Publication

Crynodeb o'r ymatebion ac ymateb y llywodraeth i'r ymgynghoriad ar Ffioedd Yswiriant a Ganiateir

Updated 11 July 2025

Crynodeb o’r ymatebion ac ymateb y llywodraeth i’r ymgynghoriad ar Ffioedd Yswiriant a Ganiateir

Cyflwyniad

1. Mae rhydd-ddeiliaid a landlordiaid adeiladau amlfeddiannaeth - neu asiantiaid rheoli eiddo sy’n gweithio ar eu rhan - fel arfer yn cael eu talu gan froceriaid sy’n rhannu comisiwn gyda nhw am drefnu a rheoli yswiriant adeiladau. Mae’r comisiynau hyn fel arfer wedi’u cynnwys yn y premiwm yswiriant cyffredinol y mae lesddeiliaid yn ei dalu trwy eu taliadau gwasanaeth.

2. Yn 2022, cyhoeddodd yr Awdurdod Ymddygiad Ariannol (FCA) adroddiad ar yswiriant ar gyfer adeiladau amlfeddiannaeth ac yna adroddiad yn 2023 ar gydnabyddiaeth broceriaid mewn perthynas â’r yswiriant hwnnw yn benodol. Mae’r adroddiadau hyn yn tynnu sylw at gynnydd o 40% mewn cydnabyddiaeth ariannol - gan gynnwys comisiynau - rhwng 2019 a 2022. Nid oedd broceriaid yn aml yn gallu mynegi pa wasanaethau neu fuddion â gwerth sy’n gysylltiedig ag yswiriant a ddarperid gan y rhydd-ddeiliaid, landlordiaid neu asiantiaid rheoli eiddo a oedd yn derbyn eu comisiwn.

3. Mae Deddf Diwygio Cyfraith Lesddaliad a Rhydd-ddaliad, a basiwyd ym mis Mai 2024, yn cynnwys ystod o fesurau i ddarparu mwy o hawliau, pwerau ac amddiffyniadau i lesddeiliaid dros eu cartrefi. Mae dechrau’r ystod lawn o ddarpariaethau o fewn y Ddeddf yn gofyn am raglen o is-ddeddfwriaeth fanwl. Mae’r mesurau hyn i amddiffyn lesddeiliaid presennol yn gorwedd ochr yn ochr â nod llywodraeth y DU i symud i ffwrdd o lesddaliad i gyfunddaliad fel y ffurf o ddeiliadaeth ddiofyn.

4. Creodd adran 59 o Ddeddf Diwygio Cyfraith Lesddaliad a Rhydd-ddaliad 2024 bwerau i fynd i’r afael â phryderon hirsefydlog bod lesddeiliaid yn gorfod talu comisiynau gormodol, sy’n cael eu rhoi i landlordiaid, rhydd-ddeiliaid neu asiantiaid rheoli eiddo gan froceriaid am drefnu a rheoli yswiriant adeiladau.

5. Byddai’r pwerau hyn, pan fyddant yn cael eu cyflwyno gan lywodraethau’r DU a Chymru trwy is-ddeddfwriaeth, yn atal lesddeiliaid rhag wynebu unrhyw gostau sy’n ymwneud â rheoli a threfnu yswiriant adeiladau gan rydd-ddeiliaid, landlordiaid neu asiantiaid rheoli eiddo sy’n gweithio ar eu rhan, y tu hwnt i “daliad yswiriant a ganiateir” penodol.

6. Gallai unrhyw ‘daliad yswiriant a ganiateir’ y mae rhydd-ddeiliaid, landlordiaid neu asiantiaid rheoli eiddo yn ei dderbyn gael ei godi’n uniongyrchol ar lesddeiliaid fel taliad am weithgareddau dosbarthu yswiriant, yn hytrach na’r system bresennol lle mae lesddeiliaid yn talu am bremiymau yswiriant adeiladau yn eu tâl gwasanaeth sy’n cynnwys comisiynau sydd wedi’u trosglwyddo.

7. Lansiodd llywodraethau’r DU a Chymru ymgynghoriad cyhoeddus ar y cyd ar y polisi ffioedd yswiriant a ganiateir hwn ar 2 Rhagfyr 2024, a ddaeth i ben ar 24 Chwefror 2025. Mae hwn yn ymateb ar y cyd gan y ddwy lywodraeth.

Y Broses Ymgynghori ac Ymatebion

8. Cynhaliwyd ein hymgynghoriad cyhoeddus - “Ymgynghoriad ar gyflwyno ffioedd yswiriant a ganiateir ar gyfer landlordiaid, rhydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo”  – rhwng 2 Rhagfyr 2024 a 24 Chwefror 2025. Derbyniodd yr ymgynghoriad gyfanswm o 838 o ymatebion. Derbyniwyd 815 o ymatebion ar blatfform ar-lein Citizen Space, 22 o ymatebion i’r arolwg trwy e-bost ac 1 ymateb printiedig. O’r rhain, roedd dau o ymatebion Citizen Space yn rhai na ellid eu defnyddio oherwydd bod cwestiynau heb eu hateb, gan roi cyfanswm nifer ymatebion y gellid ei ddefnyddio o 836.

9. Dylid nodi bod y niferoedd hyn yn cynnwys nid yn unig unigolion ond hefyd sefydliadau aelodaeth sydd yn eu tro wedi ymgynghori â’u haelodau. Mae enghreifftiau o hyn yn cynnwys End Our Cladding Scandal, Cymdeithas Broceriaid Yswiriant Prydain, y Sefydliad Eiddo a Chymdeithas Yswirwyr Prydain. Mae hyn yn arbennig o bwysig i’w nodi yn achos grwpiau nad ydynt yn lesddeiliaid lle roedd cyfanswm yr ymatebion yn is.

Dadansoddiad o’r Ymatebion

Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	708	84.69%
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	62	7.42%
Rhydd-ddeiliaid	21	2.51%
Asiantiaid Rheoli Eiddo	21	2.51%
Cymdeithasau Tai	7	0.84%
Broceriaid	5	0.60%
Yswirwyr	2	0.24%
Arall	10	1.20%
Cyfanswm	836	100%

10. Cawsom hefyd 82 o negeseuon e-bost yn cynnig sylwadau ar y maes polisi hwn ar wahân i ymatebion i’r arolwg. Rydym wedi ymgorffori’r mewnbwn hwnnw yn ein dadansoddiad.

11. Yn ystod y cyfnod ymgynghori, fe wnaethom hefyd gynnal tri chyfarfod bord gron sectoraidd i drafod y maes polisi. Fe’u grwpiwyd fel a ganlyn: - lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol - rhydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo - broceriaid ac yswirwyr yswiriant adeiladau

12. Roedd adborth o’r gweithdai hynny hefyd yn rhoi mewnbwn i’r ymgynghoriad hwn, ochr yn ochr ag annog mynychwyr i gyflwyno ymatebion llawn i’r ymgynghoriad ei hun.

Rhan 1: Arferion ar hyn o bryd – cwestiynau ymgynghori

13. Roedd Rhan 1 o’r ymgynghoriad hwn yn cynnwys cwestiynau i ddeall y ffordd y mae trefniadau cydnabyddiaeth ariannol presennol yn digwydd a phrofiadau’r rhai sydd yn y gadwyn gyflenwi.

Cwestiwn 1: I ba raddau ydych chi’n adnabod y disgrifiad uchod o sut mae rhydd-ddeiliaid, asiantiaid rheoli eiddo, broceriaid ac yswirwyr yn rheoli ac yn trefnu yswiriant a sut maen nhw’n cael eu cydnabod yn ariannol amdano? Er enghraifft – pa gyfryngwyr eraill sy’n rhan o gadwyn gyflenwi yswiriant adeiladau ar gyfer adeiladau amlfeddiannaeth, sut maen nhw’n cael cydnabyddiaeth ariannol ac am beth?

Cwestiwn 2: Naill ai o’ch profiad personol, neu wybodaeth am arferion yn ehangach, i ba raddau ydych chi’n credu bod y system bresennol o gydnabyddiaeth ariannol i asiantiaid rheoli eiddo a rhydd-ddeiliaid am eu gweithgareddau rheoli a threfnu yswiriant yn rhoi canlyniadau teg i lesddeiliaid a’r rhai sy’n cyflenwi’r gwasanaethau hyn? Oes gennych chi enghreifftiau neu astudiaethau achos i ddangos hyn?

Cwestiwn 3: Os ydych chi’n lesddeiliad, a ydych chi’n ymwybodol o ba daliadau - os oes unrhyw rai – y mae eich rhydd-ddeiliad neu asiant rheoli eiddo yn eu cael am drefnu neu reoli yswiriant? Gallai’r taliadau fod ar ffurf cydnabyddiaeth ariannol uniongyrchol - fel rhannu comisiwn - neu fod yn fwy anuniongyrchol megis drwy gadw arian o ostyngiadau neu daliadau nad ydynt yn ariannol.

[Os ydw] Rhowch fwy o fanylion os gwelwch yn dda. Er enghraifft – a yw’r taliadau hyn ar gyfer gwasanaethau penodol mewn perthynas â rheoli a threfnu yswiriant? Os felly, pa weithgareddau? A ydych chi’n gwybod pa ganran o’ch costau yswiriant yw’r taliadau hyn?

Cwestiwn 4: Os ydych chi’n lesddeiliad, a ydych chi wedi ceisio herio taliad eich rhydd-ddeiliad neu asiant rheoli eiddo am drefnu neu reoli yswiriant?

[Os ydw] Sut wnaethoch chi herio hyn? Pa wybodaeth a gawsoch i gefnogi’ch her, a sut wnaethoch chi gael gafael ar yr wybodaeth? Beth oedd y canlyniad?

Cwestiwn 5: Os ydych chi’n asiant rheoli eiddo neu’n rhydd-ddeiliad, pa fath o daliadau - os oes unrhyw rai - ydych chi wedi’u cael am drefnu a rheoli yswiriant? Gallai’r taliadau fod ar ffurf cydnabyddiaeth ariannol uniongyrchol - fel rhannu comisiwn - neu fod yn fwy anuniongyrchol megis drwy gadw arian o ostyngiadau neu daliadau nad ydynt yn ariannol.

Cwestiwn 6: Os ydych chi’n asiant rheoli eiddo neu’n rhydd-ddeiliad, pa weithgareddau rydych chi wedi cael cydnabyddiaeth ariannol amdanynt ar ffurf taliadau - fel comisiwn gan y brocer?

