Open consultation

Ymgynghoriad ar fframwaith cyfreithiol newydd ar gyfer defnydd gorfodi’r gyfraith o fiometreg, adnabod wynebau a thechnolegau tebyg

Published 4 December 2025

Rhagair y gweinidog

Mae technoleg adnabod wynebau wedi dangos ei bod yn offeryn gwerthfawr i blismona modern. Rhwng mis Medi 2024 a mis Medi 2025, cofnododd Heddlu’r Metropolitan 962 o arestiadau am droseddau gan gynnwys treisio, cam-drin domestig, troseddau cyllyll, niwed corfforol difrifol (GBH), a lladrad o ganlyniad uniongyrchol i ddefnyddio adnabod wynebau byw i leoli pobl. Roedd dros chwarter o’r arestiadau hyn yn ymwneud â throseddau a oedd yn gysylltiedig â thrais yn erbyn menywod a merched. Mewn ymateb i’r anhrefn yn yr haf y llynedd, arweiniodd y defnydd o adnabod wynebau ôl-weithredol at 127 o arestiadau. Mae gan hyn, a thechnolegau tebyg eraill, botensial sylweddol i helpu i gyflawni Cenhadaeth Strydoedd Diogelach y Llywodraeth.

Ond rwy’n deall bod pryderon dilys am y dechnoleg bwerus hon. Mae cwestiynau y mae’n rhaid i ni fynd i’r afael â nhw am bwerau’r wladwriaeth i brosesu data biometrig ei dinasyddion, ac am hyder y cyhoedd yn yr heddlu i weithredu’n gymesur. Ac rydym yn gwybod bod gan rai pobl amheuon sylweddol am hyn. Dyna pam, dros y flwyddyn ddiwethaf, rydym wedi cymryd amser i wrando’n ofalus ar bob ochr i’r ddadl ynghylch adnabod wynebau a gwerthuso’r dystiolaeth sydd ar gael. Rydym yn gwybod o drafodaethau gyda swyddogion heddlu sut y gall hyn fod yn offeryn gwerthfawr wrth fynd i’r afael â throseddau difrifol, ac rydym wedi clywed llawer o enghreifftiau o lwyddiannau o’i ddefnydd. Rydym hefyd wedi gwrando ar grwpiau cymdeithas sifil, academyddion, a rheoleiddwyr a gododd gwestiynau pwysig ynghylch goruchwyliaeth, tryloywder, a’r risg o ragfarn.

O ran ymddiriedaeth y cyhoedd, mae’r arwyddion yn awgrymu bod cefnogaeth i’r heddlu ddefnyddio’r dechnoleg, os caiff ei defnyddio gyda’r mesurau diogelwch angenrheidiol. Mae’r Swyddfa Gartref wedi cynnal arolwg cenedlaethol i archwilio agweddau’r cyhoedd yn fanwl, ac rwy’n cael fy nghalonogi gan y canfyddiadau, a gyhoeddir ochr yn ochr â’r ymgynghoriad hwn.

Ar ôl ystyriaeth ofalus, er ei bod yn amlwg bod fframwaith cyfreithiol y gellir defnyddio adnabod wynebau ynddo nawr, credaf fod defnydd hyderus, diogel a chyson o adnabod wynebau a thechnolegau tebyg ar raddfa llawer mwy yn gofyn am fframwaith cyfreithiol mwy penodol. Bydd hyn yn sicrhau y gall gorfodi’r gyfraith harneisio pŵer y dechnoleg hon yn iawn wrth gynnal hyder y cyhoedd dros y tymor hir.

Yn y fframwaith cyfreithiol mwy penodol, rhaid i ni sicrhau ein bod yn cydbwyso difrifoldeb y niwed y mae’r heddlu’n ceisio’i ganfod neu ei atal â hawliau unigol, yn ogystal â sut mae’r defnydd o dechnoleg yn cael ei fonitro’n annibynnol. Rhaid i ni hefyd sicrhau bod y fframwaith yn wydn i ddatblygiadau technolegol yn y dyfodol.

Bydd eich ymatebion i’r ymgynghoriad hwn yn amhrisiadwy i’n helpu i sefydlu cyfundrefn ddeddfwriaethol benodol wybodus, gadarn, sy’n canolbwyntio ar y dyfodol.

Diolch am eich ymgysylltiad a’ch ymrwymiad i’r gwaith pwysig hwn.

Sarah Jones AS

Gweinidog dros Blismona ac Atal Troseddu

Crynodeb gweithredol

Mae Llywodraeth y DU yn lansio ymgynghoriad i helpu i ddatblygu fframwaith cyfreithiol newydd ar gyfer defnyddio adnabod wynebau a thechnolegau tebyg gan asiantaethau gorfodi’r gyfraith. Er bod y technolegau hyn eisoes wedi profi’n werthfawr wrth fynd i’r afael â throseddau difrifol a gwella diogelwch y cyhoedd, mae eu defnydd yn codi cwestiynau pwysig ynghylch preifatrwydd, goruchwyliaeth ac ymddiriedaeth y cyhoedd. Mae’r sail gyfreithiol sefydledig ar gyfer defnyddio’r technolegau hyn yn deillio o gymysgedd o gyfraith gyffredin, diogelu data a deddfwriaeth hawliau dynol. Nod yr ymgynghoriad hwn yw sicrhau bod y gyfraith yn cadw i fyny â datblygiadau technolegol ac yn darparu rheolau clir a chyson y gall y cyhoedd eu deall yn haws, ac y gall yr heddlu ddibynnu arnynt wrth iddynt ddefnyddio’r technolegau hyn fwyfwy.

Mae’r ymgynghoriad yn ceisio barn ar ystod eang o faterion, gan gynnwys pa dechnolegau y dylid eu cynnwys yn y fframwaith newydd - megis offer biometrig, casgliadol ac adnabod gwrthrychau - a pha sefydliadau y dylid ei gymhwyso iddynt. Mae hefyd yn archwilio pryd a sut y dylid defnyddio’r technolegau hyn, pa ddiogelwch sy’n angenrheidiol i amddiffyn preifatrwydd a hawliau eraill, a sut i sicrhau bod eu defnydd yn gymesur yn amlwg â difrifoldeb y niwed sy’n cael ei drin. Mae cwestiynau allweddol yn cynnwys a ddylai rhai defnyddiau fod angen lefelau uwch o awdurdodiad neu oruchwyliaeth annibynnol, ac o dan ba amodau y dylid caniatáu i asiantaethau gorfodi’r gyfraith chwilio cronfeydd data eraill y Llywodraeth gan ddefnyddio offer biometrig.

Ffocws mawr arall yw atebolrwydd a thegwch. Mae’r Llywodraeth yn cynnig creu corff goruchwylio newydd i gydgrynhoi ac egluro rolau rheoleiddio presennol, gan sicrhau defnydd cyfrifol o’r technolegau hyn. Byddai’r corff hwn yn cael y pŵer i osod safonau, ymchwilio i gamddefnydd, a gorfodi cydymffurfiaeth. Mae’r ymgynghoriad hefyd yn mynd i’r afael â’r angen i warchod rhag rhagfarn a gwahaniaethu, gan gynnig bod asiantaethau gorfodi’r gyfraith yn dilyn rheolau penodol a phrotocolau profi i sicrhau defnydd teg. Bydd mewnbwn y cyhoedd yn hanfodol wrth lunio fframwaith cyfreithiol sy’n cydbwyso arloesi mewn plismona â diogelu hawliau a rhyddid unigol.

