رہنمائی

کوویڈ-19 رسپانس موسم گرما 2021

تازہ ترین حال 27 August 2021

Applies to England

کوویڈ-19 دی عالمی وباء دے دوران حکومت دا مقصد پورے یونائٹڈ کنگڈم وچ زندگیاں نوں بچانا تے روزی روٹی نوں بچانا رہیا اے۔ جد کہ یو کے پابندیاں نرم کر رہیا اے، حکومت دی ترجیح ہلے وی ایہہ ای اے۔

ایس سال یو کے نے بہت زیادہ پیشرفت کیتی اے۔ ویکسین ٹاسک فورس ولوں حفاظتی ٹیکیاں دی خریداری تے نیشنل ہیلتھ سروس (NHS) ولوں حفاظتی ٹیکیاں دی تقسیم نے یو کے نوں اک مضبوط پوزیشن وچ لے آندا اے۔ یو کے نے اپنی آبادی نوں کسے وی یورپی ملک توں زیادہ حفاظتی ٹیکے لائے نیں، مالٹا دی استثنیٰ دے نال، تے کسے وی جی 7 ملک توں ودھ فی نفس یعنی پر کیپٹا حفاظتی ٹیکے لائے نیں۔^{[footnote 1]} ایہہ حفاظتی ٹیکیاں دے پروگرام دی کامیابی دی دین ای اے کہ حکومت تے علاقائی حکومتاں یعنی ڈیوالوڈ ایڈمنسٹریشنز انگلینڈ، سکاٹ لینڈ، ویلز تے شمالی آئرلینڈ وچ لاک ڈاؤن تے پابندیاں نرم کرن دے قابل ہو گیئاں نیں۔

حفاظتی ٹیکے کافی حد تک انفیکشنز تے شدید بیماری تے موت دے درمیان تعلق نوں گھٹ کر رہے نیں۔^{[footnote 2]} جسراں کہ پہلاں کوویڈ-19 رسپانس - موسم بہار 2021 (“روڈ میپ”) وچ بیان کیتا گیا سی کہ ملک دی کافی زیادہ آبادی نوں حفاظتی ٹیکے لگن نال ملک سخت اقتصادی تے سماجی پابندیاں دے بنا کوویڈ-19 دے نال جینا سکھ لے گا، جہڑیاں مارچ 2020 توں نافذ رہیاں نیں۔

عالمی وباء ہلے مُکی نئیں۔ فی الحال کیس ودھ رہے نیں تے ہسپتال وچ داخلے وی۔ جیویں معاشرہ تے معیشت مزید کُھلے گی، اوسے طرحاں ای کیس، ہسپتال وچ داخلے، تے، افسوس صد افسوس، موتاں وچ وی اضافہ ہوئے گا۔ نگرانی نوں برقرار رکھنا لازمی اے تے لوکاں نوں کہیا جائے گا کہ اوہ اپنے آپ تے دوجیاں نوں درپیش خطرے دا بندوبست کرن لئی باعلم فیصلے کرن تے احتیاط تے متناسبیت کولوں کم لین۔ ڈیلٹا قسم دا حالیہ پھیلاؤ، ایس ویلے چھایا ہویا اے تے اندازہ لگایا جا رہیا اے کہ پہلے چھائی ایلفا قسم توں 40-80٪ زیادہ متعدی اے،^{[footnote 3]} واضح کردا اے کہ صورت حال کنی چھیتی تبدیل ہو سکدی اے۔ حفاظتی ٹیکیاں دے پروگرام دی کامیابی دا مطلب ایہہ اے کہ توقع کیتی جا رہی اے کہ ہسپتال وچ داخلیاں وچ پچھلیاں لہراں دی نسبت اضافہ قدرے سست رہے گا اگرچہ لہر دی نمو تے دورانیے بارے ہلے بے یقینی جاری اے۔ ڈیٹا اُتے باقاعدگی نال نظرثانی جاری ہوئے گی۔ انفیکشن تے بیماری دی سطح ہلے وی بُلند رہوئے گی تے ایس لئی زندگیاں، معیشت تے پبلک سروسز دی ڈلیوری وچ خلل رہوئے گا۔ ایہہ فیصلہ 12 جولائی نوں چار ٹیسٹاں دی اسسمینٹ، این ایچ ایس اُتے اثر سنے، کیتا جائے گا کہ آیا 19 جولائی نوں مرحلہ 4 وچ داخل ہویا جائے یا نہ۔

