Guidance

Canllawiau i awdurdodau perthnasol ar iteriad cyntaf yr amcangyfrif o daliadau pEPR 2025/26

Published 20 December 2024

1. Cyflwyniad

Mae’r canllawiau hyn yn egluro’r fethodoleg a’r weithdrefn a ddefnyddiwyd i bennu amcangyfrifon o daliadau pEPR a ddarparwyd i Awdurdodau Lleol ym mis Tachwedd 2024. Mae’r canllawiau hyn wedi’u cynllunio i gyd-fynd â’r llythyr hysbysiad asesu dros dro sydd wedi cael ei roi i bob awdurdod.

Nid yr amcangyfrifon o’r taliadau a ddarparwyd ym mis Tachwedd 2024 yw’r taliadau pEPR terfynol ar gyfer 2025/2026. Maent yn ddangosol yn unig, gan ddefnyddio’r data a’r modelau diweddaraf sydd gennym ar hyn o bryd. Yn yr un modd, dylid trin y canllawiau hyn a’r hysbysiad asesu dros dro sy’n gysylltiedig fel rhai dangosol yn unig. Er nad ydym yn disgwyl llawer o newidiadau i’r fethodoleg yn y flwyddyn gyntaf y tu hwnt i’r pwynt hwn, efallai y bydd y fethodoleg a’r gwerthoedd talu yn dal i gael eu diweddaru cyn i daliadau gael eu gwneud, oherwydd y prosesau profi a Sicrhau Ansawdd parhaus ar y model a ddefnyddir i bennu’r taliadau a amcangyfrifir.

Bydd y rheoliadau pEPR newydd, y bwriedir iddynt ddod i rym o fis Rhagfyr ymlaen, fel y’u drafftiwyd ar hyn o bryd, yn ei gwneud yn ofynnol i Weinyddwr y Cynllun pEPR gyhoeddi gwybodaeth yn ffurfiol yn egluro sut mae wedi asesu taliadau pEPR Awdurdodau Lleol ar gyfer 2025/26, gan gynnwys: costau gwaredu effeithlon ar gyfer pob categori pecynwaith; incwm gwastraff ar gyfer pob categori pecynwaith; costau gwaredu effeithlon net ar gyfer pob categori pecynwaith; a chostau gwaredu taladwy. Gall canllawiau a gyhoeddir gynnwys methodoleg wedi’i diweddaru i bennu taliadau pEPR yn 2025/26.

Mae’r amcangyfrif o’r taliadau a ddarparwyd ym mis Tachwedd yn ymwneud â thaliadau i’w gwneud ym mlwyddyn ariannol 2025/26 yn unig. Bydd gwaith yn parhau i wella’r broses o gasglu a gwella ansawdd yr holl ddata a geir yn ogystal â dulliau modelu ar gyfer taliadau yn y dyfodol. Efallai y bydd Gweinyddwr y Cynllun pEPR yn penderfynu datblygu’r gwaith o gasglu a modelu data yn y dyfodol. Gall taliadau yn y dyfodol newid o ganlyniad a bydd canllawiau pellach yn cael eu darparu os yw hynny’n briodol.

2. Cwmpas y Taliadau

Mae’r adran hon yn ymdrin â’r costau rydym yn rhoi cyfrif amdanynt wrth benderfynu ar daliad awdurdod lleol.

Defnyddiwyd model a ddatblygwyd gan Defra, gyda chefnogaeth y Llywodraethau Datganoledig, i amcangyfrif costau gwasanaethau gwastraff pecynwaith cartrefi awdurdodau lleol. Teitl y model hwn yw Model Costau a Pherfformiad Pecynwaith Awdurdodau Lleol (LAPCAP). Mae LAPCAP yn cyfrifo costau rheoli gwastraff effeithlon net rheoli gwastraff pecynwaith cartrefi ar gyfer pob Awdurdod Lleol unigol.

Fel y diffinnir yn y rheoliadau pEPR newydd sydd i fod i ddod i rym ym mis Rhagfyr, mae “costau gwaredu effeithlon” yn gostau gwaredu y byddai awdurdod yn eu hwynebu pe bai ei gostau mor isel â phosibl yn rhesymol, gan ystyried:

• y gwasanaeth rheoli gwastraff a ddarperir gan yr awdurdod; a
• unrhyw ffactorau eraill sy’n benodol i’r awdurdod hwnnw, neu i’r maes y mae’n arfer ei swyddogaethau rheoli gwastraff mewn perthynas ag ef, sydd ym marn gweinyddwr y cynllun, yn debygol o effeithio ar ei gostau gwaredu.

Mae “costau gwaredu effeithlon net” yn golygu’r costau gwaredu effeithlon llai’r incwm disgwyliedig o werthu pecynwaith y gellir ei ailgylchu.

Mae costau gwaredu effeithlon net yn cynnwys costau casglu a ysgwyddir (wrth ymyl y ffordd, casgliadau cymunedol, safleoedd dod â gwastraff a chanolfannau ailgylchu gwastraff y cartref, lle bo hynny’n berthnasol) ymdrin â gwastraff pecynwaith cartrefi, eu trin a’u gwaredu, net o incwm gwerthu deunydd ailgylchu, gan gynnwys gwaith gweinyddu a chyfathrebu. Nid yw LAPCAP yn cynnwys gwastraff busnes, gwastraff biniau stryd na sbwriel yn ystod blwyddyn gyntaf pEPR (25/26). Mae cynwysyddion diodydd wedi’u gwneud o bolyethylen terephthalad (PET), dur, neu alwminiwm rhwng 150ml – 3l mewn maint wedi’u heithrio o pEPR tan 2028. Byddant yn cael eu cynnwys 2028 ymlaen, ond dim ond os nad oes Cynllun Dychwelyd Ernes (DRS) ar waith erbyn hynny. Mae’r pecynwaith a gesglir yn y ffrydiau gwastraff bwyd a gardd hefyd wedi’i eithrio.

Dim ond ar gyfer cost elfen pecynwaith y ffrwd wastraff ar gyfer wyth math o becynwaith lefel uchel (prif gategorïau pecynwaith), sef gwydr, alwminiwm, dur, papur a cherdyn, plastig, pren, deunyddiau cyfansawdd ffibr, a deunyddiau eraill, y bydd yr amcangyfrifon o’r taliadau yn berthnasol.

3. Methodoleg LAPCAP

Mae’r adran hon yn ymdrin â sut mae’r model yn cyfrifo amcangyfrif o daliadau pob Awdurdod Lleol.

Mae LAPCAP yn defnyddio cyfuniad o ddata penodol i Awdurdodau Lleol (er enghraifft, tunelli a gofnodwyd yn y system Waste Data Flow) a data cymharol (grwpiau yn seiliedig ar ddata cost a gofnodwyd o sampl o Awdurdodau Lleol) i gyfrifo taliad ar gyfer pob Awdurdod Lleol yn y DU.

Gellir crynhoi methodoleg LAPCAP ar gyfer awdurdod unedol fel a ganlyn:

Costau Casglu Deunyddiau Ailglychu + Cost Clin/Didoli Cost Cludo - Incwm o werthu deunydd ailglychu

+ Cost Casglu Gwastraff Gweddilliol + Cost Trin/Didoli Gwastraff Gweddilliol Cost Cludo + Trin/ Gwaredu Gwastraff Gweddilliol + Gorbenion Gwaredu

= Taliad net i’r ALl

Ar gyfer awdurdodau gwaredu gwastraff ac awdurdodau casglu gwastraff, mae costau casglu a gwaredu yn y drefn honno yn cael eu hepgor ac mae addasiad i gyfrif am gredydau ailgylchu yn cael ei ddefnyddio, oni bai bod gennym wybodaeth bod trefniadau lleol eraill ar waith. Mae rhagor o fanylion am sut mae’r model yn delio ag awdurdod dwy haen a chredydau ailgylchu ar gael yn yr adrannau ar wahân isod.

Mae’r model yn cynnwys pedair cydran, sy’n cynhyrchu data allbwn. Defnyddir y data hwn yn y cyfrifiad uchod i gynhyrchu allbynnau terfynol. Dyma’r pedair cydran: 

1. Y modiwl meta ddata: Mae hyn yn darparu nodweddion yr Awdurdod Lleol, fel enw, gwlad, math o Awdurdod Lleol, lefel gwledigrwydd, lefel amddifadedd, nifer yr aelwydydd yn ôl math o eiddo, a system gasglu ar gyfer pob Awdurdod Lleol yn y DU. Defnyddir y data hwn i fewnbynnu i’r modiwlau eraill.

2. Y modiwl llif gwastraff: Mae’r modiwl hwn yn trosi data a gofnodir gan Awdurdod Lleol ar symudiadau gwastraff i’r tunelledd perthnasol ar gyfer y model. Mae’n defnyddio data tunelledd o’r system Waste Data Flow ynghyd â data cyfansoddiad gwastraff o astudiaeth o gyfansoddiad gwastraff WRAP 2017, astudiaeth o gyfansoddiad gwastraff Zero Waste Scotland 2023 ac astudiaeth o gyfansoddiad WRAP Cymru 2023 i amcangyfrif A) tunelledd o wastraff pecynwaith a gasglwyd gan bob dull casglu a B) tunelledd sy’n mynd i bob dull gwaredu. Mae’r modiwl hwn yn darparu’r holl fewnbynnau ar lifau gwastraff ar gyfer y model. Lle nad yw data cyfansoddiad yn ddigon manwl, mae ffynonellau ychwanegol wedi cael eu defnyddio, gan gynnwys data a gyflwynwyd gan gynhyrchwyr i’r system porth ar-lein Rhoi Gwybod am Ddata Pecynwaith ar gyfer blwyddyn galendr 2023, a gwaith a gomisiynwyd gan y llywodraeth ar gyfran y categorïau pecynwaith penodol sydd o fewn cwmpas y Cynllun Dychwelyd Ernes. Mae rhagor o wybodaeth am hyn ar gael yn yr adran crynodeb o fewnbynnau data yn Atodiad A.

3. Y Modiwl ffioedd clwyd: Mae’r modiwl ffioedd clwyd yn darparu data ar y gost fesul tunnell fesul deunydd i waredu gwastraff. Mae’n cyfrifo’r ffioedd clwyd net ar gyfartaledd yn genedlaethol (cost fesul tunnell o wastraff ar gyfer pob dull gwaredu) gan ddefnyddio data o adroddiad Ffioedd Clwyd y DU 2023-24 (Rhaglen Weithredu’r Cynllun Gwastraff ac Adnoddau – WRAP). Mae ffioedd clwyd yn cynnwys costau crynhoi, cludo a throsglwyddo heb gynnwys yr incwm. Defnyddir cyfartaleddau am nad yw’n cael ei ystyried yn bosibl modelu’r ffactorau sy’n dylanwadu ar ffioedd clwydi mewn ffordd ddibynadwy ar hyn o bryd. Lle nad oes data ar gael o’r adroddiad Ffioedd Clwydi, mae hyn wedi cael ei ategu gan ddata a gedwir gan Raglen Datblygu Seilwaith Gwastraff Defra a Llywodraeth Cymru.

Ar gyfer deunydd ailgylchu sych a anfonir i Gyfleusterau Adennill Deunyddiau i ddidoli ffrydiau wedi’u cyfuno a deunyddiau wedi’u casglu ar wahân, mae’r modiwl ffi glwyd yn cyfrifo ffi glwyd gros a net ar gyfer pob math o gyfleuster. Mae hyn yn defnyddio data o Arolwg Ffioedd Clwyd WRAP a data a gedwir gan Lywodraeth Cymru ar gyfer cost trin deunyddiau a anfonir yn uniongyrchol at ailbrosesydd.

Caiff incwm o werthu deunydd ailgylchu sych o Gyfleusterau Deunyddiau ei gyfrifo gan ddefnyddio’r Ffioedd Clwyd Gros a Net cyfartalog.  Cyfrifir gwerth yr ad-daliad a ddosrennir fesul deunydd gan ddefnyddio gwerth deunyddiau yn Adroddiad Prisio Deunyddiau WRAP. 