O’r rhain, pa rai o’r rhain sy’n weithgareddau a reoleiddir fel y’u diffinnir yn y Ddeddf Gwasanaethau a Marchnadoedd Ariannol, megis drwy’r FCA neu gynllun Corff Proffesiynol Dynodedig RICS, a pha rai sydd ddim?

Rhan 1: Arferion ar hyn o bryd – crynodeb o’r ymatebion

14. Ar gyfer cwestiwn 1, y farn gyffredinol ar draws grwpiau ymatebwyr yw bod y model o gydnabyddiaeth ariannol a ddisgrifir yn gywir yn gyffredinol. Nododd nifer o ymatebwyr y gall cyflenwi yswiriant adeiladau yn aml gynnwys cyfryngwyr eraill sy’n cael eu talu heblaw am y rhai a grybwyllir, fel aseswyr colledion, aseswyr risg, syrfewyr, a chynghorwyr cyfreithiol / ariannol.

15. Ar draws y cwestiynau hyn, roedd lesddeiliaid yn adnabod ein disgrifiad o’r gadwyn gyflenwi yswiriant adeiladau. Pwysleisiodd lesddeiliaid fod y diffyg tryloywder yn golygu nad oedd ganddynt fawr o eglurhad o’r hyn oedd yn cael ei godi arnynt a phwy sy’n cael eu talu. Cafodd nifer o ymatebwyr brofiad anodd wrth geisio cael gwybodaeth am gydnabyddiaeth ariannol o fewn amserlenni rhesymol, neu o gwbl. Ar gyfer Cwestiwn 3 dim ond 27% o’r ymatebwyr a atebodd y cwestiwn hwn a ddywedodd ‘ydw’, gan awgrymu anhryloywder cydnabyddiaeth ariannol mewn yswiriant adeiladau.

16. Lle mae gwybodaeth ar gael, roedd lesddeiliaid yn bennaf o’r farn bod y comisiynau dan sylw yn anghymesur â’r gwaith a gyfrannwyd. Roedden nhw’n aml yn tynnu sylw at froceriaid fel y rhai sy’n gwneud gwaith mwy sylweddol mewn cysylltiad ag yswiriant, gan ei gwneud yn aneglur pam mae comisiynau sylweddol yn mynd i rydd-ddeiliaid, landlordiaid neu asiantiaid rheoli eiddo. Fe wnaethant hefyd godi’r diffyg tystiolaeth o waith a wnaed i gyfiawnhau comisiynau.

17. Roedd lesddeiliaid hefyd yn pryderu am y cymhellion yn y gadwyn gyflenwi yswiriant adeiladau sy’n annog cyfryngwyr fel landlordiaid, asiantiaid rheoli eiddo neu rydd-ddeiliaid i ddewis cynhyrchion yswiriant ar sail comisiynau a gynigir yn hytrach na gwerth i’r lesddeiliad. Enghraifft o hyn a grybwyllwyd yn aml oedd y defnydd o froceriaid a ffefrir neu froceriaid sy’n gysylltiedig â landlord, asiant rheoli eiddo neu rydd-ddeiliad.

18. Er bod lesddeiliaid wedi cyfeirio at rai achosion llwyddiannus trwy dribiwnlysoedd, roeddent o’r farn bod y system yn cymryd llawer o amser, yn gymhleth a bod y system yn ffafrio landlordiaid sydd â mwy o adnoddau wrth law. Adroddwyd hefyd mai prin oedd y llwyddiant wrth geisio cael gwybodaeth trwy ofynion datgelu neu wrth herio costau yn uniongyrchol gyda dyfynbrisiau eraill. Mae lesddeiliaid o’r farn bod y mecanweithiau herio sydd ar gael iddynt yn cymryd llawer o amser ac yn gymhleth, gan ddweud bod y diffyg tryloywder yn rhwystr sylweddol i weithredu pellach.

19. Roedd landlordiaid, rhydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo yn gyffredinol o’r farn bod eu gweithgareddau yn y gadwyn yn sylweddol ac yn haeddu tâl. Er bod y rhan fwyaf o asiantiaid rheoli eiddo yn defnyddio’r model comisiwn, dywedodd nifer o ymatebwyr eu bod eisoes yn gweithredu model sy’n seiliedig ar ffioedd. Fe wnaethant hefyd dynnu sylw at y ffaith bod eu gweithgaredd dosbarthu yswiriant, yn y rhan fwyaf o achosion, yn ddarostyngedig i reoleiddio trwy’r Awdurdod Ymddygiad Ariannol (FCA) neu gynllun Corff Proffesiynol Dynodedig Sefydliad Brenhinol y Syrfewyr Siartredig (RICS).

20. Nododd asiantiaid rheoli eiddo y gwahaniaeth yn y gadwyn gyflenwi yswiriant adeiladau rhyngddynt hwy eu hunain a rhydd-ddeiliaid, gan nodi y byddai asiant rheoli eiddo yn aml yn gweithio i gleient nad yw’n rhydd-ddeiliad, megis trefniadau Hawl i Reoli dan arweiniad lesddeiliaid.

21. Roedd broceriaid yn adnabod y disgrifiad o gydnabyddiaeth ariannol yn gyffredinol ond yn teimlo nad oedd y disgrifiad yn cydnabod yn ddigonol y rhwymedigaethau ar froceriaid mewn perthynas â rhannu comisiwn – er enghraifft, cydymffurfio â gofynion o dan reolau FCA a ddiweddarwyd ar ddechrau 2024 i sicrhau gwerth teg i lesddeiliaid.

Rhan 1: Arferion ar hyn o bryd – ymateb y llywodraeth

22. Barn y mwyafrif o lesddeiliaid yw bod y system bresennol o gydnabyddiaeth ariannol yn annheg ac yn anhryloyw. Mae’n eithaf amlwg nad oes gan lesddeiliaid fawr o ymddiriedaeth yn arfer broceriaid o rannu comisiwn gyda’r rhydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo sy’n eu dewis. Mae’r Llywodraeth yn ceisio gwella’r sefyllfa hon i sicrhau bod costau sy’n gysylltiedig ag yswiriant a delir gan lesddeiliaid yn deg ac yn dryloyw. Byddwn yn ystyried yr ymatebion i’r ymgynghoriad hwn, a’r materion manwl a godwyd, wrth i ni fireinio ein polisi ac ystyried is-ddeddfwriaeth.

23. Un o’r materion a adroddir fwyaf cyson gan lesddeiliaid yw’r diffyg tryloywder – rydym yn cydnabod bod hyn yn rhwystr i wneud iawn neu herio. Rydym yn croesawu diwygiadau’r FCA sy’n ei gwneud yn ofynnol i froceriaid ac yswirwyr a reoleiddir gan yr FCA ddarparu gwybodaeth yswiriant, gan gynnwys am unrhyw gomisiynau a rennir, i’r cwsmer, sef, yn aml, y landlord, rhydd-ddeiliad neu asiant rheoli eiddo. Fodd bynnag, mae profiad lesddeiliaid yn awgrymu nad yw’r wybodaeth hon yn cael ei throsglwyddo’n gyson i lesddeiliaid. Mae hyn yn egluro pwysigrwydd gweithredu mesurau tryloywder a geir mewn mannau eraill yn Neddf Diwygio Cyfraith Lesddaliad a Rhydd-ddaliad 2024. Yr is-ddeddfwriaeth sy’n ymwneud ag Adran 60 o’r Ddeddf honno sydd fwyaf perthnasol. Bydd hyn yn ei gwneud yn ofynnol i rydd-ddeiliaid a landlordiaid ddarparu gwybodaeth yswiriant i lesddeiliaid yn rhagweithiol. Rydym yn ymgynghori ar fanylion gweithredu’r mesur hwn, ochr yn ochr â mesurau eraill i rymuso a diogelu lesddeiliaid.

24. Rydym yn nodi bod asiantiaid rheoli eiddo nid yn unig yn rheoli ac yn trefnu yswiriant ar ran rhydd-ddeiliaid, ond hefyd ar gyfer lesddeiliaid mewn amrywiol drefniadau amgen fel cwmnïau Hawl i Reoli neu Gymdeithasau Cyfunddaliad. Felly, bydd angen y mesur polisi hwn i fynd i’r afael â chomisiynau yswiriant adeiladau mewn ystod o senarios rheoli adeiladau yn awr ac yn y dyfodol.

25. Rydym yn nodi’r ffaith bod nifer o asiantiaid rheoli eiddo eisoes yn gweithredu gan ddefnyddio ffioedd yn hytrach na chomisiynau ac, yn yr un modd, fel rhan o addewid broceriaid yswiriant y cytunwyd arno gyda’r diwydiant, bod nifer o froceriaid wedi cytuno i beidio â rhannu comisiwn gyda phartïon sy’n trefnu yswiriant ar gyfer adeiladau preswyl uchel iawn sydd ag ystyriaethau diogelwch tân. Mae hyn yn dangos bod symud i ffwrdd o’r comisiwn yn bosibl ac eisoes yn digwydd mewn rhai meysydd.

26. Mae landlordiaid, rhydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo wedi codi’r ffaith bod y gweithgareddau y maent yn cael eu talu amdanynt mewn perthynas ag yswiriant yn weithgareddau awdurdodedig mewn llawer o achosion ac felly mae gofyn iddynt gael awdurdodiad megis trwy’r FCA neu gynllun Corff Proffesiynol Dynodedig RICS ar eu cyfer. Rydym yn gweithio gyda’r rheoleiddwyr hyn wrth ddatblygu ein polisi i adlewyrchu rôl rheoleiddwyr yn y gadwyn gyflenwi yswiriant adeiladau.

Rhan 2: Cynigion ar gyfer Ffioedd Yswiriant a Ganiateir – cwestiynau ymgynghori

27. Roedd Rhan 2 o’r ymgynghoriad hwn yn gofyn am adborth ar y cynnig yn gyffredinol, pa fath o weithgareddau y gellid eu caniatáu a sut y gellid cyfrifo costau.

Cwestiwn 7: Byddai ffi yswiriant a ganiateir yn cael ei diffinio fel mai dim ond ar gyfer gweithgareddau penodol y caniateir cydnabyddiaeth ariannol i rydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo, ac i atal codi tâl ar lesddeiliaid am unrhyw daliadau eraill i rydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo sy’n ymwneud â rheoli a threfnu yswiriant. A ydych chi’n cytuno â’r dull hwn?

Cwestiwn 8: Pa weithgareddau penodol sy’n ymwneud â rheoli a threfnu yswiriant y mae rhydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo yn eu cyflawni ac yn cael cydnabyddiaeth ariannol amdanynt ar hyn o bryd? Diffiniwch y gweithgareddau hyn mor llawn â phosibl.

