliaid fel ei gilydd ynghylch y gwerth ariannol uchaf a allai gael ei godi am rent tir. Byddai hefyd yn rhoi terfyn ar rai o’r enghreifftiau mwyaf trafferthus o arferion cyfredol wrth gael effeithiau is ar rydd-ddeiliaid a buddsoddwyr na hedyn pupur. Fodd bynnag, ni fyddai’r opsiwn hwn yn cyflawni newid sylfaenol i arferion rhent tir ac yn dileu anacroniaeth rhenti tir ar gyfer lesoedd presennol. Byddai’n methu â datrys y mater o lesddeiliaid yn talu ffi heb gael gwasanaeth tryloyw yn gyfnewid ac nid yw’n cyflawni tegwch a chydraddoldeb rhwng lesddeiliaid newydd a phresennol.

1.49. Yn ogystal, rydym wedi clywed gan randdeiliaid yn flaenorol, gan gynnwys rhai buddsoddwyr, y gall uchafswm o £250 y flwyddyn fod yn drothwy uwch addas ar gyfer rhent tir. Awgrymwyd y ffigur hwn o £250 gan y byddai’r cap ar y lefel hon yn dod â les o fewn y fagl tenantiaeth sicr (y tu allan i Lundain) aall yn y pen draw, dan amgylchiadau prin, arwain at fforffedu les os bydd y rhent tir yn parhau heb ei dalu. Fodd bynnag, mae’r Llywodraeth yn dod â’r fagl tenaniaeth sicr i ben trwy ein Bil Diwygio Rhentwyr ac felly rydym yn ceisio barnau o ran beth allai trothwy priodol fod.

Byddem yn annog rhanddeiliaid i rannu safbwyntiau ynghylch a fyddai capio rhent tir ar y gwerth uchaf sy’n cael ei ganiatáu mewn les yn opsiwn ymarferol a ffafriol (Cw6).

1.50. Opsiwn 3: Capio rhenti tir am ganran gwerth yr eiddo. Trwy ein hymgynghoriad yn 2017“Mynd i’r afael ag arferion annheg yn y farchnad lesddaliadau”, dadleuodd sawl un yr ymgynghorwyd â nhw o blaid cap fel canran o werth yr eiddo ar gyfer lesoedd preswyl newydd. Mae’r dadleuon o blaid wedi canolbwyntio ar fynd i’r afael â’r problemau a grëwyd gan renti tir “beichus” bondigrybwyll, yn enwedig lle mae lesddeiliaid yn wynebu anawsterau o ran cael ail forgais neu werthu eu heiddo. Fodd bynnag, yn yr ymatebion i’n hymgynghoriad yn 2017, nid oedd consensws o ran beth yw rhent tir beichus yn ymarferol nac ar ba ganran o’r gwerth y dylid gosod y cap. Ar lefel uwch, byddai’r opsiwn hwn yn debygol o gael effeithiau is ar rydd-ddeiliaid na hedyn pupur ond buddiannau is i les-ddeiliaid.

1.51. Y ganran y clywn alwad amdani amlaf yw cap o 0.1% ar werth yr eiddo, ar y sail y gall y rhent tir uwchlaw hyn gael effaith niweidiol ar allu rhywun i gael morgais ar yr eiddo hwnnw, yn unol â’r meini prawf a osodwyd gan rai darparwyr morgais.

1.52. Mae gennym bryderon y gallai mynd ar drywydd y dull hwn fod yn anodd ei roi ar waith a’i orfodi, gan ofyn yn ymarferol am raglen brisio, gyda darpariaeth i ddatrys anghydfodau, a mecanwaith ar gyfer adolygiad cyfnodol.

1.53. Byddai’r opsiwn hwn yn parhau i alluogi ar gyfer system lle mae’r lesddeiliaid yn gwneud taliadau heb unrhyw wasanaethau tryloyw yn gyfnewid ac yn methu â chyflawni tegwch rhwng lesddeiliaid newydd a phresennol.

1.54. O gydrannau cap ar ganran gwerth eiddo, rydym yn annog rhanddeiliaid i rannu safbwyntiau ynghylch pam y gallai hyn fod yn opsiwn ffafriol, beth ddylai’r ganran briodol o werth yr eiddo fod, sut y gellir mynd i’r afael â’n pryderon a sut y gellir gwneud iddo weithio yn ymarferol (Cw7).

1.55. Opsiwn 4: Capio rhent tir ar y swm gwreiddiol ydoedd pan gafodd y les ei rhoi. Byddai’r opsiwn hwn yn golygu y gallai rhenti tir ddychwelyd i’r lefel gychwynnol y darperir ar ei chyfer mewn les, neu aros ar y lefel honno. Er mwyn cyflawni hyn, gallem ddeddfu i atal unrhyw waethygiad pellach y tu hwnt i’r swm cychwynnol a osodwyd yn y les. Mae hyn yn golygu na ellid cael cynnydd yn y gwerth ariannol am oes y les.

1.56. Mae gan yr opsiwn rinwedd oherwydd ei fod yn cydnabod bod contract yn bodoli rhwng y lesddeiliad a’r rhydd-ddaliad i dalu rhent ac mae’n gosod y rhwymedigaeth rhent tir i’r lefel y mae’r lesddeiliad yn fwyaf tebygol o fod wedi bod yn ymwybodol ohoni. Gall fod yn gymharol syml ei roi ar waith os gellir nodi’r gwerth rhent tir angenrheidiol yn hawdd. Fodd bynnag, rydym o’r farn y gallai’r opsiwn hwn fod yn heriol i’w roi ar waith mewn achosion lle profodd gwerth gwreiddiol y rhent tir mewn lesoedd unigol i fod yn anodd ei gadarnhau. Gallai effeithiau’r dull hwn ar unigolion wahaniaethu mewn ffyrdd mympwyol i bob golwg hefyd. Er enghraifft, gallai dau unigolyn sydd wrthi’n talu rhent tir tebyg gael capiau gwahanol iawn, yn dibynnu ar beth oedd y gwerth pan roddwyd y les.

1.57. Gallai hyn gael ei liniaru drwy osod cwmpas ar gyfer y diwygiadau, er enghraifft, cymhwyso’r rheolau newydd i’r lesoedd hynny a lofnodwyd ar ddyddiad penodol neu ar ôl hynny yn unig. Byddai’r lesoedd hynny sy’n cwympo y tu allan i’r cwmpas hwn yn parhau i fod yn rhwym wrth y telerau presennol. Fodd bynnag, mae hyn hyd yn oed yn creu risg bod sefyllfa bresennol lesddeiliaid sy’n cwympo y tu allan i’r diwygiadau hyn yn parhau.

1.58. Yn ogystal, byddai’r opsiwn hwn yn creu anghydraddoldeb rhwng lesddeiliaid gyda lesoedd newydd neu bresennol unwaith eto. Nid yw ychwaith yn datrys y broblem “rhywbeth am ddim byd”, oherwydd gallai lesddeiliaid barhau i orfod talu rhent tir ariannol heb wasanaeth clir yn gyfnewid am hynny.

Mae gennym ddiddordeb mewn clywed gan y bobl sy’n ffafrio cap sy’n cyfyngu ar rent tir i’w lefel wreiddiol, a’u cyfiawnhad ynghylch pam y mae hwn yn opsiwn ffafriol a sut y gellir ei roi ar waith (Cw8).

1.59. Opsiwn 5: Rhewi rhent tir ar y lefelau presennol. Byddai’r opsiwn hwn yn golygu bod modd i renti tir barhau yn ôl y gwerth a ddarparwyd ar eu cyfer yn y les ar y dyddiad y rhoddwyd y mesur hwnnw ar waith. Fel rhan o’r opsiwn hwn, byddem yn deddfu er mwyn atal gwerth rhent tir rhag cynyddu y tu hwnt i’r hyn ydyw ar adeg cyhoeddi’r ddeddfwriaeth honno. Mae hyn yn golygu na ellid cael cynnydd pellach yn y gwerth ariannol am oes y les.

1.60. Mantais hyn yw ei bod yn hawdd ei deall a’i rhoi ar waith a’i bod yn parchu’r contract sy’n bodoli rhwng rhydd-ddeiliaid a lesddeiliaid. Gallai gael llai o effaith hefyd ar fodelau refeniw a busnes rhydd-ddeiliaid nag opsiynau eraill a byddai’n dileu pryderon benthycwyr y bydd codiadau pellach yn mynd yn anfforddiadwy i lesddeiliaid â morgeisi.

1.61. Fodd bynnag, fel yr opsiynau eraill sy’n parhau gyda rhent tir materol, nid yw’r opsiwn hwn yn sicrhau cydraddoldeb rhwng lesoedd newydd a phresennol ac nid yw hyn yn datrys y broblem fod lesddeiliaid yn talu rhent tir ariannol heb unrhyw wasanaeth clir yn gyfnewid am hyn. Yn ogystal, nid yw’n sicrhau cymorth i lesddeiliaid sydd eisoes yn talu symiau uchel iawn am eu rhent tir, gan gynnwys y rhai sydd eisoes yn talu swm rhent tir uwchlaw 0.1% o werth eu heiddo, lle gall y benthycwyr barhau i fod yn anghyfforddus â’r gost. Felly, byddai’r dull hwn yn methu â darparu’r cymorth di-oed sydd ei angen ar rai o’r lesddeiliaid sy’n wynebu’r costau mwyaf anghymesur.

Mae gennym ddiddordeb mewn clywed sylwadau ynghylch pam y gall yr opsiwn hwn gael ei ffafrio a sut y gellir ei wneud yn ymarferol (Cw9).

Cynyddu’r cap a ddewiswyd 

1.62. Yn aml, mae telerau rhent tir yn pennu y gellir cynyddu taliadau rhent tir dros amser. Mae’r cynnydd hwn naill ai drwy gynyddrannau penodol (e.e., dyblu bob 10 mlynedd neu bob 20 mlynedd) neu godiadau cysylltiedig â mynegai (e.e., yn gysylltiedig â Mynegai Prisiau Manwerthu) neu drwy adolygiad o’r farchnad agored (e.e., yn unol â gwerth cyfalaf yr eiddo).

1.63. Fel rhan o’r cynigion hyn, rydym yn ystyried a ddylid caniatáu i gynyddu unrhyw gap ar rent tir y dyfodol dros amser.

1.64. Oherwydd natur rhai o’r opsiynau arfaethedig, ni fyddai angen cynyddu. Mae hyn yn cynnwys, cap hedyn pupur (Opsiwn 1 uchod), capio rhent tir yn ôl ei werth gwreiddiol (Opsiwn 4 uchod) neu rewi’r rhent tir yn ôl ei werth presennol (Opsiwn 5 uchod), y mae pob un ohonynt yn werthoedd penodol.

1.65. Ar y llaw arall, er mwyn capio yn ôl yr uchafswm gwerth (Opsiwn 2 uchod) a chapio yn ôl canran o werth yr eiddo (Opsiwn 3 uchod), rydym yn cydnabod y byddai’n bosibl caniatáu mecanwaith cynyddu, er mwyn i werth y tâl rhent tir gynyddu gydag amser.

1.66. Fodd bynnag, mae newid capiau rhenti tir dros amser yn debygol o fod yn gymhleth i ddefnyddwyr ac yn anos eu deall a chyllidebau ar eu cyfer, yn groes i uchafswm rhent tir clir a chyson. Felly, ceir dadl ar ôl i gap gael ei gyflwyno, y dylid pennu uchafswm rhenti tir am oes y les (a byddai lesoedd newydd yn cael eu gosod yn ôl hedyn pupur o dan y Ddeddf Rhent Tir presennol).Yn achos capio yn ôl uchafswm gwerth (Opsiwn 2 uchod), byddai hyn yn golygu na ellid codi’r rhent tir ar ôl iddo gyrraedd yr uchafswm gwerth, ac er mwyn cael cap ar ganran o werth yr eiddo (Opsiwn 3 uchod), dylid cyfyngu’r rhenti tir i 0.1% o werth yr eiddo pan gafodd ei brisio ac nad oes modd ei godi ymhellach am oes y les.

1.67. Fodd bynnag, byddai’r dull hwn yn cynyddu’r effaith ar rydd-ddeiliaid a buddsoddwyr gan na fyddent yn elwa yn ariannol ar gynnydd mewn capiau rhent tir dros amser ac rydym yn gofyn am farnau ar y dull potensial hwn (Cw10).