Fframwaith cyfreithiol newydd sy’n addas ar gyfer yr 21ain Ganrif

Defnyddiwyd DNA gyntaf mewn ymchwiliad troseddol ym 1986, a’r gollfarn gyntaf yn y DU gan ddefnyddio tystiolaeth olion bysedd oedd ym 1902. Mae’r heddlu’n dal i ddefnyddio’r technolegau biometrig hyn bob dydd; i adnabod troseddwyr, datrys achosion oer a rhyddhau’r rhai diniwed. Mae gan ddefnyddio ffotograffau gan yr heddlu hanes hyd yn oed yn hirach; Erbyn 1872 casglwyd dros 43,000 o ffotograffau ledled Cymru a Lloegr, gan ffurfio sail cofnodion troseddol cynnar. Mae defnydd TCC yn dyddio’n ôl i’r Heddlu Metropolitan yn defnyddio camerâu dros dro yn Sgwâr Trafalgar yn y 1960au. Ers hynny, mae gwyliadwriaeth fideo wedi dod yn rhan annatod o seilwaith trefol ac yn offeryn amhrisiadwy wrth atal a chanfod troseddau. Mae offeryn adnabod wynebau ôl-weithredol cenedlaethol wedi bod ar gael ers 2014, i helpu i nodi unigolion sydd eu heisiau, ar goll neu’n agored i niwed. Defnyddir camerâu adnabod wynebau byw yng Nghymru a Lloegr i helpu i ddod o hyd i bobl sydd eu heisiau mewn mannau cyhoeddus. Mae ansawdd y camera yn well nag erioed o’r blaen, ac mae algorithmau paru wynebau yn gyflymach ac yn fwy cywir.

Mae Cenhadaeth Strydoedd Diogelach y Llywodraeth wedi ymrwymo i haneru trais yn erbyn menywod a merched a throseddau cyllyll mewn degawd ac adfer hyder yn ein gwasanaeth heddlu. Er mwyn i’r Genhadaeth lwyddo, rhaid i ni sicrhau bod gan yr heddlu’r systemau a’r dechnoleg sydd eu hangen arnynt i fynd i’r afael â throseddau a rhaid mabwysiadu technolegau newydd mewn ffordd sy’n gyson, yn ddiogel ac yn deg. Ar gyfer technolegau pwerus a chymhleth fel adnabod wynebau, mae’n bwysig bod rheolau ynghylch pryd, ble a sut mae sefydliadau gorfodi’r gyfraith yn eu defnyddio yn ddigon clir i’r cyhoedd eu deall ac i’r heddlu eu dilyn. Ochr yn ochr â fframwaith cyfreithiol newydd, mae angen i strwythurau plismona gefnogi defnydd cyson, diogel a theg o dechnoleg. Nid yw’r diwygiadau sefydliadol sydd eu hangen i gyflawni hyn yn destun yr ymgynghoriad hwn ond byddant yn rhan o’r broses ddiwygio’r heddlu ehangach.

Mae’r Senedd eisoes wedi gosod rheolau ar gyfer cymryd, cadw a defnyddio DNA ac olion bysedd yn agored (gweladwy), yn ogystal â phryd y gall sefydliadau gorfodi’r gyfraith dynnu ffotograffau. Ond nid yw’r rheolau hyn wedi sefyll prawf amser. Fe’u hysgrifennwyd cyn y gallai cyfrifiaduron gyflawni ‘adnabod wynebau’ a ‘chyfatebu’ yn gyflym ac yn gywir. Er bod sail gyfreithiol i’r heddlu ddefnyddio technoleg adnabod wynebau ar gyfer gorfodi’r gyfraith, mae hyn yn dibynnu ar bwerau cyfraith gyffredin a chlytwaith o ddeddfau cydraddoldeb, hawliau dynol a diogelu data, yn ogystal â chanllawiau’r heddlu. Er enghraifft, byddai’n rhaid i aelod o’r cyhoedd sy’n byw yn Croydon fel arfer ddarllen pedwar darn o ddeddfwriaeth a dogfen ganllawiau cenedlaethol yr heddlu, sy’n cael ei hategu gan bolisi heddlu lleol manwl, dogfennaeth gyfreithiol ac asesiadau effaith i ddeall yn llawn y sail dros ddefnyddio adnabod wynebau byw ar eu stryd fawr.

Gallwch ddod o hyd i ragor o wybodaeth am y deddfau cyfredol sy’n llywodraethu defnydd yr heddlu o adnabod wynebau yn ein.

Rydym wedi bod yn casglu tystiolaeth am ddefnydd sefydliadau gorfodi’r gyfraith o dechnolegau adnabod wynebau a thechnolegau tebyg er mwyn deall yn well y manteision o gadw ein strydoedd yn ddiogel yn ogystal â phryderon ynghylch preifatrwydd, gwahaniaethu a diffyg fframwaith cyfreithiol penodol. Rydym wedi comisiynu gwerthusiad ffurfiol ac wedi bod yn gwrando ar randdeiliaid. Rydym hefyd wedi cynnal cyfres o gyfarfodydd bwrdd crwn gyda sefydliadau gorfodi’r gyfraith, rheoleiddwyr, sefydliadau ymchwil, grwpiau cymdeithas sifil a diwydiant.

Rydym wedi bod yn casglu barn y cyhoedd am ddefnyddio technolegau fel adnabod wynebau. Mae canfyddiadau rhan gyntaf ein gwaith gwerthuso, a gyhoeddwyd ochr yn ochr â’r ymgynghoriad hwn, yn dangos bod dau o bob tri o bobl yn cefnogi defnydd yr heddlu o dechnoleg adnabod wynebau. Fodd bynnag, mynegodd llawer o bobl bryderon hefyd ynghylch camddefnyddio’r dechnoleg a’r risg o adnabod ffug.

Rydym hefyd yn croesawu adroddiadau diweddar, megis yr ‘Adolygiad cyfreithiol annibynnol o lywodraethu data biometrig yng Nghymru a Lloegr’ (2022) dan arweiniad Matthew Ryder CB; adroddiad Sefydliad Ada Lovelace ‘Llygad ar y Dyfodol: Fframwaith cyfreithiol ar gyfer llywodraethu technolegau biometrig yn y DU’ (2025); ac adroddiad Canolfan Technoleg a Diogelwch sy’n Dod i’r Amlwg Sefydliad Alan Turing ‘Dyfodol Technoleg Biometrig ar gyfer Plismona a Gorfodi’r Gyfraith: Llywio Rheoleiddio’r DU’ (2024).

Rydym wedi dod i’r casgliad, er bod fframwaith cyfreithiol ar gyfer defnydd yr heddlu o adnabod wynebau, nad yw’n rhoi digon o hyder i’r heddlu ei ddefnyddio ar raddfa llawer mwy. Nid yw ychwaith yn rhoi’r hyder i’r cyhoedd yn gyson y bydd yn cael ei ddefnyddio’n gyfrifol yn unol â rheolau clir. Mae hyn oherwydd bod y fframwaith presennol yn gymhleth ac yn anodd ei ddeall. Felly, mae’r Llywodraeth wedi ymrwymo i ddatblygu a chyflwyno fframwaith cyfreithiol newydd sy’n nodi rheolau ar gyfer defnydd amlwg o adnabod wynebau gan sefydliadau gorfodi’r gyfraith.

Er bod defnydd yr heddlu o adnabod wynebau wedi ysgogi’r Llywodraeth i archwilio’r gyfraith yn y maes hwn, mae technolegau eraill â nodweddion tebyg yn codi cwestiynau tebyg, megis o dan ba amgylchiadau y gellir cyfiawnhau eu defnydd? Felly mae’r ymgynghoriad hwn yn gofyn yn fwy cyffredinol am egwyddorion y gellid eu cymhwyso i ystod ehangach o dechnolegau, sydd i gyd â’r potensial i ymyrryd â hawliau pobl. Byddwn yn ystyried a ddylai’r fframwaith cyfreithiol newydd ymestyn i ddefnyddio technolegau biometrig a chasgliadol eraill.

Byddwn yn defnyddio’r safbwyntiau a gesglir drwy’r ymgynghoriad hwn, ochr yn ochr â thystiolaeth arall, i ddrafftio fframwaith cyfreithiol. Bydd y fframwaith hwn yn gosod terfynau a mesurau diogelwch priodol ar ddefnyddio adnabod wynebau, gan sicrhau bod sefydliadau gorfodi’r gyfraith yng Nghymru a Lloegr - a ledled y Deyrnas Unedig ar faterion a gedwir yn ôl fel diogelwch cenedlaethol - yn taro’r cydbwysedd cywir rhwng amddiffyn ein cymunedau rhag troseddu ac anhrefn, a diogelu hawliau unigol.