Cwestiwn 9: Pa weithgareddau penodol sy’n ymwneud â rheoli a threfnu yswiriant y dylid caniatáu i rydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo eu cyflawni a chael cydnabyddiaeth ariannol amdanynt drwy dâl gwasanaeth i lesddeiliad?

Cwestiwn 10: A oes unrhyw weithgareddau penodol sy’n ymwneud â rheoli a threfnu yswiriant na ddylid caniatáu i rydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo eu cyflawni a chael cydnabyddiaeth ariannol amdanynt drwy dâl gwasanaeth i lesddeiliad?

Cwestiwn 11: A ydych yn credu y dylid cyfrifo’r ffi a ganiateir mewn ffyrdd rhagnodedig – megis canrannau penodol, uchafswm ffioedd a / neu ffioedd sefydlog ar gyfer trefnu a rheoli yswiriant neu weithgareddau sy’n rhan o hynny – neu a fyddai ffi dryloyw yn ddarostyngedig i’r mesurau rhesymoldeb yn Neddf Landlordiaid a Thenantiaid 1985 yn ddigonol?

Cwestiwn 12: A oes unrhyw achosion neu amgylchiadau eithriadol y byddech yn awgrymu eu bod yn haeddu cael eu trin yn wahanol o ran yr hyn a ganiateir neu na chaniateir?

Rhan 2: Cynigion ar gyfer Ffioedd Yswiriant a Ganiateir – crynodeb o’r ymatebion

28. Roedd gan lesddeiliaid farn gymysg ar gwestiwn 7: Roedd 48% o’r rhai a atebodd yn gefnogol i’r polisi, tra bod 52% yn gwrthwynebu. Ymhlith y rhesymau a roddwyd gan y rhai oedd yn gefnogol oedd y byddai cael cost dryloyw sy’n gysylltiedig yn uniongyrchol â gweithgareddau yn decach ac y byddai’n haws craffu ar hynny. O’r rhai oedd yn gwrthwynebu, roedd rhai yn pryderu y byddai’r polisi yn cyfreithloni incwm a gymerir ar hyn o bryd trwy gomisiynau, gan ddadlau y gall comisiynau cyfrinachol eisoes gael eu herio. Roedd eraill yn dadlau, gan mai ased y rhydd-ddeiliad yn aml yw bloc o fflatiau, y dylai’r rhydd-ddeiliad fod yn gyfrifol am yr holl gostau sy’n ymwneud ag yswiriant. Roedd eraill o’r farn y dylai unrhyw daliadau am weithgareddau sy’n ymwneud â rheoli a threfnu yswiriant fod yn rhan o ffi rheoli misol rhydd-ddeiliad neu asiant eiddo.

29. Ar gwestiwn 7, roedd landlordiaid a rhydd-ddeiliaid yn gwrthwynebu i raddau helaeth, gyda 71% yn gwrthwynebu’r polisi. Roedd y safbwyntiau ar gyfer y farn hon yn cynnwys bod y system bresennol ar gyfer cydnabyddiaeth ariannol yn ddarostyngedig i reoleiddio priodol ar gyfer eu gweithgareddau dosbarthu yswiriant trwy’r FCA neu Gynllun Corff Proffesiynol Dynodedig RICS. Roedd landlordiaid a rhydd-ddeiliaid yn teimlo na fyddai gan bolisi ffioedd yswiriant a ganiateir yr hyblygrwydd angenrheidiol i ddarparu ar gyfer gofynion amrywiol yswiriant adeiladau ar gyfer adeiladau amlfeddiannaeth ac y byddai risg na fyddai modd cael cydnabyddiaeth ariannol briodol am weithgareddau yswiriant hanfodol.

30. Ar gwestiwn 7 roedd gan asiantiaid rheoli eiddo farn gymysg gyda 55% yn gwrthwynebu ffioedd yswiriant a ganiateir tra bod 45% yn gefnogol. Gwnaeth y rhai oedd yn gwrthwynebu ddadleuon tebyg i rydd-ddeiliaid sef na fyddai gan systemau cydnabyddiaeth amgen yr hyblygrwydd i adlewyrchu gweithgareddau a gofynion amrywiol. Roedd y rhai oedd o blaid yn teimlo y byddai’r system hon yn gwobrwyo actorion didwyll yn y farchnad, a dywedodd nifer o ymatebwyr eu bod eisoes yn defnyddio model ffioedd tecach.

31. Ar gyfer cwestiynau 8-10, byddai lesddeiliaid yn aml yn derbyn bod nifer fach o dasgau y gallai fod angen i rydd-ddeiliad neu asiant rheoli eiddo eu gwneud fel cefnogi hawliadau, hwyluso taliadau premiymau, rhannu gwybodaeth a chael dyfynbrisiau trwy frocer. Fodd bynnag, roedden nhw’n amheus i raddau helaeth bod y gweithgareddau hyn yn sylweddol neu’n haeddu taliad sylweddol ac yn teimlo bod y rhan fwyaf o’r gwaith ar yswiriant yn cael ei wneud gan froceriaid ac yswirwyr. Roedd hyn yn arbennig o wir pan oedd landlordiaid, rhydd-ddeiliaid neu asiantiaid rheoli eiddo yn defnyddio broceriaid a ffefrir neu rai y mae ganddynt gysylltiadau â hwy ac felly nid oeddent yn dangos eu bod yn profi’r farchnad.

32. Ar gyfer cwestiynau 8-10 rhoddodd asiantiaid rheoli eiddo a rhydd-ddeiliaid amrywiaeth o weithgareddau i gyfiawnhau cydnabyddiaeth ariannol. Roedd y rhain yn cynnwys cywain gwybodaeth risg ar gyfer broceriaid, cael dyfynbrisiau trwy froceriaid a’u gwerthuso, talu premiymau, gwirio dogfennau polisi, cwblhau gwelliannau risg sy’n ofynnol gan yswirwyr, rhannu gwybodaeth gyda lesddeiliaid a broceriaid, a phenderfynu ar lefel yr yswiriant priodol sy’n ofynnol. Yn fwy eang teimlwyd bod gweithgareddau yn amrywio’n sylweddol ar draws mathau o adeiladau ac ardaloedd risg, a bod rhestr ragnodedig yn anodd o ystyried y teilwra sydd ei angen.

33. Ar gyfer cwestiwn 11, roedd lesddeiliaid yn gyffredinol wrth ymateb yn gefnogol o ryw fath o gyfrifo, megis uchafswm tâl penodol i gyfyngu ar gostau mewn ffordd deg. Teimlwyd yn aml bod hyn yn ddewis arall clir i’r hyn sy’n cael ei ystyried fel proses herio gymhleth ac annibynadwy trwy’r Tribiwnlys Haen Gyntaf neu’r Tribiwnlys Prisio Lesddaliadau. Yn gyffredinol, nid oedd lesddeiliaid o blaid unrhyw gyfrifiad sy’n gysylltiedig â chanrannau gan y byddai hyn yn clymu taliadau i’r premiwm cyffredinol.

34. Ar gyfer cwestiwn 11, roedd landlordiaid, rhydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo yn gyffredinol yn gwrthwynebu cyfrifiadau penodol ar gyfer ffi yswiriant a ganiateir gan fod y gwaith sy’n gysylltiedig ag adeiladau yn amrywio cymaint. Am y rheswm hwn, mae perygl na fyddai fformiwlâu neu symiau penodol yn caniatáu cydnabyddiaeth ariannol deg am weithgareddau pwysig sy’n gysylltiedig ag yswiriant os yw’r terfynau’n rhy isel, tra bod perygl y byddai terfynau wedi’u gosod yn rhy uchel yn gosod lefel pris newydd uwchlaw taliadau cyfredol. Fe wnaethant hefyd fynegi pryder y gallai model ffioedd rhy ragnodol danseilio’r ffordd y mae rhydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo yn sicrhau yswiriant ar lefel portffolio (lle maent yn berchen ar neu’n rheoli portffolio sydd â nifer o adeiladau), y maent yn ei gweld fel ffordd allweddol o ostwng costau a lledaenu risg y tu hwnt i’r hyn y gellid ei sicrhau ar gyfer adeiladau unigol.

35. Ar gyfer cwestiwn 12, ychydig o eithriadau oedd gan ymatebwyr yn y rhan fwyaf o grwpiau i’w hawgrymu. Soniodd rhai y gallai digwyddiadau risg sylweddol fel tanau neu lifogydd haeddu gael eu trin yn wahanol mewn amgylchiadau eithriadol.

Rhan 2: Cynigion ar gyfer Ffioedd Yswiriant a Ganiateir – ymateb y llywodraeth

36. Nod y cynigion polisi ffioedd yswiriant a ganiateir yw mynd i’r afael â phryderon lesddeiliaid am arferion cydnabyddiaeth ariannol ar hyn o bryd. Byddai symud i system decach a thryloyw o gydnabyddiaeth ariannol sy’n gymesur â’r gwaith a gyfrennir yn ceisio mynd i’r afael â’r model cymhelliant sydd ar chwâl lle mae landlordiaid a rhydd-ddeiliaid – neu asiantiaid rheoli eiddo sy’n gweithio ar eu rhan – yn dewis broceriaid sydd yn eu tro yn rhannu comisiwn yn ôl gyda hwy.

37. Dywedodd nifer o lesddeiliaid sy’n gwrthwynebu ffi yswiriant a ganiateir y dylai unrhyw daliadau a ganiateir gael eu cwmpasu gan y tâl rheoli a godir gan landlordiaid / rhydd-ddeiliaid neu asiantiaid rheoli eiddo sy’n gweithio ar eu rhan. Fodd bynnag, byddai angen is-ddeddfwriaeth i ganiatáu unrhyw daliadau, lle bynnag y’u ceir yn y datganiad tâl gwasanaeth megis o fewn y tâl rheoli.

38. Mae rhai grwpiau lesddeiliaid yn pryderu y gallai’r cynigion hyn gyfreithloni taliadau sy’n anghyfreithlon ar hyn o bryd, gan ddadlau bod comisiynau cyfrinachol wedi’u gwahardd ar hyn o bryd o dan gyfraith gyffredin. Rydym yn nodi’r pryderon hyn, ond nid oes gennym unrhyw fwriad i danseilio unrhyw amddiffyniadau presennol sy’n berthnasol.  O ystyried y nifer fawr o astudiaethau achos a ddarparwyd trwy’r broses ymgynghori, nid yw’n ymddangos bod y fframwaith cyfreithiol presennol yn atal comisiynau gormodol.