Effeithiau ar y cyflenwad tai cymdeithasol a chyllidebau’r awdurdod lleol 

1.68. Rydym yn ymwybodol fod rhai landlordiaid awdurdodau lleol yn codi hyd at £10 o rent tir yn flynyddol i lesddeiliaid sy’n byw mewn eiddo sydd wedi bod yn destun yr Hawl i Brynu. Mae’n debygol mai’r unig opsiwn a fyddai’n cael effaith ar y sefyllfa hon fyddai’r opsiwn hedyn pupur. Fel rhan o’n cwestiynau ar yr effaith ar rydd-ddeiliaid, rydym yn hynod awyddus i ddeall effaith ariannol cyflwyno cap o’r fath ar awdurdodau lleol sy’n cadw stoc (Cw5), ochr yn ochr ag unrhyw brofiad neu fewnbwn y gallant ei rannu ar yr opsiynau eraill (Cw6-9). Rydym yn annog awdurdodau lleol sy’n rhydd-ddeiliaid i ymateb i’n cwestiynau archwiliad dwfn ar rydd-ddeiliaid (Cw25-30).

1.69. Yn ogystal, rydym yn ymwybodol bod rhai awdurdodau lleol wedi buddsoddi mewn blociau lesddaliad preswyl yn y blynyddoedd diwethaf ac yn casglu’r refeniw rhent tir a ddarparwyd ar eu cyfer mewn lesoedd presennol i fodloni eu rhwymedigaethau ariannol ehangach. Mae gennym ddiddordeb mewn clywed gan awdurdodau lleol sy’n gweithredu fel buddsoddwyr, ynghylch hyd a lled y buddsoddiadau hynny a’r effaith y gallai cap ei chael ar eu sefyllfa ariannol (Cw5-9) Rydym yn annog awdurdodau lleol sy’n fuddsoddwyr mewn blociau preswyl i ymateb i’n cwestiynau archwiliad dwfn ar fuddsoddwyr (Cw31-32).

1.70. Er nad ydym yn ymwybodol o unrhyw Ddarparwyr Cofrestredig Preifat tai cymdeithasol y mae rhent tir yn cynrychioli cydran sylweddol o incwm cyffredinol ar hyn o bryd, byddai gennym ddiddordeb mewn clywed am unrhyw effaith benodol a allai effeithio ar y sector hwn (Cw5-9).

Swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid a thryloywder y costau 

Swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid a’r cymhellion i’w cyflawni  

1.71. Mae rhydd-ddeiliaid wedi rhoi dadleuon gerbron yn flaenorol fod rhent tir, fel y mae ar hyn o bryd, yn cynnig cymhelliant economaidd i rydd-ddeiliaid chwarae rôl fel perchennog cysylltiol ac yn ei dro, bod y diddordeb hirdymor hwn sydd wedi’i gymell gan y ffrwd incwm rhent tir yn darparu buddiannau i lesddeiliaid.

1.72. Mae’r llywodraeth o’r farn bod cynnal a chadw eiddo yn dda yn hollbwysig er mwyn i bobl gael tai ansawdd uchel diogel a deniadol am flynyddoedd lawer. Dylai’r rheini sy’n gyfrifol am reoli bloc ymwneud â’r stiwardiaeth hirdymor a swyddogaethau eraill. Fodd bynnag, nid yw rhent tir yn gynhwysyn angenrheidiol ar gyfer hynny. Nid oes angen i rydd-ddeiliaid sy’n casglu rhent tir ofalu am eu hased ac ni fyddai eu hawl i’r arian hwn yn lleihau pe byddent yn esgeuluso’r adeilad yn gyfan gwbl. Ni ddylai fod angen i lesddeiliaid ynysu rhydd-ddeiliad rhag peryglon sy’n gysylltiedig â buddsoddi yn y farchnad. Nid ydym yn gweld sut y gall y trefniadau hynny gymell rhydd-ddeiliaid i weithredu er budd eu lesddeiliaid.

1.73. Mae hyn yn amlwg iawn lle nad yw rhydd-ddeiliaid yn cyflawni unrhyw swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid ychwanegol, a lle y mae holl waith cynnal a chadw’r bloc eisoes wedi’i osod yn y les a’i ariannu drwy’r ffi gwasanaeth. Gellir rheoli’r blociau’n effeithiol yn hyn o beth. Mewn mannau eraill, gall llawer o’r swyddogaethau a ddarperir gan rydd-ddeiliaid eu cyflawni’n effeithiol gan berchnogion cartrefi, ac mae hyn eisoes yn digwydd mewn rhai blociau dan arweiniad y preswylwyr, fel y osodwyd gan Bwyllgor Dethol Tŷ’r Cyffredin yn eu hadroddiad yn 2019 ar ddiwygio lesddeiliaid

Gwneud yn siŵr y caiff swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid eu cyflawni mewn modd tryloyw  

1.74. Dylai’r holl gostau fod yn dryloyw, yn rhesymol ac yn heriol. Dylai unrhyw arian y mae lesddeiliad yn ei drosglwyddo i rydd-ddaliad, y dywedir ei fod naill ai’n cyfrannu at reolaeth briodol yr adeilad neu’n galluogi i hynny fod yn destun y gofynion hynny.

1.75. Mae’r llywodraeth eisoes yn gweithredu i wella’r gyfundrefn taliadau gwasanaeth i lesddeiliaid. Rydym yn cydnabod nad yw’r gofynion statudol presennol yn mynd yn ddigon pell i alluogi lesddeiliaid i nodi a herio costau annheg. Dyna pam y byddwn yn cymryd camau i ddiogelu a grymuso lesddeiliaid yn well drwy roi mwy o wybodaeth iddynt am beth mae eu costau yn talu amdanynt. Bydd hyn eu helpu i herio’u rhydd-ddaliad yn fwy effeithiol os ydynt yn ystyried bod eu ffioedd yn afresymol.

1.76. Mae sawl rhydd-ddeiliad wedi cynnig cod ymddygiad i ddiogelu’r holl randdeiliaid yn y sector. Wrth wraidd hyn, mae ymrwymiad i fwy o dryloywder drwy gyflwyno’r syniad o “rent tir teg” i dalu am swyddogaethau fel stiwardiaeth. Byddai’r cod hwn yn creu fframwaith seiliedig ar ganlyniadau ac yn annog rhydd-ddeiliaid a lesddeiliaid i ddefnyddio ymdrechion rhesymol am gost resymol i gyflawni’r canlyniadau a glynu wrth egwyddorion tegwch, atebolrwydd, hygrededd, tryloywder a defnyddioldeb. Yr awgrym fu rhoi cefnogaeth reoliadol i’r cod hwn a rhoi’r gallu i lesddeiliaid herio toriad yn y cod.

Dyma’r canlyniadau a osodwyd gan y rhydd-ddeiliaid yn y cod ymddygiad arfaethedig:

Canlyniad 1: Rhaid rheoli’r eiddo yn dda yn unol â’r Cod, y Cynllun Gwneud Iawn Perthnasol a Chod Ymarfer RICS.

Canlyniad 2: Rhaid cynnal a chadw’r eiddo i’r safonau diogelwch uchaf yn unol â’r Cynllun Gwneud Iawn Perthnasol a Chod Ymarfer RICS.

Canlyniad 3: Rhaid i randdeiliaid sy’n rhoi Lesoedd cychwynnol newydd ar ôl llofnodi’r Cod hwn beidio â rhoi Lesoedd Annheg, yn enwedig mewn perthynas ag unrhyw Rentir Tir, telerau Les, estyn a rhyddfreinio.

Canlyniad 4: Rhaid i’r broses i ddefnyddwyr gaffael rhydd-ddaliad o’u cartref neu ymestyn telerau’r lesddeiliad fod yn syml, yn dryloyw ac yn unol â chyfraith Cymru a Lloegr.

Canlyniad 5: Yn amodol ar gydymffurfio â chyfraith Cymru a Lloegr, rhaid i randdeiliaid beidio â rhwystro lesddeiliaid sy’n dymuno cymryd dros reolaeth gasgliadol o’u cartrefi ac unrhyw ardaloedd cymunedol mewn ffordd annheg.

Canlyniad 6: Rhaid cael prosesau cwyno tryloyw lle y bydd cwynion yn cael eu clywed a’u hymdrin â nhw ac y gwneir yn iawn mewn ffordd amserol.

Canlyniad 7: Rhaid cael prosesau tryloyw a chanllawiau ar hawliau i lesddeiliaid brynu a gwerthu eu cartrefi.

1.77. Rydym yn cytuno y dylai lesddeiliaid ddisgwyl lefel o reolaeth a goruchwyliaeth wirioneddol ar eu hadeiladau. Nid ydym yn cytuno â’r dadleuon y mae rhent tir yn eu gosod ac maent yn sail i rwymedigaeth ar y rhydd-ddeiliad i wireddu’r canlyniadau hynny. Yn hytrach, taliadau gwasanaeth yw’r llwybr y dylai rhydd-ddeiliaid godi tâl ar lesddeiliaid trwyddynt am eu costau rheoli a chynnal a chadw.

1.78. Rydym yn benderfynol o sicrhau tryloywder y costau i lesddeiliaid a sicrhau atebolrwydd i ddarparu’r holl swyddogaethau rheoli. Lle y caiff y costau ar gyfer swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid eu hariannu drwy’r rhent tir ar hyn o bryd, byddem yn gweithredu i gefnogi rhydd-ddeiliaid i wneud y newid hwn i’w modelau busnes. Mewn rhai achosion, gallai hyn arwain at newid i lefel y tâl gwasanaeth y mae lesddeiliaid yn ei thalu.

1.79. Rydym am glywed pa swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid, os o gwbl, a gyflawnir gan rydd-ddeiliaid ar hyn o bryd ac a ariennir y tu allan i’r les drwy renti tir, a pham na chodir tâl a pham na ellir codi tâl ar y rhain drwy’r gyfundrefn taliadau gwasanaeth (Cw11, Cw29-30), yn ogystal ag unrhyw ganlyniadau anfwriadol y mae rhanddeiliaid yn rhagweld rhag gwneud hynny (Cw12).

1.80. Honnwyd yn flaenorol bod rhai rhydd-ddeiliaid yn cronni arian a gasglwyd o sawl adeilad a’u bod yn defnyddio’r cyllid hwn i ddiwallu swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid ar draws eu portffolio. Nid ydym yn credu y dylai lesddeiliaid orfod talu tuag at gynnal a chadw adeiladau eraill nad oes ganddynt unrhyw berthynas â nhw, ar wahân i’r ffaith fod ganddynt yr un rhydd-ddeiliad.

1.81. Mae gennym ddiddordeb mewn clywed safbwyntiau gan rydd-ddeiliaid ar reoli eu portffolio (Cw26-30).

Swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid mewn blociau a reolir gan breswylwyr 

1.82. Mae gennym ddiddordeb mewn deall yn well y rôl y mae rhydd-ddeiliaid yn ei chymryd mewn blociau sydd wedi ymarfer yr Hawl i Reoli ac a oes unrhyw ystyriaethau penodol y dylem eu rhoi i flociau lle mae lesddeiliaid wedi ymarfer eu Hawl i Reoli, er mwyn gwneud ein gwaith cynigion yn effeithiol yn y lleoliadau hyn (Cw13-14).  

1.83. Gwyddom hefyd fod rhai cwmnïau Rheolaeth Breswyl yn defnyddio ffrydiau incwm ar wahân i’r tâl gwasanaeth i dalu costau’r cwmni. Byddem yn awyddus i ddeall hyd a lled hyn a’r ffactorau sy’n ei gymell.  

Gwneud i’n cynigion i gapio rhent tir i weithio 

Taro cydbwysedd teg rhwng iawndal ac ad-daliad 

1.84. Rydym yn deall y byddai rhydd-ddeiliaid, gyda’i gilydd, yn debygol iawn o golli refeniw o ganlyniad i roi cap ar renti tir presennol ar waith. Gall graddfa’r golled hon ddibynnu ar ba opsiwn capio a gymerwyd ymhellach. Ni waeth pa opsiwn a gymerwyd, ni fyddem yn disgwyl rhoi iawndal i rydd-ddeiliaid am golli refeniw, nac ychwaith yn disgwyl i rydd-ddeiliaid allu cyfalafu ar y ffrwd incwm a gollwyd drwy ffyrdd eraill. Lle mae rhydd-ddeiliaid yn mynd i gostau cyfreithlon am ddarparu gwasanaethau, dylid eu bodloni drwy’r tâl gwasanaeth. Rydym yn ceisio safbwyntiau o ran a yw ymgyngoreion yn cytuno â’r sefyllfa hon (Cw15).

1.85. Ni waeth pa opsiwn a gymerwyd i ddiwygio’r system rhenti tir mewn lesoedd presennol, nid ydym o’r farn ei bod yn ddymunol ad-dalu lesddeiliaid am daliadau rhenti tir a wnaed cyn i gap ddod i rym - hyd yn oed os oedd y rhent tir a godwyd arnynt yn y gorffennol uwchlaw terfyn y cap newydd. Nid ydym o’r farn y byddai’n gymesur gofyn am ad-daliad ariannol gan rydd-ddeiliaid neu’r llywodraeth am daliadau sydd eisoes wedi’u setlo fel rhan o’r les. Felly, credwn y dylai’r cap ond bod yn gymwys i arian a ddaw’n ddyledus ar ôl iddo gael ei gyflwyno. Rydym yn ceisio safbwyntiau o ran a yw ymgyngoreion yn cytuno â’r sefyllfa hon (Cw16).