Mae ychwanegiad yn cael ei ychwanegu at holl ffioedd clwyd Cyfleusterau Adennill Deunyddiau (ar gyfer didoli ffrydiau wedi’u cyfuno a deunyddiau wedi’u casglu ar wahân) i dalu am y gost ychwanegol o gydymffurfio â Rheoliadau Trwyddedu Amgylcheddol (Cymru a Lloegr) (Diwygio) 2023 sy’n ymwneud â samplu ac adrodd ar wastraff cyfleuster deunyddiau. Mae’r taliad ychwanegol hwn yn ymwneud â chostau gweithredol fel yr amcangyfrifwyd yn yr asesiad effaith pEPR a chynnydd mewn ffioedd rheoleiddio.

Mae cost fesul aelwyd ar gyfer gorbenion gwaredu hefyd yn cael ei chyfrifo drwy dynnu’r costau gorbenion gwaredu cyfartalog o ddata costau real a ddarperir gan sampl gynrychioliadol o Awdurdodau Lleol o bob rhan o’r DU. Mae’r costau hyn yn adlewyrchu costau gweinyddu, rheoli contractau a chostau eraill Awdurdodau Lleol o ran rheoli swyddogaethau gwaredu gwastraff. Mae ymgyrchoedd cyfathrebu lleol hefyd yn cael eu cynnwys.

1. Y Modiwl cost fesul tunnell: Mae’r modiwl cost fesul tunnell yn cyfrifo’r gost o gasglu gwastraff gweddilliol a deunyddiau ailgylchu wrth ymyl y ffordd, safleoedd dod â gwastraff a chanolfannau ailgylchu gwastraff cartrefi ar gyfer pob Awdurdod Lleol. Mae’r modiwl hwn yn grwpio Awdurdodau Lleol i gyfrifo costau fesul tunnell ar gyfer gwastraff a gesglir o bob un o’r ffynonellau hyn, gan adlewyrchu’r ffaith bod costau casglu yn amrywio yn dibynnu ar nodweddion Awdurdodau Lleol. Mae’r gost yn cynnwys costau staff rheng flaen a cherbydau (costau rhedeg, cynnal a chadw, tanwydd a gwariant cyfalaf blynyddol), cynwysyddion a ddarperir i ddeiliaid tai (gwariant cyfalaf blynyddol ac amnewid bob blwyddyn), a gorbenion gan gynnwys rheoli, gweinyddu, cyfarpar, TG, ymgyrchoedd cyfathrebu lleol.

Ar gyfer gwastraff a gesglir o ganolfannau ailgylchu gwastraff y cartref a safleoedd dod â gwastraff, mae’r modiwl hwn yn grwpio Awdurdodau Lleol yn ôl dau fetrig – gwledigrwydd ac amddifadedd – ac yn cyfrifo cost gyfartalog fesul tunnell ar gyfer pob grŵp drwy ddefnyddio data cost real y mae Defra wedi’i gasglu ar gyfer rhai Awdurdodau Lleol ym mhob grŵp. Mae’r gost gyfartalog hon fesul tunnell yn cael ei defnyddio wedyn ar gyfer pob Awdurdod Lleol yn y grŵp.  Os nad oes gennym ddata costau ar gyfer unrhyw Awdurdod Lleol mewn grŵp, yna defnyddir y cyfartaledd cyffredinol ar gyfer ffrwd gasglu’r holl Awdurdodau Lleol rydym yn cadw data costau ar eu cyfer. Dim ond ar gyfer canolfannau ailgylchu gwastraff y cartref a safleoedd dod â gwastraff y mae hyn yn berthnasol.

Pennir y gost fesul tunnell ar gyfer casglu gwastraff gweddilliol a deunyddiau ailgylchu wrth ymyl y ffordd hefyd drwy ddefnyddio dull grwpio. I greu’r grwpiau hyn, dadansoddwyd data cost a gofnodwyd o sampl o 49 Awdurdod Lleol o bob rhan o’r DU i nodi’r nodweddion cyffredin sy’n dylanwadu fwyaf ar y costau casglu hyn[1]. Rhestrir y nodweddion hyn isod. Mae’r model yn defnyddio canfyddiadau o’r dadansoddiad hwn, gofynion cyfreithiol ar y ffactorau y mae’n rhaid i ni eu hystyried[2] a data ar nodweddion Awdurdodau Lleol o’r modiwl meta ddata i greu grwpiau o Awdurdodau Lleol y rhagwelir y bydd ganddynt gostau tebyg fesul tunnell o wastraff a gesglir.

Yna, cyfrifir ffigur cost gyfartalog fesul tunnell ar gyfer pob grŵp drwy ddefnyddio’r data cost a gofnodwyd sydd gennym ar gyfer rhai Awdurdodau Lleol ym mhob grŵp. 

Grwpiau Awdurdodau Lleol (gweddilliol ac ailgylchu)[3]

Dyma’r ffactorau a ddefnyddir i grwpio’r Awdurdodau Lleol ar gyfer casglu deunyddiau ailgylchu wrth ymyl y ffordd:

• Amlder casglu
• Gwledigrwydd (% trefol)
• Cyfran y fflatiau
• Amddifadedd
• Gwlad

• Math o Awdurdod Lleol (Awdurdod Casglu Gwastraff/Awdurdod Unedol/Awdurdod Gwaredu Gwastraff)

• Cyfran y casgliadau cymunedol

• Tunelli a gesglir fesul cartref
• Cynllun casglu

Ar gyfer casgliadau gwastraff gweddilliol wrth ymyl y ffordd, mae’r modiwl hwn yn defnyddio’r ffactorau canlynol i grwpio Awdurdodau Lleol:

• Amlder casglu
• Gwledigrwydd (% trefol)
• Cyfran y fflatiau
• Amddifadedd
• Gwlad
• Math o Awdurdod Lleol (Awdurdod Casglu Gwastraff/Awdurdod Unedol/Awdurdod Gwaredu Gwastraff)

• Cyfran y casgliadau cymunedol

• Tunelli a gesglir fesul cartref

Mae awdurdodau’n cael eu grwpio drwy ddod o hyd i’w cymdogion agosaf ar gyfer pob un o’r newidynnau hyn. Mae Awdurdodau Lleol yn cael eu rhoi mewn grwpiau gydag Awdurdodau Lleol eraill sy’n rhannu’r nodweddion tebycaf iddynt ar draws y ffactorau[4].   

Oherwydd y gwahaniaeth mewn ffactorau sy’n rheoli costau rhwng Ailgylchu Sych a Gwastraff Gweddilliol, gall un Awdurdod Lleol fod mewn un grŵp ar gyfer ei gasgliadau ailgylchu sych, un arall ar gyfer gwastraff gweddilliol, a thrydydd grŵp ar gyfer canolfannau ailgylchu gwastraff y cartref a safleoedd dod â gwastraff (gan mai dim ond metrigau gwledigrwydd ac amddifadedd sy’n cael eu defnyddio ar gyfer grwpiau canolfannau ailgylchu gwastraff y cartref a safleoedd dod â gwastraff).  Ceir tabl sy’n dangos y grwpiau y mae pob Awdurdod Lleol ynddynt yn Atodiad B.

Sut defnyddir allbynnau o’r modiwlau i bennu cyfanswm y costau

Costau Casglu Deunyddiau Ailglychu + Cost Clin/Didoli Cost Cludo - Incwm o werthu deunydd ailglychu

+ Cost Casglu Gwastraff Gweddilliol + Cost Trin/Didoli Gwastraff Gweddilliol Cost Cludo + Trin/ Gwaredu Gwastraff Gweddilliol + Gorbenion Gwaredu

= Taliad net i’r ALl

Mae’r modiwl cost fesul tunnell yn rhoi amcangyfrif o’r costau casglu wrth ymyl y ffordd, canolfannau ailgylchu gwastraff y cartref a safleoedd dod â gwastraff ar gyfer gwastraff gweddilliol ac ailgylchu pob Awdurdod Lleol. Mae’r allbynnau hyn wedyn yn cael eu cyfuno â thunelli o’r modiwl llif gwastraff i gyfrifo costau casglu deunyddiau ailgylchu sych wrth ymyl y ffordd, costau casglu gwastraff gweddilliol wrth ymyl y ffordd, costau casglu mewn canolfannau ailgylchu gwastraff y cartref a chostau casglu mewn safleoedd dod â gwastraff.

Ar gyfer costau casglu deunyddiau ailgylchu sych wrth ymyl y ffordd, mae’r effaith y mae’r swmp hwnnw’n ei chael ar gostau casglu yn cael ei hystyried. Gwneir hyn drwy ddefnyddio’r ffigur cost fesul tunnell a ddarparwyd gan y modiwl cost fesul tunnell, lluosi hyn â chyfanswm y tunelledd rydych yn ei reoli wrth gasglu deunyddiau ailgylchu sych wrth ymyl y ffordd i gyfrifo cyfanswm cost casglu deunydd ailgylchu sych (pecynwaith a phob gwastraff arall). Yna caiff cyfanswm y gost ei ddosrannu ar draws deunyddiau yn seiliedig ar gyfran pob deunydd yn ôl cyfaint. Mae cyfaint pob deunydd yn y ffrwd ailgylchu deunyddiau sych yn cael ei gyfrifo drwy’r tunelledd a gwerth dwysedd swmp cyfatebol (data a ddarperir gan WRAP ac a gefnogir gan y data a gesglir yn Adolygiad Desg y Ffactorau Dwysedd Swmp 2022). Mae’r addasiad hwn yn cydnabod mai cyfaint yw’r ffactor sy’n aml yn cyfyngu yng nghyswllt casglu deunyddiau ailgylchu sych.

Defnyddir ffioedd clwyd net cyfartalog cenedlaethol y DU ar gyfer y gwahanol ddulliau gwaredu o’r modiwl ffioedd clwyd a’r tunelledd ar gyfer pob math o ddeunydd pecynwaith o’r modiwl llif gwastraff i gyfrifo’r costau trin/didoli/cludo a thrin/gwaredu gwastraff gweddilliol a ddangosir yn ffigur 1 uchod.

Cyfrifir costau trin/didoli/cludo deunydd ailgylchu sych net o incwm gan ddefnyddio ffi glwyd gros a’r ad-daliad deunydd penodol a gymerir o’r Modiwl Ffi Glwyd fel cost fesul tunnell. Mae’r gost wedyn yn cael ei lluosi â’r tunelledd ar gyfer pob categori pecynwaith a gymerir o’r Modiwl Llif Gwastraff. Mae’r gost gros a’r addasiad ar gyfer incwm wedi’u cynnwys yn eich llythyr hysbysiad asesu. 

Mae gorbenion gwaredu wedi cael eu pennu drwy gymryd y costau gorbenion gwaredu cyfartalog fesul aelwyd, o ddata costau gwirioneddol o sampl gynrychioliadol o Awdurdodau Lleol o bob rhan o’r DU, a lluosi hyn â nifer yr aelwydydd ym mhob Awdurdod Lleol. Mae’r costau hyn yn adlewyrchu costau gweinyddu, rheoli contractau a chostau eraill Awdurdodau Lleol o ran rheoli swyddogaethau gwaredu gwastraff. Daw’r data ar nifer yr aelwydydd o Gyfrifiad 2021 y Swyddfa Ystadegau Gwladol.[1]

Ar gyfer yr Awdurdodau Lleol hynny y gwyddys eu bod yn cynnal cynllun peilot ffilmiau plastig ffurfiol fel rhan o gynlluniau FlexCollect neu Lywodraeth Cymru, mae taliad ychwanegol wedi cael ei wneud i dalu am y gost a gofnodir o weithredu’r cynllun peilot yn 2025/26.

Mae crynodeb o sut mae’r model yn defnyddio’r ffactorau sy’n ofynnol o dan Reoliadau drafft Rhwymedigaethau Cyfrifoldeb Cynhyrchwyr (Pecynwaith a Gwastraff Pecynwaith) 2024 ar gael yn Atodiad C. 