39. Rydym yn cydnabod ac yn cytuno â barn lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol y gall mathau o berchnogaeth heblaw deiliadaeth lesddaliad gynnig cyfranogiad mwy uniongyrchol i lesddeiliaid neu breswylwyr mewn trefniadau yswiriant adeiladau, a all fynd i’r afael â chomisiynau a thaliadau annheg, ac mae hyn yn gyson ag ymrwymiad llywodraeth y DU i ddod â’r system lesddaliad i ben. Fodd bynnag, nid ydym yn gweld hyn fel rheswm i beidio â bwrw ymlaen â’r polisi hwn. Mae trefniadau amgen gyda mwy o ymgysylltiad lesddeiliaid yn nhrefniadau rheoli adeiladau – fel Hawl i Reoli neu gyfunddaliad – yn aml yn dal i fod angen defnyddio asiantiaid rheoli eiddo i drefnu yswiriant. Felly, byddai’n parhau i fod yn bwysig cymhwyso mesurau i wella tryloywder a thegwch o ran cydnabyddiaeth ariannol mewn cysylltiad ag yswiriant adeiladau.

40. Rydym yn cydnabod y farn y byddai angen i unrhyw daliadau yswiriant a ganiateir adlewyrchu’r ffaith bod anghenion adeiladau yn amrywio’n fawr. Fodd bynnag, dylid nodi bod nifer o ymatebion gan asiantiaid rheoli eiddo yn nodi eu bod eisoes yn gweithredu o dan fodel ffioedd, gan awgrymu bod y model yn gydnaws ag anghenion yswiriant amrywiol. Byddwn yn parhau i weithio gyda’r diwydiant i ganfod pa weithgareddau sydd eu hangen a pha gydnabyddiaeth ariannol sy’n gymesur.

41. Rydym yn nodi pryderon rhanddeiliaid am eithriadau ac achosion eraill megis sicrhau y byddai’r polisi hwn yn cefnogi’r rhai mewn rhanberchnogaeth a’r angen i ddarparu eglurder ar gyfer senarios adeiladau defnydd cymysg.

Rhan 3: Meini Prawf Ychwanegol ar gyfer Ffioedd Yswiriant a Ganiateir – cwestiynau ymgynghori

42. Roedd Rhan 3 yr ymgynghoriad yn gofyn am farn ar feini prawf posibl y gellid eu cymhwyso i ffi yswiriant a ganiateir.

Cwestiwn 13: A ydych chi’n ystyried bod y fframwaith presennol ar gyfer herio taliadau gwasanaeth afresymol - fel Deddf Landlordiaid a Thenantiaid 1985 - yn ddigonol i sicrhau, os yw rhydd-ddeiliaid neu asiantiaid rheoli eiddo yn codi costau yswiriant sydd wedi’u heithrio ar lesddeiliaid, y gellid eu herio ac y byddai unrhyw ffioedd yswiriant a ganiateir yn gymesur?

Cwestiwn 14: A ydych chi’n credu y dylai ffi yswiriant a ganiateir - sut bynnag y’i cyfrifir - fod yn destun meini prawf ychwanegol i sicrhau ei bod yn gymesur ac yn deg, ynteu a fyddai’r “prawf rhesymoldeb” a nodir yn Neddf Landlordiaid a Thenantiaid 1985 yn ddigonol?

Cwestiwn 15: Pe byddai meini prawf ychwanegol yn cael eu cynnwys yn y diffiniad o ffioedd a ganiateir i sicrhau cydnabyddiaeth ariannol deg a chymesur ar gyfer gweithgareddau gan rydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo, pa feini prawf ydych chi’n meddwl fyddai’n fwyaf effeithiol a sut y gellid eu cyfrifo?

• Dylai pris ffioedd a ganiateir am wasanaethau a delir gan y lesddeiliad roi gwerth teg i lesddeiliaid
• Dylai pris ffioedd a ganiateir am wasanaethau a delir gan y lesddeiliad fod â pherthynas resymol â’r buddion a ddarperir, gan ystyried y costau yr eir iddynt wrth eu darparu
• Gellir dangos bod unrhyw wrthdaro buddiannau gyda phartïon cysylltiedig yn y gadwyn cyflenwi yswiriant, megis y brocer, wedi cael ei ystyried
• Arall (nodwch feini prawf amgen / ychwanegol)

Cwestiwn 16: Pe byddai’r meini prawf ychwanegol y cyfeiriwyd atynt uchod yn cael eu gosod ar ffioedd a ganiateir i sicrhau cydnabyddiaeth ariannol deg a chymesur ar gyfer gweithgareddau gan rydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo, pa dystiolaeth ddylai fod ei hangen i brofi hyn? Pa gostau neu heriau fyddai’n codi wrth gasglu a darparu’r dystiolaeth honno? Pa rai sy’n gostau gweithredu unigol a pha rai fyddai’n codi dro ar ôl tro?

Rhan 3: Meini Prawf Ychwanegol ar gyfer Ffioedd Yswiriant a Ganiateir – crynodeb o’r ymatebion

43. Ar gyfer cwestiwn 13 roedd lesddeiliaid yn bennaf o’r farn nad yw’r rheolau presennol yn gweithio. Atebodd 93% o lesddeiliaid ‘nac ydw’ i’r cwestiwn hwn. Mae lesddeiliaid yn teimlo bod herio costau trwy’r Tribiwnlys Haen Gyntaf yn Lloegr - neu’r Tribiwnlys Prisio Lesddaliadau yng Nghymru - yn broses gymhleth, sy’n cymryd llawer o amser ac nad yw’n darparu canlyniadau teg. Ar gyfer costau yswiriant yn benodol, teimlir bod y “prawf rhesymoldeb” (Adran 19 o Ddeddf Landlordiaid a Thenantiaid 1985) yn rhy oddrychol ac yn aneglur o ran sut mae’n berthnasol i gostau yswiriant. Mae tryloywder, fel y dyfynnwyd mewn cwestiynau blaenorol, yn cael ei nodi fel rhwystr i orfodi. Rhwystr arbennig y soniwyd amdano’n aml oedd bod lesddeiliaid yn cael anhawster cael dyfynbrisiau yswiriant adeiladau yn unigol i’w profi yn erbyn eu costau. Roedd lesddeiliaid a ymatebodd yn teimlo nad oedd digon o gosbau i landlordiaid y canfuwyd eu bod wedi codi tâl afresymol ar lesddeiliaid.

44. Atebodd 75% o rydd-ddeiliaid / landlordiaid, a 50% o asiantiaid rheoli eiddo ‘ydw’ i gwestiwn 13, gan gytuno bod y fframwaith ar gyfer herio ffioedd gwasanaeth afresymol yn gweithio. Dadleuodd y rhai oedd o blaid fod rhwymedigaethau rheoleiddiol presennol, llwybrau cwynion amgen, a’r tribiwnlysoedd eu hunain gyda’i gilydd yn darparu canlyniadau teg.

45. Ar gyfer cwestiwn 14, roedd 73% o’r lesddeiliaid a ymatebodd ac a atebodd y cwestiwn o blaid pennu meini prawf ychwanegol i ffi yswiriant a ganiateir. Roedd asiantiaid rheoli eiddo yn fwy cymysg ar 50%, tra mai dim ond 35% o’r rhydd-ddeiliaid / landlordiaid a atebodd ‘ydw’. Mae hyn yn adlewyrchu’n fras safbwyntiau o’r cwestiwn blaenorol ar ba mor ddigonol yw’r fframwaith presennol.

46. Ar gyfer cwestiwn 15, ymhlith lesddeiliaid, gwerth teg oedd y maen prawf mwyaf poblogaidd (54%), ac yna gwrthdaro buddiannau (51%), perthynas resymol â’r buddion a ddarperir, gan ystyried y costau (47%) a meini prawf eraill (29%). Roedd nifer wedi dewis mwy nag un. Roedd rhai o’r awgrymiadau ar gyfer meini prawf eraill yn cynnwys capiau penodol sy’n gysylltiedig â chwyddiant, dadansoddiad o gostau yr awr a thystiolaeth o gystadleuaeth mewn perthynas â broceriaid a dyfynbrisiau yswiriant eu hunain.

47. Ymhlith rhydd-ddeiliaid, dilynwyd gwrthdaro buddiannau (76%) gan werth teg (57%) a pherthynas resymol â’r buddion a ddarperir, gan ystyried y costau (33%). Nid oedd unrhyw rydd-ddeiliad yn awgrymu meini prawf eraill.

48. Ymhlith asiantiaid rheoli eiddo, gwerth teg oedd y maen prawf mwyaf poblogaidd (48%). Roedd perthynas resymol â’r buddion a ddarperir a gwrthdaro buddiannau wedi’u pwysoli’n gyfartal ar 43%. Awgrymodd 10% feini prawf eraill.

49. Ar gyfer cwestiwn 16, pwysleisiodd lesddeiliaid bwysigrwydd gofyniad i ddarparu digon o dystiolaeth er mwyn nodi costau annheg a’u herio ar draws y meini prawf hyn. Roedd lesddeiliaid a oedd yn gwrthwynebu meini prawf pellach yn aml yn gwneud hynny oherwydd nad oeddent yn cytuno ag unrhyw ffi yswiriant a ganiateir o gwbl am y rhesymau a roddir uchod a nodir yng nghwestiwn 7. Roedd lesddeiliaid yn arbennig o awyddus bod broceriaeth fewnol neu yswirwyr caeth a ddefnyddir gan rydd-ddeiliaid neu asiantiaid rheoli eiddo yn cael eu cynnwys o fewn ystyriaethau gwrthdaro buddiannau.

50. Ar gyfer cwestiwn 16, roedd asiantiaid rheoli eiddo a rhydd-ddeiliaid / landlordiaid yn pryderu am osod egwyddorion goddrychol ychwanegol ac ychwanegu mwy o ansicrwydd at yr hyn y byddai angen i Dribiwnlysoedd Haen Gyntaf neu Dribiwnlysoedd Prisio Lesddaliadau ddyfarnu arno. Roedd rhai hefyd yn dadlau y byddai gwerth teg yn achosi dyblygu, o ystyried bod rhydd-ddeiliaid / landlordiaid neu asiantiaid rheoli eiddo sy’n gweithio ar eu rhan yn aml yn cael eu rheoleiddio yn eu gweithgareddau dosbarthu yswiriant gan yr FCA neu gynllun Corff Proffesiynol Dynodedig RICS, y mae rhan ohonynt yn mynnu bod yn rhaid dangos gwerth teg.

