Badanie przesiewowe tętniaka aorty brzusznej (AAA) – bezpłatne badanie dla mężczyzn w wieku 65 lat i starszych
Zaktualizowano 28 July 2022
© Właścicielem praw autorskich jest Korona 2022
Niniejsza publikacja jest objęta licencją Open Government Licence v3.0, chyba że zaznaczono inaczej. Aby zapoznać się z tą licencją, odwiedź nationalarchives.gov.uk/doc/open-government-licence/version/3 lub napisz do Zespołu ds. Polityki Informacyjnej, Archiwum Narodowe, Kew, Londyn TW9 4DU, lub wyślij wiadomość e-mail: psi@nationalarchives.gov.uk.
W przypadku, gdy podano jakiekolwiek informacje o prawach autorskich stron trzecich, musisz uzyskać pozwolenie od stosownych właścicieli praw autorskich.
Ta publikacja jest dostępna pod adresem https://www.gov.uk/government/publications/abdominal-aortic-aneurysm-screening-invitation-leaflet/55029096-30e2-467f-b77c-cf774e88fb58
Agencja ds. zdrowia publicznego Public Health England (PHE) opracowała niniejszą ulotkę w imieniu NHS.
Schemat męskiego torsu przedstawiający klatkę piersiową, serce, aortę z tętniakiem i jamę brzuszną.
1. Wstęp
Broszura zawiera informacje na temat badań przesiewowych na obecność tętniaka aorty brzusznej (tzw. badanie AAA) dla mężczyzn w wieku od 65 lat.
Wyjaśnia ona, czym jest tętniak aorty brzusznej i na czym polega badanie. Jej celem jest ułatwienie podjęcia decyzji o poddaniu się badaniu.
Badanie przesiewowe na obecność tętniaka aorty brzusznej jest prostym i bezpłatnym badaniem ultrasonograficznym.
2. Kto jest poddawany badaniu?
Program badań NHS obejmuje wszystkich mężczyzn, którzy w danym roku osiągną wiek 65 lat.
3. Mężczyźni w wieku powyżej 65 lat
Mężczyźni w wieku powyżej 65 lat, którzy nie byli wcześniej poddawani temu badaniu, mogą się zgłosić do miejscowej placówki służby zdrowia w celu ustalenia terminu badania.
4. Tętniak aorty brzusznej
Aorta jest głównym naczyniem krwionośnym dostarczającym krew do organizmu. Przebiega ona od serca w dół przez klatkę piersiową i jamę brzuszną.
U niektórych osób z upływem lat ściana aorty w jamie brzusznej ulega osłabieniu. Może ona rozszerzyć się, tworząc tętniaka aorty brzusznej.
Schorzenie to występuje najczęściej u mężczyzn w wieku 65 lat i starszych.
Rozwój tętniaka aorty brzusznej. Dwa schematy męskich torsów, pierwszy przedstawiający normalną aortę brzuszną, a drugi – aortę z tętniakiem.
5. Potencjalne zagrożenia związane z tętniakiem aorty brzusznej
Duże tętniaki aorty występują rzadko, ale mogą być bardzo niebezpieczne. Rozciąganie ściany aorty osłabia ją i może doprowadzić do jej pęknięcia, co powoduje krwotok wewnętrzny. Na 100 osób, u których dochodzi do pęknięcia tętniaka, około 85 umiera.
Aorta powiększona w niewielkim stopniu nie jest objawem niebezpiecznym. Jeśli jednak aorta mierzy od 3 do 5,4 cm, należy często ją kontrolować, czy się nie powiększa.
6. Korzyści wynikające z badania przesiewowego
Osoby, u których występuje tętniak, nie zauważają zazwyczaj żadnych objawów. Oznacza to, że nie występują bóle ani inne zauważalne oznaki świadczące o obecności tętniaka.
Badania przesiewowe mają na celu wczesne wykrycie tętniaków, kontrolowanie i leczenie ich, co znacznie zmniejsza zagrożenie poważnymi powikłaniami spowodowanymi przez tętniaki.
Najłatwiejszą metodą stwierdzenia obecności tętniaka jest poddanie się badaniu ultrasonograficznemu jamy brzusznej.