Dyrannu Costau ar draws Awdurdodau Dwy Haen

Dyrennir costau ar gyfer gwahanol wasanaethau rheoli gwastraff pecynwaith yn y model ar draws awdurdodau dwy haen yn ôl y tabl isod. Mae hyn yn dilyn rheoliadau perthnasol sy’n neilltuo cyfrifoldeb dros ddarparu’r gwasanaethau hyn. Mae tic yn dangos bod costau’r gwasanaeth cyfatebol wedi’u cynnwys yn yr asesiad taliadau ar gyfer y math hwnnw o Awdurdod Lleol. Os yw eich hysbysiad asesu yn cynnwys taliad am wasanaeth nad ydych yn ei ddarparu neu os yw costau gwasanaeth rydych yn ei ddarparu ar goll, cyflwynwch ffurflen adborth drwy’r ddolen yn yr e-bost.

Cost Awdurdod Lleol	Un-edol	Awdurdod Casglu Gwastraff	Awdurdod Gwaredu Gwastraff	Cyd-bartneriaeth Gwastraff Statudol Awdurdod Casglu Gwastraff	Cyd-bartneriaeth Gwastraff Statudol Awdurdod Gwaredu Gwastraff
Casglu deunyddiau ailgylchu sych wrth ymyl y ffordd	✓	✓	×	✓	×
Casglu gwastraff gweddilliol wrth ymyl y ffordd	✓	✓	×	✓	×
Safleoedd dod â gwastraff	✓	✓	×	✓	×
Casglu deunyddiau ailgylchu sych mewn Canolfannau Ailgylchu Gwastraff y Cartref	✓	×	✓	×	✓
Casglu gwastraff gweddillol drwy Ganolfannau Ailgylchu Gwastraff y Cartref	✓	×	✓	×	✓
Gorsafoedd trosglwyddo/crynhoi a chludo deunyddiau ailgylchu	✓	×	✓	×	✓
Gorsafoedd trosglwyddo/crynhoi a chludo deunyddiau gweddilliol	✓	×	✓	×	✓
Taliadau Tipio	Amh.	×	×	×	×
Trin a Didoli Deunyddiau Ailgylchu	✓	× (oni bai bod gennym wybodaeth fod yr Awdurdod Casglu Gwastraff wedi cymryd cyfrifoldeb)	✓ (oni bai bod gennym wybodaeth fod yr Awdurdod Casglu Gwastraff wedi cymryd cyfrifoldeb)	×	✓
Incwm net o ddeunyddiau ailgylchu	✓	× (oni bai bod gennym wybodaeth fod yr Awdurdod Casglu Gwastraff wedi cymryd cyfrifoldeb)	✓ (oni bai bod gennym wybodaeth fod yr Awdurdod Casglu Gwastraff wedi cymryd cyfrifoldeb)	×	✓
Trin a gwaredu gwastraff gweddilliol	✓	×	✓	×	✓
Credyd Ailgylchu	Amh.	×
(Gwerth y taliad credyd i’r Awdurdod Gwaredu Gwastraff, wedi’i netio oddi ar gyfanswm taliad yr Awdurdod Casglu Gwastraff)	✓ (Lle mae’n hysbys y telir credydau i Awdurdod Casglu Gwastraff)	×	×
Taliad Rhyngawdurdod Arall am wastraff	Amh.	×	×	×	×

Ffigur 2: Tabl y costau ar gyfer gwahanol wasanaethau rheoli gwastraff pecynwaith yn y model ar draws awdurdodau dwy haen

4. Addasiadau ar gyfer Credydau Ailgylchu

Mae Deddf Diogelu’r Amgylchedd (1990) yn ei gwneud yn ofynnol i Awdurdodau Gwaredu Gwastraff dalu taliadau credyd ailgylchu gwastraff i Awdurdod Casglu Gwastraff yn ei ardal pan fydd Awdurdod Casglu Gwastraff yn dargyfeirio gwastraff o’r ffrwd gwastraff gweddilliol i’r ffrwd ailgylchu. Mae’r cynllun yn ceisio sicrhau bod arbedion o’r costau gwaredu gwastraff ar gyfer Awdurdod Gwaredu Gwastraff (pan gaiff gwastraff ei ailgylchu) yn cael eu rhannu â’r Awdurdod Casglu Gwastraff perthnasol, ac wrth wneud hynny’n cymell Awdurdodau Casglu Gwastraff i ailgylchu. Oni cheir cytundeb i’r gwrthwyneb[2], yna mae’n rhaid i Awdurdodau Gwaredu Gwastraff dalu credydau ailgylchu pan fyddant yn cael eu hawlio gan yr Awdurdod Casglu Gwastraff. Rhaid i Awdurdod Gwaredu Gwastraff dalu’r gwahaniaeth rhwng cost gwaredu gwastraff gweddilliol a chost trin y deunydd ailgylchu i’r Awdurdod Casglu Gwastraff. Lle nad yw’r gwerth hwn yn hysbys, mae Rheoliadau Diogelu’r Amgylchedd (Taliadau Ailgylchu Gwastraff) (Lloegr) 2006 yn darparu gwerth diofyn gyda mynegeio o 3%.   

Mae taliad credyd ailgylchu gan Awdurdod Gwaredu Gwastraff yn dod o dan y diffiniad o “gostau gwaredu” at ddibenion pEPR, ac felly mae angen ei gynnwys wrth asesu costau. Mae hefyd yn bwysig na chodir tâl ddwywaith ar gynhyrchwyr am weithgareddau rheoli gwastraff.  Os bydd Awdurdod Gwaredu Gwastraff yn derbyn y costau gwaredu gan Weinyddwr y Cynllun i roi cyfrif am y credydau ailgylchu a delir i’r Awdurdod Casglu Gwastraff, ni ddylai’r Awdurdod Casglu Gwastraff hefyd hawlio’r gost o ailgylchu’r deunydd hwnnw fel rhan o’i gostau gwaredu ei hun.

Ar sail yr uchod, mae’r model yn gwneud y canlynol:

• Mae’n talu Awdurdodau Gwaredu Gwastraff am gost credydau ailgylchu ar gyfer gwastraff pecynwaith y cartref lle gwyddys bod Awdurdod Gwaredu Gwastraff yn gwneud taliadau rhwng awdurdodau i’r Awdurdodau Casglu Gwastraff sy’n ymwneud ag ailgylchu. 

• Nid yw’n talu credydau ailgylchu i Awdurdodau Gwaredu Gwastraff na Chyd-awdurdodau Gwaredu Gwastraff Statudol lle gwyddys nad oes credydau ailgylchu na threfniadau tebyg ar waith. 

• Pan delir credyd ailgylchu i Awdurdod Gwaredu Gwastraff o dan pEPR, caiff y credyd cyfatebol ei netio oddi ar daliad pEPR yr Awdurdod Casglu Gwastraff perthnasol.  

Lle telir credydau ailgylchu i Awdurdod Gwaredu Gwastraff, cyfrifwyd hyn gan ddefnyddio’r dull a nodir yn Rheoliadau Diogelu’r Amgylchedd (Taliadau Ailgylchu Gwastraff) 2006[3] (gan ddefnyddio’r gwerthoedd talu diofyn a nodir yn yr Atodlen i’r rheoliad). 

Os ydych chi wedi cael taliad ar gyfer credydau ailgylchu, neu os oes un wedi’i netio oddi ar eich taliad, ac nad oes gennych chi unrhyw drefniadau ar gyfer talu neu dderbyn credyd, cyflwynwch ffurflen adborth drwy’r ddolen yn yr e-bost[4].

5. Sampl o Ddata Costau Awdurdodau Lleol - Casglu Data

Yn 2023, cysylltodd Defra (ynghyd â phedwar contractwr) â 110 o Awdurdodau Lleol i ofyn am wybodaeth gynhwysfawr am gostau eu gwasanaethau gwastraff er mwyn i’r data hwn allu cyfrannu at adeiladu model LAPCAP ar gyfer y flwyddyn gyntaf. O’r 110 Awdurdod Lleol hynny, mae Defra wedi derbyn ac wedi gallu defnyddio data gan 52 ohonynt. Er mwyn sicrhau ystod mor eang ac amrywiol â phosibl, cafodd holl Awdurdodau Lleol Casglu Gwastraff y DU eu rhoi mewn un o ddeg grŵp demograffeg gymdeithasol. Ar ben hynny, fe’u gwahanwyd ymhellach ar sail eu system ailgylchu deunyddiau sych ac amlder eu casgliadau gwastraff gweddilliol, gan greu cyfanswm o chwe deg a saith is-grŵp ar gyfer samplu. Mae’r tabl yn Atodiad D yn dangos nifer yr Awdurdodau Lleol ym mhob grŵp.

Dewiswyd samplau o Geisiadau am Wybodaeth Gynrychioliadol ar draws y grwpiau. Lle nad oedd Awdurdod Lleol yn gallu darparu data, cysylltwyd ag Awdurdod Lleol arall tebyg yn lle hynny. Cysylltodd Defra, a’i gontractwyr, â 110 o Awdurdodau Lleol rhwng gwanwyn a hydref 2023. Cynhaliwyd sgyrsiau i arwain yr Awdurdodau Lleol drwy’r broses ac esbonio pan oedd angen. Lle nad oedd Awdurdod Lleol yn gallu darparu data, cysylltwyd ag Awdurdod Lleol arall tebyg yn lle hynny. Cafodd yr holl ddata a gasglwyd ac a ddarparwyd ei sicrhau o ran ansawdd er mwyn sicrhau cywirdeb a pherthnasedd i’r model.

Cynhyrchodd y broses hon 52 o setiau data Awdurdodau Lleol o ansawdd addas i’w defnyddio yn y model. O’r Ceisiadau am Wybodaeth hyn, daw 40 o Loegr, 2 o Ogledd Iwerddon, 5 o’r Alban, a 5 o Gymru. Roedd 19 gan Awdurdodau Casglu Gwastraff, 28 gan Awdurdodau Unedol a 5 gan Awdurdodau Gwaredu Gwastraff.

6. Model Sicrhau Ansawdd

Mae prosesau cadarn ar waith ar gyfer Sicrhau Ansawdd LAPCAP. Mae hyn wedi cynnwys gweithio’n agos gydag Adran Actiwari’r Llywodraeth i helpu i ddatblygu ein proses Sicrhau Ansawdd gyffredinol a dilysu modelau.

Mae Adran Actiwari’r Llywodraeth wedi cwblhau adolygiad dilysu annibynnol cychwynnol o’r model a oedd yn canolbwyntio ar a yw cyfrifiadau yn gyson â’r fethodoleg a ddogfennwyd, heb wallau, yn defnyddio strwythur rhesymegol, ac yn glynu wrth arferion gorau.

Roedd yr adolygiad yn cynnwys:

• Gweithredu’r cod enghreifftiol a’r swyddogaethau sylfaenol.
• Profi mewnbwn/allbwn – Mae mewnbynnau ac allbynnau wedi cael eu darparu gan Defra, ac mae’r rhain wedi cael eu rhedeg drwy’r model i brofi bod modd atgynhyrchu’r canlyniadau.
• Adolygiad manwl o’r cod – Mae pob rhan o’r model sydd o fewn y cwmpas wedi cael eu harchwilio’n drylwyr fel rhan o adolygiad “llinell wrth linell”. Bwriad hyn yw canfod a yw’r cod yn bodloni’r fanyleb, ddim yn cynnwys gwallau, yn defnyddio strwythur rhesymegol, yn cael ei gyflwyno’n briodol, ac yn glynu wrth yr arferion gorau.
• Profion annibynnol – gall cynhyrchu allbynnau o fodel cwbl annibynnol roi sicrwydd ynghylch addasrwydd i bwrpas y model sy’n cael ei adolygu. Byddai disgwyl i’r canlyniadau ar gyfer senarios tebyg gytuno o fewn goddefiant yn seiliedig ar farn briodol.
• Asesu addasrwydd dogfennau enghreifftiol er mwyn deall sut mae model yn cael ei roi ar waith

Mae canfyddiadau Adran Actiwari’r Llywodraeth, ar sail cwmpas adolygiad yr Adran, yn dangos bod y model yn rhedeg yn ddi-wall, bod modd atgynhyrchu’r canlyniadau, a’u bod yn gallu profi ac atgynhyrchu’r canlyniadau’n annibynnol. Mae adolygiad dilysu Adran Actiwari’r Llywodraeth yn seiliedig ar y model ar adeg benodol ac nid oedd yn ymdrin â phob agwedd ar y model. Sylwch: Nid rôl yr Adran o ran dilysu’r model yw cadarnhau bod y model wedi’i sicrhau’n llawn o ran ansawdd a’i fod yn addas i’r diben. Defra sy’n gyfrifol am hyn.