Rhan 3: Meini Prawf Ychwanegol ar gyfer Ffioedd Yswiriant a Ganiateir – ymateb y llywodraeth

51. Mae lesddeiliaid yn pryderu ers tro am y system bresennol o orfodi trwy’r Tribiwnlys Haen Gyntaf a’r Tribiwnlys Prisio Lesddaliadau. Dylid nodi bod y polisi ffioedd yswiriant a ganiateir yn rhan o becyn ehangach o fesurau yn Neddf Diwygio Cyfraith Lesddaliad a Rhydd-ddaliad 2024 sy’n anelu at wella tryloywder gwybodaeth i lesddeiliaid a lleihau’r rhwystrau i herio landlordiaid trwy ailgydbwyso’r drefn costau ymgyfreitha. Ar hyn o bryd, mae llawer o landlordiaid yn gallu adennill eu costau ymgyfreitha gan lesddeiliaid waeth beth yw canlyniad unrhyw her gyfreithiol. Gyda’i gilydd, nod y mesurau hyn yw gwella’r broses herio i lesddeiliaid presennol, ochr yn ochr â’r ymrwymiad ehangach i ddod â’r system lesddaliad ffiwdal i ben.

52. Mae llywodraethau’r DU a Chymru yn nodi’r gefnogaeth gyffredinol ymhlith lesddeiliaid am eglurder a rheolau ychwanegol ynghylch pa weithgareddau sy’n gysylltiedig ag yswiriant a ganiateir, megis trwy feini prawf ychwanegol.

53. Mae pryderon asiantiaid rheoli eiddo a rhydd-ddeiliaid / landlordiaid ynghylch sut y byddai meini prawf ffioedd yswiriant a ganiateir ychwanegol yn rhyngweithio â rheolau gwerth teg yn arbennig, yn pwysleisio pwysigrwydd sicrhau bod y cynigion ar gyfer polisi ffioedd yswiriant a ganiateir yn cael eu hystyried ochr yn ochr â’r dirwedd reoleiddiol bresennol ar gyfer gweithgareddau dosbarthu yswiriant. Byddwn yn gweithio gyda chyrff rheoleiddio wrth i ni ddatblygu’r polisi.

Rhan 4: Ystyriaethau Gweithredu – cwestiynau ymgynghori

54. Roedd Rhan 4 o’r ymgynghoriad yn gofyn am farn ar ystyriaethau gweithredu ffi yswiriant a ganiateir, megis effaith pontio, effaith ar gostau, ac effaith ar draws meysydd eraill sy’n ymwneud â nodweddion gwarchodedig a’r amgylchedd. Roedd hefyd yn ystyried yr effaith yng Nghymru ac ar y Gymraeg yn arbennig, o ystyried mai ymgynghoriad ar y cyd yw hwn.

Cwestiwn 17: Pa newidiadau, heriau a/ neu gostau gweithredu ydych chi’n rhagweld y bydd landlordiaid, rhydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo yn eu hwynebu wrth symud o’r arferion presennol o ran cael cydnabyddiaeth ariannol ar gyfer rheoli a threfnu yswiriant – fel rhannu comisiwn – i strwythur newydd o ffioedd a ganiateir ac a godir yn uniongyrchol ar lesddeiliaid?

Cwestiwn 18: A ydych yn rhagweld y bydd ffi yswiriant a ganiateir i dalu cydnabyddiaeth ariannol i asiantiaid rheoli eiddo a rhydd-ddeiliaid yn arwain at gostau yswiriant uwch neu is i lesddeiliaid?

Cwestiwn 19: Pa effaith y bydd dileu’r gallu i rannu comisiwn gyda rhydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo yn ei chael ar y comisiynau cyffredinol y mae broceriaid yn eu cael?

Cwestiwn 20: Pa effaith y bydd dileu rhannu comisiwn yn ei chael ar bremiymau yswiriant yn ehangach?

Cwestiwn 21: Os ydych chi’n rhydd-ddeiliad neu’n asiant rheoli eiddo, sut ydych chi ar hyn o bryd yn strwythuro eich gwasanaethau sy’n ymwneud â threfnu a rheoli yswiriant?

Cwestiwn 22: A ydych yn rhagweld y gallai rhoi’r gorau i gomisiynau ar sail canrannau fel cydnabyddiaeth ariannol arwain at ffyrdd amgen o sicrhau elw mewn perthynas â threfnu a rheoli yswiriant? Os ydych – beth ydyn nhw?

Cwestiwn 23: A ydych yn credu y gallai unrhyw un o’r cynigion a gyflwynwyd effeithio’n negyddol neu’n gadarnhaol ar unigolion sydd â nodwedd warchodedig? Esboniwch eich rhesymeg, a rhowch dystiolaeth o’ch safbwynt lle bo hynny’n bosibl.

• Oed
• Anabledd
• Rhyw
• Ailbennu Rhywedd
• Priodas neu bartneriaeth sifil
• Beichiogrwydd a mamolaeth
• Hil
• Crefydd neu Gred
• Cyfeiriadedd rhywiol

Cwestiwn 24: A ydych yn rhagweld unrhyw effeithiau amgylcheddol yn sgil y polisi hwn, naill ai’n gadarnhaol neu’n negyddol?

[Os ydw] Ymhelaethwch, os gwelwch yn dda. Sut y gellid manteisio i’r eithaf ar effeithiau cadarnhaol neu liniaru neu leihau effeithiau negyddol?

Cwestiwn 25: A ydych yn rhagweld y byddai’r polisi hwn yn debygol o effeithio ar y system farnwrol? Gallai’r enghreifftiau gynnwys cynnydd neu ostyngiad mewn ceisiadau i’r llysoedd neu dribiwnlysoedd, cynyddu hyd neu gymhlethdod achosion, a gofynion newydd ar recriwtio neu hyfforddi barnwrol.

Cwestiwn 26: A ydych yn rhagweld y byddai’r polisi hwn yn effeithio’n anghymesur ar awdurdodau lleol?

Cwestiwn 27: Os ydych chi’n lesddeiliad, lle mae eich eiddo wedi’i leoli?

Cwestiwn 28: Os ydych chi’n asiant rheoli eiddo, rhydd-ddeiliad, brocer, yswiriwr neu barti arall â diddordeb, ble mae’r eiddo rydych chi’n delio ag ef wedi’i leoli?

Cwestiwn 29: A ydych chi’n ymwybodol o unrhyw wahaniaethau rhwng Cymru a Lloegr o ran gweithrediad yswiriant adeiladau ar gyfer adeiladau preswyl amlfeddiannaeth?

Cwestiwn 30: Beth, yn eich barn chi, fyddai effeithiau tebygol y cynigion hyn ar y Gymraeg? Mae gennym ddiddordeb arbennig mewn unrhyw effeithiau tebygol ar gyfleoedd i ddefnyddio’r Gymraeg ac ar beidio â thrin y Gymraeg yn llai ffafriol na’r Saesneg.

A ydych chi’n credu bod cyfleoedd i hyrwyddo unrhyw effeithiau cadarnhaol?

A ydych chi’n credu bod cyfleoedd i liniaru unrhyw effeithiau andwyol?

Cwestiwn 31: Yn eich barn chi, a oes modd llunio’r cynigion hyn neu eu newid er mwyn cael effeithiau cadarnhaol neu ragor o effeithiau cadarnhaol ar ddefnyddio’r Gymraeg ac ar beidio â thrin y Gymraeg yn llai ffafriol na’r Saesneg?

Cwestiwn 32: Yn eich barn chi, a oes modd llunio’r cynigion hyn neu eu newid er mwyn lliniaru unrhyw effeithiau negyddol ar ddefnyddio’r Gymraeg ac ar beidio â thrin y Gymraeg yn llai ffafriol na’r Saesneg?

Rhan 4: Ystyriaethau Gweithredu – crynodeb o’r ymatebion

55. Ar gyfer cwestiwn 17, dywedodd asiantiaid rheoli eiddo a rhydd-ddeiliaid / landlordiaid na fyddai’r gweithgareddau dosbarthu yswiriant maen nhw’n eu gwneud ar hyn o bryd yn digwydd o gwbl os nad yw’r polisi yn caniatáu ar gyfer cydnabyddiaeth ariannol ddigonol, gan arwain at ganlyniadau yswiriant gwaeth i lesddeiliaid.

56. Fe wnaethant hefyd dynnu sylw at gostau gweinyddol gweithredu, megis diweddariadau i arferion cyfrifyddu, diweddariadau i feddalwedd TG, newidiadau i drefniadau contractiol a pha bynnag fonitro gwybodaeth fyddai ei angen fel rhan o’r polisi. Pwysleisiodd nifer ohonynt natur flynyddol y cylch yswiriant a’r angen cysylltiedig am amserlenni gweithredu priodol.

57. Roedd gan lesddeiliaid farn gymysg ar gwestiynau 18 a 20. Dywedodd y rhai oedd yn cefnogi y byddai system o gydnabyddiaeth ariannol lai anhryloyw yn caniatáu mwy o graffu. Roedd y rhai oedd yn gwrthwynebu yn teimlo y byddai’n arwain at gostau uwch gan y byddai’n dâl newydd, neu y byddai rhydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo yn chwilio am ffyrdd amgen o sicrhau refeniw cyfatebol.

58. Ar gyfer cwestiynau 18 a 20, amlygodd asiantiaid rheoli eiddo a rhydd-ddeiliaid y ffaith y byddai ffi annibynnol newydd yn ddarostyngedig i Dreth ar Werth ar 20% yn hytrach na Threth Premiwm Yswiriant ar gyfradd o 12%. Dywedon nhw hefyd y byddai’r model cydnabyddiaeth ariannol newydd o bosibl yn cyfyngu ar y gallu i gaffael yswiriant ar lefel portffolio, gan arwain at bremiymau drutach. Ar gyfer cwestiwn 20 dadleuodd nifer o ymatebwyr nad comisiynau neu gydnabyddiaeth ariannol oedd prif ysgogwyr premiymau yswiriant, ond ffactorau sylfaenol fel pryderon ynghylch diogelwch adeiladau a nifer yr hawliadau dros amser.

