Fjalimi i ambasadorit O’Connell për punën e Agjencive të Pavarura në Kosovë
Ambasadori Ruairí O'Connell mbajti fjalim gjatë një konference për punën e Agjencive të Pavarura.
I nderuari Kryetar Mustafa,
Të nderuar deputetë,
Të nderuar të pranishëm,
Fillimisht dëshiroj të falendëroj Komisionin Parlamentar për Zhvillim Ekonomik, Infrastrukturë, Tregti dhe Industri, dhe Institutin për Politika Zhvillimore (INDEP), për organizimin e kësaj tryeze me temë shumë të qëlluar, e cila prekë fusha me prioritet për Kosovën, dhe për ne si Ambasadë Britanike, si: Zhvillimi Ekonomik, Anti-Korrupsioni dhe Qeverisja e Mirë.
Raporti i Progresit me vite radhazi ka identifikuar nevojën për fuqizimin e rolit mbikqyrës të Kuvendit ndaj Qeverisë - duke përfshirë këtu edhe Agjencitë dhe trupat tjerë të pavarur. Legjislativi i fortë dhe i aftë për të ushtruar rolin e vet mbikëqyrës, është shtyllë e rëndësishme në të cilën bazohet demokracia, dhe sistemi i balancit mes pushteteve. Jam i lumtur që përmes mbështetjes nga projektet e Ambasadës Britanike, Kuvendi, apo më konkretisht Komisioni Parlamentar për Zhvillim Ekonomik, Infrastrukturë, Tregti dhe Industri, me përkrahje nga INDEP, kanë shtuar mbikëqyrjen për Agjencitë që janë në mandatin e këtij Komisioni, dhe kanë punuar në standardizimin e raportimit për të gjitha Agjencitë dhe Institucionet që i raportojnë Kuvendit.
Përderisa punë e mirë është bërë, nevojitet si gjithmonë edhe më shumë përpjekje. Kjo për arsye se Agjencitë dhe Institucionet tjera të pavarura - duke përfshirë edhe Bordet e Ndërmarrjeve Publike - perceptohen si institucione thellësisht të politizuara.
Një mori raportesh të bëra deri më tani - përfshirë këtu edhe studime dhe reagime nga INDEP dhe organizata tjera të Shoqërisë Civile - kanë dalë me gjetje të shkeljeve ligjore, dhe rekomandime konkrete për mbikëqyrje më të mirë, më të rregullt, dhe më sistematike, duke përdorur gjithë mekanzimat ligjorë që Kuvendi ka në dispozicion.
Ne kemi përcjellur vendimet e fundit të Qeverisë për emërimin e Bordeve të disa Ndërmarrjeve Publike. Nga çfarë kemi kuptuar, Ligji për Ndërmarrjet Publike është shkelur në një numër të rasteve. Si rezultat sërish kemi politizim të institucioneve që duhen të jenë trupa të pavarur dhe profesional.
Këto emërime politike kanë ndodhur edhe përkundër faktit se Ligji për Ndërmarrje Publike specifikisht ndalon emërimin e personave që kanë qenë të emëruar politik në 36 muajt e fundit. Nëse ky lloj emërimesh ndodhë në rastet kur një gjë e tillë është shprehimisht e ndaluar me ligj, potenciali për keqpërdorim mund të jetë edhe më i madh në rastet e Agjencive dhe Institucioneve tjera të pavarura që rregullohen me ligje të veçanta, por të cilat nuk kanë një specifikim të tillë konkret të çfarë do të thotë ‘I emëruar politik’. Ky mos-specifikim e bën ekspozimin e rasteve të ndikimit politik në Agjenci dhe Institucione të pavarura shumë të vështirë - madje edhe atëherë kur politizimi është shumë i qartë.
Këtë javë Kosova e ratifikoi MSA-në, ky ishte një hap tejet i madh, nuk është vetëm lidhja e marrëdhënies kontraktuale me Bashkësinë Europiane, por kërkon diçka më thellë .Do të thotë se Kosova duhet të konsiderohet dhe të sillet si çdo shtet tjetër Europian. Shërbimi publik professional është një pjesë jetike e kësaj. Pa njerëz profesionist, Kosova rrezikohet nga korrupsioni, dhe nga dështimi në rrugë drejt Bashkimit Europian. Kjo pengon edhe investimet e jashtme, rritjen ekonomike e çdo gjë tjetër çka populli i Kosovës dëshiron ta ketë.
Ardhmëria është në duart e qytetarëve të Kosovës. Kosova ka njerëz të arsimuar dhe të aftë. Atyre duhet t’i jepet rasti që të vijnë në shprehje dhe të japin kontributin e tyre. Sepse, përparimi është i mundshëm vetëm me njerëz profesional dhe të përgatitur, të cilët i kontribuojnë të mirës së përgjithshme.
Pra, lufta kundër nepotizmit dhe korrupsionit është e domosdoshme. Luftimi i saj do të japë rezultat në shumë fusha, e mbi të gjitha në ekonomi. Mirëqenia e secilit do të jetë më e madhe me institucione profesionale dhe të pavarura. Andaj, ju inkurajojmë që këtë çështje ta bëni prioritet.