1.86. Ein cynllun yw diystyru telerau’r les drwy ddeddfwriaeth sylfaenol. Rydym o’r farn y byddai hyn yn cyfyngu ar y costau perthynol i opsiwn o fewnosod cymalau newydd neu amrywio cymalau presennol ar gyfer pob les bresennol. Fodd bynnag, rydym yn ymwybodol y gall rhai costau fod yn gysylltiedig o hyd â’r newidiadau rydym yn eu cynnig fel costau addasu neu weinyddu neu unrhyw gostau cyfreithiol uniongyrchol eraill sy’n gysylltiedig â’r diwygiad hwn. Credwn na ddylai lesddeiliaid wynebu unrhyw dâl am fodloni’r costau hyn. Er enghraifft, pe byddid yn mynd ar drywydd capio rhenti tir yn ôl canran gwerth yr eiddo (opsiwn B uchod), yna ni ddylai’r lesddeiliaid dalu am y costau sy’n gysylltiedig â sefydlu’r system ac am brisio’r eiddo (ond, pe byddai lesddeiliaid unigol am herio prisiad eu heiddo, gallent ddisgwyl talu am hyn). Rydym yn ceisio safbwyntiau o ran a yw ymgyngoreion yn cytuno â’r sefyllfa hon (Cw17).

Trefniadau trosiannol 

1.87. Gallem gyflwyno cyfnod o oedi cyn rhoi cap ar waith, felly byddai’n gymwys i lesoedd preswyl presennol ar ddyddiad penodol ar ôl i’r ddeddfwriaeth gael ei phasio. Pe byddem yn mynd ar drywydd hyn, hoffem i unrhyw gyfnod fod cyn fyrred â phosibl er mwyn gallu dod ag arferion rhent tir presennol allu i derfyn ac i lesddeiliaid allu gweld buddiannau yn gyflym.

1.88. Fodd bynnag, rydym yn deall pe byddem yn dod â’r opsiynau hyn gerbron, yn enwedig y cap hedyn pupur, gall fod angen amser ar rydd-ddeiliaid a buddsoddwyr i addasu eu modelau busnes er mwyn darparu ar gyfer newid o’r fath.

1.89. Ar gyfer pob un o’n cynigion, mae gennym ddiddordeb mewn gwybod a yw’r ymgyngoreion o’r farn y dylai fod cyfnod o oedi cyn gweithredu, pam ac am ba hyd y dylai’r cyfnod hwnnw fod (Cw5-9). Os oes cyfnod o oedi, byddem yn ystyried a ddylid cymryd unrhyw gamau yn y cyfamser i gefnogi lesddeiliaid cyn iddynt gael eu gweithredu’n llawn.

1.90. Gallai dewis arall i gyfnod o oedi cyffredinol olygu rhoi rhwydd hynt i rai mathau o eiddo lesddaliad, gan roi cyfnod hwy iddynt addasu cyn cymhwyso’r cap iddynt. Ar gyfer pob un o’n cynigion, mae gennym ddiddordeb mewn clywed a ydy’r rhanddeiliaid o’r farn fod mathau penodol o eiddo neu amgylchiadau penodol sy’n cyfiawnhau dull gwahanol i’r cap rhent tir, neu drefniadau trosiannol gwahanol a pham (C5-9).

Gorfodi cap rhent tir 

1.91. Ni waeth pa opsiwn y bydd y llywodraeth yn dewis mynd ar ei drywydd, byddwn yn ceisio diystyru lesoedd presennol gyda thelerau newydd a fydd ond yn gymwys i daliadau rhent tir i’r dyfodol. Mae hyn yn golygu ar ôl i ddeddfwriaeth gael ei rhoi ar waith, byddai modd i lesddeiliaid sy’n derbyn gofynion rhent tir, sy’n rhagori ar derfynau ein cap dethol, yn gwrthod eu talu. Ni fyddai rhydd-ddeiliaid sy’n gallu mynd â lesddeiliaid i’r Tribiwnlys Haen Gyntaf (Siambr Eiddo) yn digolledu unrhyw renti tir o’r fath.

1.92. Mae cap absoliwt o werth ariannol hedyn pupur neu uchafswm gwerth ariannol yn glir, ac os bydd y llywodraeth yn mynd ar drywydd y naill un o’r opsiynau hyn, byddai’n amlwg i rydd-ddeiliaid, lesddeiliaid a benthycwyr fel ei gilydd faint allai gael ei godi am rent tir. Dylai’r angen i wneud iawn fod yn gyfyngedig felly. Gallai opsiynau eraill arwain at dorri’r rheolau yn ddiofal – er enghraifft, gellir herio cap ar ganran o werth yr eiddo.

1.93. Felly, os aiff pethau o’i le i lesddeiliaid neu os byddant yn credu eu bod wedi talu rhent tir sy’n cwympo y tu allan i’r rheolau newydd, rydym am ddarparu llwybr hawdd a chost isel i unioni pethau. Un ffordd fyddai efelychu’r darpariaethau yn y Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022. Mae’r Ddeddf yn gosod dyletswydd ar awdurdodau safonau masnach yng Nghymru a Lloegr i orfodi toriadau i’r Mesur, lle mae rhydd-ddeiliad neu landlord canol yn codi tâl am rent tir ariannol ar les newydd. Mae gan gynghorau dosbarth yn Lloegr bŵer i wneud yr un peth. Mae’r awdurdodau hyn yn gallu gorchymyn rhydd-ddeiliaid i ad-dalu’r rhent gwaharddedig. Gallem ailadrodd y mesurau hyn i fod yn gymwys i doriadau lle mae rhydd-ddeiliad les bresennol wedi codi rhent tir y tu allan i unrhyw system neu gap cyfyngol i’r dyfodol, felly lle mae rhydd-ddeiliaid yn ceisio codi rhenti tir uwch na’r hyn roeddent yn eu caniatáu, byddai gan safonau masnach ddyletswydd i orfodi. Credwn mai manteision adlewyrchu mecanweithiau gorfodi’r Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) yw eu bod yn cadw’r costau’n isel i lesddeiliaid sy’n ceisio gwneud hawliad, oherwydd y gwaith sy’n cael ei wneud gan yr awdurdodau gorfodi.

1.94. Yn ogystal, trwy Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022, rydym wedi cryfhau ein dull gorfodi gyda system o ddirwyon i atal rhag torri rheolau. O dan Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022, os bydd rhydd-ddeiliad yn codi am rent tir yn groes i’r Ddeddf, gall fod yn atebol i dderbyn cosb ariannol rhwng £500 a £30,000. Gallem hefyd geisio adlewyrchu hyn yn ein diwygiadau newydd.

1.95. Rydym yn annog safbwyntiau ymgyngoreion ynghylch a allai gorfodi ein diwygiadau i renti tir presennol adlewyrchu’r hyn a osodwyd yn y Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022, gan gynnwys adlewyrchu’r cosbau ariannol os bydd y rhydd-ddeiliaid yn gosod rhent tir ar lesddeiliaid sy’n cwympo y tu allan i’r system ddiwygiedig. Yn benodol, mae gennym ddiddordeb mewn gwybod a fyddai darpariaethau gorfodi’r Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) yn ymarferol ar gyfer pob un o’r opsiynau rydym wedi’u gosod yn yr ymgynghoriad hwn (Cw18).

Eithriadau o gap rhent tir  

1.96. Mae’r llywodraeth yn ystyried a oes unrhyw fathau o les y gall fod angen eu heithrio, rhag cael eu telerau rhent tir wedi’u diystyru am resymau cyfreithlon.

1.97. Rydym wedi cyflwyno Deddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022, a roddodd derfyn ar renti tir ar gyfer y rhan fwyaf o eiddo preswyl hir newydd o 30 Mehefin 2022. Fodd bynnag, mae rhai mathau o lesoedd wedi’u heithrio o’r Ddeddf, sy’n golygu y gall fod angen i lesddeiliad dalu rhent sy’n fwy na rhent hedyn pupur. Ceir lesoedd ar gyfer tai dan arweiniad y gymuned, lesoedd nad ydynt yn lesoedd rheoledig, lesoedd ar gyfer rhai cynhyrchion ariannol, lesoedd busnes a lesoedd rhanberchnogaeth lle mae rhent i’w dalu ar y rhan y mae’r rhydd-ddeiliad yn berchen arni. Rhoesom yr eithriadau cul hyn i’r cap hedyn pupur, lle mae rhesymeg glir dros ddefnydd parhaus les, megis:

• osgoi ymyrraeth ag arferion masnachol cyfreithlon.  
• osgoi ymyrraeth â gallu landlord i gadarnhau rhent y farchnad ar gyfer eiddo rhent. 
• gwneud yn siŵr bod cynhyrchion ariannol i brynu cartref sy’n dibynnu ar rent i weithredu fel llwybr i brynu cartref, fel cynhyrchion sy’n cydymffurfio â chyllid Islamaidd, yn gallu parhau i wasanaethau eu diben.  

1.98. Mae angen i ni wneud yn siŵr fod unrhyw gap ar rent tir a gyflwynwyd ar gyfer lesoedd presennol yn gweithio’n effeithiol gyda’r lesoedd eithriedig a osodwyd yn y Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022.

1.99. Ar gyfer lesoedd presennol (h.y., y rhai a lofnodwyd i ddechrau cyn i’r Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022 ddod i rym, cynigiwn yr eithriadau canlynol i unrhyw gap i’r dyfodol. Byddai hyn yn golygu na fyddai unrhyw gap yn gymwys i’r lesoedd canlynol:

A. Lle mae les wedi’i rhoi am lai na 21 o flynyddoedd
B. Les breswyl hir lle gall y rhydd-ddeiliad presennol brofi iddo drafod cytundeb a olygodd nad oedd rhaid i’r lesddeiliad presennol dalu premiwm.
C. Lle mae lesoedd ar gyfer tai dan arweiniad y gymuned: os mai les tai cymunedol ydyw (lle mae’r rhydd-ddeiliad neu’r landlord yn ymddiriedolaeth tir cymunedol) neu ei fod mewn adeilad a reolir gan gymdeithas gydweithredol
D. Lesoedd sydd ar gyfer cynlluniau dychweliad cartrefi, trefniadau ‘rhentu i brynu’ neu gyllid sy’n cydymffurfio â Sharia, sy’n dibynnu ar rent i weithredu fel llwybr i brynu cartref
E. Lesoedd busnes yn ôl diffiniad y Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022.

1.100. Rydym wedi ystyried y cymhlethdodau sy’n gysylltiedig ag eithriad lle gall y rhydd-ddeiliad presennol brofi iddo drafod cytundeb a olygodd nad oedd rhaid i’r lesddeiliad presennol dalu premiwm (h.y., lle mae estyniad i les wirfoddol neu anstatudol ar dŷ wedi’i chytuno arni lle nad yw’r lesddeiliaid yn talu unrhyw ffi gychwynnol a rhent tir uwch am weddill cyfnod y les wreiddiol). Lle mae cytundeb o’r fath eisoes wedi digwydd, credwn nad yw’r rhent tir hwn o reidrwydd yn cynrychioli taliad am ddim byd, gan fod y rhent tir yn cynrychioli taliad am gyfalaf anochel i’r rhydd-ddeiliad. Mae gennym ddiddordeb penodol mewn safbwyntiau o ran a yw’r asesiad hwn yn gywir. Rydym eisoes wedi cyhoeddi y bydd lesddeiliaid tai a fflatiau yn gallu ymestyn eu les i 990 o flynyddoedd gyda rhent tir ar sero yn y dyfodol.

1.101. Hoffwn brofi a yw’r ymgyngoreion yn cytuno â’r rhestr a luniwyd gennym uchod, o lesoedd a ddylai gael eu heithrio o gap yn y dyfodol ar renti tir presennol ac a ddylem ystyried unrhyw eithriadau eraill (Cw19).

1.102. Mae Rhanberchnogaeth yn gynllun perchentyaeth fforddiadwy yn Lloegr sy’n galluogi pobl i brynu cyfran ecwiti mewn cartref sy’n werth rhwng 10% a 75% o werth marchnad llawn y cartref. Y landlord fydd yn cadw’r gyfran ecwiti yn y cartref na chaiff ei phrynu gan y lesddeiliaid rhanberchnogaeth. Yna, rhaid i’r lesddeiliaid rhanberchnogaeth dalu rhent i’w landlord mewn perthynas â’r gyfran ecwiti a gadwodd yn y cartref. Adwaenir y rhent hwn fel rhent ‘penodedig’. Mae rhenti penodedig yn wahanol i renti tir. Gydag amser, gall y lesddeiliaid rhanberchnogaeth gynyddu maint eu cyfran ecwiti yn eu cartref drwy gynyddu cyfran eu perchentyaeth (fel rheol yr holl ffordd i 100%).