59. Ar gyfer cwestiwn 19 roedd lesddeiliaid yn gyffredinol o’r farn y byddai comisiynau broceriaid yn gostwng, gan na fyddent bellach yn cael eu cymell i sicrhau’r comisiwn uchaf i’w rannu gyda’r asiant rheoli eiddo neu’r rhydd-ddeiliad. Ni fyddai asiantiaid rheoli eiddo a rhydd-ddeiliaid yn cael eu cymell i ddewis polisïau yswiriant gyda lefelau uwch o gomisiwn. Roedd broceriaid o’r farn bod comisiynau eisoes yn gostwng o ganlyniad i newidiadau rheoleiddiol yr FCA, ac y byddai’r rheolau gwerth teg a gymhwysir gan yr FCA yn golygu na fyddai broceriaid yn cadw’r comisiwn sy’n cael ei rannu ar hyn o bryd gydag asiantiaid rheoli eiddo neu rydd-ddeiliaid. Fe rybuddiodd yswirwyr a broceriaid, os yw’r polisi yn arwain at froceriaid yn gwneud gweithgareddau yr oeddent gynt yn eu pasio ymlaen i asiantiaid rheoli eiddo a rhydd-ddeiliaid, yna byddai’r gweithgareddau hynny yn gofyn am gydnabyddiaeth ariannol trwy gomisiwn ychwanegol.

60. Ar gyfer cwestiwn 22, dywedodd 86% o’r lesddeiliaid a atebodd eu bod yn meddwl y byddai hyn yn arwain at ffyrdd amgen o sicrhau elw. Y ddau brif faes ar gyfer hyn oedd trwy gynyddu taliadau eraill - fel ffioedd gweinyddol neu reoli - neu sicrhau elw trwy ddefnyddio broceriaid cysylltiedig, cyfryngwyr cysylltiedig eraill, neu drefniadau yswiriant caeth.

61. Cytunodd yr holl grwpiau eraill o ymatebwyr y byddai hyn yn arwain at ddulliau eraill. Dywedodd rhai broceriaid ac yswirwyr a ymatebodd nad oedd trefniadau caeth o reidrwydd yn niweidiol i lesddeiliaid ar yr amod y gallent arwain at fwy o effeithlonrwydd nag a fyddai’n digwydd fel arall.

62. Ar gyfer cwestiwn 23 roedd mwyafrif yr ymatebwyr naill ai heb ateb neu’n dweud na fyddai’r polisi yn cael unrhyw effaith ar unigolion â nodweddion gwarchodedig. Roedd y rhai a ddywedodd y byddai’n cael effaith wedi’u rhannu i raddau helaeth rhwng effeithiau cadarnhaol a negyddol. Ar gyfer cwestiwn 24, dywedodd 84% o’r ymatebwyr a atebodd y cwestiwn na fyddai’r polisi yn cael unrhyw effaith amgylcheddol.

63. Ar gyfer cwestiwn 25 roedd y safbwyntiau yn fwy cymysg, gyda 58% yn dweud y byddai hyn yn effeithio ar y system farnwrol. Roedd y rhai a ddywedodd y byddai hyn yn wir o’r farn y byddai’r system newydd yn caniatáu mwy o herio costau yswiriant annheg. Roedd y rhai a ddywedodd na fyddai’n effeithio ar y system farnwrol yn mynnu y byddai rheolau cliriach yn rhoi mwy o eglurder cyn y broses o herio cyfreithiol. Dywedodd nifer o lesddeiliaid fod diffyg mesurau atal neu ddirwyon ar gyfer y rhai sy’n tramgwyddo dro ar ôl tro yn rhoi mwy o bwysau ar y system trwy anghydfodau cyfreithiol dro ar ôl tro.

64. Ar gwestiwn 26, dywedodd 86% o’r ymatebwyr na fyddai’r polisi yn effeithio’n anghymesur ar awdurdodau lleol.

65. Ar gyfer cwestiwn 29 roedd ymatebwyr yn gyson yn eu barn nad oedd gwahaniaethau rhwng Cymru a Lloegr o ran gweithrediad yswiriant adeiladau.  Er i fwyafrif yr ymatebwyr beidio ag ateb neu nodi nad oedd ganddynt unrhyw sylwadau i gwestiynau 30-32, o’r rhai a wnaeth hynny nid oedd unrhyw effeithiau cadarnhaol neu negyddol wedi’u hategu yn y dystiolaeth esboniadol a ddarparwyd mewn perthynas â’r Gymraeg, nac ar drin y Gymraeg yn llai ffafriol na’r Saesneg.

Rhan 4: Ystyriaethau Gweithredu – ymateb y llywodraeth

66. Mae llywodraethau’r DU a Chymru yn nodi y gallai fod rhai ystyriaethau gweithredu ar gyfer newidiadau i gydnabyddiaeth ariannol mewn cysylltiad ag yswiriant adeiladau ar draws yswirwyr, broceriaid, asiantiaid rheoli eiddo a rhydd-ddeiliaid, ac y bydd angen amser priodol ar gyfer eu gweithredu.

67. Mae ein llywodraethau yn cydnabod pryderon rhanddeiliaid y gellid ceisio dulliau amgen o sicrhau refeniw mewn mannau eraill yn y tâl gwasanaeth. Byddem yn tynnu sylw at bwysigrwydd diwygiadau ehangach i gostau cyfreithiol a thryloywder a fydd yn berthnasol i gostau lesddaliad trwy weithredu Deddf Diwygio Cyfraith Lesddaliad a Rhydd-ddaliad 2024.

68. Rydym yn nodi sylwadau gan actorion ar draws y gadwyn gyflenwi yswiriant adeiladau bod yna ystod o ffactorau sy’n ysgogi premiymau yswiriant uchel i lesddeiliaid. Rydym yn cydnabod bod comisiwn ar gyfer gweithgareddau dosbarthu yswiriant yn un o nifer o ffactorau sy’n ysgogi premiymau uchel ac felly mae angen ystod o fesurau y tu allan i gwmpas y polisi hwn.

69. Er enghraifft, ym mis Rhagfyr 2024 ymrwymodd Cynllun Cyflymu Cyweirio llywodraeth y DU i adeiladu ar y Cyfleuster Adyswirio Diogelwch Tân ledled y DU a arweinir gan y diwydiant trwy waith pellach gyda’r diwydiant yswiriant adeiladau i ystyried a allai’r llywodraeth gefnogi’r diwydiant i leihau atebolrwydd sy’n gysylltiedig â thân.

Atodiad A: Dadansoddiad o’r ymatebion i’r ymgynghoriad

Ymatebwyr

Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	708	84.69%
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	62	7.42%
Rhydd-ddeiliaid	21	2.51%
Asiantiaid Rheoli Eiddo	21	2.51%
Cymdeithasau Tai	7	0.84%
Broceriaid	5	0.60%
Yswirwyr	2	0.24%
Arall	10	1.20%
Cyfanswm	836	100%

Cwestiwn 3: Os ydych chi’n lesddeiliad, a ydych chi’n ymwybodol o ba daliadau - os oes unrhyw rai – y mae eich rhydd-ddeiliad neu asiant rheoli eiddo yn eu cael am drefnu neu reoli yswiriant? Gallai’r taliadau fod ar ffurf cydnabyddiaeth ariannol uniongyrchol - fel rhannu comisiwn - neu fod yn fwy anuniongyrchol megis drwy gadw arian o ostyngiadau neu daliadau nad ydynt yn ariannol.

Grŵp yr Ymatebwyr	Ydw	Nac Ydw	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	180 (25%)	490 (69%)	38 (5%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	27 (44%)	32 (52%)	3 (5%)
Rhydd-ddeiliaid	5 (24%)	2 (10%)	14 (67%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	2 (10%)	6 (29%)	13 (62%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	0 (0%)	7 (100%)
Broceriaid	1 (20%)	0 (0%)	4 (80%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	1 (50%)
Arall	3 (30%)	5 (50%)	2 (20%)
Cyfanswm	218 (26%)	536 (64%)	82 (10%)

Cwestiwn 4: Os ydych chi’n lesddeiliad, a ydych chi wedi ceisio herio taliad eich rhydd-ddeiliad neu asiant rheoli eiddo am drefnu neu reoli yswiriant?

Grŵp yr Ymatebwyr	Ydw	Nac Ydw	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	383 (54%)	287 (41%)	38 (5%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	44 (71%)	15 (24%)	3 (5%)
Rhydd-ddeiliaid	4 (19%)	2 (10%)	15 (71%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	4 (19%)	3 (14%)	14 (67%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	0 (0%)	7 (100%)
Broceriaid	0 (0%)	1 (20%)	4 (80%)
Yswirwyr	0 (0%)	0 (0%)	2 (100%)
Arall	4 (40%)	4 (40%)	2 (20%)
Cyfanswm	439 (53%)	312 (37%)	85 (10%)

Cwestiwn 7: Byddai ffi yswiriant a ganiateir yn cael ei diffinio fel mai dim ond ar gyfer gweithgareddau penodol y caniateir cydnabyddiaeth ariannol i rydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo, ac i atal codi tâl ar lesddeiliaid am unrhyw daliadau eraill i rydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo sy’n ymwneud â rheoli a threfnu yswiriant. A ydych chi’n cytuno â’r dull hwn?

Grŵp yr Ymatebwyr	Ydw	Nac Ydw	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	330 (47%)	358 (51%)	20 (3%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	39 (63%)	21 (34%)	2 (3%)
Rhydd-ddeiliaid	5 (24%)	12 (57%)	4 (19%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	11 (52%)	9 (43%)	1 (5%)
Cymdeithasau Tai	5 (71%)	0 (0%)	2 (29%)
Broceriaid	4 (80%)	1 (20%)	0 (0%)
Yswirwyr	1 (50%)	1 (50%)	0 (0%)
Arall	7 (70%)	3 (30%)	0 (0%)
Cyfanswm	402 (48%)	405 (48%)	29 (3%)

Cwestiwn 13: A ydych chi’n ystyried bod y fframwaith presennol ar gyfer herio taliadau gwasanaeth afresymol - fel Deddf Landlordiaid a Thenantiaid 1985 - yn ddigonol i sicrhau, os yw rhydd-ddeiliaid neu asiantiaid rheoli eiddo yn codi costau yswiriant sydd wedi’u heithrio ar lesddeiliaid, y gellid eu herio ac y byddai unrhyw ffioedd yswiriant a ganiateir yn gymesur?

Grŵp yr Ymatebwyr	Ydw	Nac Ydw	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	47 (7%)	594 (84%)	67 (9%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	7 (11%)	49 (79%)	6 (10%)
Rhydd-ddeiliaid	12 (57%)	4 (19%)	5 (24%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	10 (48%)	10 (48%)	1 (5%)
Cymdeithasau Tai	4 (57%)	1 (14%)	2 (29%)
Broceriaid	2 (40%)	1 (20%)	2 (40%)
Yswirwyr	1 (50%)	0 (0%)	1 (50%)
Arall	2 (20%)	8 (80%)	0 (0%)
Cyfanswm	85 (10%)	667 (80%)	84 (10%)

Cwestiwn 14: A ydych chi’n credu y dylai ffi yswiriant a ganiateir - sut bynnag y’i cyfrifir - fod yn destun meini prawf ychwanegol i sicrhau ei bod yn gymesur ac yn deg, ynteu a fyddai’r “prawf rhesymoldeb” a nodir yn Neddf Landlordiaid a Thenantiaid 1985 yn ddigonol?

