Adroddiad annibynnol

Adroddiad Grŵp Gorchwyl a Gorffen Hygyrchedd Hedfanaeth

Cyhoeddwyd 16 Gorffennaf 2025

Rhagair

Hoffwn ddiolch i’r Adran Drafnidiaeth am fy ngwahodd i gadeirio’r Grŵp Gorchwyl a Gorffen Hygyrchedd Hedfanaeth (AATFG). Roedd y Grŵp yn ymgysylltu drwyddo draw ac wedi neilltuo llawer o amser ac ymdrech i ddod o hyd i atebion i’r broblem yr ydym yn ceisio’i datrys, sef y gall profiad hedfan i bobl Anabl fod yn ad hoc, yn anghyson ac weithiau’n drychinebus.

Mae oddeutu 2 filiwn o hediadau’r flwyddyn yn cyrraedd neu’n gadael y DU. Mae’n anodd sefydlu data cywir ar faint o bobl Anabl sy’n hedfan, ond gallai fod oddeutu 1.5% o’r holl deithwyr. Yr hyn a ddaeth yn amlwg yw nad oedd unrhyw batrwm o berfformiadau da a gwael ac er bod llawer o deithiau’n digwydd yn gwbl dda mae gormod o fylchau a phrofiadau gwael o hyd. Gall un profiad gwael greu rhwystrau i deithio yn y dyfodol neu atal rhywun rhag hedfan yn gyfan gwbl.

Mae rhai heriau anodd i’w mynd i’r afael â nhw. Bu cynnydd mewn ceisiadau am gymorth ac mae hynny fel term yn eithaf eang. Gall y math o gais am gymorth amrywio o lywio maes awyr (lle gall fod angen cerdded am bellter hir), i fod angen cadair eil neu lefel llawer uwch o gymorth. Dylai teithwyr fod mor annibynnol â phosibl ond mae hynny’n gofyn am wahaniaethau yn y gwasanaeth a gynigir.

Nid yw pobl anabl yn un grŵp homogenaidd a gall yr hyn sydd ei angen arnynt fod yn wahanol iawn yn dibynnu ar ffactorau lluosog, sy’n golygu nad oes un ateb sy’n addas i bawb. Yn annisgwyl, bu llawer o alwadau am wasanaeth gwell wedi’i deilwra’n fwy, trwy hyfforddiant sy’n rhoi lleisiau profiadau bywyd wrth wraidd hynny.

Gall y problemau a all godi gynnwys, ond nid ydynt yn gyfyngedig i, colli hediadau neu gysylltiadau, diffyg empathi, defnyddio iaith anghynhwysol, offer symudedd wedi torri neu’n mynd ar goll, neu gyfnod estynedig i aros i fynd ar yr awyren / dod oddi arni. Gall hefyd gynnwys cymhwyso anghywir o’r rheolau ar deithio gyda batris neu ba gymhorthion symudedd a ganiateir.

Mae rhai o’r achosion o brofiadau gwael wedi taro penawdau’r cyfryngau ond y gwir amdani yw nad yw’r rhan fwyaf yn gwneud hynny. Gall y rhai sy’n gwneud hynny aros fel stori am ddiwrnod neu ddau, ond yna llithro i ffwrdd ac i’r defnyddwyr mae’n teimlo fel pe bai’r mater wedi’i anghofio. Adroddodd llawer o bobl eu bod yn rhwystredig ei bod hi’n anodd cwyno neu ddod o hyd i ddatrysiad mewn modd amserol. Dywedodd rhai nad ydynt yn cwyno oherwydd yr heriau o wneud hynny. Adroddwyd nifer o achosion i mi nad oeddent yn dda o gwbl, ond nid oedd yr unigolion yn teimlo ei fod naill ai’n cyfiawnhau eu hamser i’w godi neu na ellid gwneud dim. Mae hefyd yn anodd rhoi adborth cyffredinol a allai arwain at welliant mewn gwasanaeth nad yw ynddo’i hun yn gŵyn.

Dylai teithio mewn awyren fod yn gymharol syml. Dylai fod yn archebu hediad, hysbysu ymlaen llaw o anghenion lle bo modd (sy’n helpu cynllunio) troi i fyny yn y maes awyr a derbyn y cymorth sydd ei angen arnoch i fynd ar awyren. Mae’r gweithdrefnau sy’n sail i hyn yn fwy cymhleth. Nid yw cymorth archebu mor syml ag y gallai fod, mae yna lawer o wahanol ffyrdd y gellir gweithredu ar hyn. Nid yw bob amser yn hawdd ei ddeall pwy sydd ag awdurdodaeth neu gyfrifoldeb am wahanol rannau o’r daith a dyna pam mae’n anodd dod o hyd i’r lle cywir i geisio ymateb pan fydd yn mynd o chwith.

Mae prinder data cywir yn broblem. Lle mae data ar gael nid yw o reidrwydd yn adlewyrchu rhywfaint o’r amrywiaeth o brofiadau sydd gan bobl. Cysylltodd nifer o bobl anabl yn uniongyrchol a chynigiwyd atebion cadarnhaol am newidiadau y gellid eu gwneud. Daeth yn amlwg nad yw llawer o bobl anabl yn gwybod beth i’w ddisgwyl o’u teithiau. Dywedodd rhai y siaradais â nhw nad oeddent yn gwybod beth oedd yr amser priodol i aros am gymorth symudedd, neu gymorth oddi ar awyren. Gall hyn arwain at anghysondeb o ran profiad.

Cafwyd llawer o drafodaethau manwl ar amrywiaeth o faterion na ellir eu bwrw ymlaen â nhw ar hyn o bryd. Roedd rhai o’r atebion a awgrymwyd yn dibynnu ar awdurdodaethau a rheolau rhyngwladol. Er enghraifft, dadl fanwl a defnyddiol ar ddefnyddio batris fel rhan o gymorth symudedd. Bydd y ddadl ar fatris yn parhau i esblygu ac er ei bod yn bwysig nodi’r goblygiadau diogelwch a pha mor ddifrifol ydynt i’r diwydiant, mae gwybodaeth glir yn hanfodol. Mae’r rhai sy’n defnyddio offer sydd angen batris yn gallu symud yn llyfn trwy faes awyr a rhaid bod dealltwriaeth gref a chlir o’r rheolau fel eu bod yn cael eu cymhwyso’n briodol ac yn gyffredinol. Ond dyma un maes lle nad oes gennym reolaeth dros y system y tu allan i’r DU. Bu rhai enghreifftiau lle mae unigolion wedi gallu gadael y DU gyda dyfais ond nad ydynt yn gallu ei dwyn yn ôl.

Mewn maes arall lle bu trafodaeth helaeth, o ran namau nad ydynt yn amlwg a gwrando ar y rhai a fwydodd i’r broses, nid oedd barn gadarn ar barhau i ddefnyddio bathodyn na llinyn i nodi pobl a allai fod angen rhywfaint o gymorth ychwanegol. Roedd ystod eang iawn o farnau ynghylch sut a pham roedd unigolion yn eu defnyddio.

Awgrymwyd llawer o feysydd nad oeddent o fewn ein cwmpas. Dywedodd sawl person y byddai’n ddefnyddiol cael mynediad at docyn gofalwr am ddim ond roedd hyn y tu allan i’n cylch gwaith. Awgrym arall oedd gallu newid yr enw ar docynnau ar rybudd hwyr. Roedd awgrymiadau hefyd ar gyfer byrddau hambwrdd a stôl droed addasadwy. Cafwyd cyfarfodydd defnyddiol iawn gyda’r rhai sy’n gweithio ym maes alergeddau. Unwaith eto, nid oedd yn bosibl gwneud argymhellion a oedd yn cwmpasu gwahanol awdurdodaethau, ond mae’n bwysig parhau i amlygu’r materion hyn.

Gwnaed rhai awgrymiadau a oedd ar gyfer cynhyrchion neu wasanaethau penodol iawn nad oeddent o fewn y cwmpas. Nid oedd yn bosibl chwaith gynnwys argymhellion ar gyfer teithwyr sydd eisiau aros yn eu cadeiriau wrth hedfan. Mae gwaith parhaus yn y maes hwn sy’n cwmpasu gwahanol awdurdodaethau. Mae’r un peth yn wir am system o ddirwyo am fethiannau.

Nid yw’r adroddiad hwn yn ceisio edrych ar brofiadau a fyddai’n effeithio ar bob teithiwr fel oediadau hedfan. Mae’n ymwneud yn unig â gwella’r profiadau sy’n effeithio ar unigolyn oherwydd eu bod yn anabl. Yn ymarferol nid oes gennyf unrhyw bŵer i orfodi unrhyw argymhelliad, felly mae’n seiliedig ar ewyllys da’r diwydiant sydd eisiau gwneud yn well. Bydd yr AATFG a’r rhai y cyfarfuom â nhw wedi fy nghlywed yn dweud nad oes cyllideb yn dod gyda hyn ac ar adeg ysgrifennu nid oedd gan y llywodraeth unrhyw gynlluniau deddfwriaethol ar y gweill, felly roedd yn hanfodol bod yr holl argymhellion yn ymarferol. Ni wnaeth hynny fy atal rhag gadael rhai syniadau ar ôl pe bai’r llywodraeth ‘o’r un anian’ yn y dyfodol. Mae’r rhestr hir o awgrymiadau (168) wedi’i chrynhoi yn yr argymhellion a gyflwynir yma.

Yr hyn a ddaeth yn glir ac a gymeradwywyd gan bawb oedd bod pawb yn haeddu cael eu trin â pharch drwy gydol y broses a dylent allu hedfan heb boeni. Yn olaf, hoffwn ddiolch i’r diwydiant ehangach am gael sgyrsiau cadarnhaol ac adeiladol, eu hymrwymiad a’u parodrwydd i barhau i geisio gwelliannau y tu hwnt i oes y prosiect hwn.

Y Farwnes Tanni Grey-Thompson

Crynodeb gweithredol

Cefndir

Ers y pandemig fe fu cynnydd sylweddol yn nifer y teithwyr sy’n gofyn am gymorth i’w galluogi i deithio ar awyren. Yn ôl data diweddaraf yr Awdurdod Hedfan Sifil (CAA), yn 2024, gofynnodd 5.5 miliwn o deithwyr am gymorth mewn maes awyr yn y DU, sy’n cyfateb i tua 1.9% o gyfanswm y teithwyr. Mae hyn wedi cynyddu o 0.94% yn 2010, 1.35% yn 2019 ac 1.69% yn 2023.

Mae data arolwg diweddaraf y CAA yn dangos bod teithwyr anabl yn parhau i fod yn llai bodlon ar deithio mewn awyren na theithwyr nad ydynt yn anabl a theithwyr iau. Gweler Arolwg Defnyddwyr Hedfanaeth y CAA Hydref 2024 (Ton 13).

Er y bu gwelliannau yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae rhwystrau annerbyniol yn parhau i fodoli i deithio yn yr awyr i’r grŵp hwn o deithwyr, gyda llawer o enghreifftiau o wasanaeth gwael ac amhriodol, teithwyr yn cael eu gadael ar fwrdd awyrennau am gyfnodau hir, cymhorthion symudedd wedi’u difrodi, ac ymddygiad gwahaniaethol.