Wśród badanych mężczyzn w około jednym przypadku na dziewięćdziesiąt dwa stwierdzona zostaje obecność tętniaka aorty brzusznej.
7. Czynniki ryzyka
Prawdopodobieństwo wystąpienia tętniaka aorty brzusznej jest sześciokrotnie większe u mężczyzn niż u kobiet. Z tego powodu badanie przesiewowe nie obejmuje kobiet. Z wiekiem prawdopodobieństwo wystąpienia tętniaka zwiększa się.
Tętniak aorty brzusznej występuję częściej u osób:
- które są palaczami lub paliły w przeszłości
- które mają wysokie ciśnienie krwi
- których brat, siostra lub jedno z rodziców miało tętniaka aorty brzusznej
8. Badanie przesiewowe na obecność tętniaka aorty brzusznej
Badanie przeprowadzane jest przy pomocy ultrasonografu (USG) i przypomina badanie kobiet w ciąży. Badanie jest bardzo szybkie i nie trwa zazwyczaj dłużej niż 10 minut.
W przychodni sprawdzone zostaną dane osobowe osoby badanej. Otrzyma ona informacje i będzie mogła zadać pytania dotyczące badania.
Przed badaniem należy się położyć i unieść lub rozpiąć koszulę. Nie ma potrzeby rozbierania się. Na skórę brzucha nałożony zostaje chłodny żel.
Czujnik urządzenia będzie się przesuwać po skórze osoby badanej. Na ekranie pojawia się obraz aorty, która może zostać zmierzona.
Osoba badana dowie się o wyniku badania natychmiast. Kopia wyniku zostanie również przesłana do przychodni lekarza pierwszego kontaktu.
9. Dane osobowe osób badanych
Program badań przesiewowych NHS na obecność tętniaka aorty brzusznej musi przetwarzać dane w celu zapewnienia bezpiecznych i skutecznych badań.
Zgodnie z przepisami prawa wszyscy pracownicy NHS oraz osoby pracujące w imieniu NHS muszą chronić prywatność danych pacjentów i bezpiecznie je przechowywać. Konstytucja NHS zawiera wytyczne dotyczące sposobu, prowadzenia dokumentacji pacjentów w celu chronienia ich prywatności. Ponadto istnieją przepisy prawa, których celem jest zapewnienie poufności.
Dane osobowe uzyskane w ramach programów badań przesiewowych NHS umożliwiają przeprowadzenie badań we właściwym czasie. Public Health England wykorzystuje również dane osobowe do zapewnienia opieki najwyższej jakości. Dalsze informacje dotyczące wykorzystywania i ochrony danych osobowych oraz dostępnych opcji.
Informacje na temat rezygnacji z badań przesiewowych.
10. Możliwe wyniki badań przesiewowych
Badanie może mieć jeden z czterech wyników: 1. Brak tętniaka 2. Mały tętniak 3. Średni tętniak 4. Duży tętniak
11. Brak tętniaka
Jeżeli szerokość aorty nie przekracza 3 cm, oznacza to, że nie ma tętniaka. Większość badanych mężczyzn będzie mieć wynik w normie. Po badaniu nie jest konieczne leczenie ani dalsza kontrola. Pacjent nie będzie ponownie poddawany badaniu na obecność tętniaka aorty brzusznej.
12. Mały tętniak
Jeżeli aorta ma szerokość od 3 cm do 4,4 cm – występuje mały tętniak. Pacjenci z małym tętniakiem będą poddawani dalszym badaniom co 12 miesięcy, aby stwierdzić, czy tętniak się nie powiększa.
13. Średni tętniak
Jeżeli aorta ma szerokość od 4,5 cm do 5,4 cm – występuje tętniak średniej wielkości. Pacjenci z tętniakiem średniej wielkości będą poddawani dalszym badaniom co 3 miesiące, aby stwierdzić, czy tętniak się nie powiększa.