ملک ولوں کیتی گئی پیشرفت نوں سب توں وڈا خطرہ اک تشویش ناک قسم یعنی ویریئنٹ آف کنسرن توں اے جہڑی کہ کُلی یا جُزوی طور تے قوت مدافعت توں بچ نکلدی اے۔ شواہد مجود نیں کہ کجھ مجودہ قسماں دے خلاف حفاظتی ٹیکے گھٹ موثر ثابت ہو سکدے نیں، جسراں کہ بیٹا قسم،^{[footnote 4]} تے حکومت نوں پتہ نئیں کہ آون والے مہینیاں تے سالاں وچ کیڑیاں نویں قسماں سامنے آ سکدیاں نیں۔ کسے نویں قسم دے بغیر وی، اگلے موسم سرما وچ کوویڈ-19 دے کیساں دا دوبارہ توں جنم ہو سکدا اے، جس دا دیگر موسمی تنفسی بیماریاں، جیویں انفلواینزا^{[footnote 5]} دی وجہ نال مزید وگڑن دا امکان اے۔

ایس لئی، جدوں انگلینڈ روڈ میپ دے مرحلہ 4 وچ داخل ہوئے گا تے حکومت وائرسز دے پھیلا دی وجہ توں ہون والیاں بیماریاں دے خطرے دا بندوبست کرنا جاری رکھے گی۔ ایہہ حکومت دے عالمی وباء دے خلاف ردعمل دے نویں مرحلے دا نقطہ آغاز ہوئے گا، جس وچ ہر کسے دی روزمرہ زندگیاں اُتے سخت پابندیاں لان توں پرے جانا، تے لوکاں نوں مشورہ دین ول توجہ دینا کہ اوہ اپنے آپ تے دوجیاں دی حفاظت کیویں کرن، ایس دے نال خطرے نوں گھٹ کرن لئی مخصوص مداخلت کیتی جائے گی۔ ایہہ کرن لئی حکومت:

1. بوسٹر ٹیکیاں تے ٹیکے لگوان لئی ہمت افزائی دے ذریعے ملک دی ویکسین دی حفاظتی دیوار مزید مضبوط کرے گی۔
2. قوانین دے بجائے گائڈنس دے ذریعے لوکاں نوں باعلم فیصلے کرن دے قابل بنائے گی۔
3. اپنے بین الاقوامی حریفاں دی مطابقت نال ٹیسٹ، ٹریس تے آئسولیٹ کرن دے منصوبیاں نوں برقرار رکھے گی۔
4. نویں قسماں دے عالمی سطح اُتے نمودار ہون تے یوکے وچ داخل ہون دے خطرے نوں گھٹ کرن لئی بارڈر اُتے خطرے دا بندوبست کرے گی تے بین الاقوامی رسپانس یعنی ردعمل وچ مدد دے گی۔
5. غیر متوقع حالات دا مقابلا کرن لئی ہنگامی اقدامات برقرار رکھے گی ایہہ تسلیم کردے ہوئے کہ جیویں ملک کوویڈ-19 دے نال جینا سکھے گا مزید کیسز، ہسپتال وچ داخلے تے موتاں واقع ہون گیئاں۔

ایہہ دستاویز اوہناں انتظامات نوں بیان کردی ہے جہڑے انگلینڈ وچ نافذ کیتے جان گے۔ علاقائی حکومتاں یعنی ڈیوالوڈ ایڈمنسٹریشنز سکاٹ لینڈ، ویلز تے آئر لینڈ لئی منصوبے طے کر رہیاں نیں۔