Byddai unrhyw ddefnydd cudd (cyfrinachol) o’r mathau hyn o dechnoleg yn ddarostyngedig i gyfundrefn ddeddfwriaethol lem, yn enwedig yn Neddf Rheoleiddio Pwerau Ymchwilio 2000, ac nid ydynt yn rhan o’r ymgynghoriad hwn.

Ymgynghori ar fframwaith cyfreithiol newydd

Amcanion

Ein hamcanion yw y bydd y fframwaith cyfreithiol newydd yn:

• Hygyrch ac yn dryloyw – gan sicrhau y gall sefydliadau gorfodi’r gyfraith a’r cyhoedd ei ddeall yn hawdd a rhagweld sut y bydd data a’r dechnoleg yn cael eu defnyddio.
• Gosod terfynau clir ar awdurdod gorfodi’r gyfraith – diffinio terfynau ar ddisgresiwn penderfynwyr (e.e. ar gwestiynau fel pryd y gellir defnyddio adnabod wynebau neu pwy all fod ar restr wylio) a gwarchod rhag camddefnydd.
• Diffinio’n glir pwy sy’n gosod rheolau, safonau, ac yn gwirio cydymffurfiaeth – gan gydgrynhoi a symleiddio goruchwyliaeth a rheoleiddio.
• Cefnogi datblygiad technolegol – drwy fod yn gyson ynghylch pryd y gellir cyfiawnhau defnyddio technolegau biometrig a thebyg a allai ymyrryd â hawliau unigol, gan wneud y fframwaith yn fwy ‘diogel at y dyfodol’ na’r ddeddfwriaeth bresennol.

Pa dechnolegau ddylai’r fframwaith newydd fod yn berthnasol iddynt?

Mae tri phrif ddefnydd o dechnoleg adnabod wynebau sydd ar gael i’r heddlu ar hyn o bryd. Mae adnabod wynebau byw yn cynnwys prosesu lluniau fideo byw o bobl yn pasio camera. Mae’r delweddau’n cael eu cymharu yn erbyn rhestr wylio benodol o bobl sydd eu heisiau. Os nad oes unrhyw baru, caiff y ddelwedd ei dileu ar unwaith. Lle mae paru posibl, mae swyddog heddlu yn penderfynu a ddylid ymgysylltu â’r unigolyn. Mae deg heddlu yng Nghymru a Lloegr wedi defnyddio’r dechnoleg hon.

Defnyddir adnabod wynebau ôl-weithredol ar ôl y digwyddiad ac mae’n nodwedd gyffredin o ymchwiliadau’r heddlu. Cymerir delweddau o bobl y mae angen i’r heddlu eu hadnabod o leoliadau troseddau, fel arfer TCC neu ffonau symudol, a’u cymharu yn erbyn delweddau’r ddalfa o bobl sydd wedi cael eu harestio o’r blaen. Cynhelir dros 25,000 o chwiliadau gan ddefnyddio adnabod wynebau ôl-weithredol bob mis ar Gronfa Ddata Genedlaethol yr Heddlu ac mae gan rai heddluoedd eu systemau lleol eu hunain.

Mae adnabod wynebau a gychwynnir gan weithredwr yn allu cymharol newydd a dim ond dau heddlu sy’n ei ddefnyddio. Mae’n ap symudol sy’n caniatáu i swyddogion ar y stryd gynnal gwiriad hunaniaeth yn erbyn cronfa ddata delweddau’r ddalfa, heb orfod mynd â’r person sy’n cael ei wirio i’r ddalfa.

Mae’r holl achosion defnydd hyn wedi’u cynnwys yn yr ymgynghoriad hwn, er nad yw cwestiynau’r ymgynghoriad yn gwahaniaethu rhwng y gwahanol ddefnyddiau, gan ganolbwyntio yn hytrach ar y ffyrdd, y dibenion a’r amgylchiadau y gellir neu y dylid defnyddio’r technolegau ynddynt. Mae hyn oherwydd y bydd angen i’r fframwaith cyfreithiol newydd fod yn berthnasol i bob defnydd presennol a phosibl o adnabod wynebau, gan gydnabod bod yr ymyrraeth â hawliau unigol yn debygol o amrywio yn dibynnu ar ystod o ffactorau.

Mae’r ymgynghoriad hwn wedi’i yrru gan awydd am benodolrwydd a chysondeb yn y deddfau sy’n llywodraethu’r defnydd o dechnoleg adnabod wynebau gan sefydliadau gorfodi’r gyfraith. Fodd bynnag, mae technolegau tebyg eraill sy’n bodoli ac sy’n datblygu a allai elwa o’r un math o fframwaith.

Mae llawer o’r technolegau hyn yn cael eu gyrru gan ddata neu brosesu ‘biometrig’ a ​​all alluogi peiriant i wneud casgliad am berson yn seiliedig ar eu gweithredoedd corfforol. Diffinnir ‘data biometrig’ yn Neddf Diogelu Data 2018 fel “data personol sy’n deillio o brosesu technegol penodol sy’n ymwneud â nodweddion corfforol, ffisiolegol neu ymddygiadol unigolyn, sy’n caniatáu neu’n cadarnhau adnabod yr unigolyn hwnnw’n unigryw”. Er enghraifft, technoleg a all helpu sefydliadau gorfodi’r gyfraith i adnabod unigolion anhysbys gan ddefnyddio nodweddion unigryw fel eu llais neu’r ffordd y maent yn cerdded.

Gallai’r fframwaith newydd hefyd gwmpasu technolegau a gynlluniwyd i adnabod symudiadau neu emosiynau penodol, er enghraifft, technoleg i helpu’r heddlu i weld ymddygiad sy’n gysylltiedig â gweithgarwch troseddol neu ar gyfer diogelu’r cyhoedd, megis bwriad hunanladdol. Yn ogystal, gallai gwmpasu technolegau nad ydynt yn defnyddio data biometrig ond a all adnabod gwrthrychau personol fel bagiau, esgidiau a siacedi, ac eitemau mwy fel ceir.

Tabl 1: Adnabod wynebau ac enghreifftiau o dechnolegau eraill a allai fod yn destun fframwaith cyfreithiol newydd pan gânt eu defnyddio gan sefydliadau gorfodi’r gyfraith.

Technolegau biometrig yn cyfateb:

• Olion bysedd
• DNA
• Wynebau

Mae enghreifftiau eraill o dechnolegau biometrig sy’n dod i’r amlwg yn cynnwys adnabod llais ac iris.

Am enghreifftiau o ddefnyddiau delweddau wyneb.

Mae technolegau casgliadol yn chwilio am:

• Bod yn anwireddus mewn prawf polygraff
• Wedi cwympo neu wedi’i anafu
• camu ar hyd man problemus am hunanladdiad

Enghraifft: mae technoleg sy’n dadansoddi symudiadau pobl yn rhedeg ar TCC byw mewn man lle mae hunanladdiad yn broblem. Mae’n anfon rhybudd i orsaf heddlu pan fydd unigolyn yn camu ar hyd yr ardal dro ar ôl tro.

Cyfatebiaethau adnabod gwrthrychau:

• Hetiau
• Cerbydau
• Bagiau

Enghraifft: mae’r heddlu’n defnyddio technoleg i chwilio’n ôl-weithredol gannoedd o oriau o luniau TCC o stryd fawr i nodi llwybr unigolyn a oedd yn cael ei geisio am drosedd dreisgar yn gwisgo siaced mewn lliw ac arddull benodol.

Wrth lunio’r fframwaith cyfreithiol newydd, bydd angen i’r Llywodraeth osod paramedrau clir ar gyfer y mathau o dechnoleg a fydd yn ddarostyngedig i’r ddeddfwriaeth, gan gynnwys mesurau diogelwch a therfynau.

1. I ba raddau ydych chi’n cytuno neu’n anghytuno y dylai fframwaith cyfreithiol newydd fod yn berthnasol i bob defnydd o ‘dechnolegau biometrig’ gan sefydliadau gorfodi’r gyfraith?