Sefydlwyd y Grŵp Gorchwyl a Gorffen Hygyrchedd Hedfanaeth (AATFG) gan yr Adran Drafnidiaeth (DfT) i ddod â chynrychiolwyr y diwydiant, defnyddwyr a’r rheoleiddiwr sector (CAA) ynghyd, i helpu i yrru gwelliannau mewn hygyrchedd hedfan i deithwyr Anabl. Cylch gwaith yr AATFG oedd:

• asesu tystiolaeth bresennol a thystiolaeth sy’n dod i’r amlwg ar faterion allweddol a rhwystrau i deithio awyr i deithwyr Anabl, a nodi meysydd ffocws blaenoriaeth i’r AATFG fynd i’r afael â nhw yn ystod ei dymor
• datblygu camau gweithredu ymarferol a chyraeddadwy (tymor byr, canolig a hir) yn y meysydd ffocws blaenoriaeth hyn i hwyluso gwelliannau y gellir eu gweithredu gan y diwydiant, a lle bo’n briodol, gan y llywodraeth neu’r rheoleiddiwr
• ystyried y mecanwaith mwyaf effeithiol ar gyfer gweithredu camau gweithredu a gwerthuso eu heffaith

Methodoleg

Yn dilyn cyfarfod cyntaf yr AATFG ar 20 Tachwedd 2024, cytunodd yr aelodau ar bum maes ffocws allweddol:

• hyfforddiant
• gwybodaeth a chyfathrebu â theithwyr
• namau nad ydynt yn amlwg
• dylunio a thrin cymhorthion symudedd
• cymorth a chyflenwi wedi’u teilwra

Er mwyn canolbwyntio’n effeithiol ar bob un o’r meysydd hyn, rhannwyd yr aelodau’n is-grwpiau, yn seiliedig ar ble roedd gan yr aelodau’r wybodaeth a’r sgiliau mwyaf i gyfrannu at drafodaethau a datblygu camau gweithredu.

Cyfarfu is-grwpiau o leiaf unwaith y mis i drafod a datblygu argymhellion i’w cyflwyno i gyfarfodydd llawn misol yr AATFG. Fe wnaeth y prif sesiynau grŵp hyn alluogi mewnbwn ehangach gan bob aelod ar bob is-grŵp a gwnaed pob penderfyniad ar argymhellion ar y cyd.

Anogwyd aelodau i ymgysylltu’n eang i geisio mewnbwn gan unigolion a sefydliadau i helpu i lywio gwaith yr AATFG. Ymgysylltodd y Cadeirydd yn rheolaidd ag unigolion a sefydliadau i glywed mewnbwn ac awgrymiadau ar gyfer gwelliannau. Yn ogystal, cynhaliwyd cyfres o sesiynau ymgysylltu gan y Cadeirydd. Nodir rhagor o fanylion am ymgysylltu yn Atodiad C.

Casglodd yr AATFG restr hir o awgrymiadau (168 i gyd), a oedd yn cynnwys asesiad o ystod o feini prawf gan gynnwys hyfywedd, amserlenni gweithredu ac effaith bosibl ar brofiad teithwyr. Yn dilyn sawl cylch o ystyried yr awgrymiadau hyn, y datganiad problem ar gyfer pob un o feysydd yr is-grŵp, a’r nod o ddatblygu camau gweithredu ymarferol a chyraeddadwy, cytunwyd ar set o argymhellion gan yr AATFG.

Mae’r adroddiad hwn yn nodi’r set o argymhellion ar gyfer y diwydiant, y llywodraeth a’r CAA, ochr yn ochr ag ystyriaethau ehangach yr AATFG.

Themâu cyffredinol a meysydd i’w hystyried

Roedd tair thema gyffredinol i holl drafodaethau’r AATFG. Yn ganolog i waith yr AATFG, a’r dull y dylai’r sector ei fabwysiadu, yw sicrhau bod teithwyr yn gallu teithio ag urddas. Yn ail, ac yn gysylltiedig yn bwysig â’r cyntaf, mae gwella diwylliant y sector. Roedd hyn yn cynnwys ystyriaethau ynghylch iaith, sicrhau bod hygyrchedd wrth wraidd pob proses a gweithdrefn, mwy o ystyriaeth i hygyrchedd mewn llwybrau achub a meddygol, codi proffil pwysigrwydd hygyrchedd trwy interniaethau a chymwysterau, a rôl uwch arweinwyr i ddangos pwysigrwydd hygyrchedd ym mhob rhan o’r sector. Y drydedd thema oedd pwysigrwydd dull sy’n seiliedig ar anghenion.

Roedd tair maes arall a oedd yn dreiddiol drwy gydol y trafodaethau:

Camddefnydd

Codwyd pryderon gan y diwydiant a defnyddwyr ynghylch y camddefnydd posibl o’r gwasanaeth cymorth gan y rhai and oes angen y cymorth arnynt o bosibl. Gallai hyn fod am amrywiaeth o resymau, gan gynnwys osgoi ciwiau, neu fod yn anghyfarwydd â theithio mewn awyren neu rwystrau iaith sy’n arwain at deithwyr eisiau cymorth gyda chanfod y ffordd. Wrth gwrs, mae camddefnydd yn anodd ei nodi, ac nid yw’r AATFG eisiau digalonni teithwyr rhag ceisio cymorth. Fodd bynnag, mae gan unrhyw gamddefnydd, am ba bynnag reswm, y potensial i ddargyfeirio adnoddau i ffwrdd o’r rhai sydd wir angen y cymorth. Fe fu rhai trafodaethau ynghylch mesurau i liniaru camddefnydd posibl, gan gynnwys gwelliannau cyffredinol i brofiad teithwyr, e.e. ciwiau byrrach, teilwra cymorth i gynorthwyo gyda theithiau annibynnol ac enghreifftiau o wasanaethau amgen arloesol.

Rhaghysbysu

Anogir yn gryf i deithwyr hysbysu’r diwydiant am y cymorth y gallent ei angen cyn teithio. Mae hyn yn helpu’r diwydiant i baratoi adnoddau’n well, ac yn y pen draw teilwra’r cymorth y gall ei gynnig i deithwyr. Er nad yw bob amser yn bosibl rhaghysbysu, anogir teithwyr i wneud hynny, cyn gynted â phosibl.

Natur ryngwladol y sector

Mae hyn yn arwain at reolau a gofynion gwahanol ar draws awdurdodaethau a all wrthdaro a chreu dryswch. Ystyriwyd hyn yn llawn ar draws yr holl drafodaethau, ac argymhellion, i helpu’r diwydiant i ddarparu gwasanaeth hygyrchedd di-dor ar draws ei rwydweithiau, fodd bynnag, dim ond o fewn y DU y gallai’r AATFG wneud argymhellion.

Defnydd iaith

Mae’r iaith a ddefnyddir yn y sector awyrenneg yn aml yn hen ffasiwn, ac roedd yr aelodau’n gefnogol i’r diwydiant fabwysiadu iaith llawer mwy cynhwysol. Mae hyn yn cynnwys symud i ffwrdd o dermau fel “cymorth arbennig” a “theithwyr â symudedd cyfyngedig (PRM)”. Yn lle hynny, anogir y diwydiant i ddefnyddio termau fel “teithio â chymorth” neu “gwasanaethau cymorth”.

Mae’r adroddiad hwn wedi defnyddio terminoleg ac iaith gan ddilyn yr egwyddorion a nodir yn y model cymdeithasol o anabledd. Mae’r model cymdeithasol yn dweud bod pobl yn cael eu hanablu gan rwystrau yn y gymdeithas, nid gan eu nam neu eu cyflwr. O dan y model hwn, mae “Pobl anabl” neu “Person anabl” yn dynodi hunaniaeth ddiwylliannol gyfunol o brofiad anablu a rennir y mae pobl â nam yn ei wynebu mewn cymdeithas. Mae’r defnydd o “Teithiwr anabl” yn yr adroddiad hwn yn cyfeirio at unrhyw un â nam neu gyflwr meddygol sy’n cael ei hanablu gan ran o’r daith mewn awyren.

Er mai dyma’r model y mae’r adroddiad ac AATFG yn ei ddilyn, cydnabyddir yn llawn, ar lefel fwy unigol, nad yw rhai o bosibl yn uniaethu â’r iaith hon, nac yn ei defnyddio.

Argymhellion

1. Mandadu hyfforddiant sylfaenol ar gyfer ymwybyddiaeth o anabledd a hygyrchedd

Er y dylai hyfforddiant fod yn gymesur ac yn briodol i bob rôl, dylai meysydd awyr a chwmnïau hedfan sicrhau bod yr holl bersonél yn derbyn hyfforddiant sylfaenol hanfodol ar ymwybyddiaeth o anabledd a hygyrchedd. Gellid cyflawni hyn drwy ofyniad i hyfforddiant o’r fath fod yn amod ar gyfer cael pàs maes awyr a/neu ei gynnwys yn nhermau contract y maes awyr.

2. Cyd-ddatblygu deunyddiau hyfforddi gyda phobl sydd â phrofiad personol

Dylai’r diwydiant gynnwys mewnbwn gan bobl anabl wrth ddatblygu deunyddiau hyfforddi, gan sicrhau eu bod yn adlewyrchu heriau ac atebion y byd go iawn. Gallai’r deunyddiau gynnwys, er enghraifft, fideos a thystiolaethau i ddod â safbwyntiau personol yn fyw a gwella dealltwriaeth.

3. Cynyddu argaeledd hyfforddwyr medrus

Dylai’r diwydiant wneud ymdrechion i ehangu a datblygu’r gronfa o hyfforddwyr sydd â phrofiad personol. Lle bo’n briodol ac yn gymesur, dylai hyfforddiant gael ei ddarparu gan hyfforddwyr sy’n cyfuno arbenigedd pwnc a phrofiad personol ar draws ystod o namau.

4. Gwella a safoni cynnwys hyfforddiant

Dylai’r diwydiant ddatblygu pecyn hyfforddi cyson a gwell ar gyfer holl staff awyrennau, gan gynnwys criwiau awyrennau, darparwyr gwasanaethau cymorth, gwasanaethau daear a diogelwch, ac ar bob lefel. Dylai’r cynnwys fod yn gymesur ac yn briodol i bob rôl.

5. Sicrhau gwelliant parhaus mewn hyfforddiant

Dylai’r diwydiant sicrhau bod cynnwys hyfforddiant yn cael ei ddiweddaru’n rheolaidd, gan dynnu ar ddigwyddiadau cadarnhaol a negyddol, er mwyn gwella ansawdd y gwasanaeth i deithwyr Anabl. Gellir gwneud y diweddariadau hyn drwy gydol y flwyddyn, gan gynnwys dulliau mwy ystwyth fel briffio staff a rhannu profiadau amser real ar draws y diwydiant, gan sicrhau dysgu ac addasu parhaus.

6. Gwella mynediad at wybodaeth hygyrchedd safonol

Dylai cwmnïau hedfan a meysydd awyr weithredu’r safon ‘Un Clic’ i alluogi mynediad hawdd at wybodaeth allweddol a phenodol, er mwyn caniatáu i gwsmeriaid wneud penderfyniadau gwybodus. Dylai’r wybodaeth gynnwys sut i ofyn am ac archebu cymorth yn y maes awyr a gyda’r cwmni hedfan, y gwasanaethau cymorth sydd ar gael yn y maes awyr a ble mae’r rhain wedi’u lleoli, polisïau seddi ar fwrdd a chlirio meddygol, canllawiau manwl ar gludo cymhorthion symudedd, a chŵn cymorth cydnabyddedig ac amodau pryd mae angen person i fynd gyda nhw. Dylai’r safon hefyd gynnwys rolau a chyfrifoldebau’r cwmni hedfan, y maes awyr a’r teithiwr.

7. Creu canllawiau hygyrchedd ar gyfer meysydd awyr

Dylai meysydd awyr ddatblygu canllawiau hygyrchedd cynhwysfawr, gan fanylu ar y gwasanaethau sydd ar gael, cyfleusterau hygyrch, opsiynau canfod ffordd, a sut y gall teithwyr ofyn am gymorth. Dylai’r canllawiau hyn sicrhau y gall teithwyr anabl lywio’r maes awyr a chael mynediad at yr holl gyfleusterau, gwasanaethau a chymorth angenrheidiol.