Cyn cyhoeddi taliadau terfynol, byddwn yn parhau i weithio gydag Adran Actiwari’r Llywodraeth i Sicrhau Ansawdd. Gallai’r model a’r amcangyfrifon taliadau a ddarparwyd ym mis Tachwedd newid wrth i’r gwaith hwn fynd rhagddo.

7. Nodyn ar Effeithlonrwydd ac Effeithiolrwydd

Fel y diffinnir gan y rheoliadau pEPR newydd sydd i fod i ddod i rym ym mis Rhagfyr, mae awdurdod yn darparu gwasanaeth rheoli gwastraff effeithlon os yw costau’r gwasanaeth hwn mor isel ag sy’n rhesymol bosibl, gan ystyried:

• Y gwasanaeth rheoli gwastraff a ddarperir gan yr awdurdod; ac
• Unrhyw ffactor arall sy’n benodol i’r awdurdod hwnnw, neu i’r maes y mae’n arfer ei swyddogaethau rheoli gwastraff ynddo, sydd ym marn gweinyddwr y cynllun yn debygol o effeithio ar ei gostau gwaredu

Nod LAPCAP yw amcangyfrif y costau gwaredu effeithlon heb gynnwys incwm, sy’n golygu y gallai gwir gostau Awdurdod Lleol fod yn fwy neu’n llai na’r taliad a fodelwyd gan LAPCAP.

Ni fydd asesiadau effeithiolrwydd yn cael eu cynnal ym mlwyddyn gyntaf pEPR ac felly nid yw’r amcangyfrif o daliadau a roddwyd ym mis Tachwedd 2024 yn ymgorffori’r elfen hon o pEPR. Mae canllawiau ar asesiadau effeithiolrwydd ar gael mewn dogfen ar wahân.

8. Adborth

Os hoffech chi roi adborth ar y canllawiau hyn, llenwch y ffurflen adborth sydd wedi’i chynnwys yn yr e-bost y cafodd y canllawiau hyn eu hanfon gyda nhw.

9. Atodiadau

Atodiad A – Crynodeb o Fewnbynnau Data

Data	Crynodeb o fewnbynnau data
Tunelledd o’r system Waste Data Flow	Daw’r data hwn gan Awdurdodau Lleol sy’n adrodd ar symudiadau gwastraff gan ddefnyddio’r system Rheoli Gwastraff Waste Data Flow. Mae data o 21/22 wedi cael ei ddefnyddio ar gyfer Cymru, Lloegr a Gogledd Iwerddon. Mae data o flwyddyn galendr 2021 wedi cael ei ddefnyddio ar gyfer yr Alban.
Dadansoddiadau Cenedlaethol o Gyfansoddiad Gwastraff	Daw’r data hwn o astudiaeth cyfansoddiad gwastraff WRAP 2017, astudiaeth o gyfansoddiad gwastraff Zero Waste Scotland 2023 ac astudiaeth o gyfansoddiad WRAP Cymru 2023.   Lle nad oedd data cyfansoddiad yn ddigon manwl o ran data’r farchnad a gyflwynwyd gan gynhyrchwyr i’r system porth ar-lein Rhoi Gwybod am Ddata Pecynwaith ar gyfer blwyddyn galendr 2023, a gwaith a gomisiynwyd gan y llywodraeth ar gyfran y categorïau pecynwaith penodol sydd o fewn cwmpas y Cynllun Dychwelyd Ernes. Oherwydd diffyg tystiolaeth ynghylch cyfran y deunyddiau ‘pren’ a deunyddiau ‘eraill’ a fyddai’n cael eu hystyried yn becynwaith yn y ffrwd wastraff, cafodd tybiaethau ynghylch y cyfrannau hyn eu haddasu i gyd-fynd â thunelledd y deunyddiau a gofnodwyd yn y porth Rhoi Gwybod am Ddata Pecynwaith ar-lein fel rhai a roddir ar y farchnad.  Cafodd tybiaethau ynghylch tunelledd deunyddiau ‘cyfansawdd ffeibr’ a deunyddiau ‘papur a cherdyn’ yn y ffrwd wastraff eu haddasu hefyd i adlewyrchu’n well tunelledd y deunyddiau a gofnodwyd yn y porth Rhoi Gwybod am Ddata Pecynwaith ar-lein fel rhai a roddir ar y farchnad (gan gadw cyfanswm y tunelledd yn y ffrwd wastraff yn gyson). Mae data o gomisiynau’r llywodraeth sy’n gweithio ar gyfran y categorïau pecynwaith penodol sydd o fewn cwmpas Cynllun Dychwelyd Ernes yn cael eu defnyddio i gwblhau tunelledd pecynwaith drwy dynnu deunyddiau Cynllun Dychwelyd Ernes.
Costau gwaredu o Arolwg Ffioedd Clwyd WRAP	Mae’r data hwn wedi cael ei gymryd o adroddiad Ffioedd Clwyd y DU 2023-24 (WRAP) ac mae’n cael ei ddefnyddio ar gyfer yr holl ddulliau gwaredu ac eithrio ailbroseswyr a gweithfeydd Triniaeth Fiolegol Fecanyddol.
Costau gwaredu gan Lywodraeth Cymru	Defnyddiwyd data costau a gymerwyd gan awdurdodau lleol Cymru i bennu ffioedd clwyd i grynhoi a thrin deunydd a anfonir yn uniongyrchol i ailbrosesydd yn dilyn casgliadau ar wahân.
Costau gwaredu o Raglen Datblygu Seilwaith Gwastraff Defra	Mae costau gwaredu o Raglen Datblygu Seilwaith Gwastraff Defra wedi cael eu defnyddio i bennu ffioedd clwyd ar gyfer gweithfeydd Triniaeth Fiolegol Fecanyddol
Adroddiad Prisio Deunyddiau WRAP	Mae data o Adroddiad Prisio Deunyddiau 2023 (WRAP) wedi cael ei ddefnyddio i gyfrifo pob ad-daliad fesul deunydd sy’n gysylltiedig â Ffioedd Clwyd Cyfleusterau Adennill Deunyddiau 2023/24.
Prisiau pren	Mae data sydd ar gael i’r cyhoedd gan letsrecycle wedi cael ei ddefnyddio ar gyfer gwerth deunydd pren a ddefnyddir i gyfrifo yn ôl ad-daliadau am ddeunyddiau sy’n gysylltiedig â Ffioedd Clwyd Cyfleusterau Adennill Deunyddiau 2023/24.
Data’r Cynllun	Cafwyd y data hwn ar gyfer 21/22 o borth Awdurdodau Lleol WRAP
Nifer yr aelwydydd	Yn seiliedig ar Gyfrifiad 2021 y Swyddfa Ystadegau Gwladol. Yn seiliedig ar amcangyfrifon Cofnodion Cenedlaethol yr Alban 2021 ar gyfer yr Alban.
Data Dwysedd Swmp	Data a ddarperir yn uniongyrchol gan WRAP
Sampl o Ddata Costau Awdurdodau Lleol	Cymerwyd hwn mewn ymarfer Cais am Wybodaeth lle’r oedd 52 o Awdurdodau Lleol ledled y DU yn darparu data cost real ar eu costau rheoli gwastraff. Mae rhagor o wybodaeth am Sampl o Ddata Costau Awdurdodau Lleol ar gael uchod.

Atodiad B – Grwpiau Awdurdodau Lleol

(Dalfan grwpiau Awdurdodau Lleol)