1.103. Ar hyn o bryd, gall landlordiaid a roddodd lesoedd rhanberchnogaeth cyn i’r Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022 ddod i rym godi rhent tir ar gyfran ecwiti’r lesddeiliad rhanberchnogaeth yn eu cartref. Credwn y dylai’r cap ar renti tir gael ei gymhwyso i’r lesoedd presennol hyn, gan gyfyngu ar unrhyw rent tir a godwyd ar gyfran ecwiti’r lesddeiliad rhanberchnogaeth i’r cap a ddewiswyd. Ni fyddai ein cynnig ar gyfer cap ar renti tir yn cael unrhyw effaith ar allu landlordiaid i godi rhent penodedig. Mae hyn yn adlewyrchu’r sefyllfa a gymerwyd yn flaenorol gan y Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022. Rydym yn gwahodd ymgyngoreion i roi sylwadau ar y cynnig hwn (Cw20).

Asesiad o Gydraddoldeb 

1.104. Mae Deddf Cydraddoldeb 2010 yn gofyn i’r llywodraeth roi ystyriaeth briodol i’r angen i: 

• dileu gwahaniaethu anghyfreithlon, aflonyddu ac erledigaeth ac ymddygiad arall a waherddir gan y Ddeddf 
• hyrwyddo cyfle cyfartal rhwng pobl sy’n rhannu nodwedd warchodedig a’r rhai nad ydynt yn ei rhannu 
• meithrin cysylltiadau da rhwng pobl sy’n rhannu nodwedd warchodedig a’r rhai nad ydynt yn ei rhannu. 

1.105. Ar sail dadansoddiad cychwynnol, ein barn ni yw na fydd yr opsiynau rydym wedi’u gosod i gapio rhent tir yn cael effaith negyddol ar unigolion sydd â’r nodweddion gwarchodedig canlynol:  

• oedran 
• anabledd 
• rhyw 
• ailbennu rhywedd 
• priodas neu bartneriaeth sifil 
• beichiogrwydd a mamolaeth 
• hil 
• crefydd neu gred 
• tueddfryd rhywiol. 

1.106. Yn ogystal â safbwyntiau ar yr effeithiau ehangach ar draws ystod o randdeiliaid, byddem hefyd yn croesawu safbwyntiau ynghylch a oes unrhyw un o’n hopsiynau i gapio rhentir tir presennol, neu gynigion i wneud i gap weithio, yn cael unrhyw effaith ar grwpiau gyda nodweddion gwarchodedig (Cw24). Byddem hefyd yn croesawu safbwyntiau o ran a yw’r cynigion hyn yn cael unrhyw effaith ar grwpiau gyda nodweddion gwarchodedig.  

Cwestiynau 

1.107. Gwnewch yn siŵr eich bod wedi darllen pob rhan o’r ddogfen hon cyn troi i ateb y cwestiynau.

1.108. Rydym yn awyddus i brofi’r tybiaethau a wnaed uchod a chlywed manylion ar effaith y cynigion hyn ar randdeiliaid, felly rydym yn gwahodd ymgyngoreion i ymateb i’r cwestiynau penodol a osodwyd isod.

1.109. Ar ôl i’r ymgynghoriad hwn ddod i’w gasgliad, bydd yr ymatebion yn cael eu hystyried. Yna, bydd y llywodraeth yn gwneud penderfyniadau yn ymwneud â chapio’r rhent tir presennol a bydd Asesiad o Effaith terfynol ac ymateb i’r ymgynghoriad yn cael eu cyhoeddi.

1.110. Er mwyn deall graddfa ac effaith unrhyw broblem botensial gyda rhenti tir presennol, rydym yn annog datblygwyr a rhydd-ddeiliaid sy’n ymateb i’r ymgynghoriad hwn ddod â gwybodaeth am werth y rhent tir a’r telerau a bennwyd i’r lesoedd y gwnaethant gymryd rhan ohonynt.

1.111. Ar gyfer pob un o’r cwestiynau canlynol, nodwch eich rhesymeg a’r dystiolaeth i gefnogi eich ateb.

Cwestiynau demograffig  

Ydych chi yng Nghymru neu yn Lloegr?  

☐ Cymru
☐ Lloegr
☐ Arall 

Beth yw eich enw?  

Beth yw eich cyfeiriad e-bost?  

Ydych chi’n ymateb fel les-ddeiliad? (Dewiswch “Nac ydw” os: nad ydych yn lesddeiliad a/neu os ydych yn ymateb ar ran sefydliad.)  

☐Ydw
☐ Nac ydw 

Os “Ydych”, pa un o’r datganiadau canlynol sy’n eich disgrifio chi  a’ch diddordeb mewn ymateb i’r ymgynghoriad hwn orau?  

☐ Rwy’n berchen ar fflat lesddaliad ac yn byw ynddo
  ☐ Rwy’n berchen ar dŷ lesddaliad ac yn byw ynddo
  ☐ Rwy’n berchen ar un eiddo lesddaliad neu’n fwy ac yn ei rentu/eu rhentu yn y sector rhent preifat
  ☐ Arall (nodwch) 

Os “Nac ydych”, ydych chi’n ymateb ar ran sefydliad? 

☐ Ydw
  ☐ Nac ydw 

Os “Nac ydych”, pa un o’r canlynol sy’n eich disgrifio chi  a’ch diddordeb mewn ymateb i’r ymgynghoriad hwn orau?  

☐ Rwy’n ymateb fel unigolyn gyda phortffolio o renti tir (h.y. rhydd-ddeiliad neu landlord canol)
☐ Rwy’n ymateb fel tenant sector rhent preifat sy’n byw mewn tŷ neu fflat lesddaliad
  ☐ Rwy’n ymateb fel tenant sector rhent cymdeithasol sy’n byw mewn tŷ neu fflat lesddaliad
☐ Rwy’n ymateb fel unigolyn sy’n berchen ar dŷ rhydd-ddaliad
  ☐ Rwy’n ymateb fel tenant sector rhent preifat sy’n byw mewn tŷ rhydd-ddaliad
  ☐ Rwy’n ymateb fel tenant sector rhent cymdeithasol sy’n byw mewn tŷ rhydd-ddaliad
   ☐ Rwy’n ymateb fel perchennog uned gyfunddaliad
   ☐ Arall? (Nodwch) 

Cwestiynau ar gyfer lesddeiliaid 

Ydych chi’n talu taliad rhent tir? 

☐Ydw
☐ Nac ydw

Ydych chi’n gwybod faint yw eich rhent tir bob blwyddyn?  

☐Ydw
  ☐ Nac ydw 

Os “Ydych”, faint yw eich rhent tir bob blwyddyn, mewn £oedd?  

Os ydych chi’n talu rhent tir, ydyw byth wedi cynyddu 

Ydy
Nac ydy
   Ddim yn siŵr  

Os “Ydy”, pa mor aml y mae eich rhent tir yn cynyddu. A yw’n  

☐ Amlach na phob 5 mlynedd
☐ Pob 5 mlynedd
   ☐ Pob 10 mlynedd
  ☐ Pob 15 mlynedd
  ☐ Pob 20 mlynedd
  ☐ Pob 25 mlynedd
   ☐ Dros 25 mlynedd
  ☐ Ddim yn siŵr  

Os “Ydy”, sut caiff y cynnydd yn eich rhent tir ei gyfrifo?  

☐ Yn ôl y Mynegai Prisiau Manwerthu (RPI)
☐ Yn ôl cyswllt mynegai ar wahân i’r RPI
☐ Yn ôl cynyddrannau penodol (h.y. dyblu pob nifer benodol o flynyddoedd)
  ☐Yn ôl adolygiad o rent y farchnad agored (h.y., yn unol â’r cynnydd yng ngwerth cyfalaf yr eiddo)
  ☐ Arall
[Nodwch]
  ☐ Ddim yn siŵr 

Ydych chi erioed wedi gwrthod talu eich rhent tir oherwydd ei fod yn ormod?  

☐ Ydw
☐ Nac ydw  

Cwestiynau ar gyfer sefydliadau  

Beth yw enw eich sefydliad? 

Os ydych yn ymateb i’r ymgynghoriad hwn ar ran sefydliad, beth yw prif ddiddordeb eich sefydliad? Dewiswch yr opsiwn mwyaf perthnasol:  

☐ Rhydd-ddeiliad / perchennog adeilad / landlord canol
☐ Cwmni cronfa bensiwn neu fuddsoddi sydd â phortffolio o renti tir
  ☐ Cwmni sy’n prynu ac yn gwerthu rhenti tir
  ☐ Awdurdod lleol
   ☐ Cymdeithas dai / darparwr cofrestredig
  ☐ Datblygwr
  ☐ Yswiriwr
  ☐ Rhoddwr benthyciadau
  ☐ Sefydliad sy’n cynrychioli rhoddwyr benthyciadau
  ☐ Yswiriwr
  ☐ Rhoddwr benthyciadau
  ☐ Math arall o fuddsoddwr
  ☐ Cwmni Rheoli Preswylwyr/Cwmni Hawl i Reoli
  ☐ Sefydliad sy’n cynrychioli lesddeiliaid
  ☐ Sefydliad sy’n cynrychioli rhydd-ddeiliaid
  ☐ Asiant rheoli
   ☐ Asiant tai
   ☐ Corff proffesiynol
  ☐ Corff y llywodraeth
   ☐ Cymdeithas fasnach
   ☐ Cyfreithiwr / trawsgludiaethwr
  ☐ Elusen
  ☐ Cymdeithas gyfunddaliad
  ☐ Arall (nodwch)
 

Rydym yn deall y bydd gan rai sefydliadau ddiddordeb amrywiol yn yr ymgynghoriad hwn. Os oes gan eich sefydliad ddiddordeb amrywiol, dewiswch pob un o’r isod sy’n gymwys. Mae fy sefydliad yn un o’r canlynol: 

☐ Rhydd-ddeiliad / perchennog adeilad / landlord canol
   ☐ Cwmni cronfa bensiwn neu fuddsoddi sydd â phortffolio o renti tir
  ☐ Cwmni sy’n prynu ac yn gwerthu rhenti tir
  ☐ Awdurdod lleol
   ☐ Cymdeithas dai / darparwr cofrestredig
  ☐ Datblygwr
  ☐ Yswiriwr
  ☐ Rhoddwr benthyciadau
  ☐ Sefydliad sy’n cynrychioli rhoddwyr benthyciadau
  ☐ Yswiriwr
  ☐ Rhoddwr benthyciadau
  ☐ Math arall o fuddsoddwr
   ☐ Cwmni Rheoli Preswylwyr/Cwmni Hawl i Reoli
  ☐ Sefydliad sy’n cynrychioli lesddeiliaid
  ☐ Sefydliad sy’n cynrychioli rhydd-ddeiliaid
  ☐ Asiant rheoli
   ☐ Asiant tai
   ☐ Corff proffesiynol
  ☐ Corff y llywodraeth
   ☐ Cymdeithas fasnach
   ☐ Cyfreithiwr / trawsgludiaethwr
  ☐ Elusen
  ☐ Cymdeithas gyfunddaliad
  ☐ Arall (nodwch) 

Ydych chi’n derbyn refeniw rhent tir? 

☐ Ydw
  ☐ Nac ydw  

Pa gyfran o’ch refeniw (fel canran o’ch cyfanswm refeniw) a ddaw o rent tir?  

☐ <1%
  ☐ 1-10%
  ☐ 11-20%
   ☐ 21-30%
   ☐ 31-40%
  ☐ 41-50%
  ☐ 51-60%
  ☐ 61-70%
  ☐ 71-80%
   ☐ 81-90%
   ☐ 91-100%
  ☐ Ddim yn siŵr 

Ydy eich dull gweithredu rhent tir preswyl wedi newid ers i’r llywodraeth gyhoeddi ei bwriad i ddiwygio’r system lesddaliad yn sylweddol (tua 2017)? Os felly, sut?  

☐  Ydy
  ☐  Nac ydy
  ☐  Nid yw’n berthnasol i’m sefydliad 

Os ydy, sut? Ticiwch gynifer o flychau ag sy’n berthnasol.  