8. Sicrhau hygyrchedd digidol

Dylai’r diwydiant sicrhau bod pob cyfathrebiad digidol, gan gynnwys gwefannau, apiau symudol ac e-bost, yn gwbl hygyrch ac yn hawdd ei ddefnyddio i bob teithiwr. Dylai hyn fod yn unol â chanllawiau presennol ac wedi’i gynllunio a’i brofi gydag ystod eang o ddefnyddwyr anabl â nam ar eu gallu.

9. Gwella mynediad at gymorth drwy gydol y daith yn y maes awyr

Dylai meysydd awyr a darparwyr gwasanaethau cymorth ddarparu mecanweithiau i deithwyr gael cymorth ledled y maes awyr. Gan gydnabod y meintiau a’r gweithrediadau amrywiol mewn meysydd awyr, gallai enghreifftiau o gyflawni hyn gynnwys mwy o ddesgiau cymorth â staff, diweddariadau amser real trwy SMS, e-bost, a hysbysiadau yn yr ap i roi gwybod i deithwyr am statws hediadau, newidiadau i’r giât, ac opsiynau cymorth, cyfathrebu dwyffordd, a dulliau amgen i gysylltu â staff cymorth pan fo angen.

10. Sicrhau hawliau teithwyr a gweithdrefnau cwyno clir

Dylai cwmnïau hedfan a meysydd awyr sicrhau bod gan deithwyr fynediad at wybodaeth dryloyw, glir a hygyrch am eu hawliau a sut i godi cwyn. Gallai hyn gynnwys sefydlu swyddog datrys cwynion gwirfoddol, yn ogystal â llwybrau uwchgyfeirio clir.

11. Cynnwys gofynion ar gyfer pob math o nam mewn adolygiadau hygyrchedd meysydd awyr

Dylai meysydd awyr sicrhau bod adolygiadau hygyrchedd yn cynnwys ystyriaethau ar gyfer amrywiol namau gan gynnwys rhai nad ydynt yn amlwg. Dylai’r rhain fynd i’r afael yn benodol ag anghenion grwpiau amrywiol, gan sicrhau bod gan bob teithiwr, waeth beth fo’u nam, fynediad at gyfleusterau, gwasanaethau a chymorth priodol drwy gydol y daith yn y maes awyr.

12. Datblygu ymgyrchoedd ymwybyddiaeth i gynyddu hyder i hedfan

Dylai’r diwydiant ystyried datblygu ymgyrchoedd ymwybyddiaeth wedi’u targedu gyda’r nod o leihau’r stigma a chynyddu hyder teithwyr ag anableddau nad ydynt yn amlwg i ofyn am gymorth. Dylai’r ymgyrchoedd hyn hefyd addysgu staff a’r cyhoedd yn gyffredinol am yr heriau y mae teithwyr ag anableddau nad ydynt yn amlwg yn eu hwynebu, gan annog empathi, dealltwriaeth a chymorth.

13. Sicrhau cyfathrebu clir â theithwyr ynghylch cymhorthion symudedd

Dylai staff gwasanaethau daear a darparwyr gwasanaethau cymorth sicrhau cyfathrebu clir â theithwyr ynghylch trin eu cymhorthion symudedd. Dylid hysbysu teithwyr am y rheolau a’r gweithdrefnau perthnasol, gofyn iddynt am fanylion eu cymorth symudedd, a’u gwneud yn ymwybodol o sut y bydd yn cael ei drin drwy gydol y daith. Mae gan deithwyr gyfrifoldeb hefyd i ddarparu gwybodaeth gywir a chyfredol.

14. Sefydlu gweithgor ar ddylunio a thrin cymhorthion symudedd

Nododd y Grŵp Rheoli Symudedd (AATFG) feysydd yn nylunio a thrin cymhorthion symudedd a allai elwa o ystyriaeth barhaus. Gallai grŵp dan arweiniad y diwydiant, gyda chynrychiolaeth o wahanol sefydliadau, gan gynnwys gweithgynhyrchwyr, helpu i gynnal cynnydd yn y maes hwn.

15. Datblygu dulliau gwell o gasglu anghenion teithwyr

Dylai’r diwydiant ddatblygu systemau gwell i gasglu a chyfleu gwybodaeth am hygyrchedd teithwyr, er mwyn sicrhau bod anghenion penodol yn cael eu hateb yn gywir.

16. Sicrhau bod offer priodol yn cael ei ddefnyddio

Dylai meysydd awyr, darparwyr gwasanaethau cymorth a gwasanaethau daear sicrhau bod offer a cherbydau’n cael eu defnyddio i ddarparu cymorth priodol i deithwyr a thrin cymhorthion symudedd personol. Rhaid bod offer wedi’i gynllunio’n benodol at y dibenion hyn a’i gynnal a’i gadw’n briodol.

17. Datblygu offeryn hunanasesu

Dylai CAA greu matricsau aeddfedrwydd ar gyfer gofynion mewn deddfwriaeth a chanllawiau yn y DU, y gall y diwydiant eu defnyddio fel offeryn hunanasesu ar gyfer cydymffurfio â safonau hygyrchedd CAA.

18. Adolygu a diweddaru canllawiau presennol

Dylai CAA adolygu a diweddaru canllawiau presennol ar Fframwaith Perfformiad Maes Awyr CAA (CAP1228).

19. Adolygu a diweddaru’r oruchwyliaeth bresennol

Dylai CAA adolygu a diweddaru’r oruchwyliaeth bresennol gan CAA yn y meysydd blaenoriaeth hyn yn rheolaidd.:

• safoni ardaloedd cymorth cŵn cymorth
• ffurflenni addasrwydd i hedfan safonol
• effaith tarfu ar hedfan i deithwyr Anabl
• data difrod cymorth symudedd
• data teithiau o’r dechrau i’r diwedd mewn meysydd awyr
• archwiliadau pecynnau hyfforddi
• mwy o ddefnydd o Fforymau Hygyrchedd y Maes Awyr
• dylunio cynhwysol ar gyfer meysydd awyr ac awyrennau

Thema 1 – Hyfforddiant

Datganiad problem

Mae hyfforddiant anabledd a hygyrchedd yn anghyson o ran ansawdd, cwmpas a darpariaeth ar draws y diwydiant hedfanaeth. Mae hyn yn arwain at fylchau yng ngwybodaeth staff, anghysondebau yn y ffordd y mae teithwyr yn cael eu trin, ac anghenion teithwyr heb eu diwallu. Nid yw cynnwys yr hyfforddiant yn cynnwys digon o fewnwelediadau gan bobl sydd â phrofiad bywyd ac mae’n brin o safoni, gan ei gwneud hi’n anodd i’r CAA feincnodi ac asesu perfformiad.

Ystyriaethau ac argymhellion

Ystyriodd yr AATFG y dirwedd gyfredol o ddeddfwriaeth a chanllawiau ar hyfforddiant, cyn nodi meysydd allweddol a allai adeiladu ar y fframwaith presennol i gryfhau a safoni hyfforddiant ar draws y diwydiant.

Ymwybyddiaeth a hyfforddiant hygyrchedd ar bob lefel

O dan gyfraith y DU (Rheoliad 1107/2006 ynghylch hawliau pobl anabl a phobl â symudedd cyfyngedig wrth deithio ar awyren) mae gofyniad bod pob aelod o staff sy’n delio’n uniongyrchol â’r cyhoedd sy’n teithio yn derbyn hyfforddiant cydraddoldeb anabledd ac ymwybyddiaeth o anabledd wrth gael eu recriwtio ac wrth loywi’n rheolaidd. Yn ogystal, rhaid i’r rhai sy’n darparu cymorth uniongyrchol feddu ar y wybodaeth i ddiwallu anghenion unigol y teithiwr.

Fel rhan o’r gofyniad hwn, dylid rhoi sylw dyledus i ddogfen 30 o Gynhadledd Hedfanaeth Sifil Ewrop (dogfen 30 ECAC).

Ystyriodd yr AATFG fod y ddeddfwriaeth a dogfen 30 ECAC yn parhau i fod yn llinell sylfaen dda ar gyfer hyfforddiant hygyrchedd hedfanaeth. Fodd bynnag, teimlai’r Grŵp y dylid darparu hyfforddiant sylfaenol i bob aelod o staff i helpu i hyrwyddo diwylliant cynhwysol ac empathig o frig sefydliadau. Dylai hyn gynnwys pob aelod o staff sy’n gweithio yn y diwydiant hedfanaeth, waeth beth a oes ganddynt gysylltiad uniongyrchol â’r cyhoedd sy’n teithio fel rhan o’u rôl. Mae hyn yn cynnwys unrhyw un sy’n gweithio mewn maes awyr, waeth beth fo’u rôl, a dylai gynnwys ymwybyddiaeth o ba gyfleusterau hygyrchedd sydd yna, a ble y gellir dod o hyd iddynt, rhag ofn y bydd teithiwr yn cysylltu â nhw am gymorth. Yn ogystal, dylai staff fod yn ymwybodol o sut y gallai eu gwaith effeithio ar deithiwr anabl, er enghraifft, cadw ardaloedd yn glir o rwystrau, a thrin teithwyr ag urddas a pharch. Ni fydd angen yr un lefel o hyfforddiant ar bob aelod o staff, ac felly dylai hyfforddiant fod yn gymesur ac yn briodol ar gyfer pob rôl. Bydd rhai rolau, yn enwedig y rhai sy’n darparu gwasanaethau cymorth, angen hyfforddiant mwy datblygedig nag eraill, a rhaid darparu’r hyfforddiant hwn cyn i’r staff hynny ddod yn weithredol. Dylai’r diwydiant ddefnyddio dulliau a fydd yn sicrhau bod yr holl bersonél, gan gynnwys isgontractwyr, yn derbyn hyfforddiant digonol cyn dechrau rôl newydd, neu i’r rhai sydd eisoes yn gweithio yn yr amgylchedd hedfanaeth, trwy hyfforddiant gloywi.

Argymhelliad 1: Mandadu hyfforddiant ymwybyddiaeth sylfaenol ar anabledd a hygyrchedd

Er y dylai hyfforddiant fod yn gymesur ac yn briodol i bob rôl, dylai meysydd awyr a chwmnïau hedfan sicrhau bod yr holl bersonél yn derbyn hyfforddiant sylfaenol hanfodol ar ymwybyddiaeth anabledd a hygyrchedd. Gellid cyflawni hyn trwy ofyniad i hyfforddiant o’r fath fod yn amod ar gyfer cael pàs maes awyr a/neu ei gynnwys yn nhermau contract meysydd awyr.

Cynnwys profiad bywyd

Mae’n hanfodol bod datblygu a chyflwyno hyfforddiant yn ymgorffori mewnbwn gan bobl â phrofiad bywyd. Mae hyn yn helpu staff i gael dealltwriaeth wirioneddol o’r gwahanol heriau y mae teithwyr yn eu hwynebu, ac effeithiau eu gwaith. Mae hyn yn cynnwys cyd-ddatblygu deunyddiau hyfforddi gydag amrywiaeth o deithwyr â namau gwahanol, ac ymgorffori barn a phrofiadau’r unigolion hynny, er enghraifft trwy fideos a thystiolaethau. Siaradodd yr AATFG am ddefnydd gwael o becynnau hyfforddi presennol sydd wedi’u datblygu ochr yn ochr â phobl â phrofiad bywyd. Mae modiwlau hyfforddi REAL yr Adran Drafnidiaeth yn cynnig enghraifft benodol o safoni y gallai’r diwydiant ei mabwysiadu.

Argymhelliad 2: Cyd-ddatblygu deunyddiau hyfforddi gyda phobl â phrofiad bywyd

Dylai’r diwydiant ymgorffori mewnbwn gan bobl Anabl wrth ddatblygu deunyddiau hyfforddi, gan sicrhau eu bod yn adlewyrchu heriau ac atebion y byd go iawn. Gallai’r deunyddiau gynnwys, er enghraifft, fideos a thystiolaethau i ddod â safbwyntiau personol yn fyw a gwella dealltwriaeth.

