Beth i'w wneud ar ôl i rywun farw
Beth i'w wneud os bydd rhywun yn marw dramor
Rhaid i chi gofrestru marwolaeth gyda’r awdurdodau lleol yn y wlad lle bu farw’r unigolyn.
Mewn nifer o wledydd gallwch hefyd gofrestru’r farwolaeth gydag awdurdodau’r DU (yn agor tudalen Saesneg).
Mae’r canllaw hwn hefyd ar gael yn Saesneg (English).
Mae’r rheolau hyn yn berthnasol os ydych yn byw yng Nghymru a Lloegr. Mae yna broses gwahanol yn yr Alban a Gogledd Iwerddon.
Rhoi gwybod am y farwolaeth
Mae’r gwasanaeth Dywedwch Wrthym Unwaith yn eich galluogi i roi gwybod am farwolaeth i’r rhan fwyaf o sefydliadau’r llywodraeth ar yr un pryd.
Gallwch ddefnyddio Dywedwch Wrthym Unwaith os oedd yr unigolyn a fu farw:
- fel arfer yn byw yng Nghymru, Lloegr neu’r Alban
- tramor dros dro (er enghraifft, ar wyliau neu daith busnes)
Cysylltwch â swyddfa gofrestru (yn agor tudalen Saesneg) i ddefnyddio Dywedwch Wrthym Unwaith. Byddant naill ai’n:
- cwblhau’r gwasanaeth Dywedwch Wrthym Unwaith gyda chi
- rhoi rhif cyfeirnod unigryw i chi fel y gallwch ddefnyddio’r gwasanaeth eich hun ar-lein neu dros y ffôn
Os na allwch ddefnyddio Dywedwch Wrthym Unwaith, rhowch wybod i sefydliadau am y farwolaeth eich hun
Darganfyddwch fwy am ddelio â marwolaeth tramor (yn agor tudalen Saesneg).
Dod â’r corff adref
I ddod â’r corff adref mae’n rhaid i chi:
- cael cyfieithiad Saesneg ardystiedig o’r dystysgrif marwolaeth
- cael caniatâd i symud y corff, a gyhoeddwyd gan grwner (neu swyddog cyfatebol) yn y wlad lle bu farw’r unigolyn
- rhoi gwybod i grwner yng Nghymru neu Loegr os oedd y farwolaeth yn dreisgar neu’n annaturiol
Darllenwch wybodaeth am y wlad lle bu farw’r unigolyn (yn agor tudalen Saesneg) i ddarganfod beth sydd angen i chi ei wneud.
Cysylltu â swyddfa gofrestru
Unwaith y bydd y corff gartref, ewch â’r dystysgrif marwolaeth i’r swyddfa gofrestru (yn agor tudalen Saesneg) yn yr ardal lle mae’r angladd yn cael ei gynnal.
Gan fod y farwolaeth eisoes wedi’i chofrestru dramor, bydd y cofrestrydd yn rhoi ‘tystysgrif dim atebolrwydd i gofrestru’ i chi. Rhowch hon i’r trefnydd angladdau fel y gall yr angladd fynd yn ei flaen.
Os ydych chi’n trefnu’r angladd eich hun, rhowch y dystysgrif yn ôl i’r cofrestrydd ar ôl i’r angladd gael ei gynnal. Rhaid i chi wneud hyn o fewn 96 awr i’r angladd.
Pryd y bydd crwner yn gysylltiedig
Bydd crwner fel arfer yn cynnal cwest yng Nghymru neu Loegr os nad yw achos y farwolaeth yn hysbys neu os oedd yn sydyn, yn dreisgar neu’n annaturiol.
Mae angen tystysgrif gan y crwner arnoch (ffurflen ‘Cremation 6’) os yw’r unigolyn i gael ei amlosgi.
Dod â lludw adref
Wrth adael gwlad gyda lludw dynol fel arfer bydd angen i chi ddangos:
- y dystysgrif marwolaeth
- y dystysgrif amlosgi
Mae gan bob gwlad ei rheolau ei hun ynghylch gadael gyda lludw dynol ac efallai y bydd gofynion ychwanegol. Darllenwch gwybodaeth am y wlad lle bu farw’r unigolyn (yn agor tudalen Saesneg) i ddarganfod beth sydd angen i chi ei wneud. Bydd angen i chi lenwi ffurflen tollau safonol pan fyddwch yn cyrraedd adref.
Cysylltwch â’ch cwmni hedfan i ddarganfod a allwch chi gario’r lludw fel bag llaw neu fel bag wedi’i gofrestru. Efallai y bydd yn gofyn i chi roi’r lludw mewn cynhwysydd anfetelaidd fel y gallant gael archwiliad pelydr-x.
Ni ddylech gael yr unigolyn wedi’i amlosgi dramor os ydych am i grwner gartref gynnal cwest i’w farwolaeth.