• Cytuno

• Ddim yn cytuno nac yn anghytuno

• Anghytuno

• Ddim yn gwybod

Eglurwch eich ateb

2. Ydych chi’n credu y dylai fframwaith cyfreithiol newydd fod yn berthnasol i dechnoleg ‘gasgliadol’ h.y. technoleg sy’n dadansoddi’r corff a’i symudiadau i gasglu gwybodaeth am y person, fel eu hemosiynau neu eu gweithredoedd?

• Ydw, dylai’r fframwaith cyfreithiol fod yn berthnasol i dechnoleg a all wneud casgliadau am emosiynau a gweithredoedd person.

• Nac ydw, ni ddylai’r fframwaith cyfreithiol fod yn berthnasol i dechnoleg a all wneud casgliadau am emosiynau a gweithredoedd person.

• Ddim yn gwybod

Eglurwch eich ateb

3. Ydych chi’n credu y dylai fframwaith cyfreithiol newydd fod yn berthnasol i dechnoleg a all adnabod dillad neu eiddo personol person, neu bethau y maen nhw’n eu defnyddio (e.e. cerbyd)?

*Ydw, dylai’r fframwaith cyfreithiol fod yn berthnasol i dechnoleg a all adnabod gwrthrychau sy’n gysylltiedig ag unigolyn.

• Nac ydw, ni ddylai’r fframwaith cyfreithiol fod yn berthnasol i dechnoleg a all adnabod gwrthrychau sy’n gysylltiedig ag unigolyn.

• Ddim yn gwybod

Eglurwch eich ateb:

4. Ydych chi’n credu y dylai’r mathau o dechnoleg y mae’r fframwaith cyfreithiol yn berthnasol iddynt fod yn hyblyg er mwyn caniatáu i fathau eraill o dechnoleg gael eu cynnwys yn y dyfodol? Y dewis arall fyddai i’r Senedd ystyried pob technoleg newydd.

• Ydw, dylai’r mathau o dechnoleg y mae’r fframwaith cyfreithiol yn berthnasol iddynt fod yn hyblyg

• Na, ni ddylai’r mathau o dechnoleg y mae’r fframwaith cyfreithiol yn berthnasol iddynt fod yn hyblyg

• Ddim yn gwybod

Eglurwch eich ateb:

I ba sefydliadau y dylai’r fframwaith newydd fod yn berthnasol?

Rydym yn cynnig mai dim ond i sefydliadau gorfodi’r gyfraith y bydd y fframwaith cyfreithiol newydd yn berthnasol. Mae hyn yn cynnwys pob heddlu yng Nghymru a Lloegr, ac asiantaethau gorfodi’r gyfraith cenedlaethol ac arbenigol fel Heddlu Trafnidiaeth Prydeinig ac Asiantaeth Troseddu Genedlaethol ac ar gyfer gweithgarwch gorfodi’r gyfraith gan gyrff cyhoeddus eraill fel Asiantaeth yr Amgylchedd, CThEF neu Lu’r Ffiniau.

Fodd bynnag, rydym yn cydnabod bod technolegau adnabod wynebau a thechnolegau tebyg yn cael eu defnyddio’n ehangach ar draws y sectorau cyhoeddus a phreifat ac weithiau mae hyn i atal troseddu neu i amddiffyn pobl. Er enghraifft, mae siopau’n defnyddio technoleg adnabod wynebau i helpu i adnabod lladron siopau hysbys neu a amheuir, ac mae clybiau nos yn ei defnyddio i helpu i adnabod cwsmeriaid sydd wedi’u gwahardd. Os yw defnyddwyr y sector cyhoeddus a’r sector preifat wedi’u heithrio o gwmpas y fframwaith cyfreithiol newydd, byddent yn dal i orfod cydymffurfio â’r holl ddeddfwriaeth berthnasol bresennol gan gynnwys Rheoliad Diogelu Data Cyffredinol y DU (GDPR y DU) a Deddf Diogelu Data 2018 a chanllawiau, gyda Swyddfa’r Comisiynydd Gwybodaeth (ICO) fel y prif reoleiddiwr. Byddwn yn ystyried a ddylai sefydliadau’r sector cyhoeddus a’r sector preifat roi sylw dyledus i’r fframwaith cyfreithiol newydd ac yn enwedig i unrhyw arfer gorau a sefydlir o ganlyniad.

Mae’r Llywodraeth yn cynnig y dylai’r fframwaith cyfreithiol newydd ganolbwyntio ar ddefnyddio adnabod wynebau a thechnolegau tebyg gan sefydliadau gorfodi’r gyfraith, at ddiben gorfodi’r gyfraith. Diffinnir diben gorfodi’r gyfraith gan adran 31 o Ddeddf Diogelu Data 2018 fel:

• atal troseddau;

• ymchwilio i droseddau;

• canfod troseddau;

• erlyn troseddau;

• gweithredu cosbau troseddol; a,

• diogelu rhag, ac atal, bygythiadau i ddiogelwch y cyhoed.

5. Ydych chi’n credu y dylai fframwaith cyfreithiol newydd fod yn berthnasol i ddefnydd sefydliadau gorfodi’r gyfraith o dechnolegau adnabod wynebau a thechnolegau tebyg at ddibenion gorfodi’r gyfraith yn unig?

• Cytuno

• Ddim yn cytuno nac yn anghytuno

• Anghytuno

• Ddim yn gwybod

Eglurwch eich ateb:

Pryd y dylid caniatáu i sefydliadau gorfodi’r gyfraith ddefnyddio’r technolegau hyn?

Sut y dylai’r fframwaith amddiffyn preifatrwydd pobl?

Bydd defnyddio data biometrig unigolion bob amser yn cynnwys rhywfaint o ymyrraeth â hawliau pobl, fel yr hawl i breifatrwydd. Ar gyfer pynciau ymchwiliad yr heddlu, mae Deddf yr Heddlu a Thystiolaeth Droseddol 1984 yn egluro’n glir pryd y gellir cyfiawnhau’r ymyrraeth hon ar gyfer DNA ac olion bysedd, gan nodi’r amgylchiadau y gall sefydliadau gorfodi’r gyfraith gymryd, cadw a defnyddio DNA neu olion bysedd rhywun. Yn y rhan fwyaf o amgylchiadau, pan fydd rhywun wedi’i gael yn euog o drosedd droseddol, ystyrir ei bod yn briodol (ac yn gyfreithlon) cadw eu DNA a’u hôl bysedd ar gronfa ddata genedlaethol i’w hadnabod yn y dyfodol neu i’w chwilio yn erbyn DNA ac olion bysedd anhysbys o leoliadau troseddau.

Gallai hefyd fod ymyrraeth â phreifatrwydd eraill nad ydynt yn destun ymchwiliad yr heddlu. Byddai ymyrraeth yn dibynnu ar y math o adnabod wynebau neu dechnoleg debyg a ddefnyddir, ond gallai gynnwys unigolion eraill â delweddau wyneb ar y gronfa ddata sy’n cael eu chwilio, neu unigolion yn cerdded heibio i gamera sy’n cynnal adnabod wynebau fyw.

Mae rheolau eisoes ar gyfer pryd y gall rhannau eraill o’r Llywodraeth gymryd, cadw a defnyddio biometreg - er enghraifft, at ddibenion mewnfudo. Mae Deddf Ffiniau’r DU 2007 yn diffinio pa mor hir y gellir cadw biometreg pan wneir ceisiadau am y rhan fwyaf o fathau o ganiatâd mewnfudo. Cedwir yr holl ddata pasbort, gan gynnwys delweddau wyneb, ar y Storfa Data Pasbort am gyfnod o 80 mlynedd, fel ymarfer o’r Fraint Frenhinol.

Er bod rheolau sy’n llywodraethu pryd y gall sefydliadau gorfodi’r gyfraith gymryd, cadw a defnyddio delweddau wyneb (e.e. defnyddio adnabod wynebau), maent yn gadael mwy o le i ddisgresiwn yn y ffordd y cânt eu cymhwyso ac nid ydynt yn destun goruchwyliaeth statudol benodol, yn wahanol i DNA ac olion bysedd. Felly, rhaid i’r fframwaith cyfreithiol newydd nodi’n glir yr amgylchiadau y gall sefydliadau gorfodi’r gyfraith gymryd, cadw a defnyddio delweddau wyneb, gan gynnwys defnyddio adnabod wynebau. Mae’r ymgynghoriad hwn yn gofyn cwestiynau ynghylch pryd y gellid neu y dylid ystyried defnyddio technolegau biometrig a thechnolegau cysylltiedig yn ‘angenrheidiol’ ac yn ‘gymesur’ gan sefydliadau gorfodi’r gyfraith.