Cydnabu’r AATFG hefyd y gallai hyfforddiant fod yn fwy effeithiol pan gaiff ei gyflwyno gan hyfforddwyr â phrofiad bywyd. Er nad yw hyn bob amser yn bosibl o ystyried gofynion gweithredol a strwythurau hyfforddi, lle bo modd mae’r AATFG yn credu y dylid gwneud ymdrechion i gynyddu argaeledd hyfforddwyr â phrofiad bywyd ar draws y sector, gan gynnwys er enghraifft, unigolion â phrofiad bywyd yn gweithio ochr yn ochr â hyfforddwyr profiadol eraill.

Argymhelliad 3: Cynyddu argaeledd hyfforddwyr medrus

Dylai’r diwydiant wneud ymdrechion i ehangu a datblygu’r gronfa o hyfforddwyr â phrofiad bywyd. Lle bo’n briodol ac yn gymesur, dylid cyflwyno hyfforddiant gan hyfforddwyr sy’n cyfuno arbenigedd pwnc a phrofiad bywyd ar draws ystod o namau.

Cynnwys hyfforddiant safonol

Un o’r materion allweddol a nodwyd gan yr AATFG yw’r diffyg cysondeb ar draws y diwydiant o ran cynnwys a chyflwyno hyfforddiant. Mae hyn yn arwain at hyfforddiant anghyson sy’n gadael staff yn amharod i gefnogi teithwyr yn seiliedig ar eu hanghenion unigol.

Er bod yr AATFG yn glir y dylai pob aelod o staff sy’n gweithio ledled y diwydiant, gan gynnwys unrhyw un sy’n gweithio mewn maes awyr, gael lefel sylfaenol o hyfforddiant ac ymwybyddiaeth, mae rhai rolau wrth gwrs sydd angen gwybodaeth fanylach. Nododd yr AATFG fylchau mewn hyfforddiant hygyrchedd ac anabledd mewn rhai rhannau o’r sector - yn enwedig staff diogelwch a gwasanaethau daear.

Yn ystod ymgynghoriad â theithwyr, nodwyd diogelwch fel maes allweddol o bryder a phryder i deithwyr anabl, gyda nifer o enghreifftiau o gael eu trin mewn modd anurddasol gan staff diogelwch. Er mai diogelwch yw’r flaenoriaeth uchaf mewn awyrenneg, mae bwlch clir yn hyfforddiant ac ymwybyddiaeth staff diogelwch wrth drin teithwyr anabl a’u hoffer. Yn benodol, gall hyfforddiant i staff diogelwch gynnwys gwell ymwybyddiaeth o’r mathau o offer meddygol mewnol sy’n cael eu defnyddio, ac ystyried ffyrdd o gadw i fyny â’r maes hwn sy’n esblygu’n gyflym, megis meithrin perthnasoedd ag elusennau perthnasol a gweithio gyda fforymau hygyrchedd meysydd awyr presennol.

Byddai staff gwasanaethau daear, yn enwedig y rhai sy’n trin ac yn storio offer symudedd, hefyd yn elwa o hyfforddiant mwy pwrpasol, nid yn unig ar agweddau technegol trin offer (gan gynnwys batris), ond hefyd ar ddeall pwysigrwydd offer o’r fath ac effaith difrod ar deithwyr.

Mae sicrhau lefel safonol o hyfforddiant ar gyfer pob math o rôl yn fodd o sicrhau bod staff yn derbyn hyfforddiant cymesur a phriodol. Datblygodd yr AATFG brosiect peilot a ddaeth â’r hyfforddiant ymwybyddiaeth anabledd sylfaenol ynghyd sy’n ofynnol ac a ddarperir gan wahanol sefydliadau. Mae hyn wedi ffurfio sail fframwaith hyfforddi, y gellid ei gyflwyno ar draws y diwydiant a’i fonitro’n haws gan y CAA.

Roedd llawer o ystyriaeth hefyd i gynnwys hyfforddiant o’r fath. Roedd yn amlwg ei bod yn allweddol bod gan staff ddealltwriaeth o wahanol namau, gan gynnwys rhai nad ydynt yn amlwg, a’r rhwystrau y gall unigolion eu hwynebu. Fodd bynnag, rhaid iddynt hefyd gofio y bydd gan bob teithiwr anghenion gwahanol, a bod yn rhaid teilwra cymorth i ddiwallu’r anghenion hynny er mwyn sicrhau bod teithwyr yn cael eu trin ag urddas a sensitifrwydd. Maes pryder arall oedd dealltwriaeth o alergeddau a sut y gellir cefnogi teithwyr ag alergeddau wrth hedfan.

Argymhelliad 4: Gwella a safoni cynnwys hyfforddiant

Dylai’r diwydiant ddatblygu pecyn hyfforddi cyson a gwell ar gyfer holl staff hedfanaeth, gan gynnwys criwiau awyrennau, darparwyr gwasanaethau cymorth, gwasanaethau daear a diogelwch, ac ar bob lefel. Dylai’r cynnwys fod yn gymesur ac yn briodol i bob rôl. 

Gwelliant parhaus

Er bod hyfforddiant cychwynnol staff yn allweddol, roedd yr AATFG yn glir bod yr angen am hyfforddiant gloywi rheolaidd a pherthnasol yr un mor bwysig i sicrhau bod staff yn cael eu diweddaru ac yn parhau i wella gwasanaethau cymorth. Y tu hwnt i hyn, ni all hyfforddiant aros yn statig, a dylai’r diwydiant ystyried sut i ymgorffori gwersi a ddysgwyd o adborth cadarnhaol a negyddol (naill ai gan deithwyr neu fforymau hygyrchedd meysydd awyr), yn ogystal â newidiadau fel offer meddygol newydd. Ystyriodd yr AATFG hefyd fod lle i rannu profiadau mewn amser real ar draws sefydliadau’r diwydiant, mewn modd tebyg i ddigwyddiadau eraill. Dylai’r wybodaeth hon fod ar gael i staff yn gyflym ac mewn ffordd ystwyth, yn ogystal â chael ei hymgorffori mewn deunyddiau hyfforddi ffurfiol rheolaidd.

Argymhelliad 5: Sicrhau gwelliant parhaus mewn hyfforddiant

Dylai’r diwydiant sicrhau diweddariadau rheolaidd i gynnwys hyfforddiant, gan dynnu ar ddigwyddiadau cadarnhaol a negyddol, er mwyn gwella ansawdd gwasanaeth i deithwyr anabl. Gellir gwneud y diweddariadau hyn drwy gydol y flwyddyn, gan gynnwys dulliau mwy ystwyth fel sesiynau briffio i staff a rhannu profiadau mewn amser real ar draws y diwydiant, gan sicrhau dysgu ac addasu parhaus.

Thema 2 – Gwybodaeth a chyfathrebu i deithwyr

Datganiad problem

Mae diffyg gwybodaeth glir, safonol ynghylch pa gymorth sydd ar gael i deithwyr anabl. Yn aml, mae hyn yn arwain at ddryswch ynghylch sut i wneud trefniadau hanfodol, anghenion a chyfrifoldebau teithwyr.

Ystyriaethau ac argymhellion

Gwybodaeth safonol

Clywodd yr AATFG adborth clir gan ddefnyddwyr bod gwybodaeth angenrheidiol sy’n ymwneud â gwasanaethau cymorth yn anghyson, ac yn aml yn achosi dryswch. Mae rhai o’r meysydd allweddol a nodwyd y dylid mynd i’r afael â nhw yn cynnwys archebu, polisïau ynghylch archebu seddi, cyfeillion a chŵn cymorth, canllawiau ar deithio â chyflyrau iechyd sy’n gofyn am offer meddygol fel ocsigen neu feddyginiaeth ac alergeddau. Dylai’r diwydiant sicrhau bod gwybodaeth yn glir ac yn hawdd ei defnyddio i deithwyr, fel y gallant baratoi orau ar gyfer eu taith, darparu gwybodaeth berthnasol a chywir i’r diwydiant, a gwybod eu hawliau.

Mae canllawiau eisoes yn bodoli ar y safon ‘Un Clic’, ac roedd yr AATFG yn glir y dylid defnyddio hyn i sicrhau bod gwybodaeth i deithwyr yn glir, yn hygyrch ac yn galluogi teithwyr i wneud penderfyniadau gwybodus.

Argymhelliad 6: Gwella mynediad at wybodaeth hygyrchedd safonol

Dylai cwmnïau hedfan a meysydd awyr weithredu’r safon ‘Un Clic’ i alluogi mynediad hawdd at wybodaeth allweddol a phenodol, er mwyn caniatáu i gwsmeriaid wneud penderfyniadau gwybodus. Dylai’r wybodaeth gynnwys sut i ofyn am gymorth yn y maes awyr a gyda chwmni hedfan ac archebu, gwasanaethau cymorth sydd ar gael yn y maes awyr a ble mae’r rhain wedi’u lleoli, polisïau seddi ar fwrdd a chlirio meddygol, canllawiau manwl ar gludo cymhorthion symudedd, a chŵn cymorth cydnabyddedig ac amodau pryd mae angen person i ddod gyda nhw. Dylai’r safon hefyd gynnwys rolau a chyfrifoldebau’r cwmni hedfan, y maes awyr a’r teithiwr.   

Mynediad at wybodaeth cyn teithio

Mae enghreifftiau o feysydd awyr yn datblygu canllawiau hygyrchedd i roi gwybodaeth i deithwyr am ba wasanaethau sydd ar gael a ble i ddod o hyd iddynt, y mae teithwyr yn eu cael yn ddefnyddiol. Teimlai’r AATFG y dylai hyn fod yn rhywbeth a fabwysiadir yn eang ar draws y diwydiant i gynorthwyo teithwyr ymhellach i gael mynediad at wybodaeth y gallent fod ei hangen cyn teithio. Rhaid i unrhyw wybodaeth o’r fath fod yn gywir ac yn gyfredol, dylai fod yn hawdd ei defnyddio a dylai’r diwydiant gydweithio, lle bo modd, i helpu i rannu’r wybodaeth hon gyda theithwyr.

Argymhelliad 7: Creu canllawiau hygyrchedd meysydd awyr

Dylai meysydd awyr ddatblygu canllawiau hygyrchedd cynhwysfawr, gan fanylu ar y gwasanaethau sydd ar gael, cyfleusterau hygyrch, opsiynau canfod ffordd, a sut y gall teithwyr ofyn am gymorth. Dylai’r canllawiau hyn sicrhau y gall teithwyr anabl lywio’r maes awyr a chael mynediad at yr holl gyfleusterau, gwasanaethau a chymorth angenrheidiol.

Mae gwneud gwybodaeth yn fwy hygyrch ac yn fwy safonol yn bwysig, ond mae hefyd yn hanfodol bod gwybodaeth yn hygyrch. Mae’n ofynnol yn gyfreithiol i’r diwydiant hedfanaeth ddarparu gwybodaeth mewn fformatau hygyrch. Mae hyn yn cynnwys sicrhau bod hygyrchedd digidol yn bodloni canllawiau a safonau presennol ac yn hawdd ei ddefnyddio. Cyhoeddodd y CAA adroddiad ym mis Awst 2023 ar hygyrchedd digidol cwmnïau hedfan. Roedd hwn yn rhestru perfformiad 11 o wefannau cwmnïau hedfan, ac yn amlygu’r ffaith bod mwy o waith i’w wneud i fynd i’r afael â phroblemau hygyrchedd, gan gynnwys diffyg ymchwil gyson barhaus ymhlith defnyddwyr.

Argymhelliad 8: Sicrhau hygyrchedd digidol

Dylai’r diwydiant sicrhau bod yr holl gyfathrebiadau digidol, gan gynnwys gwefannau, apiau symudol, ac e-bost yn gwbl hygyrch ac yn hawdd eu defnyddio i bob teithiwr. Dylai hyn fod yn unol â’r canllawiau presennol a chael ei gynllunio a’i brofi ag amrywiaeth o ddefnyddwyr â namau gwahanol.