Edhe një herë, ju falenderoj për ftesën. Me kënaqësi do të vazhdoj ta dëgjoj debatin që do të zhvillohet në këtë tryezë, mirëpo me interesim edhe më të madh pres të shoh hapat e mëtutjeshëm që Kuvendi, shoqëria civile, dhe shoqëria Kosovare në përgjithësi do t’i ndërmerr për t’i përmirësuar çështjet të cilat identifikohen si problematike dhe që duhet adresuar.
Si miq të Kosovës që jemi, Ambasada Britanike mbetet e gatshme për të ju ndihmuar në adresimin e këtyre sfidave.
Faleminderit për vëmendje.
Dragi predsedniče Mustafa,
Dragi poslanici,
Dragi uvaženi gosti,
Najpre želim da se zahvalim Parlamentarnoj komisiji za ekonomski razvoj, infrastrukturu, trgovinu i industriju, kao i Institutu za razvoj politika (INDEP), za organizovanje ovog okruglog stola koji se odnosi na veoma bitnu temu koja utiče na prioritetne oblasti za Kosovo, ali i za Britansku ambasadu takođe. Oblasti kao što su: ekonomski razvoj, anti-korupcija i dobro upravljanje. Izveštaj o napretku je za niz godina utvrdio potrebu za jačanjem nadzorne uloge parlamenta nad vladom – kao i ostalih agencija i nezavisnih tela. Snažno zakonodavstvo koje sprovodi svoju nadzornu ulogu je veoma važan stub na kome demokratija i balansirani sistem između centara moći trebaju biti zasnovani.
Drago mi je da je kroz podršku projekata od stane Britanske ambasade, parlament, ili još preciznije Parlamentarna komisija za ekonomski razvoj, infrastrukturu, trgovinu i industriju, podržana od strane INDEP-a, pojačala nadzor nad agencijama koje su u mandatu ove komisije, i koja je radila na standardizaciji izveštavanja svih agencija i institucija koje odgovaraju parlamentu.
Dobar posao je urađen do sada, međutim neophodno je uložiti još više napora. Uglavnom zato što se smatra da su agencije i druge nezavisne institucije, uključujući odbore javnih preduzeća, veoma politizovane. Brojni izveštaji koji su do sada urađeni – uključujući studije i izveštaje od strane INDEP-a i drugih organizacija civilnog društva – su utvrdili kršenja zakona i dali konkretne preporuke za bolji, regulisaniji i sistematičniji nadzor tako što bi koristili sve dostupne pravne mehanizme parlamenta.
Pratili smo odluke koje su u skorije vreme donete od strane vlade o imenovanju odbora za nekoliko javnih preduzeća. Ono što smo videli jeste da je Zakon o javnim preduzećima narušen u velikom broju slučajeva. Kao rezultat, još uvek imamo politizovane institucije koje bi trebalo da su nezavisna i profesionalna tela.
Ova politička imenovanja su se ipak desila uprkos činjenici da Zakon o javnim preduzećima zabranjuje imenovanje ljudi koji su bili politički angažovani u poslednjih 36 meseci. Ako se imenovanja ovog tipa dešavaju čak i onda kada je to izričito zabranjeno zakonom, potencijal za zloupotrebu može biti čak i veći kada su u pitanju agencije i druge nezavisne institucije koje su zakonom regulisane ali koje nemaju tako konkretnu specifikaciju termina ‘političko imenovanje’. Ne postojanje specifikacije čini otkrivanje političkog uticaja na nezavisne agencije težim – čak i kada postoji čist slučaj politizacije.
Kosovo je ove nedelje ratifikovalo SSP. Ovo je bio ogroman korak, i to nije samo ugovorni odnos sa Evropskom unijom, već to znači mnogo više. To znači da Kosovo treba biti tretirano i da se treba ponašati kao bilo koja druga Evropska država. Profesionalni javni servis je krucijalan u ovom procesu. Bez profesionalnog ljudi, Kosovski put ka Evropskoj uniji je ugrožen korupcijom i neuspehom. To takođe negativno utiče na strane investicije, ekonomski razvoj i sve ono što građani Kosova žele.
Budućnost Kosova je u rukama njenih građana. Kosovo ima obrazovane i stručne ljude kojima treba pružiti priliku da se dokažu i doprinesu. Napredak je moguć samo sa profesionalnim i spremnim ljudima koji će doprineti zajedničkom dobru Kosova. Tako da je borba protiv nepotizma i korupcije fundamentalna. Ova će bitka dati rezultate u mnogim oblastima, a naročito u ekonomiji. Dobrobit za svakoga će biti veća sa profesionalnim i nezavisnim institucijama; stoga vas mi ohrabrujemo da vam ovaj cilj bude prioritet.
Još jednom, želim da vam se zahvalim na pozivu. Biće mi zadovoljstvo da čujem debatu koja će se nastaviti na ovom okruglom stolu, ali mnogo više će me zanimati da vidim koje će buduće korake preduzeti parlament, civilno društvo i Kosovsko društvo u celini, na unapređenju pitanja koja su identifikovana kao problematična a koja se moraju rešiti. Kao prijatelj Kosova, Britanska ambasada je spremna da vam pomogne u rešavanju ovih izazova.
Hvala vam na pažnji.