Rydym yn credu y dylai defnyddio technoleg biometrig a chasgliadol fod yn ‘angenrheidiol’ ac yn ‘gymesur’ bob amser i’r amcan a geisir. Mae angen cyfiawnhad clir a chyson dros ymyrryd â hawliau pobl, ac mae angen priodoli baich gosod trothwyon a gwneud penderfyniadau i’r Senedd, Gweinidogion, cyrff goruchwylio annibynnol, a sefydliadau gorfodi’r gyfraith, a’i rannu’n briodol rhyngddynt.

Mae’r Llywodraeth yn credu bod angen i ni ystyried y ffactorau canlynol wrth asesu a ellir cyfiawnhau’r ymyrraeth â phreifatrwydd a achosir gan dechnolegau biometrig a chasgliadol, fel adnabod wynebau. Bydd natur yr ymyrraeth â phreifatrwydd rhywun yn dibynnu ar:

• difrifoldeb y niwed y mae’r ymyrraeth yn ceisio’i atal neu ei ganfod;

• a yw data biometrig yn cael eu caffael, ei gadw, a’i chwilio’n wirfoddol neu’n anwirfoddol;

• a yw data biometrig yn cael eu caffael, ei gadw, a’i chwilio’n agored neu’n gudd; gyda neu heb ganiatâd penodol;

• a yw data biometrig yn cael eu caffael a/neu ei ddefnyddio mewn man cyhoeddus neu breifat, a natur y gofod cyhoeddus neu breifat;

• a yw rhywun yn destun ymchwiliad yr heddlu ai peidio

• pwy sydd â mynediad i’r data a’r canlyniadau;

• a yw’r prosesu biometrig yn cael ei ddefnyddio i leoli, adnabod, neu wneud casgliadau am bobl;

• a yw chwiliadau biometrig yn debygol o effeithio ar nifer fach neu fawr o bobl (e.e. maint a natur y gronfa ddata neu’r rhestr wylio), ac i ba raddau; ac

• a gafwyd data biometrig at ddiben arall, megis mewn cysylltiad â chais am basbort yn hytrach na gorfodi’r gyfraith.

6. Wrth benderfynu ar y fframwaith newydd, bydd y Llywodraeth yn defnyddio’r ffactorau a restrir uchod i asesu sut mae defnydd sefydliadau gorfodi’r gyfraith o dechnolegau biometrig, fel adnabod wynebau, yn ymyrryd â hawl y cyhoedd i breifatrwydd. Pa ffactorau eraill ydych chi’n credu sy’n berthnasol i’w hystyried wrth asesu ymyrraeth â phreifatrwydd?

Sut ddylai’r fframwaith amddiffyn hawliau eraill?

Mae gan adnabod wynebau a thechnolegau tebyg y potensial i ymyrryd â hawliau eraill, fel yr hawl i ryddid mynegiant a’r hawl i ryddid ymgynnull yn heddychlon. Gallai hyn gynnwys hawliau’r rhai nad ydynt yn destun ymchwiliad yr heddlu. Gellid defnyddio hawliau pe bai adnabod wynebau yn cael ei ddefnyddio mewn protest neu gynulliad cyhoeddus arall, neu ar luniau fideo a gafwyd mewn cynulliad o’r fath. Yn yr achosion hyn, rydym am sicrhau y gellir cyfiawnhau unrhyw ymyrraeth a’i bod yn gymesur â’r amcan a geisir. Er enghraifft, gallem ystyried bod lefel ddigonol o ddifrifoldeb i gyfiawnhau defnyddio adnabod wynebau mewn sefyllfa lle mae lluniau fideo a gymerwyd mewn protest wedi dal ymosodiad treisgar, neu ddifrod troseddol sylweddol yn digwydd o fewn y dorf. Gallem hefyd ystyried a ellid cyfiawnhau defnyddio’r technolegau hyn cyn protest neu gynulliad os yw’n helpu i gadw’r digwyddiad yn ddiogel i’r mwyafrif. Ein nod yw sicrhau bod y fframwaith cyfreithiol newydd yn sicrhau y gellir defnyddio’r dechnoleg mewn ffordd gytbwys, fel nad yw’n atal unigolion rhag mynegi eu hunain yn rhydd nac yn annog pobl i beidio â chymryd rhan mewn gwrthdystiadau neu ralïau heddychlon.

7. Wrth ddylunio’r fframwaith newydd, bydd y Llywodraeth hefyd yn asesu sut mae defnydd yr heddlu o dechnolegau adnabod wynebau a thechnolegau tebyg yn ymyrryd â hawliau eraill y cyhoedd. Mae hyn yn cynnwys pethau fel yr hawl i ryddid mynegiant a rhyddid ymgynnull. Yn ogystal â’r ffactorau a restrir uchod Cwestiwn 6, pa ffactorau ydych chi’n credu sy’n berthnasol i’w hystyried wrth asesu ymyrraeth â hawliau eraill?

At ba ddiben y dylid caniatáu i sefydliadau gorfodi’r gyfraith ddefnyddio’r technolegau hyn?

Mae’r gyfraith eisoes yn gosod terfynau o ran ‘difrifoldeb’ mewn llawer o senarios plismona. Er enghraifft, pan gaiff rhywun ei gollfarnu o drosedd, mae meini prawf dedfrydu sy’n amrywio yn seiliedig ar natur a difrifoldeb y drosedd. Pennir difrifoldeb mater diogelu’r cyhoedd yng Nghymru a Lloegr gan gyfuniad o risg, bregusrwydd, niwed a bygythiad. Amlinellir y ffactorau hyn yn Ymarfer Proffesiynol Awdurdodedig (APP) y Coleg Plismona ar Ymchwiliadau Mawr a Diogelu’r Cyhoedd.

Enghraifft 1: Troseddau Cymwys ar gyfer Cadw a Defnyddio Biometrig

Mae hyd yr amser y gellir cadw a chwilio DNA ac olion bysedd yn dibynnu a gafodd person ei arestio am drosedd gymwys. Mae troseddau cymwys yn cynnwys troseddau rhywiol, treisgar, terfysgaeth a lladrad. Mae Deddf Diogelu Rhyddid 2012 yn cynnwys y rheolau ar gyfer pa mor hir y gall rhai sefydliadau gorfodi’r gyfraith gadw a defnyddio DNA ac olion bysedd.

Gwyddom fod canfyddiad a derbyniad y cyhoedd o ddefnyddio adnabod wynebau yn dibynnu ar yr amgylchiadau y mae’n cael ei ddefnyddio ynddynt. Mae derbyniad yn amrywio yn ôl difrifoldeb y niwed y mae sefydliadau gorfodi’r gyfraith yn ceisio’i atal a’i ganfod, a’r ffordd y mae’r dechnoleg yn cael ei defnyddio e.e. a yw’n cael ei wneud mewn amser byw i chwilio am berson sydd ei eisiau, i adnabod person ar unwaith, neu i adnabod rhywun y honnir iddo gyflawni trosedd ar ôl y nosonnt.

Mae’r Swyddfa Gartref wedi cynnal arolwg ar agweddau’r cyhoedd at ddefnydd yr heddlu o adnabod wynebau. Nodir rhai o’r canlyniadau yn y tabl isod.

Cwestiwn: Ar gyfer pa droseddau ydych chi’n credu y byddai defnydd yr heddlu o adnabod wynebau ôl-weithredol / adnabod wynebau byw yn dderbyniol?

Dewiswch yr holl opsiynau sy’n berthnasol yn eich barn chi. Ymatebwyr: N=3,920; sylfaen heb ei phwysoli.