☐ Rydym wedi prynu rhydd-ddaliadau newydd
☐ Nid ydym yn derbyn busnesau/buddsoddiadau newydd mewn rhent tir preswyl mwyach
  ☐ Mae gennym fuddiannau heb fod yn freintiedig mewn rhent tir preswyl
  ☐ Rydym wedi gwerthu rhai o’n rhydd-ddaliadau
  ☐ Rydym wedi gwerthu llawer o’n rhydd-ddaliadau
  ☐ Rydym wedi newid y ffordd rydym yn prisio ein hasedau
  ☐ Arall
  ☐ Nid yw’n berthnasol i’m sefydliad 

Os arall, nodwch 

Rhent tir preswyl yn y cyd-destun modern 

Cwestiynau ar brofiad lesddeiliaid 

Cwestiwn 1: Ystyriwch pa brofiad y mae lesddeiliaid yn ei gael o rent tir. Beth yw’r prif broblemau y mae rhenti tir yn eu hachosi i lesddeiliaid yn eich barn chi? (Dewiswch bob un sy’n berthnasol)  

☐   Dim problem
☐  Lesddeiliaid neu ddarpar lesddeiliaid nad ydynt yn deall telerau’r rhent tir wrth brynu eiddo
  ☐  Mae’n rhaid i lesddeiliaid dalu taliad rhent tir am ddim gwasanaeth clir yn gyfnewid
   ☐  Mae lesddeiliaid yn gweld nad yw taliadau rhent tir yn fforddiadwy
  ☐  Mae lesddeiliaid yn gweld bod taliadau rhent tir yn mynd yn ddrutach gydag amser
  ☐  Nid yw lesddeiliaid yn gwybod nac yn deall pryd y bydd eu rhent tir yn cynyddu
  ☐  Nid yw lesddeiliaid yn gwybod nac yn deall faint y bydd eu rhent tir yn cynyddu
  ☐  Ni all lesddeiliaid na darpar lesddeiliaid brynu na gwerthu eiddo oherwydd nid yw darparwyr morgeisi’n hoffi telerau’r rhent tir
  ☐   Problem arall 

Os “Arall”, nodwch 

Cwestiwn 2: A oes gennych unrhyw dystiolaeth o raddfa unrhyw broblemau y mae rhenti tir yn eu hachosi i lesddeiliaid? 

☐  Oes
  ☐  Nac oes 

Os gwnaethoch ateb “Oes”, ehangwch ar hyn drwy ddarparu tystiolaeth 

Cynigion i gapio rhent tir mewn lesoedd presennol  

Cwestiwn 3: Pe bai’r llywodraeth yn deddfu i gywiro problemau gyda rhenti tir mewn lesoedd presennol, pa un o’r opsiynau arfaethedig allai gyflawni hyn? (Ticiwch bob un sy’n berthnasol)  

☐ Opsiwn 1 - Capio rhenti tir i hedyn pupur (dim gwerth ariannol)
  ☐ Opsiwn 2 - Capio rhenti tir i uchafswm gwerth absoliwt
  ☐ Opsiwn 3 - Capio rhenti tir am ganran gwerth yr eiddo
  ☐ Opsiwn 4 - Capio rhenti tir ar y swm gwreiddiol ydoedd pan gafodd y les ei rhoi
  ☐ Opsiwn 5 - Rhewi rhenti tir ar y lefelau presennol
  ☐ Dim un o’r uchod  

Os dewisoch ‘Dim un o’r uchod”, eglurwch pam 

Cwestiwn 4: Gan ystyried pob opsiwn i gapio rhent tir, graddiwch y canlynol yn nhrefn ffafriaeth a/neu rhowch opsiwn arall. Graddiwch hyd at bum opsiwn, lle 1 yw’r opsiwn sy’n cael ei ffafrio fwyaf gennych a 5 yw’r lleiaf 

☐ Opsiwn 1 - Capio rhenti tir i hedyn pupur (dim gwerth ariannol)
  ☐ Opsiwn 2 - Capio rhenti tir i uchafswm gwerth absoliwt
  ☐ Opsiwn 3 - Capio rhenti tir am ganran gwerth yr eiddo
  ☐ Opsiwn 4 - Capio rhenti tir ar y swm gwreiddiol ydoedd pan gafodd y les ei rhoi
  ☐ Opsiwn 5 - Rhewi rhenti tir ar y lefelau presennol
  ☐ Opsiwn gwahanol i’r opsiynau a restrwyd  

Eglurwch pam rydych chi wedi’u sgorio fel hyn. Gallech ddymuno ystyried pam rydych chi o’r farn mai’r opsiwn/opsiynau sy’n cael ei/eu ffafrio gennych yw’r dull gorau i’r llywodraeth ei gymryd.  

Effeithiau’r opsiynau i gapio rhent tir: 

Cwestiwn 5: Ystyriwch Opsiwn 1, sef capio rhent tir i hedyn pupur.  

Ystyriwch yr effeithiau y byddai’r cap hwn yn eu cael ar: 

• lesddeiliaid,  
• rhydd-ddeiliad/landlordiaid canol,  
• buddsoddwyr (gan gynnwys awdurdodau lleol, cronfeydd pensiwn ac eraill),  
• benthycwyr morgeisi a’r 
• farchnad eiddo ehangach (datblygwyr, trawsgludwyr, asiantau tai ac ati)  

A. A fyddai capio rhenti tir i hedyn pupur yn cael effaith gadarnhaol, niwtral neu negyddol ar y grwpiau canlynol:  

	Effaith Gadarnhaol	Effaith Niwtral	Effaith Negyddol	Ddim yn siŵr
Lesddeiliaid
Rhydd-ddeiliad/landlordiaid canol
Buddsoddwyr (gan gynnwys awdurdodau lleol, cronfeydd pensiwn ac eraill)
Benthycwyr morgeisi
Y farchnad eiddo ehangach (datblygwyr, trawsgludwyr, asiantau tai ac ati).

B. Ystyriwch effeithiau cap hedyn pupur ar lesddeiliaid.  

Beth yw manteision cap hedyn pupur i lesddeiliaid? Eglurwch eich ateb, gan gyfeirio at arwyddocâd a graddfa’r effeithiau manteisiol.  

Beth yw anfanteision cap hedyn pupur i lesddeiliaid? Eglurwch eich ateb, gan gyfeirio at arwyddocâd a graddfa’r effeithiau anfanteisiol.  

C. Ystyriwch effeithiau cap hedyn pupur ar rydd-ddeiliaid/landlordiaid canol.  

Beth yw manteision cap hedyn pupur i rydd-ddeiliaid/landlordiaid canol? Eglurwch eich ateb, gan gyfeirio at arwyddocâd a graddfa’r effeithiau manteisiol.  

Beth yw anfanteision cap hedyn pupur i rydd-ddeiliaid/landlordiaid canol?  Eglurwch eich ateb, gan gyfeirio at arwyddocâd a graddfa’r effeithiau anfanteisiol. 

D. Ystyriwch effeithiau cap hedyn pupur ar fuddsoddwyr – gan gynnwys awdurdodau lleol, cronfeydd pensiwn ac eraill.

Beth yw manteision cap hedyn pupur i fuddsoddwyr?  Eglurwch eich ateb, gan gyfeirio at arwyddocâd a graddfa’r effeithiau manteisiol. 

Beth yw anfanteision cap hedyn pupur i fuddsoddwyr? Eglurwch eich ateb, gan gyfeirio at arwyddocâd a graddfa’r effeithiau anfanteisiol.  

E. Ystyriwch effeithiau cap hedyn pupur ar fenthycwyr morgeisi. 

Beth yw manteision cap hedyn pupur i fenthycwyr morgeisi?  Eglurwch eich ateb, gan gyfeirio at arwyddocâd a graddfa’r effeithiau manteisiol.  

Beth yw anfanteision cap hedyn pupur i fenthycwyr morgeisi?  Eglurwch eich ateb, gan gyfeirio at arwyddocâd a graddfa’r effeithiau anfanteisiol.  

F. Ystyriwch effeithiau cap hedyn pupur ar y farchnad eiddo ehangach (datblygwyr, trawsgludwyr, asiantau tai ac ati).

Beth yw manteision cap hedyn pupur ar y farchnad eiddo ehangach (datblygwyr, trawsgludwyr, asiantau tai ac ati.)? Eglurwch eich ateb, gan gyfeirio at arwyddocâd a graddfa’r effeithiau manteisiol.  

Beth yw anfanteision cap hedyn pupur ar y farchnad eiddo ehangach (datblygwyr, trawsgludwyr, asiantau tai ac ati.)? Eglurwch eich ateb, gan gyfeirio at arwyddocâd a graddfa’r effeithiau anfanteisiol.  

G. Dychmygwch fod y llywodraeth honno’n cyflwyno cap hedyn pupur. Ystyriwch a ddylai fod cyfnod o oedi rhwng pasio’r ddeddfwriaeth a chap hedyn pupur yn dod i rym. Gyda pha un o’r datganiadau canlynol ydych chi’n cytuno fwyaf?  

☐  Byddai’n well gennyf pe byddai’r cap hedyn pupur yn cael ei roi ar waith ar unwaith (ar ôl pasio’r ddeddfwriaeth angenrheidiol)
☐  Byddai’n well gennyf gael cyfnod o oedi cyn cyflwyno cap hedyn pupur.
☐  Dydw i ddim yn cefnogi cap hedyn pupur ar renti tir, p’un a oes unrhyw gyfnod oedi ai peidio.  

Eglurwch pam rydych chi wedi rhoi’r ymateb hwn 

H. Os gwnaethoch ddewis “Byddai’n well gennyf gael cyfnod o oedi cyn cyflwyno cap hedyn pupur”, dychmygwch fod cap hedyn pupur yn cael ei gyflwyno. Am ba hyd ddylai’r cyfnod rhwng pasio’r ddeddfwriaeth a rhoi’r cap ar waith fod? 

☐  6 mis
  ☐  1 flwyddyn
  ☐  3 blynedd
  ☐  5 mlynedd
  ☐  Mwy na 5 mlynedd
  ☐  Ddim yn berthnasol  

Eglurwch pam rydych chi wedi rhoi’r ymateb hwn 

I. Dychmygwch fod cap hedyn pupur wedi’i gyflwyno gyda chyfnod o oedi cyn ei roi ar waith. Gyda pha un o’r datganiadau canlynol ydych chi’n cytuno fwyaf? 

☐  Dylid rhewi gwerth rhenti tir yn ystod y cyfnod o oedi
☐  Dylai rhenti tir barhau fel y maen nhw, gan gynnwys y potensial i gynyddu, hyd nes i’r cap newydd gael ei roi ar waith.  

J. Dychmygwch fod y cap hedyn pupur yn cael ei gyflwyno. A oes unrhyw amgylchiadau neu fathau o eiddo a ddylai fod yn destun trefniadau trosiannol gwahanol?

☐  Oes
☐  Nac oes 

Os gwnaethoch ddewis “Oes”, rhestrwch yr holl amgylchiadau neu fathau o eiddo rydych yn eu hystyried. I bob un, eglurwch i) yr angen am rwydd hynt ychwanegol a ii) sut ddylai’r cyfnod trosiannol edrych. Rhowch dystiolaeth a chyfrifwch am bob math o amgylchiadau y mae eich ymateb yn gymwys iddynt.  

Cwestiwn 6: Ystyriwch Opsiwn 2, sef capio rhent tir i uchafswm gwerth absoliwt.  

Ystyriwch yr effeithiau y byddai’r cap hwn yn eu cael ar: 

• lesddeiliaid,  
• rhydd-ddeiliad/landlordiaid canol,  
• buddsoddwyr (gan gynnwys awdurdodau lleol, cronfeydd pensiwn ac eraill),  
• benthycwyr morgeisi  
• farchnad eiddo ehangach (datblygwyr, trawsgludwyr, asiantau tai ac ati)  

A. Ystyriwch a fyddai gan y cap hwn effaith gadarnhaol, niwtral neu negyddol ar y grwpiau canlynol: 

	Effaith Gadarnhaol	Effaith Niwtral	Effaith Negyddol	Ddim yn siŵr
Lesddeiliaid
Rhydd-ddeiliad/landlordiaid canol
Buddsoddwyr (gan gynnwys awdurdodau lleol, cronfeydd pensiwn ac eraill)
Benthycwyr morgeisi
Y farchnad eiddo ehangach (datblygwyr, trawsgludwyr, asiantau tai ac ati).

B. Considering those impacts, what are the advantages of a cap at an absolute value? Please explain your answer with reference to the key groups listed above and the scale of the advantageous impacts.

C. Considering those impacts, what are the disadvantages of a cap at an absolute value? Please explain your answer with reference to the key groups listed above and the scale of the disadvantageous impacts.

D. What should the absolute value figure be (£)? 

☐ £1-100
  ☐ £101-200
  ☐ £201-300
  ☐ £301-400
  ☐ £401-500
  ☐ mwy na £500 

Os gwnaethoch ddewis “Dros £500” rhowch werth mewn £oedd 

Eglurwch pam rydych chi wedi dewis y ffigur hwn 

E. Dychmygwch fod y cap uchafswm gwerth absoliwt yn cael ei gyflwyno. Am ba hyd ddylai’r cyfnod rhwng pasio’r ddeddfwriaeth a rhoi’r cap ar waith fod?