Mynediad at wybodaeth a chymorth wrth deithio

I lawer, gall teithio mewn awyren fod yn broses llawn straen, yn enwedig i’r rhai nad ydynt yn hedfan yn aml. Dyna pam y tynnodd yr AATFG sylw at bwysigrwydd teithwyr yn gallu cael cymorth drwy gydol eu taith. Gallai hyn fod mewn amrywiaeth o wahanol ddulliau, gan helpu i deilwra’r cymorth y mae teithwyr yn ei dderbyn, a helpu i gefnogi teithwyr ar gyfer teithiau mwy annibynnol trwy’r maes awyr os byddai’n well gan deithwyr. Mae’n hanfodol bod yr holl wybodaeth a dulliau o gael mynediad at gymorth yn cael eu cadw’n gyfredol, ac yn hawdd eu cyrraedd i deithwyr.

Argymhelliad 9: Gwella mynediad at gymorth drwy gydol y daith yn y maes awyr

Dylai meysydd awyr a darparwyr gwasanaethau cymorth ddarparu mecanweithiau i deithwyr gael mynediad at gymorth ledled y maes awyr. Gan gydnabod y meintiau a’r gweithrediadau amrywiol mewn meysydd awyr, gallai enghreifftiau o gyflawni hyn gynnwys mwy o ddesgiau cymorth â staff, diweddariadau amser real trwy SMS, e-bost, a hysbysiadau yn yr ap i gadw teithwyr yn wybodus am statws hediadau, newidiadau i’r giât, ac opsiynau cymorth, cyfathrebu dwyffordd, a dulliau amgen i gysylltu â staff cymorth pan fo angen.

Gweithdrefnau cwyno

Mae’r AATFG yn cydnabod bod defnyddwyr yn aml yn canfod bod prosesau cwyno mewn hedfanaeth yn rhy gymhleth, yn enwedig gyda’r gwahanol sefydliadau sy’n ymwneud â darparu cymorth. Mae hyn yn aml yn arwain at deithwyr yn cyfeirio cwynion at y sefydliad anghywir, neu’n cael eu “ping-pongio” rhwng sefydliadau. Gall hyn fod yn ofidus iawn i unigolion, yn enwedig os ydynt eisoes wedi cael profiad gwael, a gall arwain at deithwyr nad ydynt yn codi cwynion na phryderon. Felly mae’n bwysig bod y diwydiant yn canolbwyntio ar wneud prosesau cwyno yn gliriach i deithwyr, ac yn cyflawni ei rwymedigaethau i fynd i’r afael â phryderon o fewn yr amserlenni disgwyliedig.

Yn ogystal, nid yw teithwyr yn poeni am bwy sy’n gyfrifol am y mater, yn hytrach maen nhw eisiau cael eu cwyn wedi’i datrys cyn gynted â phosibl. Dylai’r diwydiant hefyd sicrhau gwell cydgysylltu rhwng sefydliadau wrth ddelio â chwynion. Er enghraifft, os yw teithiwr yn codi pryder gyda’i gwmni hedfan, dylai’r cwmni hedfan weithio ar y cyd ag unrhyw sefydliadau perthnasol eraill, fel y maes awyr a darparwr gwasanaethau cymorth, i ddarparu ymateb a datrysiad cyflym a di-dor i’r teithiwr. Efallai y bydd sefydliadau am ystyried sefydlu prosesau cytunedig ar sut y byddant yn gwneud hyn ar gyfer unrhyw gŵynion a dderbynnir.

Argymhelliad 10: Sicrhau hawliau teithwyr a gweithdrefnau cwyno clir

Dylai cwmnïau hedfan a meysydd awyr sicrhau bod gan deithwyr fynediad at wybodaeth dryloyw, glir a hygyrch am eu hawliau a sut i godi cwyn. Gallai hyn gynnwys sefydlu swyddog datrys cwynion gwirfoddol, yn ogystal â llwybrau uwchgyfeirio clir.

Thema 3 – Namau nad ydynt yn amlwg

Datganiad problem

Mae ymwybyddiaeth gyfyngedig o namau nad ydynt yn amlwg ymhlith staff a theithwyr sy’n cyfrannu at eithrio anfwriadol a thriniaeth anurddasol. Mae hyn yn cael ei waethygu gan ymddygiadau a dulliau anghyson a diffyg defnydd o derminoleg gynhwysol.

Ystyriaethau ac argymhellion

Mae hwn yn faes a godwyd ar draws y diwydiant a defnyddwyr, ac mae’n cysylltu’n agos â meysydd eraill yn yr adroddiad hwn, yn enwedig o ran pwysigrwydd hyfforddiant, gwybodaeth i deithwyr a chyfathrebu effeithiol, a sicrhau bod cefnogaeth yn diwallu anghenion yr unigolyn, nid dull un maint i bawb.

Mae’r CAA wedi cyhoeddi canllawiau ar gyfer cwmnïau hedfan (CAP 1603) a meysydd awyr (CAP 1629) ar gynorthwyo teithwyr ag namau anweladwy. Dylai’r diwydiant ailedrych ar y canllawiau hyn a sicrhau eu bod yn cael eu Dilyn yn agosach.

Fe fu trafodaeth sylweddol ynghylch cynlluniau presennol fel y llinyn blodyn yr haul a chardiau mynediad, ac a fyddai defnyddio cynlluniau o’r fath yn helpu i wella profiad teithwyr. Roedd hwn yn faes o deimlad rhanedig, gyda llawer yn canfod bod cynlluniau o’r fath yn ddefnyddiol iawn, tra bod eraill yn teimlo’n anghyfforddus wrth eu defnyddio. Mae sawl rheswm pam y gallai rhywun deimlo’n anghyfforddus wrth ddefnyddio cynllun o’r fath, ond dau reswm a nodwyd oedd stigma diwylliannol, a diogelu, h.y. peidio â bod eisiau cael eu hadnabod fel rhywun a allai fod yn “agored i niwed”. Bu trafodaeth sylweddol hefyd ynghylch y camddefnydd posibl o gynlluniau o’r fath, er enghraifft fel ffordd o osgoi ciwiau. Mae diffyg data i gefnogi a yw hyn yn wir, fodd bynnag, dylai’r diwydiant ystyried a allai gwelliannau ar draws profiad cyffredinol y teithwyr, fel lleihau ciwio, leihau unrhyw gamddefnydd posibl.

Mae’r ddwy ddogfen ganllaw CAA yn argymell ffurf adnabod ar gyfer namaunad ydynt yn amlwg, er nad yw’n nodi beth ddylai hynny fod. Ni all yr AATFG argymell un cynllun, fodd bynnag, mae’n annog y diwydiant i ystyried sut y gellir integreiddio’r cynlluniau’n effeithiol ar gyfer hedfanaeth. Fel enghraifft, dylai’r diwydiant fod yn ymwybodol o’r cynllun newydd ‘Sunflower Extra’, gan sicrhau y gall staff ei adnabod a deall beth mae’n ei olygu, wrth i bobl ddechrau defnyddio nodwedd Newydd y cynllun.

Cynnwys namau and ydynt yn amlwg

Dylai meysydd awyr fod yn cynnal asesiadau hygyrchedd i sicrhau bod yr amgylchedd yn addas i bob teithiwr. Ar hyn o bryd, mae’n ymddangos bod y rhain yn canolbwyntio’n bennaf ar namau corfforol, ac mae’r AATFG yn ystyried ei bod yn bwysig ystyried a chynnwys ystod lawn o namau a chyflyrau, gan gynnwys rhai nad ydynt yn amlwg, wrth gynnal asesiadau o’r fath. Dylai hyn gynnwys mewnbwn gan eu fforymau hygyrchedd, a ddylai ddarparu mewnbwn ar gyfer pob nam i sicrhau bod seilwaith a gwasanaethau mor hygyrch â phosibl. Mae safonau a chanllawiau presennol hefyd y dylai meysydd awyr eu hystyried fel rhan o’r Gwaith hwn.

Argymhelliad 11: Cynnwys gofynion ar gyfer pob nam mewn adolygiadau hygyrchedd meysydd awyr

Dylai meysydd awyr sicrhau bod adolygiadau hygyrchedd yn cynnwys ystyriaethau ar gyfer namau amrywiol gan gynnwys rhai nad ydynt yn amlwg. Dylai’r rhain fynd i’r afael yn benodol ag anghenion grwpiau amrywiol, gan sicrhau bod gan bob teithiwr, waeth beth fo’u nam, fynediad at gyfleusterau, gwasanaethau a chymorth priodol drwy gydol y daith yn y maes awyr.

Ymwybyddiaeth o namau nad ydynt yn amlwg

Clywodd yr AATFG hefyd nad yw rhai teithwyr yn hysbysu ymlaen llaw nac yn ceisio cymorth oherwydd ofn y bydd datgan cyflyrau fel dementia yn arwain at wrthod teithwyr rhag byrddio, neu oherwydd stigma (er enghraifft diwylliannol) ynghylch rhai namau nad ydynt yn amlwg. Mae darparu gwybodaeth gywir cyn teithio yn helpu’r diwydiant i fod yn fwy parod i gynorthwyo teithwyr, a darparu gwasanaeth wedi’u teilwra fwy a fydd yn y pen draw o fudd i’r unigolyn. Felly, dylai’r diwydiant ystyried dulliau o annog hysbysu ymlaen llaw i bob teithiwr sydd angen cymorth, ond yn fwy penodol i helpu i chwalu rhwystrau i’r rhai sydd â namau nad ydynt yn amlwg.

Argymhelliad 12: Datblygu ymgyrchoedd ymwybyddiaeth i gynyddu hyder i hedfan

Dylai’r diwydiant ystyried datblygu ymgyrchoedd ymwybyddiaeth wedi’u targedu gyda’r nod o leihau’r stigma a chynyddu hyder teithwyr ag anableddau nad ydynt yn amlwg i ofyn am gymorth. Dylai’r ymgyrchoedd hyn hefyd addysgu staff a’r cyhoedd yn gyffredinol ar brofiadau teithwyr ag anableddau nad ydynt yn amlwg, gan annog empathi, dealltwriaeth a chymorth.

Thema 4 – Dylunio a thrin cymhorthion symudedd

Datganiad problem

Gall teithio gyda chymorth symudedd fod yn broses llawn straen i lawer, gan fod opsiynau cyfyngedig addas ar fwrdd yn arwain at gymorthion symudedd yn cael eu storio yn yr howld. Gall hyn arwain at ddifrod oherwydd trin a storio, cymhorthion symudedd heb gael eu dychwelyd i ddrws yr awyren, neu deithwyr yn cael eu gwrthod i fynd ar fwrdd oherwydd gofynion diogelwch batri. Mae hyn yn achosi straen sylweddol, anghyfleustra ac mewn rhai achosion niwed corfforol.

Ystyriaethau ac argymhellion

Fe fu trafodaeth sylweddol ynghylch trin a storio cymhorthion symudedd yn briodol i helpu i leihau’r risg o ddifrod neu golled, yn ogystal â’r gofynion diogelwch ynghylch batris ar gyfer cymhorthion symudedd â phŵer. Mae cysylltiad sylweddol hefyd â meysydd eraill o’r adroddiad hwn, yn enwedig o ran hyfforddiant ar drin cymhorthion symudedd a diogelwch batris a defnyddio offer priodol i sicrhau gwasanaeth wedi’i deilwra.

Cyfathrebu effeithiol

Dylid gwneud ymdrechion gwell i sicrhau cyfathrebu cliriach rhwng gwasanaethau daear, darparwyr cymorth a theithwyr ar drin eu cymhorthion symudedd. Dylai teithwyr ddarparu cymaint o wybodaeth â phosibl i’r diwydiant ar eu cadair olwyn neu gymorth symudedd cyn teithio, i helpu’r diwydiant i baratoi i drin y cymorth symudedd. Dylai fod modd i staff siarad â theithwyr am eu cymorth, gan sicrhau y gellir gofyn cwestiynau priodol os oes angen, a rhoi sicrwydd i’r teithiwr ynghylch y modd trin a’r llwytho diogel ar yr awyren.