Adnabod wynebau ôl-weithredol	Adnabod wynebau byw
Gweithgarwch terfysgol	91%	88%
Llofruddiaeth	91%	89%
Trais rhywiol	91%	87%
Troseddau treisgar sy’n achosi anaf	88%	84%
Stelcio, aflonyddu	83%	78%
Byrgleriaeth, dwyn, lladrad	83%	76%
Meddu ar arfau	82%	79%
Llosgi Bwriadol neu niwed troseddol	80%	75%
Troseddau cyffuriau	69%	67%
Ymosodiad corfforol heb anaf	68%	63%
Troseddau twyll	62%	57%
Ymddygiad gwrt hgymdeithasol	61%	56%
Dim un o’r uchod	1%	3%
Ddim yn gwybod	4%	5%

Cwestiwn: Pa mor dderbyniol neu annerbyniol ydych chi’n meddwl ei bod hi i’r heddlu ddefnyddio technoleg adnabod wynebau yn y ffyrdd canlynol: Adnabod wynebau ôl-weithredol, adnabod wynebau byw ar gyfer troseddau, adnabyddiaeth wynebau byw ar gyfer pobl agored i niwed, technoleg adnabod wynebau a gychwynnir gan y gweithredwr? Ymatebwyr: N=3,920; sylfaen heb ei phwysoli.

Adnabod wynebau ôl-weithredol	Adnabod wynebau byw ar gyfer troseddau	Adnabyddiaeth wynebau byw ar gyfer pobl agored i niwed	Technoleg adnabod wynebau a gychwynnir gan y gweithredwr
Derbyniol bob amser	36%	24%	31%	17%
Derbyniol fel arfer	45%	35%	35%	33%
Derbyniol weithiau	16%	29%	26%	34%
Ddim yn gwybod	2%	4%	4%	5%
Byth yn dderbyniol	1%	8%	5%	11%

Bydd y fframwaith cyfreithiol newydd yn gosod terfynau sy’n cydbwyso’n briodol lefel yr ymyrraeth a achosir gan dechnolegau adnabod wynebau a thechnolegau tebyg yn erbyn difrifoldeb y niwed y bwriedir i’r defnydd ei atal neu ei ganfod. Er enghraifft, lle mae bygythiad uniongyrchol i fywyd, efallai y bydd bron bob amser yn gyfiawn defnyddio rhai neu bob math o dechnolegau adnabod wynebau i atal y niwed hwnnw. Mewn achosion eraill, gellir ystyried bod y niwed sy’n cael ei atal neu ei ganfod yn llai ‘difrifol’ a bod angen lefel uwch o gyfiawnhad ac awdurdodiad.

8. Ydych chi’n cytuno neu’n anghytuno y dylai ‘difrifoldeb’ niwed fod yn ffactor wrth benderfynu sut a phryd y gall sefydliadau gorfodi’r gyfraith gaffael, cadw a defnyddio biometreg, adnabod wynebau a thechnoleg debyg?

• Cytuno

• Ddim yn cytuno nac yn anghytuno

• Anghytuno

• Ddim yn gwybod

Eglurwch eich ateb

9. Pa ffactorau ydych chi’n credu sy’n berthnasol i asesu ‘difrifoldeb’ niwed? Er enghraifft: y math o drosedd sydd wedi’i chyflawni; nifer y troseddau sydd wedi’u cyflawni; nodweddion y dioddefwr; a oes bygythiad uniongyrchol i fywyd, neu a oes mater diogelu brys.

Pwy ddylai benderfynu pryd y gall sefydliadau gorfodi’r gyfraith ddefnyddio technolegau fel adnabod wynebau?

Mewn rhai amgylchiadau bydd yn briodol i swyddogion heddlu cymwys, staff heddlu, neu staff eraill o sefydliadau gorfodi’r gyfraith ddefnyddio technolegau, fel adnabod wynebau, heb awdurdodiad ychwanegol. Mewn amgylchiadau eraill, efallai y bydd angen awdurdodiad gan swyddog heddlu uwch neu berson cymwys gan gorff annibynnol. Bydd y fframwaith cyfreithiol newydd yn egluro hyn. Bydd lefel yr awdurdodiad yn amrywio, yn dibynnu ar ddifrifoldeb y niwed y mae sefydliadau gorfodi’r gyfraith yn ceisio’i atal a’i ganfod, yn ogystal â’r ymyrraeth bosibl â hawliau unigolion, gan ystyried ffactorau fel lleoliad, tarddiad unrhyw ddata sy’n cael ei chwilio, nifer y bobl y gallai eu hwynebau gael eu chwilio, a brys y sefyllfa.

Enghraifft 2: Lefelau cymeradwyo ar gyfer defnyddio adnabod wynebau byw

Mae’r Coleg Plismona wedi cyhoeddi canllawiau i sefydliadau gorfodi’r gyfraith eu dilyn wrth ddefnyddio technoleg adnabod wynebau byw [mewnosodwch y ddolen yma]. Mae’r canllawiau’n dweud y dylai awdurdodiad i ddefnyddio adnabod wynebau byw i gefnogi ymgyrch plismona gael ei wneud gan swyddog nad yw’n is na rheng uwch-arolygydd a dylid ei gofnodi’n ysgrifenedig.

Mewn achosion brys, gall dogfennau polisi’r heddlu ddarparu y gall swyddog islaw rheng uwch-arolygydd, ond nid islaw rheng arolygydd, awdurdodi defnyddio adnabod wynebau byw i gefnogi ymgyrch heddlu (e.e. lle mae bygythiad uniongyrchol i fywyd neu niwed difrifol i bobl neu eiddo, gydag amser cyfyngedig i weithredu). Rhaid hysbysu swyddog o reng uwch-arolygydd neu uwch o hyd cyn gynted â phosibl a rhaid iddo awdurdodi’r defnydd i barhau neu gyfarwyddo y dylai ddod i ben.

10. Mae’r Llywodraeth yn credu bod angen awdurdodiad uwch ar gyfer rhai defnyddiau o adnabod wynebau a thechnolegau tebyg a dylid nodi hyn yn y fframwaith cyfreithiol newydd. Ydych chi’n cytuno? Gallai hyn fod yn wahanol lefelau o awdurdodiad o fewn sefydliadau gorfodi’r gyfraith, neu, mewn rhai amgylchiadau, awdurdodiad gan gorff sy’n annibynnol ar sefydliadau gorfodi’r gyfraith.

• Cytuno

• Ddim yn cytuno nac yn anghytuno

• Anghytuno

• Ddim yn gwybod

Eglurwch eich ateb:

11. A oes amgylchiadau lle dylai sefydliadau gorfodi’r gyfraith geisio caniatâd gan gorff goruchwylio annibynnol i allu caffael, cadw neu ddefnyddio biometreg (e.e. defnyddio technoleg adnabod wynebau)? Gallai hyn gynnwys amgylchiadau eithriadol y tu allan i’r rheolau arferol.

A ddylid caniatáu i sefydliadau gorfodi’r gyfraith chwilio cofnodion cyhoeddus eraill gyda’r dechnoleg hon?

Mae’r Llywodraeth yn casglu, cadw a defnyddio data biometrig at ddibenion eraill. Er enghraifft, mae Swyddfa Basbort Ei Fawrhydi (HMPO) a gwasanaethau mewnfudo yn casglu delweddau wyneb fel y gallant roi caniatâd i’r bobl gywir a chynnal gwiriadau twyll.

Mewn rhai amgylchiadau, gall sefydliadau gorfodi’r gyfraith eisoes ofyn i’r Swyddfa Gartref gynnal chwiliadau o ddelweddau wyneb mewnfudo a phasbort os nad yw wedi bod yn bosibl adnabod rhywun o gofnodion yr heddlu. Gallai hyn fod oherwydd difrifoldeb trosedd, difrifoldeb mater diogelwch cyhoeddus, neu at ddibenion diogelwch cenedlaethol.

Canfu arolwg agweddau cyhoeddus diweddar a gynhaliwyd gan Swyddfa’r Comisiynydd Gwybodaeth (ICO) fod lefelau cysur yn amrywio ychydig ar gyfer gwahanol ffynonellau posibl o ddelweddau a ddefnyddir ar gyfer adnabod wynebau.1 Dangosodd yr arolwg fod 72% o’r ymatebwyr o leiaf yn weddol gyfforddus i’r heddlu chwilio cofnodion mewnfudo’r DU, gyda 68% a 67% o leiaf yn weddol gyfforddus gyda sefydliadau gorfodi’r gyfraith yn chwilio cronfeydd data pasbort a thrwydded yrru yn y drefn honno.