☐  Byddai’n well gennyf weld yr opsiwn hwn yn cael ei roi ar waith ar unwaith (ar ôl pasio’r ddeddfwriaeth angenrheidiol)
  ☐  6 mis
☐  1 flwyddyn
  ☐  3 blynedd
  ☐  5 mlynedd
  ☐  Mwy na 5 mlynedd 

Eglurwch pam rydych chi wedi dewis y cyfnod hwnnw o amser 

F. Dychmygwch fod y cap uchafswm gwerth absoliwt yn cael ei gyflwyno. A oes unrhyw amgylchiadau neu fathau o eiddo a ddylai fod yn destun trefniadau trosiannol gwahanol? 

☐  Oes
☐  Nac oes 

Os gwnaethoch ddewis “Oes”, rhestrwch yr holl amgylchiadau neu fathau o eiddo rydych yn eu hystyried. I bob un, eglurwch i) yr angen am rwydd hynt ychwanegol a ii) sut ddylai’r cyfnod trosiannol edrych. Rhowch dystiolaeth a chyfrifwch am bob math o amgylchiadau y mae eich ymateb yn gymwys iddynt.  

Cwestiwn 7: Ystyriwch Opsiwn 3, sef capio rhenti tir am ganran gwerth yr eiddo.  

Ystyriwch yr effeithiau y byddai’r cap hwn yn eu cael ar: 

• lesddeiliaid,  
• rhydd-ddeiliad/landlordiaid canol,  
• buddsoddwyr (gan gynnwys awdurdodau lleol, cronfeydd pensiwn ac eraill),  
• benthycwyr morgeisi,  
• farchnad eiddo ehangach (datblygwyr, trawsgludwyr, asiantau tai ac ati)  

A. Ystyriwch a fyddai gan y cap hwn effaith gadarnhaol, niwtral neu negyddol ar y grwpiau canlynol: 

	Effaith Gadarnhaol	Effaith Niwtral	Effaith Negyddol	Ddim yn siŵr
Lesddeiliaid
Rhydd-ddeiliad/landlordiaid canol
Buddsoddwyr (gan gynnwys awdurdodau lleol, cronfeydd pensiwn ac eraill)
Benthycwyr morgeisi
Y farchnad eiddo ehangach (datblygwyr, trawsgludwyr, asiantau tai ac ati).

B. Gan ystyried yr effeithiau hynny, beth yw manteision capio rhenti tir i ganran gwerth yr eiddo? Esboniwch eich ateb gan gyfeirio at y grwpiau allweddol a restrwyd uchod ac arwyddocâd a graddfa’r effeithiau manteisiol.

C. Gan ystyried yr effeithiau hynny, beth yw anfanteision capio rhenti tir i ganran gwerth yr eiddo? Esboniwch eich ateb gan gyfeirio at y grwpiau allweddol a restrwyd uchod ac arwyddocâd a graddfa’r effeithiau anfanteisiol.

D. Dychmygwch fod y llywodraeth yn cyflwyno cap i ganran gwerth yr eiddo. Pa ganran o werth yr eiddo ddylai hyn fod a pham? 

☐  <0.1
☐  0.1
☐  0.2
   ☐  0.3
  ☐  > 0.3 

Os gwnaethoch ddewis “>0.3%” nodwch y ganran rydych yn ei ffafrio 

Pam rydych wedi dewis y ganran hon? 

E. Dychmygwch fod y llywodraeth yn cyflwyno cap i ganran gwerth yr eiddo. Pwy ddylai fod yn gyfrifol am gyflawni’r prisiadau hynny?

☐ Y rhydd-ddeiliad
  ☐ Y lesddeiliad
☐ Arall 

Os gwnaethoch ddewis “Arall”, nodwch 

Mae croeso i chi gysylltu er mwyn egluro eich ymateb 

F. Dychmygwch fod y llywodraeth yn cyflwyno cap i ganran gwerth yr eiddo. Am ba hyd ddylai’r cyfnod rhwng pasio’r ddeddfwriaeth a rhoi’r cap ar waith fod? 

☐  Byddai’n well gennyf weld yr opsiwn hwn yn cael ei roi ar waith ar unwaith (ar ôl pasio’r ddeddfwriaeth angenrheidiol)
  ☐  6 mis
  ☐  1 flwyddyn
  ☐  3 blynedd
☐  5 mlynedd
  ☐  Mwy na 5 mlynedd 

Eglurwch pam rydych chi wedi dewis y cyfnod hwnnw o amser 

G. Dychmygwch fod y llywodraeth yn cyflwyno cap i ganran gwerth yr eiddo. A oes unrhyw amgylchiadau neu fathau o eiddo a ddylai fod yn destun trefniadau trosiannol gwahanol?

☐  Oes
☐  Nac oes 

Os gwnaethoch ddewis “Oes”, rhestrwch yr holl amgylchiadau neu fathau o eiddo rydych yn eu hystyried. I bob un, eglurwch i) yr angen am rwydd hynt ychwanegol a ii) sut ddylai’r cyfnod trosiannol edrych. Rhowch dystiolaeth a chyfrifwch am bob math o amgylchiadau y mae eich ymateb yn gymwys iddynt.  

Cwestiwn 8: Ystyriwch Opsiwn 4, sef cyfyngu ar renti tir i’r swm gwreiddiol yn y les.  

Ystyriwch yr effeithiau y byddai’r cap hwn yn eu cael ar: 

• lesddeiliaid,  
• rhydd-ddeiliad/landlordiaid canol,  
• buddsoddwyr (gan gynnwys awdurdodau lleol, cronfeydd pensiwn ac eraill),  
• benthycwyr morgeisi a’r farchnad eiddo ehangach (datblygwyr, trawsgludwyr, asiantau tai ac ati) 

A. Ystyriwch a fyddai gan y cap hwn effaith gadarnhaol, niwtral neu negyddol ar y grwpiau canlynol:

	Effaith Gadarnhaol	Effaith Niwtral	Effaith Negyddol	Ddim yn siŵr
Lesddeiliaid
Rhydd-ddeiliad/landlordiaid canol
Buddsoddwyr (gan gynnwys awdurdodau lleol, cronfeydd pensiwn ac eraill)
Benthycwyr morgeisi
Y farchnad eiddo ehangach (datblygwyr, trawsgludwyr, asiantau tai ac ati).

B. Gan ystyried yr effeithiau hynny, beth yw manteision capio rhenti tir ar eu gwerth gwreiddiol? Eglurwch eich ateb gan gyfeirio at y grwpiau allweddol a restrwyd uchod ac arwyddocâd a graddfa’r effeithiau manteisiol.

C. Gan ystyried yr effeithiau hynny, beth yw anfanteision capio rhenti tir ar eu gwerth gwreiddiol? Eglurwch eich ateb gan gyfeirio at y  grwpiau allweddol a restrwyd uchod ac arwyddocâd a graddfa’r effeithiau anfanteisiol. 

D. A fydd cadarnhau beth oedd gwerth y rhent tir gwreiddiol mewn lesoedd (h.y., y rhent tir a godwyd ym mlwyddyn gyntaf y les), yn creu problem arwyddocaol o ran rhoi’r opsiwn hwn ar waith?  

☐  Bydd
☐  Na fydd 

Os gwnaethoch ddewis Bydd, eglurwch eich ateb 

E. Os na ellir cadarnhau swm y rhent tir gwreiddiol (h.y., y rhent tir a godwyd ym mlwyddyn gyntaf y les), sut dylid cadarnhau gwerth y cap?

F. Dychmygwch fod y llywodraeth yn capio’r rhenti tir yn ôl eu gwerth gwreiddiol. Am ba hyd ddylai’r cyfnod rhwng pasio’r ddeddfwriaeth a rhoi’r cap ar waith fod? 

☐  Byddai’n well gennyf weld yr opsiwn hwn yn cael ei roi ar waith ar unwaith (ar ôl pasio’r ddeddfwriaeth angenrheidiol)
☐  6 mis
☐  1 flwyddyn
  ☐  3 blynedd
  ☐  5 mlynedd
  ☐  Mwy na 5 mlynedd 

Eglurwch pam rydych chi wedi dewis y cyfnod hwnnw o amser 

G. Dychmygwch fod y llywodraeth yn capio’r rhenti tir yn ôl eu gwerth gwreiddiol. A oes unrhyw amgylchiadau neu fathau o eiddo a ddylai fod yn destun trefniadau trosiannol gwahanol?

☐  Oes
☐  Nac oes 

Os gwnaethoch ddewis “Oes”, rhestrwch yr holl amgylchiadau neu fathau o eiddo rydych yn eu hystyried. I bob un, eglurwch i) yr angen am rwydd hynt ychwanegol a ii) sut ddylai’r cyfnod trosiannol edrych. Rhowch dystiolaeth a chyfrifwch am bob math o amgylchiadau y mae eich ymateb yn gymwys iddynt.  

Cwestiwn 9: Ystyriwch Opsiwn 5, sef rhewi rhenti tir yn ôl eu gwerth cyfredol.  

Ystyriwch yr effeithiau y byddai’r cap hwn yn eu cael ar: 

• lesddeiliaid,  
• rhydd-ddeiliad/landlordiaid canol,  
• buddsoddwyr (gan gynnwys awdurdodau lleol, cronfeydd pensiwn ac eraill),  
• benthycwyr morgeisi a’r farchnad eiddo ehangach (datblygwyr, trawsgludwyr, asiantau tai ac ati) 

A. Ystyriwch a fyddai gan y cap hwn effaith gadarnhaol, niwtral neu negyddol ar y grwpiau canlynol:

	Effaith Gadarnhaol	Effaith Niwtral	Effaith Negyddol	Ddim yn siŵr
Lesddeiliaid
Rhydd-ddeiliad/landlordiaid canol
Buddsoddwyr (gan gynnwys awdurdodau lleol, cronfeydd pensiwn ac eraill)
Benthycwyr morgeisi
Y farchnad eiddo ehangach (datblygwyr, trawsgludwyr, asiantau tai ac ati).

B. Gan ystyried yr effeithiau hynny, beth yw manteision rhewi rhenti tir ar eu gwerth presennol? Eglurwch eich ateb gan gyfeirio at y grwpiau allweddol a restrwyd uchod a graddfa’r effeithiau manteisiol.

C. Gan ystyried yr effeithiau hynny, beth yw anfanteision rhewi rhenti tir ar eu gwerth presennol? Eglurwch eich ateb gan gyfeirio at y grwpiau allweddol a restrwyd uchod a graddfa’r effeithiau anfanteisiol.

D. Dychmygwch fod y llywodraeth yn mynd ati i rewi rhenti tir i’w lefel bresennol. Am ba hyd ddylai’r cyfnod rhwng pasio’r ddeddfwriaeth a rhewi’r rhent tir fod?  

☐  Byddai’n well gennyf weld yr opsiwn hwn yn cael ei roi ar waith ar unwaith (ar ôl pasio’r ddeddfwriaeth angenrheidiol)
☐  6 mis
  ☐  1 flwyddyn
  ☐  3 blynedd
  ☐  5 mlynedd
  ☐  Mwy na 5 mlynedd 

Eglurwch pam rydych chi wedi dewis y cyfnod hwnnw o amser 

E. Dychmygwch fod y llywodraeth yn cyflwyno’r cap sy’n rhewi rhenti tir ar eu lefel bresennol. A oes unrhyw amgylchiadau neu fathau o eiddo a ddylai fod yn destun trefniadau trosiannol gwahanol?

☐  Oes
☐  Nac oes 

Os gwnaethoch ddewis “Oes”, rhestrwch yr holl amgylchiadau neu fathau o eiddo rydych yn eu hystyried. I bob un, eglurwch i) yr angen am rwydd hynt ychwanegol a ii) sut ddylai’r cyfnod trosiannol edrych. Rhowch dystiolaeth a chyfrifwch am bob math o amgylchiadau y mae eich ymateb yn gymwys iddynt.  

Cwestiwn ar gynyddu’r cap a ddewiswyd 

Cwestiwn 10: Dychmygwch fod y cap ar rent tir yn dod i rym a’i fod yn opsiwn a allai fod wedi’i gynyddu gydag amser. Gyda pha un o’r mecanweithiau canlynol ar gyfer cynyddu rhent tir ydych chi’n cytuno fwyaf?  

☐  Ni ddylai rhenti tir allu cynyddu eto ar ôl cyflwyno cap. (Os oedd uchafswm gwerth cap ar waith, dylai allu codi i’r uchafswm gwerth penodol hwnnw ond peidio byth â chodi y tu hwnt iddo)
☐ Dylai rhenti tir gynyddu yn ôl cyswllt mynegai a benderfynwyd ymlaen llaw, fel y Mynegai Prisiau Manwerthu (RPI).
   ☐  Dylai rhenti tir gynyddu yn ôl cynyddrannau penodol (e.e., dyblu mewn ysbeidiau penodol)
☐  Dylai rhenti tir gynyddu yn ôl adolygiad o’r farchnad agored (e.e., yn unol â’r cynnydd yng ngwerth cyfalaf yr eiddo)
☐ Dylai rhenti tir gynyddu yn ôl mecanwaith gwahanol
  [Nodwch]
☐  Ddim yn siŵr 

Os byddwch yn dewis opsiwn sy’n galluogi ar gyfer cynyddu rhenti tir, pa mor gyson ydych chi’n credu y dylid adolygu rhenti tir, mewn blynyddoedd?  