Roedd yr AATFG hefyd yn glir bod angen gwell argaeledd gwybodaeth i deithwyr, fel y gallant nodi a rhannu’r wybodaeth berthnasol honno am eu hoffer symudedd yn hawdd gyda’r diwydiant, er enghraifft gwybodaeth gliriach mewn canllawiau defnyddwyr neu godau QR y gellid eu defnyddio i ddarparu’r wybodaeth benodol sydd ei hangen.

Argymhelliad 13: Sicrhau cyfathrebu clir â theithwyr ynghylch cymhorthion symudedd

Dylai staff darparwyr gwasanaethau daear a gwasanaethau cymorth sicrhau cyfathrebu clir â theithwyr ynghylch trin eu cymhorthion symudedd. Dylid hysbysu teithwyr am y rheolau a’r gweithdrefnau perthnasol, gofyn iddynt am fanylion penodol eu cymorth symudedd, a’u gwneud yn ymwybodol o sut y caiff ei drin drwy gydol y daith. Mae gan deithwyr gyfrifoldeb hefyd i ddarparu gwybodaeth gywir a chyfoes.

Meysydd i’w hystyried ymhellach

Yn ogystal, cafodd yr is-grŵp drafodaethau helaeth ynghylch addasrwydd batris a chymhorthion symudedd i fod mewn awyren. Roedd hyn yn cynnwys ystyried safoni’r ddau (lle bo modd), i helpu gyda storio a thrin, megis pwyntiau clymu cyffredinol sy’n addas ar gyfer teithio mewn awyren, diogelwch batris a dyluniad howld yr awyren. Cynhaliwyd y trafodaethau hyn gyda’r bwriad o fynd i’r afael ag amrywiaeth o faterion, nid yn unig lleihau’r risg o ddifrod i gymhorthion symudedd, ond hefyd pryderon ynghylch gwrthod i deithwyr fyrddio neu gael trafodaethau wrth y giât ynghylch gallu byrddio. Mae’n amlwg bod angen mwy o waith i ysgogi gwelliannau ac arloesi yn y maes hwn.

Argymhelliad 14: Sefydlu gweithgor ar ddylunio a thrin cymhorthion symudedd

Nododd yr AATFG feysydd yn nylunio a thrin cymhorthion symudedd a allai elwa o ystyriaeth barhaus. Byddai grŵp dan arweiniad y diwydiant, gyda chynrychiolaeth o wahanol sefydliadau, gan gynnwys gweithgynhyrchwyr, yn helpu i gynnal cynnydd yn y maes hwn.

Thema 5 - Gwasanaeth a chyflenwi wedi’i deilwra

Datganiad problem

Nid yw’r galw cynyddol am gymorth bob amser yn cael ei gydweddu gan wasanaeth cymorth wedi’i deilwra, sy’n diwallu anghenion teithwyr unigol. Yn aml, mae systemau presennol yn methu â chyfleu gwybodaeth cwsmeriaid yn effeithiol, a gellid rheoli adnoddau’n fwy effeithiol i ddarparu cymorth personol.

Ystyriaethau ac argymhellion

Er mwyn i deithwyr allu hedfan ag urddas, mae angen symud tuag at wasanaethau cymorth mwy hyblyg, ac i’r diwydiant ganolbwyntio ar ddull sy’n seiliedig ar anghenion i sicrhau bod teithwyr yn derbyn y cymorth sydd ei angen arnynt mewn gwirionedd ac mewn ffordd sy’n briodol i’r unigolyn. Y dull hwn sydd orau i’r teithiwr, a bydd yn helpu’r diwydiant i ganolbwyntio’r adnoddau cywir yn y mannau cywir, wrth ddarparu gwasanaeth gwell i deithwyr.

Mae hefyd yn bwysig i deithwyr hysbysu eu cwmni hedfan ymlaen llaw i ofyn am gymorth cyn gynted â phosibl. Dylid rhannu’r wybodaeth hon gyda sefydliadau eraill sy’n cefnogi’r teithiwr yn ystod eu taith, gan gynnwys y maes awyr, darparwr gwasanaethau cymorth a gwasanaethau daear. Po fwyaf o rybudd a gwybodaeth am y cymorth y gallai fod ei angen ar deithiwr y gellir ei ddarparu ymlaen llaw, yr hawsaf fydd hi i’r diwydiant ddarparu gwasanaeth wedi’i deilwra.

Canfod anghenion teithwyr

Mae esblygiad gwasanaethau cymorth y gellir eu darparu i deithwyr sy’n caniatáu i’r diwydiant ddarparu’n well ar gyfer anghenion unigol y teithiwr yn broses gymhleth.

Un mater mawr a nodwyd gan y Grŵp oedd y defnydd o’r codau a ddefnyddir gan y diwydiant i helpu i nodi pa gymorth a allai fod ei angen. Mae’r codau hyn wedi dyddio ac nid yw categoreiddio deuaidd o’r fath yn cynorthwyo’r diwydiant i nodi pa gymorth fyddai orau i deithiwr unigol. Mae’r Gymdeithas Trafnidiaeth Awyr Ryngwladol (IATA) wedi sefydlu tasglu i adolygu’r codau hyn.

Mae’r AATFG yn croesawu diweddariad codau IATA i adlewyrchu anghenion hygyrchedd amrywiol teithwyr yn well. Mae’n hanfodol ystyried safbwyntiau’r rhai sydd â phrofiad bywyd er mwyn sicrhau y gall cwmnïau hedfan a meysydd awyr ragweld a darparu ar gyfer gofynion penodol yn fwy effeithiol.

Yn ogystal, anogir y diwydiant i ddatblygu offer a systemau i gasglu a rhannu gwybodaeth fanylach am anghenion teithwyr, er mwyn mynd i’r afael â hyn. Mae hefyd yn bwysig y gellir rhannu’r wybodaeth hon ar draws sefydliadau perthnasol sy’n cefnogi’r teithiwr drwy gydol eu taith, gan osgoi’r angen i deithwyr ailadrodd gwybodaeth y maent eisoes wedi’i darparu am y cymorth sydd ei angen arnynt yn barhaus. Bydd y dull hwn hefyd yn helpu’r diwydiant i reoli adnoddau’n effeithiol, a hwyluso teithiau mwy annibynnol, lle mae gan deithwyr fwy o ddewis ynghylch sut maen nhw’n teithio.

Argymhelliad 15: Datblygu dulliau gwell o gasglu anghenion teithwyr

Dylai’r diwydiant ddatblygu systemau gwell i ganfod a chyfleu gwybodaeth hygyrchedd teithwyr, er mwyn sicrhau bod anghenion penodol yn cael eu hateb yn gywir.

Defnydd priodol o adnoddau

Mae darparu cymorth yn gofyn am adnoddau sylweddol, staff ac offer fel ei gilydd. Mae’n bwysig bod adnoddau’n briodol ar gyfer anghenion teithwyr ac yn cael eu rheoli’n effeithiol. Dylai’r diwydiant ystyried a ellid defnyddio adnoddau eraill i wneud y gwasanaeth yn fwy effeithlon, megis defnyddio pontydd awyr, rampiau byrddio ac offer ymreolaethol. Yn ogystal, dylid ystyried sut y gellid gwella arferion presennol, megis dyrannu stondinau ar gyfer hediadau y rhagwelir y bydd ganddynt ofynion cymorth uchel.

Clywodd yr AATFG, er gwaethaf y ffaith bod offer ar gael, er enghraifft i gynorthwyo gyda llwytho a dadlwytho cymhorthion symudedd, nad yw hyn bob amser yn cael ei ddefnyddio. Gallai hyn fod am amrywiaeth o resymau, gan gynnwys pwysau a grëir gan amseroedd troi, neu leoliad offer o fewn y maes awyr. Fodd bynnag, mae peidio â defnyddio offer priodol yn peryglu’r trinwr a’r cymorth symudedd. Dylai’r diwydiant gydweithio i sicrhau prosesau priodol sy’n galluogi trin cymhorthion symudedd yn ddiogel o fewn yr amserlenni gofynnol.

Clywodd y Grŵp hefyd am brofiadau teithwyr yn gorfod aros am gymorth oherwydd diffyg offer neu staff, neu offer yn y lleoliad anghywir. Dylid ystyried yn ofalus pa offer ac adnoddau sydd eu hangen i ddiwallu’r galw mewn meysydd awyr unigol, a chyn belled ag y bo modd, cynllunio gofalus ac arloesiadau i ddefnyddio’r offer yn y ffordd fwyaf effeithiol i ddarparu gwasanaeth di-dor i deithwyr.

Mae’n yr un mor bwysig sicrhau bod yr offer cywir yn cael ei ddefnyddio ac yn ymateb yn briodol i anghenion y teithiwr unigol. Mae hyn yn ymwneud â hyfforddiant, i sicrhau bod staff yn ymwybodol o ba offer sydd ar gael a phryd mae’n briodol ei ddefnyddio, yn ogystal â chyfathrebu effeithiol rhwng staff a’r teithiwr, ynghylch pa wasanaethau sydd ar gael, beth mae’r teithiwr ei eisiau, a chyfleu ystyriaethau ehangach megis diogelwch.

Argymhelliad 16: Sicrhau bod offer priodol yn cael ei ddefnyddio

Dylai meysydd awyr, darparwyr gwasanaethau cymorth a gwasanaethau daear sicrhau bod offer a cherbydau’n cael eu defnyddio wrth ddarparu cymorth priodol i deithwyr a thrin cymhorthion symudedd personol. Rhaid bod offer wedi’i gynllunio’n benodol at y dibenion hyn a’i gynnal a’i gadw’n iawn.

Rôl y CAA

Ystyriaethau ac argymhellion

Mae cryn dipyn o ganllawiau gan y CAA a chyrff rhyngwladol, a all fod yn anodd i’r diwydiant eu llywio. Felly, mae’n allweddol bod y canllawiau hyn yn cael eu hailadrodd a’u hamlygu i helpu’r diwydiant i sicrhau ei fod yn bodloni’r safonau uchaf o ran hygyrchedd. Mae’r CAA yn arweinydd wrth ddarparu canllawiau i’r sector hedfanaeth, gan ddatblygu canllawiau cyntaf o’i fath fel y rhai ar gefnogi teithwyr ag anableddau nad ydynt yn amlwg, ac offer i sicrhau bod sefydliadau’n bodloni eu gofynion rheoleiddio, fel fframweithiau perfformiad hygyrchedd meysydd awyr a chwmnïau hedfan.

Fodd bynnag, nododd yr AATFG rai meysydd allweddol o ganllawiau y byddai’n fuddiol eu hail-amlygu i’r diwydiant hedfanaeth a dylai’r CAA edrych i ailadrodd y canllawiau hyn trwy amrywiol ddulliau i helpu’r diwydiant i ddeall y gofynion y disgwylir iddynt eu bodloni. Mae’r meysydd hyn yn cynnwys gwella’r defnydd o arolygon cymorth, prosesau ceisiadau am gymorth a systemau archebu, darparu cymorth gan un aelod o staff drwy gydol taith y teithiwr lle bo modd, cymorth yn ystod amhariadau ar hediadau, dychwelyd cymhorthion symudedd i ddrws yr awyren (oni bai bod y teithiwr yn gofyn amdano) ac mewn modd amserol, dim taliadau neu daliadau is ar gyfer cyfeillion a chŵn cymorth a dylunio cynhwysol cwmnïau hedfan a meysydd awyr.