Grŵp Ailgylchu Sych	Awdurdod Lleol
D1	Aberdeenshire Council, Argyll and Bute Council, Armagh City, Banbridge and Craigavon Borough Council, Babergh District Council, Bassetlaw District Council, Borough Council of Kings Lynn and West Norfolk, Breckland District Council, Broadland District Council, Cyngor Sir Gâr, Causeway Coast and Glens Borough Council, Cyngor Sir Ceredigion, Chichester District Council, Clackmannanshire Council, Cyngor Sir Ddinbych, Derbyshire Dales District Council, East Cambridgeshire District Council, East Lindsey District Council, Fermanagh and Omagh District Council, Harborough District Council, Horsham District Council, Huntingdonshire District Council, Lisburn and Castlereagh City Council, Mid Devon District Council, Mid Suffolk District Council, Mid Ulster District Council, Newark and Sherwood District Council, Newry, Mourne and Down District Council, North Kesteven District Council, North Norfolk District Council, North Warwickshire Borough Council, Northumberland County Council, Perth and Kinross Council, Rushcliffe Borough Council, Rutland County Council, Scottish Borders Council, Sevenoaks District Council, South Cambridgeshire District Council, South Hams District Council, South Holland District Council, South Norfolk District Council, Stirling Council, Stratford-on-Avon District Council, The Highland Council, Uttlesford District Council, West Lindsey District Council, West Suffolk Council
D2	Adur District Council, Angus Council, Arun District Council, Ashford Borough Council, Blaby District Council, Braintree District Council, Bromsgrove District Council, Cambridge City Council, Cannock Chase District Council, Central Bedfordshire Council, Charnwood Borough Council, Cherwell District Council, Cheshire East Council, Dacorum Borough Council, East Riding of Yorkshire Council, East Suffolk Council, Elmbridge Borough Council, Erewash Borough Council, Fareham Borough Council, Fenland District Council, Gravesham Borough Council, Great Yarmouth Borough Council, Guildford Borough Council, Herefordshire Council, High Peak Borough Council, Hinckley and Bosworth Borough Council, Lewes District Council, Lichfield District Council, Maidstone Borough Council, Malvern Hills District Council, Melton Borough Council, Mid Sussex District Council, Mole Valley District Council, North Northamptonshire Council, Oadby and Wigston Borough Council, Redditch Borough Council, Rochford District Council, Royal Borough of Windsor and Maidenhead, Rugby Borough Council, Runnymede Borough Council, South Kesteven District Council, South Oxfordshire District Council, South Staffordshire Council, Spelthorne Borough Council, Staffordshire Moorlands District Council, Surrey Heath Borough Council, Swale Borough Council, Tamworth Borough Council, Tandridge District Council, Test Valley Borough Council, Tewkesbury Borough Council, Three Rivers District Council, Vale of Glamorgan Council, Vale of White Horse District Council, Watford Borough Council, Waverley Borough Council, Wealden District Council, West Northamptonshire Council, Woking Borough Council, Wokingham Borough Council, Worcester City Council, Worthing Borough Council, Wychavon District Council, Wyre Forest District Council
D3	Brighton and Hove City Council, Glasgow City Council, London Borough of Barnet, London Borough of Brent, London Borough of Camden, London Borough of Ealing, London Borough of Enfield, London Borough of Hackney, London Borough of Hammersmith & Fulham, London Borough of Haringey, London Borough of Lambeth, London Borough of Lewisham, London Borough of Newham, London Borough of Southwark, London Borough of Tower Hamlets, London Borough of Wandsworth, Oxford City Council, Portsmouth City Council, Royal Borough of Greenwich, West Dunbartonshire Council
D4	Amber Valley Borough Council, Ards and North Down Borough Council, Basingstoke and Deane Borough Council, Bolsover District Council, Brentwood Borough Council, Buckinghamshire Council, Canterbury City Council, Castle Point Borough Council, Chorley Borough Council, Dartford Borough Council, Dorset Council, Dover District Council, Durham County Council, East Devon District Council, East Hampshire District Council, East Hertfordshire District Council, East Lothian Council, East Staffordshire Borough Council, Eastleigh Borough Council, Epping Forest District Council, Epsom and Ewell Borough Council, Folkestone and Hythe District Council, Fylde Borough Council, Gedling Borough Council, Hart District Council, Hertsmere Borough Council, Lancaster City Council, Maldon District Council, Mid and East Antrim Borough Council, New Forest District Council, Newcastle-under-Lyme Borough Council, North East Derbyshire District Council, North Hertfordshire District Council, Reigate and Banstead Borough Council, Ribble Valley Borough Council, Rother District Council, Shropshire Council, Somerset
D5	Bedford Borough Council, Belfast City Council, Boston Borough Council, Bournemouth, Christchurch and Poole Council, Bracknell Forest Council, Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili, City of Bradford Metropolitan District Council, City of Cyngor Caerdydd, City of Lincoln Council, City of Wolverhampton Council, Coventry City Council, Crawley Borough Council, Derby City Council, Derry City and Strabane District Council, Eastbourne Borough Council, Exeter City Council, Gosport Borough Council, Halton Borough Council, Harlow District Council, Hartlepool Borough Council, Hastings Borough Council, Havant Borough Council, Hull City Council, Inverclyde Council, Ipswich Borough Council, Kirklees Council, Knowsley Metropolitan Borough Council, Leeds City Council, Leicester City Council, Liverpool City Council, London Borough of Barking and Dagenham, London Borough of Harrow, London Borough of Havering, London Borough of Hillingdon, London Borough of Waltham Forest, Mansfield District Council, Middlesbrough Borough Council, Norwich City Council, Peterborough City Council, Plymouth City Council, Reading Borough Council, Sandwell Metropolitan Borough Council, Sefton Metropolitan Borough Council, Slough Borough Council, Thurrock Council, Wakefield Metropolitan District Council, Walsall Metropolitan Borough Council, Warrington Borough Council, West Lothian Council, Wirral Borough Council
D6	Cornwall Council, Cotswold District Council, Cumberland Council, Dumfries and Galloway Council, East Ayrshire Council, Forest of Dean District Council, Cyngor Gwynedd, Cyngor Sir Ynys Môn, Cyngor Sir Fynwy, North Devon District Council, North Lincolnshire Council, North West Leicestershire District Council, North Yorkshire Council, Cyngor Sir Penfro, Cyngor Sir Powys, Teignbridge District Council, The Moray Council, Torridge District Council, Tunbridge Wells Borough Council, West Berkshire Council, West Devon Borough Council, West Oxfordshire District Council, Westmorland and Furness Council
D7	Antrim and Newtownabbey Borough Council, Cyngor Bwrdeistref Sirol Blaenau Gwent, Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr, Bristol City Council, Broxbourne Borough Council, Calderdale Metropolitan Borough Council, Chelmsford City Council, Cheltenham Borough Council, Cheshire West and Chester Council, Dinas a Sir Cyngor Abertawe, City of York Council, Colchester Borough Council, Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy, Darlington Borough Council, Dudley Metropolitan Borough Council, Falkirk Council, Cyngor Sir y Fflint, Hyndburn Borough Council, London Borough of Bexley, London Borough of Hounslow, Cyngor Bwrdeistref Sirol Merthyr Tudful, Cyngor Bwrdeistref Sirol Castell-nedd Port Talbot, Cyngor Dinas Casnewydd, North East Lincolnshire Council, North Somerset Council, South Ayrshire Council, South Gloucestershire Council, St Helens Council, Stevenage Borough Council, Stockton-on-Tees Borough Council, Swindon Borough Council, Wrexham County Borough Council
D8	City of Edinburgh Council, City of London Corporation, City of Westminster, London Borough of Islington, Royal Borough of Kensington and Chelsea
D9	Ashfield District Council, Barnsley Metropolitan Borough Council, Basildon Borough Council, Bath and North East Somerset Council, Birmingham City Council, Blackburn with Darwen Borough Council, Blackpool Borough Council, Bolton Metropolitan Borough Council, Broxtowe Borough Council, Burnley Borough Council, Bury Metropolitan Borough Council, Chesterfield Borough Council, Doncaster Metropolitan Borough Council, Dundee City Council, East Dunbartonshire Council, East Renfrewshire Council, Fife Council, Gateshead Metropolitan Borough Council, Gloucester City Council, Isle of Wight Council, London Borough of Bromley, London Borough of Croydon, London Borough of Merton, London Borough of Redbridge, London Borough of Richmond upon Thames, London Borough of Sutton, Luton Borough Council, Manchester City Council, Medway Council, Midlothian Council, Milton Keynes Council, Newcastle City Council, North Ayrshire Council, North Lanarkshire Council, North Tyneside Council, Nottingham City Council, Nuneaton and Bedworth Borough Council, Oldham Metropolitan Borough Council, Pendle Borough Council, Preston City Council, Redcar and Cleveland Borough Council, Renfrewshire Council, Cyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf, Rochdale Metropolitan Borough Council, Rossendale Borough Council, Rotherham Metropolitan Borough Council, Royal Borough of Kingston upon Thames, Rushmoor Borough Council, Salford City
D10	Comhairle nan Eilean Siar, Council of the Isles of Scilly, Orkney Islands Council, Shetland Islands Council

Grŵp Gweddilliol	Awdurdod Lleol
R1	Aberdeen City Council, Brighton and Hove City Council, Glasgow City Council, London Borough of Barnet, London Borough of Bexley, London Borough of Brent, London Borough of Croydon, London Borough of Ealing, London Borough of Enfield, London Borough of Hackney, London Borough of Hammersmith & Fulham, London Borough of Haringey, London Borough of Harrow, London Borough of Hillingdon, London Borough of Hounslow, London Borough of Lewisham, London Borough of Merton, London Borough of Newham, London Borough of Redbridge, London Borough of Richmond upon Thames, London Borough of Sutton, London Borough of Tower Hamlets, London Borough of Waltham Forest, London Borough of Wandsworth, Manchester City Council, Oxford City Council, Royal Borough of Greenwich, Royal Borough of Kingston upon Thames
R2	Antrim and Newtownabbey Borough Council, Ards and North Down Borough Council, Ashford Borough Council, Basingstoke and Deane Borough Council, Bassetlaw District Council, Bedford Borough Council, Blaby District Council, Bolsover District Council, Braintree District Council, Brentwood Borough Council, Bromsgrove District Council, Central Bedfordshire Council, Charnwood Borough Council, Chelmsford City Council, Cherwell District Council, Cheshire West and Chester Council, Chorley Borough Council, Cumberland Council, Dover District Council, Durham County Council, East Hampshire District Council, East Hertfordshire District Council, East Suffolk Council, Epping Forest District Council, Folkestone and Hythe District Council, Fylde Borough Council, Gedling Borough Council, Great Yarmouth Borough Council, Hart District Council, High Peak Borough Council, Hinckley and Bosworth Borough Council, Lancaster City Council, Lichfield District Council, Lisburn and Castlereagh City Council, Melton Borough Council, Mid and East Antrim Borough Council, Midlothian Council, New Forest District Council, Newcastle-under-Lyme Borough Council, North East Derbyshire District Council, North Lincolnshire Council, North Northamptonshire Council, North West Leicestershire District Council, Northumberland County Council, Redcar and Cleveland Borough Council, Rugby Borough Council, Sevenoaks District Council, South Derbyshire District Council, South Kesteven District Council, South Staffordshire Council, Stafford Borough Council, Staffordshire Moorlands District Council, Swale Borough Council, Tendring District Council, Test Valley Borough Council, Tonbridge and Malling Borough Council, Tunbridge Wells Borough Council, West Berkshire Council, West Lancashire Borough Council, West Northamptonshire Council, West Suffolk Council, Wyre Borough Council, Wyre Forest District Council
R3	Arun District Council, Bolton Metropolitan Borough Council, Bournemouth, Christchurch and Poole Council, Bristol City Council, Broxbourne Borough Council, Broxtowe Borough Council, Bury Metropolitan Borough Council, Calderdale Metropolitan Borough Council, Castle Point Borough Council, Chesterfield Borough Council, Crawley Borough Council, Darlington Borough Council, Dundee City Council, Eastbourne Borough Council, Exeter City Council, Gloucester City Council, Gosport Borough Council, Gravesham Borough Council, Harlow District Council, Hastings Borough Council, Milton Keynes Council, Newcastle City Council, North Lanarkshire Council, North Tyneside Council, Norwich City Council, Oadby and Wigston Borough Council, Oldham Metropolitan Borough Council, Plymouth City Council, Portsmouth City Council, Renfrewshire Council, Rochdale Metropolitan Borough Council, Rushmoor Borough Council, Salford City Council, Sheffield City Council, Solihull Metropolitan Borough Council, South Lanarkshire Council, South Ribble Borough Council, Southampton City Council, Southend-on-Sea Borough Council, Stevenage Borough Council, Tameside Metropolitan Borough Council, Telford & Wrekin Council, Thanet District Council, Torbay Council, Warrington Borough Council, West Dunbartonshire Council, Wigan Metropolitan Borough Council, Worcester City Council, Worthing Borough Council
R4	Babergh District Council, Borough Council of Kings Lynn and West Norfolk, Breckland District Council, Broadland District Council, Chichester District Council, Cornwall Council, Cotswold District Council, Derbyshire Dales District Council, Dorset Council, East Cambridgeshire District Council, East Devon District Council, East Lindsey District Council, East Riding of Yorkshire Council, Forest of Dean District Council, Harborough District Council, Herefordshire Council,
R5	City of Edinburgh Council, City of London Corporation, City of Westminster, London Borough of Camden, London Borough of Islington, London Borough of Lambeth, London Borough of Southwark, Royal Borough of Kensington and Chelsea
R6	Adur District Council, Bath and North East Somerset Council, Bracknell Forest Council, Buckinghamshire Council, Cambridge City Council, Canterbury City Council, Cheltenham Borough Council, Cheshire East Council, City of York Council, Colchester Borough Council, Dacorum Borough Council, East Renfrewshire Council, Eastleigh Borough Council, Elmbridge Borough Council, Epsom and Ewell Borough Council, Fareham Borough Council, Guildford Borough Council, Hertsmere Borough Council, Lewes District Council, London Borough of Bromley, Maidstone Borough Council, Mid Sussex District Council, Mole Valley District Council, North Hertfordshire District Council, North Somerset Council, Reading Borough Council, Reigate and Banstead Borough Council, Rochford District Council, Royal Borough of Windsor and Maidenhead, Runnymede Borough Council, South Gloucestershire Council, Spelthorne Borough Council, St Albans City and District Council, Stockport Metropolitan Borough Council, Stroud District Council, Surrey Heath Borough Council, Tandridge District Council, Tewkesbury Borough Council, Three Rivers District Council, Trafford Metropolitan Borough Council, Warwick District Council, Watford Borough Council, Waverley Borough Council, Welwyn Hatfield Borough Council, Woking Borough Council, Wokingham Borough Council
R7	Aberdeenshire Council, Angus Council, Argyll and Bute Council, Armagh City, Banbridge and Craigavon Borough Council, Causeway Coast and Glens Borough Council, Cyngor Sir Ceredigion, Clackmannanshire Council, Dumfries and Galloway Council, East Ayrshire Council, East Lothian Council, Fermanagh and Omagh District Council, Cyngor Gwynedd, Cyngor Sir Ynys Môn, Mid Ulster District Council, Newry, Mourne and Down District Council, Cyngor Sir Penfro, Perth and Kinross Council, Cyngor Sir Powys, Scottish Borders Council, Stirling Council, The Highland Council, The Moray Council
R8	Amber Valley Borough Council, Ashfield District Council, Barnsley Metropolitan Borough Council, Basildon Borough Council, Belfast City Council, Birmingham City Council, Blackburn with Darwen Borough Council, Blackpool Borough Council, Boston Borough Council, Burnley Borough Council, Cannock Chase District Council, City of Bradford Metropolitan District Council, City of Lincoln Council, City of Wolverhampton Council, Coventry City Council, Dartford Borough Council, Derby City Council, Derry City and Strabane District Council, Doncaster Metropolitan Borough Council, Dudley Metropolitan Borough Council, East Dunbartonshire Council, East Staffordshire Borough Council, Erewash Borough Council, Fenland District Council, Gateshead Metropolitan Borough Council, Halton Borough Council, Hartlepool Borough Council, Havant Borough Council, Hull City Council, Hyndburn Borough Council, Ipswich Borough Council, Kirklees Council, Knowsley Metropolitan Borough Council, Leeds City Council, Leicester City Council, Liverpool City Council, London Borough of Barking and Dagenham, London Borough of Havering, Luton Borough Council, Mansfield District Council, Medway Council, Middlesbrough Borough Council, North East Lincolnshire Council, Nottingham City Council, Nuneaton and Bedworth Borough Council, Pendle Borough Council, Peterborough City Council, Preston City Council, Redditch Borough Council, Rossendale Borough Council, Rotherham Metropolitan Borough Council, Sandwell Metropolitan Borough Council, Sefton Metropolitan Borough Council, Slough Borough Council, South Tyneside Council, St Helens Council, Stockton-on-Tees Borough Council, Stoke-on-Trent City Council, Sunderland City Council, Swindon Borough Council, Tamworth Borough Council, Thurrock Council, Wakefield Metropolitan District Council, Walsall Metropolitan Borough Council, Wirral Borough Council
R9	Cyngor Bwrdeistref Sirol Blaenau Gwent, Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr, Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili, Cyngor Sir Gâr, Dinas a Sir Cyngor Abertawe, Cyngor Caerdydd, Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy, Cyngor Sir Ddinbych, Falkirk Council, Fife Council, Cyngor Sir y Fflint, Inverclyde Council, Isle of Wight Council, Cyngor Bwrdeistref Sirol Merthyr Tudful, Cyngor Sir Fynwy, Cyngor Bwrdeistref Sirol Castell-nedd Port Talbot, Cyngor Dinas Casnewydd, North Ayrshire Council, Cyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf, South Ayrshire Council, Cyngor Bwrdeistref Sirol Torfaen, Vale of Glamorgan Council, West Lothian Council, Wrexham County Borough Council
R10	Comhairle nan Eilean Siar, Council of the Isles of Scilly, Orkney Islands Council, Shetland Islands Council