Os byddwch yn dewis opsiwn sy’n galluogi ar gyfer cynyddu rhenti tir, rhannwch fanylion pellach o ran sut dylai eich mecanwaith sy’n cael ei ffafrio weithio yn eich barn chi 

Cwestiynau ar swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid a thryloywder y costau 

Cwestiwn 11: A oes unrhyw swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid penodol na ellir codi tâl amdanynt trwy’r tâl gwasanaeth?  

☐  Oes
☐  Nac oes 

11a Os gwnaethoch ddewis “oes” uchod, nodwch beth yw’r swyddogaethau hyn. Darparwch hyn ar ffurf rhestr os oes swyddogaethau amryfal.  

Eglurwch, ar gyfer pob swyddogaeth a nodwyd, pam na ellir codi tâl amdani trwy’r tâl gwasanaeth.  

Cwestiwn 12: Rydym am wella tryloywder ac atebolrwydd costau drwy wneud yn siŵr y gall swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid gael eu hariannu drwy’r tâl gwasanaeth. A allwch ragweld unrhyw ganlyniadau anfwriadol o ddod â holl swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid i mewn i’r gyfundrefn tâl gwasanaeth?  

☐  Gallaf
☐  Na allaf 

Os “Gallwch”, eglurwch eich ffordd o feddwl 

Cwestiwn 13: A oes unrhyw ystyriaethau penodol y mae angen i ni eu rhoi i flociau sydd wedi defnyddio’r Hawl i Reoli yn eich barn chi?  

☐  Oes
☐  Nac oes
  ☐  Ddim yn siŵr 

Eglurwch pam rydych chi wedi rhoi’r ymateb hwn, gan gynnwys beth ddylai unrhyw ystyriaethau o’r fath fod 

Cwestiwn 14: Mewn achosion lle mae lesddeiliaid wedi defnyddio’r Hawl i Reoli, a yw’r rhydd-ddeiliad neu landlord canol yn parhau i ddarparu unrhyw swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliad penodol sy’n cyfrannu at gynnal a chadw’r adeilad yn barhaus neu redeg yr adeilad yn llyfn?  

☐  Ydy
☐  Nac ydy
☐  Ddim yn siŵr 

Os ydy, rhowch fanylion ar rôl y rhydd-ddeiliad neu landlord canol yn yr achosion hyn 

Cwestiynau ar wneud i’n cynigion weithio 

Cwestiynau ar iawndal  

Cwestiwn 15: Dychmygwch fod cap rhent tir yn cael ei gyflwyno. A ddylai’r iawndal hwnnw gael ei dalu i rydd-ddeiliaid neu landlordiaid canol am unrhyw golled mewn refeniw rhent tir, yn eich barn chi?  

☐  Dylai
☐  Na ddylai
  ☐  Ddim yn siŵr 

Eglurwch pam rydych chi wedi rhoi’r ymateb hwn 

Cwestiwn 16: Dychmygwch fod cap rhent tir yn cael ei gyflwyno. A ddylai lesddeiliaid gael eu had-dalu am daliadau rhent tir blaenorol lle roeddent uwchlaw’r cap newydd ei gyflwyno, yn eich barn chi?  

☐  Dylent
☐  Na ddylent
☐  Ddim yn siŵr 

Eglurwch pam rydych chi wedi rhoi’r ymateb hwn 

Cwestiwn 17: Dychmygwch fod cap rhent tir yn cael ei gyflwyno. A ddylai lesddeiliaid dalu unrhyw gostau gweinyddol neu gyfreithiol cysylltiedig yn eich barn chi?  

☐  Dylent
  ☐  Na ddylent
☐  Ddim yn siŵr 

Eglurwch pam rydych chi wedi rhoi’r ymateb hwn 

Cwestiynau ar orfodi  

Cwestiwn 18: Ar gyfer pob opsiwn i gapio rhenti tir, nodwch a ydych chi’n cytuno neu’n anghytuno y gallai’r darpariaethau gorfodi adlewyrchu’r rhai a osodwyd yn Neddf Diwygio Lesddeiliaid (Rhent Tir) 2022, gan gynnwys y cosbau ariannol petai rhydd-ddeiliaid a landlordiaid canol yn gosod rhent tir ar lesddeiliaid sy’n cwympo y tu allan i’r gyfundrefn rhenti tir diwygiedig.  

☐ Capio rhenti tir i hedyn pupur (dim gwerth ariannol)
[Cytuno/Anghytuno] 

☐ Uchafswm gwerth ariannol
[Cytuno/Anghytuno] 

☐ Cap yn ôl canran gwerth yr eiddo
  [Cytuno/Anghytuno] 

☐ Cap i’r swm gwreiddiol yn y les
  [Cytuno/Anghytuno] 

☐ Cap sy’n rhewi rhenti tir i’w gwerth presennol
  [Cytuno/Anghytuno] 

Ar gyfer unrhyw opsiynau lle gwnaethoch nodi ‘anghytuno’, eglurwch eich rhesymeg.  

Cwestiynau ar eithriadau 

Cwestiwn 19: Dewiswch unrhyw fath o les rydych yn cytuno y dylai gael eithriad i gap ar rent tir presennol?  

☐ Lle mae les wedi’i rhoi am lai na 21 o flynyddoedd
☐ Les breswyl hir lle gall y rhydd-ddeiliad neu landlord canol presennol brofi iddo drafod cytundeb a olygodd nad oedd rhaid i’r lesddeiliad presennol dalu premiwm
   ☐ Lle mae lesoedd ar gyfer tai dan arweiniad y gymuned: lle mae’n les tai cymunedol (lle mae’r landlord yn ymddiriedolaeth tir cymunedol) neu ei fod mewn adeilad a reolir gan gymdeithas gydweithredol
  ☐ Lesoedd sydd ar gyfer cynlluniau dychweliad cartref neu drefniadau ‘rhentu i brynu’ neu gyllid sy’n cydymffurfio â Sharia, sy’n dibynnu ar rent i weithredu fel llwybr i brynu cartref
☐ Lesoedd busnes yn ôl diffiniad y Ddeddf Diwygio Lesddaliad (Rhent Tir) 2022
   ☐  Arall
Os “Arall” nodwch hynny, gan gyfeirio at y mathau o lesoedd ddylai gael eu heithrio.
   ☐  Dim un o’r uchod
  ☐  Ddim yn siŵr 

Eglurwch eich rhesymeg am ddewis yr opsiynau a ddewiswyd gennych.  

Cwestiwn 20: A ddylai’r lesoedd Rhanberchnogaeth fod yn destun y cap rhent tir ar gyfer y gyfran y mae’r lesddeiliad yn berchen arni, yn eich barn chi?  

☐  Dylent
☐  Na ddylent
☐  Ddim yn siŵr

Os “Na ddylent”, eglurwch eich ateb 

Cwestiynau ar effeithiau:  

Ystyriaethau ymarferol  

Cwestiwn 21: Ydych chi’n ymwybodol o unrhyw gostau – ar wahân i refeniw rhent tir a gollwyd – y byddai cyflwyno cap ar renti tir yn eu creu?  

☐  Ydw
☐  Nac ydw
Os “Ydw”, eglurwch eich ateb
Os “Ydw”, rhowch amcangyfrif o’r costau hyn  

Cwestiwn 22: Ydych chi’n ymwybodol o unrhyw rwystrau ymarferol i gyflwyno cap ar renti tir presennol, na wnaethoch fynd i’r afael â nhw yn eich atebion blaenorol?  

☐  Ydw
☐  Nac ydw
Os “Ydw”, eglurwch eich ateb 

Cwestiwn 23: Rydym am glywed am fesurau ychwanegol a allai leihau effeithiau cap ar grwpiau gwahanol o randdeiliaid (lesddeiliaid, rhydd-ddeiliaid a landlordiaid canol, buddsoddwyr, benthycwyr morgeisi, y farchnad eiddo ehangach). Pa fesurau eraill, os o gwbl, ddylai fod wedi cael eu hystyried i leihau unrhyw effaith negyddol y gallai cap ei chael?  

Pa un o’r grwpiau canlynol o randdeiliaid fyddai’n elwa ar yr hyn a gynigiwyd gennych?  

☐  Lesddeiliaid
☐  Rhydd-ddeiliad a landlordiaid canol
☐  Buddsoddwyr
☐  Benthycwyr morgeisi  ☐  Y farchnad eiddo ehangach (datblygwyr, trawsgludwyr, asiantau tai ac ati).  

Cwestiwn 24: Gan feddwl am yr ymatebion a roesoch i Gwestiynau 1-23.   

A allai unrhyw un o’r cynigion a roddwyd gerbron gael effaith negyddol neu gadarnhaol ar unigolion a chanddynt nodwedd warchodedig yn ôl diffiniad Deddf Cydraddoldeb 2010 yn eich barn chi?  Eglurwch eich rhesymeg a rhowch dystiolaeth o’ch ffordd o feddwl lle y bo’n bosibl.  

☐ Oedran
Eglurwch eich rhesymeg 

☐ Anabledd
Eglurwch eich rhesymeg 

☐ Rhyw
Eglurwch eich rhesymeg 

☐ Ailbennu rhywedd
Eglurwch eich rhesymeg 

☐ Priodas neu bartneriaeth sifil
Eglurwch eich rhesymeg 

☐  Beichiogrwydd a Mamolaeth
Eglurwch eich rhesymeg 

☐  Hil
Eglurwch eich rhesymeg
[Blwch Testun Rhydd]  

☐ Crefydd neu gred
Eglurwch eich rhesymeg 

☐ Cyfeiriadedd Rhywiol
Eglurwch eich rhesymeg 

Cwestiynau i rydd-ddeiliaid a landlordiaid canol 

Rydych chi bellach wedi cyrraedd diwedd y prif gorff o gwestiynau.  

Yn ogystal â’r cwestiynau ar ein cynigion, rydym yn awyddus i ddeall y cyd-destun y mae rhydd-ddeiliaid a buddsoddwyr a gweithwyr proffesiynol eraill yn gweithredu ynddynt, felly rydym hefyd yn gofyn am gwestiynau penodol pellach ynglŷn â hyn.  

Dim ond os ydych chi’n rhydd-ddaliad / landlord canol, ac/neu yn fuddsoddwr neu’n cynrychioli sefydliad yn y farchnad eiddo ehangach y dylech gwblhau’r adran nesaf.  

Drwy’r adran hon, ehangwch ar yr atebion a roddwyd i gwestiynau blaenorol. Lle y bo’n ddefnyddiol, mae croeso i chi ailadrodd y dystiolaeth a roddwyd yn flaenorol.  

Roedd rhai o’r cwestiynau hyn wedi’u hanelu at sefydliadau neu arbenigwyr penodol, ac os felly, mae hyn wedi’i nodi’n glir. Er enghraifft, mae cwestiynau penodol i fuddsoddwyr yn dechrau gyda “fel buddsoddwr”. Os nad yw cwestiwn yn berthnasol i’ch sefydliad, dewiswch “ddim yn berthnasol” fel ymateb.  

Cwestiwn 25: Ydych chi’n dymuno cwblhau’r cwestiynau sydd wedi’u hanelu at rydd-ddeiliaid/landlordiaid canol/perchnogion adeiladau a buddsoddwyr a gweithwyr eiddo proffesiynol eraill?  

☐  Ydw
☐  Nac ydw 

Cwestiwn 26: Fel rhydd-ddeiliad neu landlord canol, pa ffrydiau incwm sydd ar gael i chi? Nodwch bob un sy’n gymwys.  

☐ Rhent tir
☐ Incwm a grëwyd trwy estyniadau i lesoedd a/neu werthu’r rhydd-ddaliad (cyfalafu rhent tir / gwerth dychweliad)
☐ Incwm trwy werth priodas
☐ Incwm trwy daliadau gweinyddu a ffioedd eraill (fel taliadau comisiwn, taliadau dewisol ac ati)
☐ Arall
Os “Arall”, nodwch 

Rhowch unrhyw fanylion y gallwch chi am gyfran eich incwm y mae pob ffrwd yn cyfrif amdano 

Cwestiwn 27: Fel rhydd-ddeiliad neu landlord canol, beth yw’r prif ddefnyddiau ar gyfer incwm rhenti tir? (Dewiswch bob un sy’n berthnasol)  

☐ Cynnal benthyciadau
☐ Bodloni rhwymedigaethau statudol
   ☐ Cynhyrchu elw
☐ Ariannu’r gwaith o adeiladu rhagor o gartrefi
   ☐ Ni chaiff y gwaith o gyflawni swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid penodol eu hariannu trwy’r tâl gwasanaeth
  ☐ Arall  

[Os arall, nodwch] 

Os gwnaethoch ddewis “ariannu swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid penodol nad ydynt yn cael eu hariannu drwy’r tâl gwasanaeth”, darparwch ganran o’r refeniw rhent tir a gasglwch sy’n cael ei wario’n gwasanaethu’r swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliaid hyn (%)  

Rhowch unrhyw fanylion y gallwch chi am gyfran eich refeniw rhent tir gaiff ei wario ar y defnyddiau parhaus a restrir uchod 

Cwestiwn 28: Fel rhydd-ddeiliad neu landlord canol, a allech fodloni unrhyw rwymedigaethau benthyciad parhaus pe bai’r llywodraeth yn capio rhent tir mewn lesoedd presennol?  