1. ملک دے تحفظ دی دیوار ویکسین نوں ہور تکڑا کرو

2 جولائی تک، انگلینڈ وچ 38 ملین لوکاں نوں ویکسن دی پہلی تے 28 ملین لوکاں نوں دوجی ڈوز مل چکی اے۔^{[footnote 6]} حکومت نوں توقع اے کہ 19 جولائی تک ہر بالغ فرد نوں ویکسین دی پہلی خوراک ملن دا موقع مل چُکیا ہوئے گا، تے دو تہائی بالغ افراد نوں اوہناں دی دوجی خوراک مل چُکی ہوئے گی۔ ویکسین دے رول آوٹ وچ مزید تیزی لیاون لئی حکومت 40 سال توں گھٹ لوکاں لئی دوجی خوراک نوں اگے لیا کے پہلی خوراک توں اٹھ ہفتے بعد کر رہی جس نال سارے گروپس لئی خوراکاں دے درمیان وقفہ مختصر ہو کے اٹھ ہفتے رہ جائے گا۔ جے رسد مستحکم رہی، تے ایس دا مطلب ایہہ ہوئے گا کہ سارے بالغ افراد نوں ستمبر دے وسط تک ویکسین دا پورا کورس مکمل کروان دا موقع مل جائے گا۔ خودمختار جوائنٹ کمیٹی برائے ویکسینیشن و امیونائزیشن (JCVI) نے مشورہ دتا ایہہ کہ خوراکاں دے مابین گھٹ توں گھٹ 8 ہفتے دا وقفہ رکھیا جانا چاہیدا اے کیوں جے شواہد دسدے نیں کہ خوراکاں دے مابین لمبے وقفیاں دا نتیجہ زیادہ بہتر طویل مدتی حفاظت دی شکل وچ نکلدا اے، ماسوا چند محدود حالات دے^{[footnote 7]}

پبلک ہیلتھ انگلینڈ (PHE) دا تجزیہ تجویز کردا اے کہ آکسفرڈ/آسٹرازینیکا یا فائزر/بائیوٹیک ویکسین دی اک خوراک ڈیلٹا ویرئنٹ دی وجہ توں علامتاں دے نال ہون والی بیماری نوں ~35% تے ہسپتال وچ داخلے نوں ~80% تک روکدی اے۔ دوجی خوراک علامتاں دے نال ہون والی بیماری دے خلاف ~79% تک تے ہسپتال وچ داخلے دے خلاف ~96% تک تحفظ دیندی اے۔^{[footnote 8]}

مجودہ شواہد دی بنیاد اُتے دتا جان والا مشورہ اے کہ سب توں زیادہ حساس یعنی ولنرایبل لوکاں نوں کوویڈ-19 دی بوسٹر ویکسین دتی جائے جو کہ ستمبر 2021 توں شروع ہوئے گی۔^{[footnote 9]} بوسٹر پروگرام دا مقصد نویں قسماں یعنی ویرئنٹس دے خلاف اضافی مدافعت پیدا کرنا، تے سب توں ودھ حساس یعنی ولنرایبل لوکاں وچ موسم سرما دے مہینیاں توں پہلاں کوویڈ-19 دی بیماری دے خلاف تحفظ نوں ودھ توں ودھ کرنا اے جدوں این ایچ ایس اُتے ودھ دباء ہوئے گا کیوں جے غیر-کوویڈ-19 ہنگامی طلب اپنی چوٹی اُتے ہُندی اے۔