Atodiad C - Crynodeb o’r gofynion ar gyfer model safonol yn y rheoliadau drafft

Mae’r tabl canlynol yn crynhoi sut mae’r model yn defnyddio’r ffactorau sy’n ofynnol o dan Reoliadau drafft Rhwymedigaethau Cyfrifoldeb Cynhyrchwyr (Pecynwaith a Gwastraff Pecynwaith) 2024 wrth benderfynu ar eich taliad:

Ffactorau a ystyrir sy’n ofynnol gan y rheoliadau pEPR drafft	Y dull modelu yn y flwyddyn gyntaf
1. Amlder, patrwm
a’r math o gasgliadau gwastraff pecynwaith y cartref yn ardal eich awdurdod	Caiff y ffactorau hyn eu hystyried yn y dull grwpio a ddefnyddir yn y modiwl cost fesul tunnell
2. Dwysedd y boblogaeth yn eich ardal berthnasol	A ystyrir yn y modiwl cost fesul tunnell
3. Math a hygyrchedd yr anheddau yn eich ardal berthnasol	A ystyrir yn y modiwl cost fesul tunnell
4. Lefelau amddifadedd yn eich ardal berthnasol	A ystyrir yn y modiwl cost fesul tunnell
5. Polisïau’r Llywodraeth a’r gofynion rheoliadol ar gyfer rheoli gwastraff affeithiol y mae eich awdurdod yn ddarostyngedig iddynt	A ystyrir wrth gytuno ar ddull talu ar gyfer amlder, patrwm a math y casgliadau a gyflawnir gan yr awdurdod hwnnw fel rhan o’r modiwl cost fesul tunnell.
6. Unrhyw ffactor arall y mae gweinyddwr y cynllun yn ei ystyried yn berthnasol i’r asesiad	Dyma rai ffactorau eraill sy’n cael eu hystyried:

1) Llwybr gwaredu gwastraff gweddilliol

2) Math o gyfleuster adennill deunyddiau neu grynhoi a ddefnyddir ar gyfer ailgylchu

4) Costau sy’n gysylltiedig â:

• Trosglwyddo a storio

• Gweithredu canolfannau ailgylchu gwastraff y cartref

• Costau gweinyddol perthnasol

• Costau cyfathrebu

Atodiad D - Sampl o Ddata Costau Awdurdodau Lleol - Casglu Data

10. A: Trefol Amddifadedd Isel

	Nifer yr ALlau	Maint Targed	Gwir Faint
Cyfanswm y Sampl Cymysg	14	2	2
Cyfanswm y Sampl Dwy Ffrwd	14	4	2
Cyfanswm y Sampl Aml-ffrwd	2	1	1
Cyfanswm y Sampl Wythnosol	12	3	2
Cyfanswm y Sampl Bob Pythefnos	18	4	3
Cyfanswm y Sampl Bob Tair Wythnos	0	0	0
Cyfanswm yr ALlau mewn Grwpiau sy’n cael eu Samplo	30	7	5

11. B: Trefol Amddifadedd Canolig

	Nifer yr ALlau	Maint Targed	Gwir Faint
Cyfanswm y Sampl Cymysg	20	4	3
Cyfanswm y Sampl Dwy Ffrwd	6	1	0
Cyfanswm y Sampl Aml-ffrwd	5	1	1
Cyfanswm y Sampl Wythnosol	11	3	2
Cyfanswm y Sampl Bob Pythefnos	20	3	2
Cyfanswm y Sampl Bob Tair Wythnos	0	0	0
Cyfanswm yr ALlau mewn Grwpiau sy’n cael eu Samplo	31	6	4

12. C: Trefol Amddifadedd Uchel

	Nifer yr ALlau	Maint Targed	Gwir Faint
Cyfanswm y Sampl Cymysg	22	4	3
Cyfanswm y Sampl Dwy Ffrwd	16	3	3
Cyfanswm y Sampl Aml-ffrwd	0	0	0
Cyfanswm y Sampl Wythnosol	7	2	2
Cyfanswm y Sampl Bob Pythefnos	29	4	3
Cyfanswm y Sampl Bob Tair Wythnos	2	1	1
Cyfanswm yr ALlau mewn Grwpiau sy’n cael eu Samplo	38	7	6

13. D: Cymysg Amddifadedd Isel

	Nifer yr ALlau	Maint Targed	Gwir Faint
Cyfanswm y Sampl Cymysg	21	2	2
Cyfanswm y Sampl Dwy Ffrwd	22	4	2
Cyfanswm y Sampl Aml-ffrwd	5	1	0
Cyfanswm y Sampl Wythnosol	7	2	1
Cyfanswm y Sampl Bob Pythefnos	40	5	2
Cyfanswm y Sampl Bob Tair Wythnos	1	0	1
Cyfanswm yr ALlau mewn Grwpiau sy’n cael eu Samplo	48	7	4

14. E: Cymysg Amddifadedd Canolig

	Nifer yr ALlau	Maint Targed	Gwir Faint
Cyfanswm y Sampl Cymysg	18	3	2
Cyfanswm y Sampl Dwy Ffrwd	13	1	1
Cyfanswm y Sampl Aml-ffrwd	8	3	3
Cyfanswm y Sampl Wythnosol	4	1	1
Cyfanswm y Sampl Bob Pythefnos	32	5	4
Cyfanswm y Sampl Bob Tair Wythnos	3	1	1
Cyfanswm yr ALlau mewn Grwpiau sy’n cael eu Samplo	39	7	6

15. F: Cymysg Amddifadedd Uchel

	Nifer yr ALlau	Maint Targed	Gwir Faint
Cyfanswm y Sampl Cymysg	13	2	1
Cyfanswm y Sampl Dwy Ffrwd	22	3	3
Cyfanswm y Sampl Aml-ffrwd	10	2	2
Cyfanswm y Sampl Wythnosol	2	1	1
Cyfanswm y Sampl Bob Pythefnos	36	4	4
Cyfanswm y Sampl Bob Tair Wythnos	7	2	1
Cyfanswm yr ALlau mewn Grwpiau sy’n cael eu Samplo	45	7	6

16. G: Gweledig Amddifadedd Isel

	Nifer yr ALlau	Maint Targed	Gwir Faint
Cyfanswm y Sampl Cymysg	25	3	3
Cyfanswm y Sampl Dwy Ffrwd	10	2	2
Cyfanswm y Sampl Aml-ffrwd	4	1	1
Cyfanswm y Sampl Wythnosol	4	1	1
Cyfanswm y Sampl Bob Pythefnos	35	5	5
Cyfanswm y Sampl Bob Tair Wythnos	0	0	0
Cyfanswm yr ALlau mewn Grwpiau sy’n cael eu Samplo	39	6	6

17. H: Gweledig Amddifadedd Canolig

	Nifer yr ALlau	Maint Targed	Gwir Faint
Cyfanswm y Sampl Cymysg	20	1	1
Cyfanswm y Sampl Dwy Ffrwd	14	2	2
Cyfanswm y Sampl Aml-ffrwd	14	3	3
Cyfanswm y Sampl Wythnosol	2	1	1
Cyfanswm y Sampl Bob Pythefnos	43	4	4
Cyfanswm y Sampl Bob Tair Wythnos	3	1	1
Cyfanswm yr ALlau mewn Grwpiau sy’n cael eu Samplo	48	6	6

18. I: Gweledig Amddifadedd Uchel

	Nifer yr ALlau	Maint Targed	Gwir Faint
Cyfanswm y Sampl Cymysg	16	2	2
Cyfanswm y Sampl Dwy Ffrwd	5	2	1
Cyfanswm y Sampl Aml-ffrwd	10	2	2
Cyfanswm y Sampl Wythnosol	3	1	0
Cyfanswm y Sampl Bob Pythefnos	24	4	4
Cyfanswm y Sampl Bob Tair Wythnos	4	1	1
Cyfanswm yr ALlau mewn Grwpiau sy’n cael eu Samplo	31	6	5

19. J: Gwledig Anhygyrch

	Nifer yr ALlau	Maint Targed	Gwir Faint
Cyfanswm y Sampl Cymysg	3	1	1
Cyfanswm y Sampl Dwy Ffrwd	2	0	0
Cyfanswm y Sampl Aml-ffrwd	1	1	1
Cyfanswm y Sampl Wythnosol	1	0	1
Cyfanswm y Sampl Bob Pythefnos	4	2	1
Cyfanswm y Sampl Bob Tair Wythnos	1	0	0
Cyfanswm yr ALlau mewn Grwpiau sy’n cael eu Samplo	6	2	2

20. K: Cyfanswm

-	Cyfanswm ALlau	Maint Targed	Gwir Faint	% o’r Targed a Gyflawnwyd
Cyfanswm y Sampl Cymysg	172	24	20	83%
Cyfanswm y Sampl Dwy Ffrwd	124	22	16	73%
Cyfanswm y Sampl Aml-ffrwd	59	15	14	93%
Cyfanswm y Sampl Wythnosol	53	15	12	80%
Cyfanswm y Sampl Bob Pythefnos	281	40	32	80%
Cyfanswm y Sampl Bob Tair Wythnos	21	6	6	100%
Cyfanswm yr ALlau mewn Grwpiau sy’n cael eu Samplo	355	61	50	82%

Rhestr o Dermau  

Safleoedd dod â gwastraff - Mannau casglu i ddeiliaid tai i ddod â deunyddiau glân y gellir eu hailgylchu i’w gwahanu yn y tarddle.