Rydym am sicrhau bod y math hwn o chwilio, sydd â’r potensial i ymyrryd mwy â phreifatrwydd pobl, yn cael ystyriaeth benodol. Felly mae’r Llywodraeth yn ymgynghori ar y gofynion a’r mesurau diogelwch a ddylai fod ar waith cyn i sefydliadau gorfodi’r gyfraith gynnal chwiliadau biometrig o gofnodion eraill a gedwir gan y Llywodraeth.

Enghraifft 3: Chwilio Biometrig o Gofnodion Cyhoeddus Eraill

Mae technoleg gyfredol yn galluogi sefydliadau gorfodi’r gyfraith i chwilio cronfeydd data olion bysedd mewnfudo yn ogystal ag olion bysedd pobl sydd wedi’u harestio i helpu i adnabod unigolion anhysbys.2 Nid yw’r un peth yn wir am ddelweddau wyneb.

Gall staff y Swyddfa Gartref chwilio delweddau wyneb mewnfudo a phasbort ar ran sefydliadau gorfodi’r gyfraith yn y DU os bodlonir meini prawf penodol. Mae polisi cyhoeddedig yn nodi bod yn rhaid i staff y Swyddfa Gartref fod yn fodlon bod y rhain yn wir:

• mae’r chwiliad er budd y cyhoedd

• mae’n debygol y bydd y chwiliad yn cyflawni ei amcanion

• mae pob llwybr amgen rhesymol arall gyda llai o ymyrraeth wedi’i ddefnyddio cyn gofyn am chwiliad delwedd wyneb

• mae’r ymyrraeth ar hawliau preifatrwydd yn gymesur â’r nod sy’n cael ei ddilyn. Er mwyn cynorthwyo gyda’r ymarfer cydbwyso hwn, mae’r dibenion y gellir cynnal chwiliadau ar eu cyfer wedi’u cyfyngu i feysydd lle mae lefelau uchel o fuddiant cyhoeddus (yn benodol troseddau difrifol, diogelwch cenedlaethol, a diogelu bywyd); a

• mae’r Swyddfa Gartref yn gymwys yn gyfreithiol i rannu canlyniadau unrhyw chwiliad.

12. Os nad oedd sefydliadau gorfodi’r gyfraith yn gallu adnabod person gan ddefnyddio cofnodion gorfodi’r gyfraith a bod amodau penodol yn cael eu bodloni, gellid galluogi’r systemau yn y fath fodd fel eu bod yn gallu chwilio cronfeydd data eraill y Llywodraeth yn fiometrig, megis y cronfeydd data pasbort a mewnfudo.

O dan ba amgylchiadau y dylid caniatáu chwiliadau biometreg o gronfeydd data eraill y Llywodraeth?

Amgylchiadau	Ie	Na	Ddim yn gwybod
Dylai chwiliadau fod am droseddau ‘difrifol’.
Dylai chwiliadau fod at ddiben diogelu (e.e. person sydd ar goll neu’n agored i niwed).
Dylai chwiliadau fod i adnabod pobl sydd wedi’u hanafu, yn sâl neu wedi marw.

13. Os bydd chwiliadau biometrig o gronfeydd data eraill y Llywodraeth yn digwydd, pa fesurau diogelu ddylai fod ar waith?

Mesurau diogelu	Ie	Na	Ddim yn gwybod
Dylai ceisiadau chwilio gael eu cymeradwyo gan uwch swyddog heddlu neu berson cymwys arall.
Dylai ceisiadau chwilio gael eu cymeradwyo gan gorff annibynnol.
Dylid cadw cofnodion chwilio i’w hadolygu gan uwch swyddog heddlu neu berson cymwys arall.
Dylid cadw cofnodion i’w hadolygu gan gorff annibynnol.

A oes unrhyw gyfyngiadau neu fesurau diogelu eraill y credwch y dylid eu hystyried?

Pwy ddylai sicrhau bod sefydliadau gorfodi’r gyfraith yn defnyddio’r dechnoleg hon yn gyfrifol?

Ar hyn o bryd, rheoleiddwyr a chyrff cyhoeddus sy’n goruchwylio defnydd yr heddlu o dechnoleg adnabod wynebau, gan gynnwys y Comisiynydd Biometreg a Chamerâu Gwyliadwriaeth, y Comisiynydd Gwybodaeth, HMICFRS, y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol, a’r Swyddfa Annibynnol ar gyfer Ymddygiad yr Heddlu. Gallwch ddarllen rhagor am oruchwyliaeth yn ‘Defnydd yr Heddlu o Adnabod Wynebau: Canllaw’. Rydym yn cydnabod bod y dirwedd goruchwylio a rheoleiddio yn gymhleth.

Rydym yn credu y byddai newid strwythurol yn gwneud goruchwyliaeth yn fwy effeithiol ac yn cynnig creu ‘siop un stop’ sy’n gwasanaethu grŵp cyffredin o randdeiliaid sydd â phryderon tebyg ac angen am eglurder.

Rydym yn rhagweld rhoi’r pwerau angenrheidiol i’r corff hwn i roi sicrwydd bod defnydd gorfodi’r gyfraith o dechnolegau biometrig yn gyfreithlon, yn gyfrifol, ac yn angenrheidiol. Gallai’r pwerau hyn gynnwys gosod safonau i sicrhau dilysrwydd gwyddonol, cyhoeddi codau ymarfer ac ymchwilio i achosion lle mae technoleg wedi’i chamddefnyddio, ei hacio neu ei chyrchu heb awdurdodiad. Gellir gweld rhagor o enghreifftiau o’r mathau o bwerau a rhwymedigaethau y gallai’r corff newydd eu cael yng nghwestiwn 15. Byddai rôl y corff goruchwylio newydd yn cael ei nodi yn y gyfraith.

Mae’r Llywodraeth yn cynnig creu corff rheoleiddio a goruchwylio i oruchwylio defnydd gorfodi’r gyfraith o fiometreg, adnabod wynebau a thechnolegau tebyg. Mae hyn yn debygol o gwmpasu ac adeiladu ar rolau presennol Comisiynydd Biometreg a Chamerâu Gwyliadwriaeth a’r Rheoleiddiwr Gwyddoniaeth Fforensig yng Nghymru a Lloegr.

Er bod dilysu cywirdeb a pherfformiad technolegau yn ofyniad cyffredin, nodwch nad ydym yn cynnig newid y ffordd y mae gwyddoniaeth fforensig yn cael ei rheoleiddio, yn unol â Deddf Rheoleiddiwr Gwyddoniaeth Fforensig 2021, nac o reidrwydd rheoleiddio pob defnydd biometrig yn yr un ffordd â’r rhai a ddefnyddir yn fforensig.

14. Gallai un corff goruchwylio annibynnol unigol gyflawni’r swyddogaethau a nodir uchod - a ydych chi’n cytuno? Gellid cyflawni hyn trwy iddynt oruchwylio codau ymarfer lluosog (gweler hefyd gwestiynau 15 a 16).

• Cytuno

• Ddim yn cytuno nac yn anghytuno

• Anghytuno

• Ddim yn gwybod

Eglurwch eich ateb:

Byddai pwerau a rhwymedigaethau’r corff goruchwylio newydd yn cael eu nodi mewn statud. Mae’r ymgynghoriad hwn yn ceisio barn y cyhoedd ar y pwerau a’r rhwymedigaethau y dylai’r corff newydd eu cael.

Enghraifft 4: Enghreifftiau o’r mathau o bwerau sydd gan gyrff goruchwylio

Mae’r Rheoleiddiwr Gwyddoniaeth Fforensig yn sicrhau bod darparu gwasanaethau gwyddoniaeth fforensig ar draws y system cyfiawnder troseddol yn ddarostyngedig i gyfundrefn briodol o safonau ansawdd gwyddonol. Mae ganddynt y pŵer i ymchwilio i heddluoedd a chyhoeddi hysbysiadau cydymffurfio lle maent yn barnu bod yr heddlu’n cynnal gweithgareddau gwyddoniaeth fforensig mewn ffordd sy’n peri risg sylweddol i’r system cyfiawnder troseddol.