14. Duży tętniak
Jeżeli aorta ma szerokość od 5,5 cm lub większą – występuje duży tętniak. Jedynie u jednego na tysiąc badanych mężczyzn stwierdzana jest obecność dużego tętniaka. Pacjenci, u których stwierdzony zostanie duży tętniak, są kierowani do specjalistycznego zespołu w celu przeprowadzenia dalszych badań i omówienia możliwości leczenia, które zazwyczaj polega na zabiegu operacyjnym.
15. Monitorowanie w przypadku małego lub średniego tętniaka
Mężczyźni, u których wykryto małego lub średniego tętniaka, na tym etapie nie wymagają leczenia. Ważne jest jednak kontrolowanie stanu tętniaka, ponieważ leczenie może być konieczne, gdy osiągnie on większe rozmiary. Większość tętniaków powiększa się bardzo powoli, tak więc większość mężczyzn z małym lub średnim tętniakiem nigdy nie będzie wymagało leczenia.
Osoby te poddawane są dalszym badaniom co rok, w przypadku małego tętniaka, lub co trzy miesiące, w przypadku tętniaka średniej wielkości.
Pacjent otrzyma porady dotyczące zmniejszenia prawdopodobieństwa powiększenia się tętniaka. Pacjent może również otrzymać leki lub jego terapia może zostać zmieniona przez przychodnię lekarską, w której jest zarejestrowany. Konieczne mogą być również kontrolne badania ciśnienia krwi.
16. Leczenie dużego tętniaka
Pacjent, u którego stwierdzony zostanie duży tętniak, otrzyma skierowanie do specjalistycznego zespołu. Możliwe metody leczenia zostaną następnie omówione ze specjalistą. Leczenie polega najczęściej na zabiegu operacyjnym wykonywanym zazwyczaj w ciągu kilku tygodni od podjęcia decyzji przez pacjenta.
Przed leczeniem dużego tętniaka konieczne może być wstrzymanie się od prowadzenia samochodu oraz sprawdzenie warunków ubezpieczenia związanego ze stanem zdrowia, np. ubezpieczenia turystycznego.
Leczenie tętniaków wykrytych w trakcie badań przesiewowych jest zazwyczaj bardzo skuteczne. Wiążące się z nim ryzyko zostanie szczegółowo wyjaśnione przez specjalistę.
Zabieg operacyjny nie jest wykonywany we wszystkich przypadkach dużego tętniaka aorty.
17. Zagrożenia związane z badaniem przesiewowym
Samo badanie nie stanowi żadnego ryzyka.
Około 41 mężczyzn na każde 10 tys. przebadanych pacjentów zostanie poddanych zabiegowi operacyjnemu w celu usunięcia tętniaka. Przeciętnie jeden z tych 41 pacjentów nie przeżyje operacji, ale możliwe jest, że tętniak nigdy nie uległby pęknięciu, nawet gdyby nie został poddany leczeniu.
Badanie przesiewowe nie eliminuje całkowicie ryzyka pęknięcia tętniaka, ale jest najlepszą metodą ochrony przed tym schorzeniem.
18. Informacje dotyczące innych schorzeń
Badanie to ma na celu wyłącznie wykrycie tętniaka aorty brzusznej. Nie obejmuje ono badań pod kątem innych chorób. W razie jakichkolwiek obaw związanych ze stanem zdrowia należy się skontaktować z przychodnią lekarską.
19. Dokładność badania przesiewowego
Badanie na obecność tętniaka aorty brzusznej daje wynik o wysokiej pewności. Żadne badanie nie daje stuprocentowej pewności, ale przypadki, w których nie wykryto tętniaka, a u pacjenta doszło do rozwoju dużego tętniaka są bardzo rzadkie.
Zdarza się, że pracownik wykonujący badanie nie jest w stanie uzyskać wyraźnego obrazu aorty. Nie stanowi to powodu do niepokoju. Badanie może zostać powtórzone w innym terminie.
20. Dodatkowe informacje
Osoby objęte badaniem przesiewowym otrzymują powiadomienie o terminie, zawierające numer telefonu lokalnej placówki prowadzącej badania.
Circulation Foundation oraz British Heart Foundation wspierają osoby cierpiące na choroby żył i tętnic, czyli choroby naczyniowe, włącznie z tętniakami aorty brzusznej.
Można również skontaktować się z przychodnią lekarską.