Grŵp yr Ymatebwyr	Ydw	Nac Ydw	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	450 (64%)	165 (23%)	93 (13%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	38 (61%)	19 (31%)	5 (8%)
Rhydd-ddeiliaid	6 (29%)	11 (52%)	4 (19%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	10 (48%)	10 (48%)	1 (5%)
Cymdeithasau Tai	2 (29%)	1 (14%)	4 (57%)
Broceriaid	3 (60%)	0 (0%)	2 (40%)
Yswirwyr	1 (50%)	0 (0%)	1 (50%)
Arall	8 (80%)	1 (10%)	1 (10%)
Cyfanswm	518 (62%)	207 (25%)	111 (13%)

Cwestiwn 15: Pe byddai meini prawf ychwanegol yn cael eu cynnwys yn y diffiniad o ffioedd a ganiateir i sicrhau cydnabyddiaeth ariannol deg a chymesur ar gyfer gweithgareddau gan rydd-ddeiliaid ac asiantiaid rheoli eiddo, pa feini prawf ydych chi’n meddwl fyddai’n fwyaf effeithiol a sut y gellid eu cyfrifo?

• Dylai pris ffioedd a ganiateir am wasanaethau a delir gan y lesddeiliad roi gwerth teg i lesddeiliaid
• Dylai pris ffioedd a ganiateir am wasanaethau a delir gan y lesddeiliad fod â pherthynas resymol â’r buddion a ddarperir, gan ystyried y costau yr eir iddynt wrth eu darparu
• Gellir dangos bod unrhyw wrthdaro buddiannau gyda phartïon cysylltiedig yn y gadwyn cyflenwi yswiriant, megis y brocer, wedi cael ei ystyried
• Arall (nodwch feini prawf amgen / ychwanegol)

Grŵp yr Ymatebwyr	Gwerth Teg	Buddion / Costau	Gwrthdaro Buddiannau	Arall
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	384 (54%)	331 (47%)	359 (51%)	208 (29%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	35 (56%)	36 (58%)	38 (61%)	17 (27%)
Rhydd-ddeiliaid	12 (57%)	7 (33%)	16 (76%)	0 (0%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	10 (48%)	9 (43%)	9 (43%)	2 (10%)
Cymdeithasau Tai	2 (29%)	2 (29%)	2 (29%)	0 (0%)
Broceriaid	3 (60%)	3 (60%)	3 (60%)	1 (20%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	1 (50%)	1 (50%)
Arall	7 (70%)	5 (50%)	5 (50%)	3 (30%)
Cyfanswm	453 (54%)	394 (47%)	433 (52%)	232 (28%)

Cwestiwn 22: A ydych yn rhagweld y gallai rhoi’r gorau i gomisiynau ar sail canrannau fel cydnabyddiaeth ariannol arwain at ffyrdd amgen o sicrhau elw mewn perthynas â threfnu a rheoli yswiriant?

Grŵp yr Ymatebwyr	Ydw	Nac Ydw	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	355 (50%)	60 (8%)	293 (41%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	37 (60%)	4 (6%)	21 (34%)
Rhydd-ddeiliaid	10 (48%)	2 (10%)	9 (43%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	14 (67%)	4 (19%)	3 (14%)
Cymdeithasau Tai	3 (43%)	0 (0%)	4 (57%)
Broceriaid	4 (80%)	1 (20%)	0 (0%)
Yswirwyr	1 (50%)	1 (50%)	0 (0%)
Arall	5 (50%)	1 (10%)	4 (40%)
Cyfanswm	429 (51%)	73 (9%)	334 (40%)

Cwestiwn 23: A ydych yn credu y gallai unrhyw un o’r cynigion a gyflwynwyd effeithio’n negyddol neu’n gadarnhaol ar unigolion sydd â nodwedd warchodedig? Esboniwch eich rhesymeg, a rhowch dystiolaeth o’ch safbwynt lle bo hynny’n bosibl. (Oed)

Grŵp yr Ymatebwyr	Effaith Gadarnhaol	Dim Effaith	Effaith Negyddol	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	119 (17%)	227 (32%)	175 (25%)	187 (26%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	15 (24%)	29 (47%)	5 (8%)	13 (21%)
Rhydd-ddeiliaid	1 (5%)	4 (19%)	3 (14%)	13 (62%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	0 (0%)	11 (52%)	2 (10%)	8 (38%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	2 (29%)	0 (0%)	5 (71%)
Broceriaid	2 (40%)	1 (20%)	0 (0%)	2 (40%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	0 (0%)	1 (50%)
Arall	1 (10%)	5 (50%)	1 (10%)	3 (30%)
Cyfanswm	138 (17%)	280 (33%)	186 (22%)	232 (28%)

Cwestiwn 23: A ydych yn credu y gallai unrhyw un o’r cynigion a gyflwynwyd effeithio’n negyddol neu’n gadarnhaol ar unigolion sydd â nodwedd warchodedig? Esboniwch eich rhesymeg, a rhowch dystiolaeth o’ch safbwynt lle bo hynny’n bosibl. (Anabledd)

Grŵp yr Ymatebwyr	Effaith Gadarnhaol	Dim Effaith	Effaith Negyddol	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	113 (16%)	227 (32%)	170 (24%)	198 (28%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	14 (23%)	29 (47%)	6 (10%)	13 (21%)
Rhydd-ddeiliaid	1 (5%)	4 (19%)	3 (14%)	13 (62%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	0 (0%)	11 (52%)	2 (10%)	8 (38%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	2 (29%)	0 (0%)	5 (71%)
Broceriaid	2 (40%)	1 (20%)	0 (0%)	2 (40%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	0 (0%)	1 (50%)
Arall	1 (10%)	5 (50%)	1 (10%)	3 (30%)
Cyfanswm	131 (16%)	280 (33%)	182 (22%)	243 (29%)

Cwestiwn 23: A ydych yn credu y gallai unrhyw un o’r cynigion a gyflwynwyd effeithio’n negyddol neu’n gadarnhaol ar unigolion sydd â nodwedd warchodedig? Esboniwch eich rhesymeg, a rhowch dystiolaeth o’ch safbwynt lle bo hynny’n bosibl. (Rhyw)

Grŵp yr Ymatebwyr	Effaith Gadarnhaol	Dim Effaith	Effaith Negyddol	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	75 (11%)	310 (44%)	115 (16%)	208 (29%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	10 (16%)	35 (56%)	4 (6%)	13 (21%)
Rhydd-ddeiliaid	1 (5%)	6 (29%)	1 (5%)	13 (62%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	0 (0%)	12 (57%)	1 (5%)	8 (38%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	2 (29%)	0 (0%)	5 (71%)
Broceriaid	2 (40%)	1 (20%)	0 (0%)	2 (40%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	0 (0%)	1 (50%)
Arall	0 (0%)	7 (70%)	0 (0%)	3 (30%)
Cyfanswm	88 (11%)	374 (45%)	121 (14%)	253 (30%)

Cwestiwn 23: A ydych yn credu y gallai unrhyw un o’r cynigion a gyflwynwyd effeithio’n negyddol neu’n gadarnhaol ar unigolion sydd â nodwedd warchodedig? Esboniwch eich rhesymeg, a rhowch dystiolaeth o’ch safbwynt lle bo hynny’n bosibl. (Ailbennu Rhywedd)

Grŵp yr Ymatebwyr	Effaith Gadarnhaol	Dim Effaith	Effaith Negyddol	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	67 (9%)	317 (45%)	105 (15%)	219 (31%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	9 (15%)	36 (58%)	4 (6%)	13 (21%)
Rhydd-ddeiliaid	0 (0%)	7 (33%)	1 (5%)	13 (62%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	0 (0%)	12 (57%)	1 (5%)	8 (38%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	2 (29%)	0 (0%)	5 (71%)
Broceriaid	2 (40%)	1 (20%)	0 (0%)	2 (40%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	0 (0%)	1 (50%)
Arall	0 (0%)	7 (70%)	0 (0%)	3 (30%)
Cyfanswm	78 (9%)	383 (46%)	111 (13%)	264 (32%)

Cwestiwn 23: A ydych yn credu y gallai unrhyw un o’r cynigion a gyflwynwyd effeithio’n negyddol neu’n gadarnhaol ar unigolion sydd â nodwedd warchodedig? Esboniwch eich rhesymeg, a rhowch dystiolaeth o’ch safbwynt lle bo hynny’n bosibl. (Priodas neu bartneriaeth sifil)

Grŵp yr Ymatebwyr	Effaith Gadarnhaol	Dim Effaith	Effaith Negyddol	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	80 (11%)	300 (42%)	116 (16%)	212 (30%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	9 (15%)	35 (56%)	4 (6%)	14 (23%)
Rhydd-ddeiliaid	0 (0%)	7 (33%)	1 (5%)	13 (62%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	0 (0%)	12 (57%)	1 (5%)	8 (38%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	2 (29%)	0 (0%)	5 (71%)
Broceriaid	2 (40%)	1 (20%)	0 (0%)	2 (40%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	0 (0%)	1 (50%)
Arall	0 (0%)	7 (70%)	0 (0%)	3 (30%)
Cyfanswm	91 (11%)	365 (44%)	122 (15%)	258 (31%)

Cwestiwn 23: A ydych yn credu y gallai unrhyw un o’r cynigion a gyflwynwyd effeithio’n negyddol neu’n gadarnhaol ar unigolion sydd â nodwedd warchodedig? Esboniwch eich rhesymeg, a rhowch dystiolaeth o’ch safbwynt lle bo hynny’n bosibl. (Beichiogrwydd a mamolaeth)

Grŵp yr Ymatebwyr	Effaith Gadarnhaol	Dim Effaith	Effaith Negyddol	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	88 (12%)	276 (39%)	136 (19%)	208 (29%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	9 (15%)	35 (56%)	4 (6%)	14 (23%)
Rhydd-ddeiliaid	0 (0%)	6 (29%)	2 (10%)	13 (62%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	0 (0%)	12 (57%)	1 (5%)	8 (38%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	2 (29%)	0 (0%)	5 (71%)
Broceriaid	2 (40%)	1 (20%)	0 (0%)	2 (40%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	0 (0%)	1 (50%)
Arall	1 (10%)	6 (60%)	0 (0%)	3 (30%)
Cyfanswm	100 (12%)	339 (41%)	143 (17%)	254 (30%)