Dwysedd Swmp - Mesur màs sylwedd fesul cyfaint uned, gan gynnwys y bylchau gwag yn y deunydd.

Cyfrifiad 2021 - Data’r cyfrifiad diweddaraf a gafwyd gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol. Mae’r data hwn yn caniatáu i ni weld yr holl Awdurdodau Casglu Gwastraff, Unedol, Metropolitanaidd a Bwrdeistrefi Llundain a oedd yn fyw yn 2021, yn ogystal â’u poblogaeth a nifer yr aelwydydd. Nid yw Awdurdodau Gwaredu Gwastraff wedi’u cynnwys yn y rhestr hon. Bydd y cyfrifiad nesaf yn 2031.

Cost Casglu - Y treuliau sy’n codi am godi, cludo a thrin gwastraff a deunyddiau y gellir eu hailgylchu yn y lle cyntaf.

Amlder casglu - Pa mor aml y cesglir gwastraff a deunyddiau y gellir eu hailgylchu o leoliad dynodedig, boed hynny’n wythnosol, bob pythefnos, bob mis neu unrhyw gyfnod penodedig arall yn dibynnu ar yr Awdurdod Lleol. Mae’r model LAPCAP yn cyfrifo amlder casglu cyfartaledd pwysedig yr wythnos ar gyfer ailgylchu sych a gwastraff gweddilliol a gesglir wrth ymyl y ffordd ar gyfer pob Awdurdod Casglu Gwastraff ac awdurdod Unedol. Byddai amlder casglu o 1 yn golygu bod pob aelwyd a wasanaethir yn cael un casgliad bob wythnos ar gyfer y gwasanaeth hwnnw.

Cynllun casglu - System strwythuredig a luniwyd i gasglu gwastraff gweddilliol ac ailgylchu sych. Mae LAPCAP yn cyfrifo cyfran y cartrefi sy’n cael gwasanaeth ailgylchu deunyddiau sych a gesglir drwy gynlluniau casglu cymysg, dwy ffrwd neu aml-ffrwd ar gyfer pob Awdurdod Casglu Gwastraff ac awdurdod unedol. Mae LAPCAP hefyd yn ystyried y deunyddiau sydd wedi’u targedu i’w casglu fel rhan o bob cynllun.

Cymysg - Mae ailgylchu un ffrwd neu gymysg yn system lle mae’r holl ddeunyddiau ailgylchu sych (papur, plastig, metelau ac ati) yn cael eu cymysgu mewn un tryc casglu. Mae’r un ffrwd hon o ddeunydd ailgylchu cymysg sych wedyn yn cael ei didoli a’i gwahanu mewn cyfleuster adennill deunyddiau. Mae’r model LAPCAP yn cyfrifo cyfran yr aelwydydd sydd â’r cynllun casglu hwn ar gyfer pob Awdurdod Casglu Gwastraff ac awdurdod Unedol.

Casgliadau Cymunedol - Unrhyw gasgliadau o Eiddo Cymunedol, hynny yw, blociau o fflatiau, Tai Amlfeddiannaeth.

Eiddo Cymunedol - Unrhyw bwynt casglu a ddefnyddir ar gyfer sawl annedd, er enghraifft fflatiau.

Defra - Mae Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig (DEFRA) yn un o adrannau Llywodraeth Ei Fawrhydi sy’n gyfrifol am warchod yr amgylchedd, cynhyrchu bwyd a safonau bwyd, amaethyddiaeth, pysgodfeydd a chymunedau gwledig yn y Deyrnas Unedig.

Amddifadedd - Defnyddir amrywiaeth o fetrigau i sgorio elfennau economaidd-gymdeithasol ardal. Mae gan y Gwledydd Datganoledig eu mesurau amddifadedd lluosog eu hunain, ond mae’r rhain i gyd yn cael eu cyfrifo ychydig yn wahanol i’w gilydd, ac o Fynegai Amddifadedd Lluosog Lloegr. Mae hyn yn golygu nad yw’r mesurau amddifadedd lluosog ar gyfer pob un o’r Gwledydd yn addas i’w defnyddio fel mesur cyson o amddifadedd ledled y DU.

Yn lle hynny, rydym wedi defnyddio Gradd Gymdeithasol yn lle’r gwahanol systemau mesur amddifadedd lluosog a ddefnyddir ym mhob un o wledydd y DU. Mae amcangyfrifon o raddau cymdeithasol yn cael eu rhyddhau gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol ar sail ystod o allbynnau economaidd-gymdeithasol y Cyfrifiad. Maent yn cael eu cynhyrchu ar gyfer pob Awdurdod Lleol ar draws y DU, sy’n delio â phroblem anghysondeb mewn mesurau amddifadedd lluosog ar draws gwledydd y DU. Mae’r graddau’n seiliedig ar Gyfrifiad 2011.

Er mwyn arwahanu mesur o amddifadedd gan ddefnyddio gradd gymdeithasol, rydym wedi cymryd cyfran y boblogaeth rhwng 16 a 64 oed, sydd ar y graddau isaf D ac E. Mae’r dull hwn wedi cael ei ddewis gan ei fod yn gyson â’r fethodoleg a ddefnyddir gan WRAP ar gyfer meincnodi perfformiad ailgylchu a chynhyrchu gwastraff bwyd. Bydd hyn yn galluogi dadansoddi i fod yn gyson wrth ystyried effeithlonrwydd ac effeithiolrwydd.

Cost Gwaredu - Y costau y mae awdurdodau lleol yn eu hwynebu wrth reoli gwastraff pecynwaith – casglu, trin, ailgylchu a gwaredu. Daw’r term ‘cost gwaredu’ o’r OS ond nid yw wedi’i gyfyngu i weithrediadau gwaredu yn unig.

Gorbenion Gwaredu – Y costau sy’n gysylltiedig â gweinyddu gwasanaethau gwaredu gwastraff (crynhoi, cludo, trin a gwaredu gwastraff y cartref), gan gynnwys staff sy’n cefnogi gwaredu gwastraff (costau gweinyddol, rheoli a hyfforddi), cyfathrebu, marchnata, ymgynghori allanol, cyllid, TGCh, cyflogres, Adnoddau Dynol, rheoli cyfleusterau a chyfleustodau. Costau awdurdodau lleol yw’r rhain ac nid ydynt yn cynnwys costau ar gyfer Canolfannau Ailgylchu Gwastraff y Cartref a ffioedd clwyd ar gyfer cyfleusterau gwaredu. Mae gorbenion casglu yn cael eu cynnwys mewn costau casglu ac nid ydynt yn cael eu cyfrifo ar wahân.

Cynllun Dychwelyd Ernes - Mae cynllun arfaethedig ar gyfer cynwysyddion diodydd yn Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon yn cael ei arwain gan y diwydiant. Mae’n cyflwyno blaendal y gellir ei adhawlio ar gynwysyddion diodydd untro sydd o fewn y cwmpas, y gall cwsmeriaid ei hawlio’n ôl ar ôl ei ddychwelyd. Bydd hyn yn lleihau sbwriel, yn cynyddu cyfraddau ailgylchu, yn creu deunyddiau eildro o ansawdd uchel i gynhyrchwyr ac yn hyrwyddo economi gylchol. Bwriedir lansio’r Cynllun ym mis Hydref 2027. Ar 18 Tachwedd 2024, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ei chynlluniau ar gyfer Cynllun Dychwelyd Ernes yng Nghymru, ac mae’r manylion ar gael yma.

Effeithiolrwydd - Mae gwasanaeth yn effeithiol os yw’n ailgylchu cyfran resymol o wastraff pecynwaith (ym mhob ffrwd deunydd pecynwaith ac yn gyffredinol), gan ystyried ffactorau y tu hwnt i reolaeth yr Awdurdodau Lleol fel nodweddion demograffig a daearyddol ardal yr awdurdod.   

Effeithlon – Fel y diffinnir ar hyn o bryd yn y rheoliadau pEPR newydd sydd i fod i ddod i rym ym mis Rhagfyr, mae awdurdod yn darparu gwasanaeth rheoli gwastraff effeithlon os yw costau’r gwasanaeth hwn mor isel ag sy’n rhesymol bosibl, gan ystyried:

• Y gwasanaeth rheoli gwastraff a ddarperir gan yr awdurdod; ac
• Unrhyw ffactor arall sy’n benodol i’r awdurdod hwnnw, neu i’r maes y mae’n arfer ei swyddogaethau rheoli gwastraff ynddo, sydd ym marn gweinyddwr y cynllun yn debygol o effeithio ar ei gostau gwaredu

Adran Actiwari’r Llywodraeth - Mae’r Adran hon yn darparu atebion actiwaraidd gan gynnwys gwaith dadansoddi risg, modelu a chynghori i gefnogi sector cyhoeddus y DU. Mae’n un o adrannau Llywodraeth y Deyrnas Unedig. 

Ffioedd clwyd - Ffi glwyd (neu ffi tipio) yw’r ffi a godir ar swm penodol o wastraff a dderbynnir mewn cyfleuster prosesu gwastraff.

Yn achos safle tirlenwi, mae’n cael ei godi’n gyffredinol i wrthbwyso’r gost o agor, cynnal a chadw a chau’r safle yn y pen draw. Gall hefyd gynnwys unrhyw dreth tirlenwi sy’n berthnasol yn y rhanbarth.

Gyda chyfleusterau trin gwastraff fel llosgyddion, gweithfeydd ynni o wastraff, cyfleusterau triniaeth fiolegol fecanyddol neu weithfeydd compostio, mae’r ffi’n gwrthbwyso costau gweithredu, costau cynnal a chadw, costau llafur a chostau cyfalaf y cyfleuster ynghyd ag unrhyw elw a chostau gwaredu terfynol unrhyw weddillion na ellir eu defnyddio.

Gwastraff pecynwaith cartrefi - Gwastraff pecynwaith, sy’n wastraff cartref, ond ddim yn cynnwys:

1. Unrhyw wastraff y caniateir i awdurdod perthnasol godi tâl casglu amdano o dan reoliadau a wnaed o dan adran 45(3) o Ddeddf 1990 neu Erthygl 20(3) o Orchymyn Gwastraff a Thir Halogedig (Gogledd Iwerddon) 1997;
2. Unrhyw wastraff o fan addoli;
3. Unrhyw wastraff pecynwaith mewn biniau neu sbwriel ar y llawr; neu
4. Unrhyw wastraff pecynwaith sy’n cael ei waredu ynghyd â gwastraff bwyd mewn cynhwysydd ar gyfer gwastraff bwyd lle mae’r gwastraff bwyd yn y cynhwysydd hwnnw yn cael ei gasglu ar wahân i wastraff arall y cartref gan yr awdurdod perthnasol sy’n casglu’r gwastraff hwnnw.

Yn y flwyddyn gyntaf, nid yw LAPCAP yn eithrio rhywfaint o wastraff y gellir codi tâl amdano sy’n cael ei gofnodi mewn llif data gwastraff ac na ellir ei eithrio gan ddefnyddio’r meysydd data yn yr adnodd adrodd hwn.

Canolfan Ailgylchu Gwastraff y Cartref - Cyfleuster lle gall preswylwyr ddod â gwahanol fathau o wastraff cartrefi a deunyddiau y gellir eu hailgylchu nad ydynt fel arfer yn cael eu casglu gan wasanaethau rheolaidd wrth ymyl y ffordd.

Casgliadau wrth ymyl y ffordd - Casglu gwastraff o eiddo unigol neu eiddo cymunedol.  

Tirlenwi - Safle gwaredu gwastraff ar dir neu i mewn i dir. 

Model Costau a Pherfformiad Pecynwaith Awdurdodau Lleol (LAPCAP) - Model a ddatblygwyd gan Defra ar ran y pedair gwlad, sydd wedi cael ei ddefnyddio i gyfrifo’r costau effeithlonrwydd net a ysgwyddir gan bob Awdurdod Lleol yn y DU ar gyfer rheoli gwastraff pecynwaith cartrefi. 