Argymhelliad 17: Datblygu offeryn hunanasesu

Dylai’r CAA greu matricsau aeddfedrwydd ar gyfer gofynion mewn deddfwriaeth a chanllawiau yn y DU, y gall y diwydiant eu defnyddio fel offeryn hunanasesu ar gyfer cydymffurfio â safonau hygyrchedd y CAA.

Nododd yr AATFG hefyd ystod o feysydd a allai elwa o fwy o oruchwyliaeth gan y CAA, ac adolygiad o fframwaith perfformiad meysydd awyr y CAA. Dylai unrhyw adolygiad a diweddariad i ganllawiau gynnwys cydweithio ac ymgynghori â’r sector a chynrychiolwyr defnyddwyr.

Argymhelliad 18: Adolygu a diweddaru canllawiau presennol

Dylai’r CAA adolygu a diweddaru canllawiau presennol ar Fframwaith Perfformiad Meysydd Awyr y CAA (CAP1228).

Argymhelliad 19: Adolygu a diweddaru’r oruchwyliaeth bresennol

Dylai’r CAA adolygu a diweddaru’r oruchwyliaeth bresennol gan y CAA yn rheolaidd yn y meysydd blaenoriaeth hyn:

• safoni ardaloedd cymorth cŵn cymorth
• ffurflenni addasrwydd i hedfan safonol
• effaith amhariadau ar hediadau ar deithwyr anabl
• data difrod cymorth symudedd
• data teithiau o’r dechrau i’r diwedd mewn meysydd awyr
• archwiliadau pecynnau hyfforddi
• mwy o ddefnydd o Fforymau Hygyrchedd Meysydd Awyr
• dylunio cynhwysol ar gyfer meysydd awyr ac awyrennau

Arfer da

Er bod mwy o waith i’w wneud i wella hygyrchedd, mae’r diwydiant hedfanaeth eisoes wedi cymryd camau breision i gael gwared ar rwystrau i deithwyr Anabl. Mae mewnbwn i waith y Grŵp hwn ynddo’i hun yn dangos y pwysigrwydd y mae’r diwydiant yn ei roi i’r maes hwn o’i weithrediadau, ac mae ymrwymiad clir i ysgogi newid.

Mae’r adran hon yn nodi rhai enghreifftiau o arfer da a newidiadau i helpu i wneud teithio awyr yn fwy hygyrch i bawb.

Diwrnodau ymgyfarwyddo mewn meysydd awyr, gan alluogi teithwyr ag anghenion penodol, fel awtistiaeth, i brofi’r daith maes awyr cyn eu hediad, gan ddarparu lefel o sicrwydd ynghylch eu taith a lleihau straen a phryder.

Yn yr un modd, mae rhai canolfannau symudedd sy’n darparu gwasanaeth Tryb4ufly, sy’n cynnig caban awyren ffug, i alluogi teithwyr i brofi amgylchedd caban yr awyren, a phrofi gwahanol fathau o gymhorthion ystumiol seddi.

Er bod gofyn i feysydd awyr gael fforwm hygyrchedd, nid yw hyn yn ofyniad ar gwmnïau hedfan. Fodd bynnag, mae enghreifftiau o gwmnïau hedfan sydd wedi rhoi fforymau o’r fath ar waith, sy’n galluogi’r cwmnïau hedfan i gael mewnbwn uniongyrchol gan eu teithwyr, ac anogir cwmnïau hedfan eraill i roi fforymau o’r fath ar waith. Fel dewis arall, byddai cwmnïau hedfan yn cael eu hannog i chwarae rhan weithredol mewn fforymau meysydd awyr presennol.

Clywodd yr AATFG hefyd am amrywiaeth o brosiectau arloesol i helpu i gyflawni dull mwy pwrpasol o gynorthwyo, gan gynnwys gwneud offer hunanwasanaeth yn fwy ar gael i gynorthwyo teithwyr i wneud teithiau mwy annibynnol trwy’r maes awyr, ffyrdd o gasglu data gwell a chynlluniau peilot i brofi gwasanaethau amgen a fyddai’n lleddfu’r pwysau ar wasanaethau cymorth.

Roedd yr AATFG yn falch o glywed bod contract eGats newydd y Swyddfa Gartref ar gyfer y dyfodol yn cynnwys y gallu i ddarparu gallu eGats hygyrch gyda gatiau ehangach ac ystod camera ehangach. Byddai hyn yn helpu rhai teithwyr i allu defnyddio’r dechnoleg hon nad ydynt wedi cael mynediad ati o’r blaen, a gallai leihau’r angen am gymorth hygyrchedd trwy’r rhan honno o’r maes awyr. Byddai’r AATFG yn cefnogi’n gryf y defnydd o eGats o’r fath gan feysydd awyr, i helpu i wella hygyrchedd ffin y DU.

Yn ddiweddar, gofynnodd y CAA am ddata gan 13 o gwmnïau hedfan ar ddifrod i gymhorthion symudedd yn 2022 a 2023. Roedd hyn yn cynnwys cyfanswm y cymhorthion symudedd a gludwyd, cyfanswm y cymhorthion a ddifrodwyd, a gwybodaeth am natur y difrod a’r rhwymedi a ddarparwyd. Roedd y data a ddarparwyd yn anghyson rhwng y gwahanol gwmnïau hedfan gan ei gwneud hi’n anodd cymharu. Mae’r CAA yn ystyried bod sicrhau bod data ar gael am gludiant cymhorthion symudedd a lefel y difrod er budd y cyhoedd. Felly, bydd y CAA yn lansio ymgynghoriad yn haf 2025, ar gyflwyno gofyniad i gyhoeddi data ar drin cymhorthion symudedd.

Myfyriodd y Grŵp ar bwysigrwydd y ffaith bod y diwydiant yn gallu rhannu gwersi a ddysgwyd ac enghreifftiau o arfer da, er mwyn parhau i wella i deithwyr. Bydd y CAA a’r Adran Drafnidiaeth yn parhau i ddarparu modd i’r diwydiant wneud hyn yn rheolaidd.

Y Ffordd Ymlaen

Cafodd y Grŵp hefyd y dasg o ystyried y ffordd ymlaen, y tu hwnt i oes yr AATFG a chyhoeddi’r adroddiad hwn. Roedd hyn yn cynnwys ystyried sut y gellid gweithredu a gwerthuso’r argymhellion.

Er mwyn cynnal momentwm y Grŵp, mae’r aelodau wedi argymell sefydlu gweithgor hygyrchedd hedfanaeth dan arweiniad y diwydiant. Byddai grŵp o’r fath yn canolbwyntio ar yrru gweithredu, gan gynnwys datblygu prosiectau peilot ar gynnwys hyfforddiant, safoni gwybodaeth a rhannu arfer da ar draws y sector.

Dylai’r gweithgor gael aelodaeth amrywiol ar draws y diwydiant a defnyddwyr, ac ymgysylltu’n helaeth â grwpiau rhanddeiliaid ehangach, er mwyn sicrhau cynnydd ac adeiladu ar y cydweithrediad cryf y mae’r AATFG wedi’i sefydlu.

Y tu hwnt i argymhellion yr AATFG, nodwyd ystod o feysydd a allai fod angen rheoleiddio yn y dyfodol. Mae’r meysydd yn cynnwys gwella pwerau gorfodi’r CAA, cryfhau gweithdrefnau cwyno Datrys Anghydfodau Amgen (ADR), ac adolygu Rheoliad 1107/2006. Dylai’r Adran Drafnidiaeth ystyried y meysydd hyn, gan werthuso’r rhinweddau a’r angen am newid yn seiliedig ar dystiolaeth ac ystyriaeth o natur ryngwladol y diwydiant awyrennau.

Geirfa

Fforwm Hygyrchedd Maes Awyr – grŵp sy’n cynnull cynrychiolwyr grwpiau anabledd ac unigolion Anabl, i’w ymgynghori gan feysydd awyr ar safonau ansawdd gwasanaeth cymorth, cyfleusterau ac offer, seilwaith a dyluniad, a hyfforddiant.

Datrysiad Anghydfodau Amgen (ADR) – dull i deithwyr ddatrys cwynion heb orfod mynd i’r llys.

Gwasanaeth Cymorth/Teithio â Chymorth – gwasanaeth am ddim a ddarperir i deithwyr gan y maes awyr, neu ddarparwr gwasanaeth cymorth, i helpu teithwyr Anabl i deithio trwy’r maes awyr, byrddio a gadael yr awyren.

Ffurflen Addasrwydd i Hedfan – ar gyfer rhai cyflyrau iechyd, gellir gofyn i deithwyr am brawf o addasrwydd i hedfan gan ddefnyddio ffurflen neu dystysgrif a gwblheir gan weithiwr meddygol proffesiynol.

Gwasanaethau Tir – yn cwmpasu amrywiaeth o swyddogaethau hanfodol ar gyfer gweithrediad awyrennau ar y ddaear, gan gynnwys trin teithwyr i gynorthwyo teithwyr o fewngofnodi i fyrddio, trin bagiau a chargo a chynnal a chadw awyrennau. Gellir dod o hyd i ragor o wybodaeth am yr hyn y mae hyn yn ei gynnwys yn Trin ar y Tir.

Nam – yw cyflwr neu gyflwyniad o wahaniaeth mewn swyddogaeth ffisiolegol neu seicolegol oherwydd anaf, salwch, neu gyflwr geni.

Dyfais feddygol fewnol – dyfeisiau sy’n cael eu gadael y tu mewn i’r corff, er enghraifft cathetrau, pympiau inswlin, bagiau colostomi neu ileostomi a rheolyddion calon.

Profiad bywyd – yw’r wybodaeth a’r ddealltwriaeth a geir o fynd trwy rywbeth yn bersonol. Mae hyn yn cynnwys byw ag anableddau a chyflyrau iechyd.

Matrics/matricsau aeddfedrwydd – offeryn sy’n helpu sefydliad i werthuso eu perfformiad presennol a darparu map ffordd clir ar gyfer gwella.

Cymorth symudedd – dyfais sy’n helpu pobl anabl i symud o gwmpas, fel, ond heb fod yn gyfyngedig i, cadeiriau olwyn, sgwteri neu fframiau cerdded.

Nam and yw’n amlwg – yw namau nad ydynt yn amlwg ar unwaith, gan gynnwys, y rhan fwyaf o gyflyrau iechyd. Mae enghreifftiau’n cynnwys cyflyrau iechyd meddwl, colli clyw, alergeddau a diabetes.

Safon ‘un clic’ – safon a argymhellir o sicrhau bod yr holl wybodaeth am hygyrchedd ar gael ar un dudalen we neu dudalennau o un dudalen lanio sydd un clic llygoden o’r hafan.

Model cymdeithasol o anabledd – damcaniaeth sy’n nodi bod pobl yn cael eu hanablu gan rwystrau a grëir gan gymdeithas, nid gan eu namau. Gall y rhwystrau hyn fod yn agweddau, gweithdrefnau, neu amgylcheddau sydd yn cyfyngu ar gyfranogiad llawn pobl anabl mewn cymdeithas ac yn arwain at wahaniaethu. Cyfrifoldeb cymdeithas yw bod yn gynhwysol ac yn hygyrch, nid y person anabl i newid i ffitio i mewn.

Atodiad A – Cylch gorchwyl

Diben

Sefydlwyd y Grŵp Gorchwyl a Gorffen Hygyrchedd Hedfanaeth (y Grŵp) i ddod â’r sgiliau, y wybodaeth a’r galluoedd angenrheidiol ynghyd ar draws y diwydiant, cynrychiolwyr defnyddwyr, a phobl â phrofiad bywyd, mewn perthynas â theithio awyr ar gyfer teithwyr anabl a llai symudol. Bydd y Grŵp yn canolbwyntio ar feysydd blaenoriaeth a chamau gweithredu y gellir eu cyflawni i hyrwyddo hygyrchedd awyrennau yn y Deyrnas Unedig (DU).