Cwestiwn 23: A ydych yn credu y gallai unrhyw un o’r cynigion a gyflwynwyd effeithio’n negyddol neu’n gadarnhaol ar unigolion sydd â nodwedd warchodedig? Esboniwch eich rhesymeg, a rhowch dystiolaeth o’ch safbwynt lle bo hynny’n bosibl. (Hil)

Grŵp yr Ymatebwyr	Effaith Gadarnhaol	Dim Effaith	Effaith Negyddol	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	81 (11%)	288 (41%)	131 (19%)	208 (29%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	10 (16%)	35 (56%)	4 (6%)	13 (21%)
Rhydd-ddeiliaid	0 (0%)	7 (33%)	1 (5%)	13 (62%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	0 (0%)	12 (57%)	1 (5%)	8 (38%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	2 (29%)	0 (0%)	5 (71%)
Broceriaid	2 (40%)	1 (20%)	0 (0%)	2 (40%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	0 (0%)	1 (50%)
Arall	0 (0%)	7 (70%)	0 (0%)	3 (30%)
Cyfanswm	93 (11%)	353 (42%)	137 (16%)	253 (30%)

Cwestiwn 23: A ydych yn credu y gallai unrhyw un o’r cynigion a gyflwynwyd effeithio’n negyddol neu’n gadarnhaol ar unigolion sydd â nodwedd warchodedig? Esboniwch eich rhesymeg, a rhowch dystiolaeth o’ch safbwynt lle bo hynny’n bosibl. (Crefydd neu gred)

Grŵp yr Ymatebwyr	Effaith Gadarnhaol	Dim Effaith	Effaith Negyddol	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	68 (10%)	314 (44%)	109 (15%)	217 (31%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	8 (13%)	37 (60%)	3 (5%)	14 (23%)
Rhydd-ddeiliaid	1 (5%)	6 (29%)	1 (5%)	13 (62%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	0 (0%)	12 (57%)	1 (5%)	8 (38%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	2 (29%)	0 (0%)	5 (71%)
Broceriaid	2 (40%)	1 (20%)	0 (0%)	2 (40%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	0 (0%)	1 (50%)
Arall	0 (0%)	7 (70%)	0 (0%)	3 (30%)
Cyfanswm	79 (9%)	380 (45%)	114 (14%)	263 (31%)

Cwestiwn 23: A ydych yn credu y gallai unrhyw un o’r cynigion a gyflwynwyd effeithio’n negyddol neu’n gadarnhaol ar unigolion sydd â nodwedd warchodedig? Esboniwch eich rhesymeg, a rhowch dystiolaeth o’ch safbwynt lle bo hynny’n bosibl. (Cyfeiriadedd Rhywiol)

Grŵp yr Ymatebwyr	Effaith Gadarnhaol	Dim Effaith	Effaith Negyddol	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	65 (9%)	317 (45%)	108 (15%)	218 (31%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	8 (13%)	36 (58%)	4 (6%)	14 (23%)
Rhydd-ddeiliaid	0 (0%)	7 (33%)	1 (5%)	13 (62%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	0 (0%)	12 (57%)	1 (5%)	8 (38%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	2 (29%)	0 (0%)	5 (71%)
Broceriaid	2 (40%)	1 (20%)	0 (0%)	2 (40%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	0 (0%)	1 (50%)
Arall	0 (0%)	7 (70%)	0 (0%)	3 (30%)
Cyfanswm	75 (9%)	383 (46%)	114 (14%)	264 (32%)

Cwestiwn 24: A ydych yn rhagweld unrhyw effeithiau amgylcheddol yn sgil y polisi hwn, naill ai’n gadarnhaol neu’n negyddol?

Grŵp yr Ymatebwyr	Ydw	Nac Ydw	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	86 (12%)	415 (59%)	207 (29%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	4 (6%)	50 (81%)	8 (13%)
Rhydd-ddeiliaid	2 (10%)	7 (33%)	12 (57%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	2 (10%)	15 (71%)	4 (19%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	2 (29%)	5 (71%)
Broceriaid	0 (0%)	3 (60%)	2 (40%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	1 (50%)
Arall	0 (0%)	7 (70%)	3 (30%)
Cyfanswm	94 (11%)	500 (60%)	242 (29%)

Cwestiwn 25: A ydych yn rhagweld y byddai’r polisi hwn yn debygol o effeithio ar y system farnwrol? Gallai’r enghreifftiau gynnwys cynnydd neu ostyngiad mewn ceisiadau i’r llysoedd neu dribiwnlysoedd, cynyddu hyd neu gymhlethdod achosion, a gofynion newydd ar recriwtio neu hyfforddi barnwrol.

Grŵp yr Ymatebwyr	Ydw	Nac Ydw	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	296 (42%)	225 (32%)	187 (26%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	38 (61%)	18 (29%)	6 (10%)
Rhydd-ddeiliaid	11 (52%)	2 (10%)	8 (38%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	10 (48%)	8 (38%)	3 (14%)
Cymdeithasau Tai	2 (29%)	1 (14%)	4 (57%)
Broceriaid	1 (20%)	2 (40%)	2 (40%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	1 (50%)
Arall	5 (50%)	2 (20%)	3 (30%)
Cyfanswm	363 (43%)	259 (31%)	214 (26%)

Cwestiwn 26: A ydych yn rhagweld y byddai’r polisi hwn yn effeithio’n anghymesur ar awdurdodau lleol?

Grŵp yr Ymatebwyr	Ydw	Nac Ydw	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	77 (11%)	421 (59%)	210 (30%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	1 (2%)	51 (82%)	10 (16%)
Rhydd-ddeiliaid	2 (10%)	9 (43%)	10 (48%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	1 (5%)	15 (71%)	5 (24%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	3 (43%)	4 (57%)
Broceriaid	0 (0%)	3 (60%)	2 (40%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	1 (50%)
Arall	1 (10%)	6 (60%)	3 (30%)
Cyfanswm	82 (10%)	509 (61%)	245 (29%)

Cwestiwn 27: Os ydych chi’n lesddeiliad, lle mae eich eiddo wedi’i leoli?

Grŵp yr Ymatebwyr	Lloegr	Cymru	Y ddwy wlad	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	636 (90%)	10 (1%)	3 (0%)	59 (8%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	57 (92%)	2 (3%)	0 (0%)	3 (5%)
Cyfanswm	693 (90%)	12 (2%)	3 (0%)	62 (8%)

Cwestiwn 28: Os ydych chi’n asiant rheoli eiddo, rhydd-ddeiliad, brocer, yswiriwr neu barti arall â diddordeb, ble mae’r eiddo rydych chi’n delio ag ef wedi’i leoli?

Grŵp yr Ymatebwyr	Lloegr	Cymru	Y ddwy wlad	Heb ei Ateb
Rhydd-ddeiliaid	8 (38%)	0 (0%)	5 (24%)	8 (38%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	10 (48%)	0 (0%)	4 (19%)	7 (33%)
Cymdeithasau Tai	2 (29%)	2 (29%)	0 (0%)	3 (43%)
Broceriaid	2 (40%)	0 (0%)	1 (20%)	2 (40%)
Yswirwyr	0 (0%)	0 (0%)	1 (50%)	1 (50%)
Arall	3 (30%)	0 (0%)	0 (0%)	7 (70%)
Cyfanswm	25 (38%)	2 (3%)	11 (17%)	28 (42%)

Cwestiwn 29: A ydych chi’n ymwybodol o unrhyw wahaniaethau rhwng Cymru a Lloegr o ran gweithrediad yswiriant adeiladau ar gyfer adeiladau preswyl amlfeddiannaeth?

Grŵp yr Ymatebwyr	Ydw	Nac Ydw	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	26 (4%)	499 (70%)	183 (26%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	2 (3%)	48 (77%)	12 (19%)
Rhydd-ddeiliaid	2 (10%)	11 (52%)	8 (38%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	0 (0%)	16 (76%)	5 (24%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	4 (57%)	3 (43%)
Broceriaid	1 (20%)	2 (40%)	2 (40%)
Yswirwyr	0 (0%)	1 (50%)	1 (50%)
Arall	0 (0%)	8 (80%)	2 (20%)
Cyfanswm	31 (4%)	589 (70%)	216 (26%)

Cwestiwn 31: Yn eich barn chi, a oes modd llunio’r cynigion hyn neu eu newid er mwyn cael effeithiau cadarnhaol neu ragor o effeithiau cadarnhaol ar ddefnyddio’r Gymraeg ac ar beidio â thrin y Gymraeg yn llai ffafriol na’r Saesneg?

Grŵp yr Ymatebwyr	Oes	Nac Oes	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	27 (4%)	134 (19%)	547 (77%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	4 (6%)	23 (37%)	35 (56%)
Rhydd-ddeiliaid	0 (0%)	7 (33%)	14 (67%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	0 (0%)	5 (24%)	16 (76%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	1 (14%)	6 (86%)
Broceriaid	0 (0%)	2 (40%)	3 (60%)
Yswirwyr	0 (0%)	0 (0%)	2 (100%)
Arall	0 (0%)	4 (40%)	6 (60%)
Cyfanswm	31 (4%)	176 (21%)	629 (75%)

Cwestiwn 32: Yn eich barn chi, a oes modd llunio’r cynigion hyn neu eu newid er mwyn lliniaru unrhyw effeithiau negyddol ar ddefnyddio’r Gymraeg ac ar beidio â thrin y Gymraeg yn llai ffafriol na’r Saesneg?

Grŵp yr Ymatebwyr	Oes	Nac Oes	Heb ei Ateb
Lesddeiliaid a grwpiau cynrychioliadol	18 (3%)	134 (19%)	556 (79%)
Sefydliadau Lesddeiliaid / Preswylwyr	4 (6%)	22 (35%)	36 (58%)
Rhydd-ddeiliaid	0 (0%)	6 (29%)	15 (71%)
Asiantiaid Rheoli Eiddo	0 (0%)	6 (29%)	15 (71%)
Cymdeithasau Tai	0 (0%)	1 (14%)	6 (86%)
Broceriaid	1 (20%)	1 (20%)	3 (60%)
Yswirwyr	0 (0%)	0 (0%)	2 (100%)
Arall	0 (0%)	4 (40%)	6 (60%)
Cyfanswm	23 (3%)	174 (21%)	639 (76%)