☐  Gallwn
☐  Na allwn
☐  Ddim yn berthnasol 

Os “Gallwn”, sut byddech yn bodloni’r rhwymedigaethau hynny?  

Os “Na allwn”, eglurwch sut a pham na allech fodloni’r rhwymedigaethau benthyciad hynny?  

Cwestiwn 29: Os ydych yn defnyddio refeniw rhent tir i gyflawni swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliad, a fyddai unrhyw effaith ar reolaeth eich portffolio pe na allech gasglu refeniw rhent tir mwyach? 

☐  Byddai
☐  Na fyddai
☐  Ddim yn berthnasol 

29a. Os byddai, nodwch beth fyddai’r effaith hon? Mae croeso i chi ailadrodd y dystiolaeth a roddwyd ar gyfer Cwestiwn 5 os yw’n ddefnyddiol.  

Cwestiwn 30: Os ydych yn defnyddio refeniw rhent tir i gyflawni swyddogaethau rheoli fel rhydd-ddeiliad, a fyddai unrhyw effaith ar y lesddeiliaid yn eich bloc(iau) pe na allech gasglu refeniw rhent tir mwyach? 

☐  Byddai
  ☐  Na fyddai
☐  Ddim yn berthnasol 

Os byddai, pa effaith fyddai hynny?  

Cwestiynau i fuddsoddwyr:  

Cwestiwn 31: Fel buddsoddwr, ydych chi wedi benthyca yn erbyn portffolio preswyl a/neu ydych chi’n cymryd rhan yn uniongyrchol ym mherchnogaeth a/neu reolaeth yr eiddo? Rhowch ragor o fanylion os yw’n ddefnyddiol.  

☐ Wedi benthyca yn erbyn portffolio preswyl
☐ Wedi cymryd rhan yn uniongyrchol ym mherchnogaeth a/neu reolaeth yr eiddo
  ☐ Y ddau
☐  Ddim yn berthnasol 

Mae croeso i chi ehangu ar eich ymateb i’r cwestiwn hwn, gan gynnwys manylion eich buddsoddiadau a sut mae eich model yn gweithio.  

Cwestiwn 32: Fel buddsoddwr, pa gyfran o’ch portffolio sy’n cael ei buddsoddi mewn rhydd-ddeiliaid/lesddeiliaid preswyl ar hyn o bryd? Rhowch ragor o fanylion os yw’n ddefnyddiol.  

[Drop down box]
☐ <1%
  ☐ 1-5%
  ☐ 6-10%
  ☐ 11-15%
  ☐ 16-20%
  ☐ 21-25%
  ☐ >25%
  ☐ Amherthnasol  

Mae croeso i chi ehangu ar eich ymateb i’r cwestiwn hwn.  

Cwestiynau i’r sefydliadau sydd ynghlwm â’r farchnad eiddo ehangach:  

Cwestiwn 33: Fel gweithiwr eiddo proffesiynol, ydych chi’n cydnabod bod y datganiad “gall rhenti tir preswyl gael effaith negyddol neu annymunol ar werthiant eiddo lesddaliad” yn wir?  

☐  Ydw
☐  Nac ydw 

Os “Ydw”, beth yw prif achosion hyn?  

Cwestiwn 34: Pa mor aml y mae ystyriaethau rhent tir naill ai’n arafu neu’n achosi cwymp mewn gwerthiant eiddo lesddaliad yn eich barn chi?  

☐  Yn aml
   ☐  Weithiau
  ☐  Anaml
  ☐  Byth 

Mae croeso i chi ehangu ar yr ymateb hwn 

Cwestiwn 35: Fel rhoddwr benthyciadau, beth yw eich prif ystyriaethau wrth ystyried benthyca yn erbyn eiddo? (Dewiswch bob un sy’n gymwys) 

☐  Y Fagl Tenantiaeth Sicr
  ☐  Pryderon fforddiadwyedd
☐  Pris rhent tir o gymharu â gwerth eiddo
☐  Arall 

Os arall, nodwch 

Mae croeso i chi ehangu ar yr ymateb hwn 

Cwestiwn 36: Fel benthyciwr, ydych chi erioed wedi gwrthod benthyca ar eiddo lesddaliad oherwydd lefel y rhent tir?  

☐  Ydw
☐  Nac ydw 

Os “Ydw”, eglurwch pam 

Am yr ymgynghoriad hwn 

Cynlluniwyd y ddogfen ymgynghori hon a’r broses ymgynghori i gadw at yr Egwyddorion Ymgynghori a gyhoeddwyd gan Swyddfa’r Cabinet. 

Gofynnir i grwpiau cynrychioliadol roi crynodeb o’r bobl a’r sefydliadau y maent yn eu cynrychioli, a phan fydd yn berthnasol gyda phwy arall y maent wedi ymgynghori wrth lunio eu casgliadau wrth ymateb. 

Gall gwybodaeth a ddarperir mewn ymateb i’r ymgynghoriad hwn gael ei chyhoeddi neu ei datgelu yn unol â’r trefniadau mynediad at wybodaeth (sef yn bennaf Deddf Rhyddid Gwybodaeth 2000 (FOIA), Rheoliadau Gwybodaeth Amgylcheddol 2004 a deddfwriaeth diogelu data’r Deyrnas Unedig. Mewn rhai amgylchiadau gall hyn, felly, gynnwys data personol pan fydd yn ofynnol dan y gyfraith. 

Os dymunwch i’r wybodaeth y byddwch chi yn ei rhoi gael ei thrin yn gyfrinachol, cofiwch bob amser, fel awdurdod cyhoeddus, mae’r Adran yn ddarostyngedig i’r trefniadau mynediad at wybodaeth a gall felly orfod datgelu’r cyfan neu gyfran o’r wybodaeth a roddwch. O ganlyniad, byddai’n ddefnyddiol pe gallech esbonio i ni pam yr ydych yn ystyried bod y wybodaeth yr ydych wedi ei darparu i ni yn gyfrinachol. Os byddwn yn derbyn cais i ddatgelu’r wybodaeth, byddwn yn cymryd i ystyriaeth eich esboniad, ond ni allwn roi sicrwydd y gellir cynnal cyfrinachedd dan bob amgylchiad. Ni ystyrir ymwadiad cyfrinachedd awtomatig a gynhyrchir gan eich system TG, ynddo ei hun, i fod yn rhwymol i’r Adran. 

Bydd y Weinyddiaeth Dai, Cymunedau a Llywodraeth Leol yn prosesu eich data personol yn unol â deddfwriaeth diogelu data’r Deyrnas Unedig a gan amlaf bydd hyn yn golygu na ddatgelir eich data personol i drydydd partïon. Cynhwysir hysbysiad preifatrwydd llawn isod. 

Ni chydnabyddir ymatebion unigol oni bai bod cais penodol am hynny. 

Mae eich barn yn werthfawr i ni. Diolch i chi am roi eich amser i ddarllen y ddogfen hon ac ymateb. 

A ydych yn fodlon bod yr ymgynghoriad hwn wedi dilyn yr Egwyddorion Ymgynghori? Os na, neu bod gennych unrhyw sylwadau am sut y gallwn wella’r broses cysylltwch â ni trwy’r weithdrefn gwynion. 

Data personol  

Diben y canlynol yw egluro’ch hawliau a rhoi’r wybodaeth y mae gennych yr hawl iddi o dan ddeddfwriaeth diogelu data’r Deyrnas Unedig. 

Cofiwch mai dim ond cyfeirio at ddata personol y mae’r adran hon (eich enw, manylion cyswllt ac unrhyw wybodaeth arall sy’n ymwneud â chi neu unigolyn arall y gellir ei adnabod yn bersonol) nid cynnwys arall eich ymatebion i’r ymgynghoriad. 

1. Pwy yw y rheolydd data a manylion cyswllt ein Swyddog Diogelu Data 

Y Weinyddiaeth Dai, Cymunedau a Llywodraeth Leol (MHCLG) yw rheolydd y data. Gellir cysylltu â’r Swyddog Diogelu Data yn dataprotection@communities.gov.uk neu trwy ysgrifennu i’r cyfeiriad canlynol:  

Data Protection Officer
Department for Levelling Up, Housing and Communities
  Fry Building
  2 Marsham Street
  London
  SW1P 4DF 

2. Pam ein bod yn casglu’ch data personol 

Mae eich data personol yn cael ei gasglu fel rhan hanfodol o broses ymgynghori, fel y gallwn gysylltu â chi ynghylch eich ymateb ac ar gyfer dibenion ystadegol. Gallwn hefyd ei ddefnyddio i gysylltu â chi ynghylch materion cysylltiedig. 

3. Ein sail gyfreithiol ar gyfer prosesu eich data personol 

Mae casglu eich data personol yn gyfreithlon dan erthygl 6(1)(e) o Reoliad Diogelu Data Cyffredinol y Deyrnas Unedig gan ei bod yn angenrheidiol i’r MHCLG er mwyn cyflawni tasg er budd y cyhoedd/wrth arfer awdurdod swyddogol a roddwyd i’r rheolwr data. Mae Adran 8(d) Deddf Diogelu Data 2018 yn nodi y bydd hyn yn cynnwys prosesu data personol sy’n angenrheidiol ar gyfer arfer swyddogaeth y Goron, Gweinidog y Goron neu adran o’r llywodraeth h.y. ymgynghoriad yn yr achos hwn. 

4. Gyda phwy y byddwn yn rhannu eich data personol 

Gall MHCLG benodi ‘prosesydd data’, yn gweithredu ar ran yr adran a dan ein cyfarwyddyd, i helpu i ddadansoddi’r ymatebion i’r ymgynghoriad. Pan fyddwn yn gwneud hynny byddwn yn sicrhau bod prosesu eich data personol yn parhau yn gaeth yn unol â gofynion y ddeddfwriaeth diogelu data. 

5. Am ba hyd y byddwn yn cadw eich data personol neu’r meini prawf a ddefnyddiwyd i gadarnhau’r cyfnod cadw.   

Bydd eich data personol yn cael eu cadw am ddwy flynedd o gau’r ymgynghoriad, oni fyddwn yn nodi nad oes angen eu cadw’n barhaus cyn y pwynt hwnnw.   

6. Eich hawliau, e.e. mynediad, cywiro, cyfyngu, gwrthwynebu 

Y data yr ydym yn ei gasglu yw eich data personol, ac mae gennych ddweud sylweddol ynghylch beth sy’n digwydd iddo. Mae gennych yr hawl i: 

a. weld pa ddata sydd gennym amdanoch chi 

b. ofyn i ni stopio defnyddio eich data, ond ei gadw fel cofnod 

c. ofyn i’ch data gael ei gywiro os yw’n anghywir neu’n anghyflawn 

d. wrthwynebu ein defnydd o’ch data personol mewn rhai amgylchiadau 

e. gyflwyno cwyn i Swyddfa’r Comisiynydd Gwybodaeth (ICO) annibynnol os ydych yn credu nad ydym yn trin eich data yn deg neu’n unol â’r gyfraith. Gallwch gysylltu â’r ICO ar-lein, neu ffonio 0303 123 1113. 

Cysylltwch â ni yn y cyfeiriad canlynol os dymunwch arfer yr hawliau a restrir uchod, ac eithrio’r hawl i gyflwyno cwyn i’r ICO: dataprotection@communities.gov.uk neu  

Knowledge and Information Access Team
Department for Levelling Up, Housing and Communities
  Fry Building
  2 Marsham Street
  London
  SW1P 4DF 

7. Ni fydd eich data personol yn cael ei anfon dramor. 

8. Ni fydd eich data personol yn cael ei ddefnyddio ar gyfer unrhyw lunio penderfyniadau awtomataidd. 

9. Bydd eich data personol yn cael eu storio yn system TG ddiogel y llywodraeth.   

Rydym yn defnyddio system trydydd parti, Citizen Space, i gasglu ymatebion i’r ymgynghoriad. Bydd eich data personol yn cael eu storio ar eu gweinydd diogel yn y DU yn y lle cyntaf. Bydd eich data personol yn cael eu trosglwyddo i system TG ddiogel y llywodraeth cyn gynted â phosibl, a byddant yn cael eu storio yno am ddwy flynedd cyn iddynt gael eu dileu.