Amcanion

Amcanion y Grŵp yw gwella hygyrchedd awyrennau drwy:

• asesu tystiolaeth bresennol a thystiolaeth sy’n dod i’r amlwg ar faterion allweddol a rhwystrau i deithio awyr i deithwyr anabl a theithwyr llai symudol, gan nodi meysydd ffocws blaenoriaeth i’r Grŵp fynd i’r afael â nhw yn ystod ei dymor aelodaeth
• datblygu camau gweithredu ymarferol a chyraeddadwy ar gyfer pob maes ffocws blaenoriaeth a fydd yn arwain at welliannau i deithwyr anabl, y gellir eu gweithredu gan y diwydiant neu, lle bo’n briodol, gan y llywodraeth neu’r rheoleiddiwr
• ystyried y mecanweithiau mwyaf effeithiol ar gyfer rhoi’r camau gweithredu hyn ar waith a gwerthuso eu heffaith

Cwmpas

Dylai’r Grŵp ystyried camau gweithredu tymor byr, canolig a hir a ffyrdd o hyrwyddo cydweithio parhaus i gynnal ymdrechion gwerthfawr tuag at gyflawni nodau tymor hir.

Bydd y Grŵp yn trafod materion sector-gyfan ac nid materion unigol y grŵp aelodaeth.

Bydd y Grŵp yn cyflwyno adroddiad camau gweithredu argymelledig (Adroddiad) i’r Adran Drafnidiaeth, a all gael ei gyhoeddi ar Gov.uk. Mae’r Adran Drafnidiaeth yn cadw’r hawl i wneud penderfyniadau terfynol ar gynnwys yr Adroddiad cyn ei gyhoeddi.

Aelodaeth

Penodir aelodau’r Grŵp gan yr Ysgrifennydd Gwladol, ac maent yn cytuno i wasanaethu tymor aelodaeth o naw mis, neu hyd at ddiddymu’r Grŵp (pa un bynnag ddaw gyntaf), oni bai bod yr aelod yn methu â gwasanaethu, yn ymddiswyddo neu’n rhoi’r gorau i gynnal y gofynion cynrychioliadol. Rhestr o aelodau yn Atodiad B.

Gall yr Adran Drafnidiaeth ymestyn tymor aelodaeth y Grŵp hwn ar awdurdodiad yr Ysgrifennydd Gwladol.

Disgwylir i aelodau gynrychioli buddiannau a phryderon teithwyr a’r diwydiant hedfanaeth ehangach, nid dim ond eu sefydliad unigol.

Mae aelodau’n cytuno i fod yn ymrwymedig i dryloywder a cheisio mewnbwn gan unigolion a sefydliadau, gan gynnwys grwpiau eiriolaeth a phobl â phrofiad bywyd, ac arbenigedd perthnasol i sicrhau bod camau gweithredu yn adlewyrchu safbwyntiau amrywiol a chynhwysol.

Mae aelodau’n cytuno i weithio ar y cyd i gyflawni amcanion y Grŵp, i ddatblygu camau gweithredu hyfyw a argymhellir.

Mae pob aelod o’r Grŵp yn cytuno i wneud pob ymdrech resymol i fynychu pob sesiwn o’r Grŵp. Cyhoeddir dirprwyon ar gyfer cyfarfodydd yn ôl disgresiwn Ysgrifenyddiaeth y Grŵp cyn y cyfarfod.

Cadeirydd

Bydd y Cadeirydd yn gweithio gyda’r holl aelodau i sicrhau bod y broses yn rhedeg yn esmwyth i gyflawni amcanion y Grŵp.

Bydd y Cadeirydd yn cyfarfod â’r Ysgrifennydd Gwladol ar bwynt hanner ffordd trwy dymor y Grŵp, i roi’r wybodaeth ddiweddaraf am gynnydd y Grŵp.

Bydd y Cadeirydd yn cydlynu cynhyrchu diweddariad ysgrifenedig ar ddiwedd tymor yr aelodaeth, ar gyfer yr Ysgrifennydd Gwladol a’r Gweinidog Hedfanaeth, i eistedd ochr yn ochr ag Adroddiad y Grŵp. Dylai’r diweddariad gwmpasu gweithgareddau’r Grŵp, ac unrhyw argymhellion pellach. Gall yr Adran Drafnidiaeth gyhoeddi’r diweddariad ysgrifenedig hwn.

Ysgrifenyddiaeth

Bydd yr Adran Drafnidiaeth yn darparu cymorth ysgrifenyddol i’r Grŵp, gan gynnwys:

• trefnu cyfarfodydd
• paratoi a dosbarthu agendâu a phapurau mewn modd amserol cyn cyfarfodydd
• drafftio a dosbarthu cofnodion sesiynau i aelodau yn dilyn cyfarfodydd
• cofnodi a dosbarthu camau gweithredu y cytunwyd arnynt ac unrhyw ddiweddariadau
• cyhoeddi’r adroddiad y cytunwyd arno

Gall unrhyw gofnodion neu ddogfennaeth sy’n gysylltiedig â’r sesiynau fod yn ddatgeladwy mewn ymateb i geisiadau Rhyddid Gwybodaeth.

Trefniadau cyfarfodydd

Disgwylir i’r Grŵp gyfarfod o leiaf bob mis yn ystod tymor yr aelodaeth, ag o leiaf un yn cynnwys bwrdd crwn i randdeiliaid ehangach gyfrannu at waith y Grŵp.

Gellir sefydlu cyfarfodydd ychwanegol o’r Grŵp ar awgrym y Cadeirydd neu’r Grŵp.

Cynhelir cyfarfodydd yn rhithwir neu’n bersonol yn swyddfeydd yr Adran Drafnidiaeth, gyda threfniadau hybrid yn cael eu gwneud ar gyfer aelodau na allant fynychu’n bersonol.

Amrywiaeth a chynhwysiant

Bydd aelodaeth y Grŵp yn unol â’r egwyddorion amrywiaeth a chynhwysiant sydd ar waith yn yr Adran Drafnidiaeth a bydd yn ymdrechu i greu diwylliant cynhwysol, i gynyddu cynrychiolaeth pobl heb gynrychiolaeth ddigonol i adlewyrchu’n well y bobl yr ydym yn eu gwasanaethu, i ddenu, cydnabod a meithrin talent amrywiol, ac i sicrhau bod pawb yn deall pwysigrwydd amrywiaeth a chynhwysiant a sut rydym i gyd yn chwarae rhan wrth wneud iddo ddigwydd.

Atodiad B – Aelodaeth AATFG

Aelod	Rôl	Dyddiad
Y Farwnes Grey-Thompson	Cadeirydd	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
James Fremantle	Uwch Reolwr, Polisi Defnyddwyr a Gorfodi, Awdurdod Hedfanaeth Sifil	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Ann Frye	Llysgennad Anabledd a Mynediad y Llywodraeth ar gyfer Hedfanaeth	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Sue Sharp	Pwyllgor Ymgynghorol Trafnidiaeth Pobl Anabl (DPTAC)	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Michelle Kelly	Pennaeth Polisi Trafnidiaeth, Cyngor Defnyddwyr Gogledd Iwerddon	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Helen Dolphin	Panel Defnyddwyr yr Awdurdod Hedfanaeth Sifil	Tachwedd 2024 – Ebrill 2025
Deborah Persaud	Panel Defnyddwyr yr Awdurdod Hedfanaeth Sifil	Ebrill 2025 –Gorffennaf 2025
Sophie Morgan	Ymgyrch Hawliau ar Hediadau	Tachwedd 2024 – Ionawr 2025
Roberto Castiglioni	Ymgyrch Hawliau ar Hediadau	Ionawr 2025 –Gorffennaf 2025
Carly Jones	Eiriolwr Hawliau Anabledd a Phwyllgor Ymgynghorol Trafnidiaeth Pobl Anabl (DPTAC)	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Anthony Jennings	Eiriolwr Hawliau Anabledd	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
John Fishwick	Rheolwr Hygyrchedd Cwsmeriaid, Virgin Atlantic	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Steve Wilson	Rheolwr Teithio â Chymorth, Jet2	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Tracy Kennedy	Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cwsmeriaid, Ryanair	Tachwedd 2024 –Ionawr 2025
Lorraine Rothwell	Rheolwr Gwasanaeth Cwsmeriaid, Ryanair	Ionawr 2024 – Gorffennaf 2025
Xavier Mascarell	Rheolwr Strategaeth Hygyrchedd Cwsmeriaid, British Airways	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Wallis Harvey	Arbenigwr Hygyrchedd, easyJet	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Paul Scott	Rheolwr Sicrwydd Terfynfa, Glasgow	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Stephanie Putt	Rheolwr Hygyrchedd, Stansted Llundain	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Ed Kibblewhite	Rheolwr Contract Teithwyr â Symudedd Isel, Grŵp Maes Awyr Manceinion	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Chris Drury	Rheolwr Gwasanaethau Cwsmeriaid, Maes Awyr Dwyrain Canolbarth Lloegr	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Calum Glazier	Pennaeth Gwasanaethau Cymorth, Heathrow Llundain	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Samatha Saunders	Pennaeth Gwasanaethau â Chymorth, ABM Aviation UK Ltd	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Liz Boadella Burton	Pennaeth Cynnyrch a Phrofiad Teithwyr, Wilson James	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Mark Chambers	Cyfarwyddwr Gweithrediadau Gwasanaethau Maes Awyr, OCS	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Linda Ristagno	Cyfarwyddwr Cynorthwyol Materion Allanol, IATA	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Julia Ogiehor	Rheolwr Polisi a Chysylltiadau Masnach, ABTA	Tachwedd 2024 –Chwefror 2025
Luke Petherbridge	Cyfarwyddwr Materion Cyhoeddus, ABTA	Chwefror 2025 –Gorffennaf 2025
David Leighton	Cyfarwyddwr, Gwasanaethau Hedfanaeth y DU	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Robert Griggs	Cyfarwyddwr Polisi a Materion Cyhoeddus, Airlines UK	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025
Christopher Snelling	Cyfarwyddwr Polisi, AirportsUK	Tachwedd 2024 – Gorffennaf 2025

Atodiad C – Ymgysylltu

Ymgysylltodd y Grŵp ag amrywiaeth o randdeiliaid, fel bod ystyriaethau’n cynnwys amrywiaeth o safbwyntiau a syniadau, ac i sicrhau bod ei waith o nodi argymhellion yn gadarn. Roedd ymgysylltu’n cynnwys:

• cyfarfodydd un-wrth-un rhwng y Cadeirydd ac unigolion â phrofiad bywyd a sefydliadau sy’n cynrychioli teithwyr anabl
• dau fwrdd crwn i ddefnyddwyr a gynhaliwyd gan y Cadeirydd
• gweithdai diwydiant ar gyfer cwmnïau hedfan, meysydd awyr ac asiantau teithio
• cyfarfodydd un-wrth-un rhwng yr ysgrifenyddiaeth ac amrywiol sefydliadau sy’n gysylltiedig ag hedfanaeth a hygyrchedd
• cyfarfodydd un-wrth-un rhwng yr ysgrifenyddiaeth a’r Gweinyddiaethau Datganoledig
• cynrychiolwyr o amrywiol sefydliadau, gan gynnwys elusennau, a busnesau hedfanaeth, yn cyfarfod ag arweinwyr is-grwpiau ac yn mynychu cyfarfodydd is-grwpiau
• cynrychiolwyr o sefydliadau yn ymuno â phrif gyfarfodydd AATFG i drafod materion a syniadau penodolideas

Hoffai’r AATFG ddiolch i bawb a gymerodd ran ac a gyfrannodd at waith y Grŵp, gan helpu i lunio darlun clir o’r rhwystrau ar draws y daith hedfanaeth, ystyriaethau i wneud gwelliannau i bob teithiwr Anabl, a datblygu’r argymhellion i helpu i yrru’r gwelliannau hynny ymlaen.