Mae’r Swyddfa Annibynnol ar gyfer Ymddygiad yr Heddlu yn goruchwylio system gŵynion yr heddlu yng Nghymru a Lloegr ac yn gosod ac yn monitro’r safonau y dylai’r heddlu ymdrin â chwynion yn eu hôl. Maent yn gyfrifol am ymchwilio i’r materion mwyaf difrifol, gan gynnwys honiadau o lygredd difrifol, ac achosion lle mae rhywun wedi marw neu wedi cael ei anafu’n ddifrifol yn dilyn cyswllt â’r heddlu.

Swyddfa’r Comisiynydd Gwybodaeth (ICO) yw rheoleiddiwr y DU ar gyfer data personol ac mae ganddi gyfrifoldeb rheoleiddiol am fiometreg a gesglir, a gedwir ac a ddefnyddir gan Swyddfa Basbort EF a Fisâu a Mewnfudo’r DU. Mae gan yr ICO y pŵer i gyhoeddi hysbysiadau gorfodi a hysbysiadau cosb (dirwyon gweinyddol) lle mae toriad diogelu data wedi digwydd.

15. Pa fath o bwerau neu rwymedigaethau ddylai fod gan y corff goruchwylio i oruchwylio defnydd gorfodi’r gyfraith o dechnolegau adnabod wynebau a thechnolegau tebyg?

	Ie	Na	Ddim yn gwybod
Cyhoeddi codau ymarfer yn manylu ar yr hyn y byddai disgwyl i sefydliadau gorfodi’r gyfraith ei wneud i gyflawni eu rhwymedigaethau cyfreithiol a moesegol wrth ddatblygu neu ddefnyddio technoleg.
Ymchwilio i achosion lle mae defnyddio technoleg yn cyflwyno risgiau sylweddol i ymchwiliadau neu achosion troseddol oherwydd diffyg cydymffurfio â’r cod ymarfer.
Ymchwilio i achosion lle mae defnyddio technoleg wedi ymyrryd yn anghyfiawn â’r hawliau a’r amddiffyniadau sydd gan bobl o dan gyfraith diogelu data, cydraddoldeb a hawliau dynol.
Ymchwilio i achosion lle mae technoleg wedi cael ei chamddefnyddio, ei hacio neu ei chyrchu heb awdurdod.
Gofyn am wybodaeth gan sefydliadau gorfodi’r gyfraith i gynorthwyo goruchwylio defnydd yr heddlu o’r dechnoleg.
Cyhoeddi hysbysiadau cydymffurfio sy’n ei gwneud yn ofynnol i sefydliadau gorfodi’r gyfraith gymryd camau penodol i unioni diffyg cydymffurfio.
Ceisio gwaharddebau i atal neu roi’r gorau i ddefnyddio technoleg sy’n peri risgiau sylweddol, ar y cyd â chyrff statudol eraill lle bo angen.
Gwneud datganiadau cyhoeddus am ddiffyg cydymffurfio i hysbysu rhanddeiliaid a’r cyhoedd.
Derbyn cwynion ac atgyfeiriadau gan unrhyw un, er mwyn llywio eu hymchwiliadau.
Cyhoeddi adroddiad blynyddol yn manylu ar gydymffurfiaeth â’r Cod(au) ymarfer perthnasol ac argymhellion i’r Senedd ar ddiwygiadau i’r Cod.
Gosod safonau sy’n helpu i sicrhau dilysrwydd gwyddonol y dechnoleg.
Penderfynu pa dechnolegau newydd neu ddefnyddiau newydd o dechnolegau presennol y dylid eu hychwanegu at y fframwaith cyfreithiol yn y dyfodol.

Pa bwerau neu rwymedigaethau eraill ydych chi’n meddwl y dylai fod?

Sut ddylai’r fframwaith newydd amddiffyn rhag rhagfarn a gwahaniaethu?

Pa mor gywir bynnag y gall technolegau biometrig fod, mae eu perfformiad yn amodol ar lawer o newidynnau - megis ansawdd y sampl biometrig, nifer y blynyddoedd rhwng y sampl biometrig gymharu a sampl y gronfa ddata, a nifer y biometregau yn y gronfa ddata. Yn achos paru wynebau, mewn rhai algorithmau paru, gall oedran, rhyw a hil yr unigolyn effeithio ar y canlyniadau. Gall hyn effeithio ar degwch - neu ‘ddidueddrwydd ‘ - unrhyw ganlyniadau chwilio.

Pan ddefnyddir biometreg fel DNA ac olion bysedd yn dystiolaethol, mae eu hansawdd yn amodol ar reoliad statudol (Deddf Rheoleiddiwr Gwyddoniaeth Fforensig 2021). Mae’r canlyniadau’n amodol ar ddadansoddiad a dehongliad manwl.

Mae’r Llywodraeth eisoes yn mynnu bod pob algorithm adnabod wynebau a ddefnyddir gan sefydliadau gorfodi’r gyfraith sy’n cael eu hariannu gan y Swyddfa Gartref yn cael eu profi’n annibynnol am degwch a rhagfarn. Mae’n ofynnol hefyd i bob heddlu gyflawni eu gofyniad Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus i ddeall unrhyw ragfarn yn y technolegau y maent yn eu defnyddio.

Enghraifft 5: Profi Tegwch gan y Labordy Ffisegol Cenedlaethol

Mae’r Labordy Ffisegol Cenedlaethol (NPL) yn ganolfan ragoriaeth flaenllaw yn y byd sy’n darparu mesuriadau arloesol mewn gwyddoniaeth, peirianneg a thechnoleg. Dros y flwyddyn ddiwethaf, mae’r NPL wedi cynnal profion annibynnol ar y dechnoleg adnabod wynebau a ddefnyddir gan weithredwyr sydd wedi’u hyfforddi’n arbennig ym mhob heddlu ar gyfer adnabod wynebau ôl-weithredol.

Mae’r profion yn rhoi dadansoddiad diduedd, wedi’i seilio’n wyddonol, ac yn seiliedig ar dystiolaeth o berfformiad yr algorithmau adnabod wynebau cyfredol, a’u disodli yn y dyfodol. Defnyddiwyd yr adroddiadau i ddiweddaru hyfforddiant i weithredwyr er mwyn deall perfformiad y system adnabod wynebau ôl-weithredol yn well ac i lywio penderfyniadau ynghylch buddsoddiad ac uwchraddiadau’r Llywodraeth.

Gallai’r Llywodraeth ei gwneud yn ofynnol i sefydliadau gorfodi’r gyfraith gymryd camau penodol pellach i ddeall sut mae technolegau biometrig yn gweithio ac i liniaru unrhyw ragfarn bosibl, cyn iddynt eu defnyddio a thra byddant yn eu defnyddio. Gallai’r rhain gynnwys gofynion profi neu reolau ynghylch sut y dylid gweithredu’r dechnoleg. Yn dilyn ymgynghoriad priodol, byddai’r corff goruchwylio newydd yn gosod y rheolau hyn, o bosibl trwy god statudol a gymeradwyir gan y Senedd. Gallent hefyd wirio cydymffurfiaeth â’r rheolau hyn.

16. Mae’r Llywodraeth yn credu y dylai’r corff goruchwylio newydd helpu i osod rheolau penodol i sefydliadau gorfodi’r gyfraith eu dilyn, i warchod rhag rhagfarn a gwahaniaethu wrth ddefnyddio technolegau fel adnabod wynebau, a gwirio cydymffurfiaeth â’r rheolau hyn.

I ba raddau ydych chi’n cytuno neu’n anghytuno?

• Cytuno

• Ddim yn cytuno nac yn anghytuno

• Anghytuno

• Ddim yn gwybod

17. Pa fathau o reolau y gallai’r corff goruchwylio newydd fod yn gyfrifol am eu gosod? Gallai’r rhain gynnwys sicrhau bod offer o ansawdd digonol neu benderfynu pa brofion y dylid eu cynnal.