Cyfleuster deunyddiau/cyfleuster adennill deunyddiau - Llefydd lle caiff gwastraff i’w ailgylchu ei dderbyn, ei grynhoi i’w gludo a/neu ei ddidoli i ffrydiau deunyddiau eilaidd i’w gwerthu. 

Aml-ffrwd - Mae hyn yn golygu gwahanu deunyddiau y gellir eu hailgylchu yn sawl categori cyn eu casglu, fel arfer wedi’u didoli mewn biniau neu adrannau penodol ar gerbyd casglu ar gyfer papur, cerdyn, cartonau, plastigau, metelau a gwydr. Mae’n bosibl casglu plastig a metel yn yr un adran. Mae’r model LAPCAP yn cyfrifo cyfran yr aelwydydd sydd â’r cynllun casglu hwn ar gyfer pob Awdurdod Casglu Gwastraff ac awdurdod Unedol.

Costau gwaredu effeithlon net (netio) - Costau gwaredu gwastraff awdurdod lleol llai’r incwm o werthu pecynwaith cartrefi a gesglir i’w ailgylchu.

Cyfrifoldeb Estynedig Cynhyrchwyr Pecynwaith (pEPR) - Dull polisi lle mae cynhyrchwyr yn cael y cyfrifoldeb i dalu Awdurdodau Lleol am drin neu waredu deunyddiau pecynwaith.

Prif gategorïau pecynwaith - Y term sy’n cael ei ddefnyddio yn y Rheoliadau pEPR i ddynodi un o’r wyth pecynwaith: Alwminiwm, Deunydd cyfansawdd ffeibr, Gwydr, Papur a cherdyn, Plastig, Pren a deunyddiau eraill.

Rheoliadau drafft Rhwymedigaethau Cyfrifoldeb Cynhyrchwyr (Pecynwaith a Gwastraff Pecynwaith) 2024 - Byddai’r rheoliadau drafft hyn, pan fyddant mewn grym, yn ei gwneud yn ofynnol i fusnesau sy’n cynhyrchu neu’n mewnforio pecynwaith gofrestru, adrodd ar eu data pecynwaith a chyrraedd targedau ailgylchu.

Cyfran y casgliadau cymunedol - Canran yr aelwydydd yr adroddir eu bod yn cael eu gwasanaethu gan gynllun casglu sy’n casglu gwastraff yn bennaf o fannau casglu a rennir.

Cyfran y fflatiau - Canran yr unedau tai ym mhob ardal sy’n fflatiau o’i gymharu ag eiddo preswyl arall ar sail cyfrifiad 2021 y Swyddfa Ystadegau Gwladol a’r cofnodion cenedlaethol ar gyfer amcangyfrifon yr Alban.

Sicrhau Ansawdd - Gellir diffinio sicrhau ansawdd fel rhan o reoli ansawdd sy’n canolbwyntio ar roi hyder y bydd gofynion ansawdd yn cael eu bodloni. Mae rhagor o wybodaeth ar gael yn yr adnoddau sydd wedi’u cyhoeddi gan y Llywodraeth, gan gynnwys yr Aqua Book.

Credydau ailgylchu - Cyflwynwyd Credydau Ailgylchu yn Adran 52 o Ddeddf Diogelu’r Amgylchedd 1990 fel ffordd o drosglwyddo’r arbedion yn y costau gwaredu a chasglu, sy’n deillio o ailgylchu gwastraff cartrefi, i’r sawl sy’n ailgylchu. Mae rheoliadau taliadau ailgylchu gwastraff 2006 yn rhoi hyblygrwydd i Awdurdodau Gwaredu Gwastraff ac Awdurdodau Casglu Gwastraff i gytuno ar drefniadau amgen.

Rhoi Gwybod am Ddata Pecynwaith - Mae sefydliadau sy’n cyflenwi pecynwaith yn defnyddio’r porth hwn i roi gwybod am eu data pecynwaith os yw’n ofynnol gan Gyfrifoldeb Estynedig Cynhyrchwyr ar gyfer pecynwaith.

Cais am wybodaeth - Templed ffurflen arolwg a ddefnyddir ar gyfer casglu data.  

Gwledigrwydd - Dosbarthiad Trefol Gwledig Cyfansawdd y DU. Metrig 3 lefel i ddisgrifio ardaloedd bach amrywiol (Ardaloedd Cynnyrch Ehangach Haen Is/Parthau Data/Ardaloedd Cynnyrch Ehangach) ar raddfa wledig/trefol er mwyn cymharu ar draws y DU. Y metrig yw canran poblogaeth Awdurdodau Lleol sy’n byw mewn ardaloedd bach a ddiffinnir fel “Trefol”, “Gwledig” neu “fwy Gwledig”. Daw’r metrig hwn o fethodoleg My Society ac mae’n cael ei gyfrifo gan ddefnyddio dwysedd poblogaeth (a gynhyrchir gan ddefnyddio ffeiliau siâp ar gyfer Ardal Gynnyrch Ehangach Haen Is/Parth Data/Cynnyrch Ehangach ac amcangyfrifon poblogaeth canol blwyddyn o’r gwahanol awdurdodau ystadegau ar gyfer 2019) a metrig gwledigrwydd pob gwlad hefyd:

• Cymru/Lloegr - Dosbarthiad Gwledig/Trefol (RUC) y Swyddfa Ystadegau Gwladol
• Yr Alban - Dosbarthiad Trefol - Gwledig Llywodraeth yr Alban (SGUR)
• Gogledd Iwerddon - Amlinellu Aneddiadau (SDL) - Asiantaeth Ystadegau ac Ymchwil Gogledd Iwerddon

Mae Trefol bob amser yn golygu mwy na 10,000 o bobl yn yr ardal fach. Yn gyffredinol, mae ‘Mwy Gwledig’ yn tracio gwahanol syniadau o aneddiadau o faint ‘pentref’, gan geisio casglu gwybodaeth sy’n ymwneud â natur anghysbell poblogaeth yr awdurdod yn ogystal â’i natur wledig.

Gweinyddwr y Cynllun - Y corff cyhoeddus a fydd yn cael ei sefydlu i redeg pEPR.  

Cyd-bartneriaeth Gwastraff Statudol - Sefydlwyd o dan Orchymyn Rheoleiddio a Gwaredu Gwastraff (Awdurdodau) 1985. Mae gan y Cyd-bartneriaeth Gwaredu Gwastraff Statudol gyfrifoldebau Awdurdod Gwaredu Gwastraff mewn rhai ardaloedd ac mae gan yr awdurdodau cyfansoddol gyfrifoldebau’r Awdurdod Casglu Gwastraff.

Tunelli a gesglir fesul cartref - Mae LAPCAP yn cyfrifo hyn, i’w defnyddio i benderfynu ar grwpiau casglu gwastraff Awdurdodau Lleol fel y tunelli a gesglir wrth ymyl y ffordd fel gwastraff gweddilliol neu ailgylchu sych wedi’u rhannu â nifer yr aelwydydd a wasanaethir.

Gorsaf Drosglwyddo - Cyfleusterau lle mae gwastraff yn cael ei gyfuno a’i grynhoi i’w gludo ymlaen. Mae’n bosibl y bydd rhywfaint o ddeunyddiau’n cael eu didoli yn y safleoedd hyn.

Dwy ffrwd – Mae dwy ffrwd yn system ailgylchu lle mae deunyddiau’n cael eu gwahanu’n ddau gategori gwahanol cyn eu casglu. Fel arfer, cânt eu didoli mewn biniau neu adrannau penodol ar gerbyd casglu. Cesglir papur a cherdyn neu wydr ar wahân i weddill y deunydd ailgylchu cymysg sych. Mae’r model LAPCAP yn cyfrifo cyfran yr aelwydydd sydd â’r cynllun casglu hwn ar gyfer pob Awdurdod Casglu Gwastraff ac awdurdod Unedol.

Awdurdodau dwy haen - Yn Lloegr, mae rheoli gwastraff yn cael ei ddarparu gan gymysgedd o awdurdodau unedol, awdurdodau dwy haen sy’n cynnwys siroedd sy’n gweithredu fel awdurdodau gwaredu gwastraff a chynghorau dosbarth/bwrdeistref sy’n gweithredu fel awdurdodau casglu gwastraff a phartneriaethau gwastraff statudol sy’n cynnwys awdurdodau gwaredu gwastraff statudol a’u cynghorau cyfansoddol.

Unedol - Mae awdurdodau unedol yn cyflawni’r holl wasanaethau a swyddogaethau a gyflawnir gan y Cyngor Sir a’r cynghorau dosbarth neu’r cynghorau bwrdeistref gyda’i gilydd. Mae Awdurdodau Unedol yn Awdurdodau Casglu Gwastraff ac yn Awdurdodau Gwaredu Gwastraff. 

Rhaglen Weithredu Gwastraff ac Adnoddau (WRAP) - Corff Anllywodraethol sy’n gweithredu ar y newid yn yr hinsawdd sy’n gweithio ledled y byd i fynd i’r afael ag achosion yr argyfwng hinsawdd a rhoi dyfodol cynaliadwy i’r blaned. Fe’u sefydlwyd yn y DU yn 2000 ac maent bellach yn gweithio mewn dros 40 o wledydd. 

Awdurdod Casglu Gwastraff - Corff llywodraeth leol sy’n gyfrifol am gasglu gwastraff cartrefi a deunyddiau y gellir eu hailgylchu gan breswylwyr fel y’u diffinnir yn Rheoliad 30 o Ddeddf Diogelu’r Amgylchedd 1990 (fel y’i diwygiwyd). 

Waste Data Flow - Waste Data Flow yw’r system ar y we i Awdurdodau Lleol y DU adrodd ar ddata gwastraff trefol i’r llywodraeth. 

Awdurdod Gwaredu Gwastraff - Cyngor dosbarth neu ynys sy’n arfer ei swyddogaethau fel awdurdod gwaredu fel y’i diffinnir yn Rheoliad 30 o Ddeddf Diogelu’r Amgylchedd 1990 (fel y’i diwygiwyd). 

Zero Waste Scotland - corff cyhoeddus economi gylchol yr Alban, sy’n gweithio gyda’r llywodraeth, busnesau a chymunedau i ail-greu’r economi o’n model “cymryd, gwneud, gwastraff” presennol i un lle rydym yn manteisio i’r eithaf ar y deunyddiau sydd gennym. Economi gylchol, ddiwastraff yw’r dewis cywir – i bobl, i’r blaned ac i ffyniant. * * *

[1] Daw data ar gyfer nifer yr aelwydydd ym mhob awdurdod yn yr Alban o amcangyfrifon Cofnodion Cenedlaethol yr Alban 2021.  

[2] (a52(1B) EPA)

[3] Paragraff 3(6)

[4] Byddwn yn ystyried opsiynau ar gyfer polisi credyd ailgylchu, gan gynnwys a oes angen addasiadau maes o law.

---

[1] Defnyddiwyd 46 ar gyfer casglu wrth ymyl y ffordd a 30 ar gyfer Canolfannau Ailgylchu Gwastraff y Cartref a Gorbenion Gwaredu

[2] A amlinellir yn y llythyr 

[3] Mae’r grwpiau cyffredinol (gweddilliol ac ailgylchu gyda’i gilydd) yn cyfrif am 86% o’r amrywiad cost fesul tunnell o’r data costau a samplwyd gennym gan ddefnyddio’r ffactorau hynny.

[4] Mae awdurdodau lleol yn cael eu grwpio gan ddefnyddio algorithm K-prototeipiau, sy’n rhoi pob awdurdod mewn grŵp ar sail ei debygrwydd i awdurdodau eraill ar draws yr holl newidynnau a restrir. Nid yw awdurdodau sy’n rhannu grŵp yn rhannu nodweddion sy’n union yr un fath yn hollol, ond byddant yn debycach i’r rhai y maent yn rhannu grŵp â nhw, na’r awdurdodau mewn grwpiau eraill