بوسٹر خوراک گروہاں نوں دو مرحلیاں وچ پیش کیتی جائے گی، جے ممکن ہویا تے، سالانہ انفلواینزا دے حفاظتی ٹیکیاں دے نال دتی جائے گی۔ پہلے مرحلے وچ، بُوسٹر 16 سال یا زیادہ عمر دے مدافعت باختہ یعنی امیونوسپریسڈ بالغ افراد؛ زیادہ عمر والے بالغ افراد لئی بنائے گئے کیئر ہومز وچ رہن والے لوکاں؛ 70 سال یا ودھ عمر دے سارے بالغ افراد؛ 16 سال یا ودھ عمر دے طبی طور تے انتہائی حساس یعنی ولنرایبل افراد تے فرنٹ لائن ہیلتھ تے سوشل کیئر دے کارکنان نوں پیش کیتی جائے گی۔ پہلے مرحلے توں بعد جنی چھیتی عملی طور تے ممکن ہویا، دوجے مرحلے وچ بوسٹر خوراک 50 سال یا زیادہ عمر والے سب افراد؛ انفلواینزا یا کوویڈ-19 دے ہائی رسک گروپ والے 16-49 سال دے سارے افراد^{[footnote 10]} تے مدافعت باختہ یعنی امیونوسپریسڈ افراد دے گھر والے روابط یعنی کونٹکیٹس نوں پیش کیتی جائے گی۔ بوسٹر مہم دی سفارش کردہ شکل - ایس گل سیمت کہ کدوں، کس نوں تے کیڑی ویکسین (ویکسیناں) استعمال کیتیاں جان گیئاں - مزید شواہد دی دستیابی دی وجہ توں تبدیل ہو سکدی اے۔

حکومت نے JCVI نوں بچیاں دے حفاظتی ٹیکیاں بارے مشورہ فراہم کرن لئی کہیا اے۔ جدوں حکومت نوں مشورہ مل جائے تے ایس اُتے دھیان نال غور کیتا جائے گا، تے اپ ڈیٹ فراہم کیتی جائے گی کہ حکومت ایس بارے اگے کیہ کرنا چاہندی اے۔

ایس توں علاوہ، حکومت کیئر ہومز وچ کم کرن والے عملے دی تعیناتی لئی کوویڈ-19 دے حفاظتی ٹیکیاں دی شرط رکھ کے سب توں ودھ حساس یعنی ولنرایبل لوکاں دا تحفظ کرن دا مصمم ارادہ رکھدی اے۔ حکومت تھوڑے عرصے بعد اِک مشاورت شروع کر رہی اے کہ آیا ایہہ شرط ہیلتھ کیئر مزید سوشل کیئر والے اداریاں جیویں ڈومیسلری کیئر تک وی ودھائی جائے یا نہ۔

طویل مدتی بنیاداں اُتے بُوسٹر حفاظتی ٹیکیاں دا کوویڈ-19 دا بندوبست کرن دا حصہ بنن دا امکان اے، دوجیاں دوایاں بشمول اینٹی وائرلز تے علم الاعلاج دے۔ اپریل وچ، وزیرِ اعظم نے اک اینٹی وائرل ٹاسک فورس دے قیام دا اعلان کیتا سی۔^{[footnote 11]} ٹاسک فورس اینٹی وائرل دی پیشرفت دے سلسلے وچ قیادت کر رہی اے، جو کہ جے محفوظ تے موثر ہون دے بارے وچ اگر منظور ہو گئی، تے ایہہ ٹرانسمیشن یعنی منتقلی دی زنجیر نوں توڑ سکدی اے، ہسپتال وچ داخل ہون والے مریضاں دی تعداد نوں گھٹ کر سکدی اے تے صحت دی بحالی دے دورانیے نوں گھٹ کر سکدی اے۔ حکومت کوویڈ-19 دے طویل المدتی بندوبست تے ایس دے اثرات دے تدارک لئی حفاظتی ٹیکیاں دے پروگرام دے نال دوجے علاجاں دی نشاندہی تے فراہمی کرن دا کم جاری رکھے گی۔ ایس نال ایہہ گل یقینی بن جائے گی کہ وائرس دا بندوبست دوجیاں تنفسی بیماریاں دے نال مینج کیتا جا سکے اور ایہہ کہ طویل مدت وچ یوکے مستقبل دی کسے وی عالمی وباء لئی تیار رہوئے۔

2. عوام نوں باعلم فیصلے کرن دے قابل بناؤ

روڈمیپ انگلینڈ وچ لاک ڈاؤن وچوں باہر آون لئی چار اقدام بیان کردا اے۔^{[footnote 12]} جون دی 14 تریخ نوں وزیراعظم نے زیادہ تیزی نال منقل ہون والے ڈیلٹا ویرئنٹ دی وجہ ہون والے اضافی خطرے تے غیر یقینی دی وجہ توں مرحلہ 3 وچ چار ہفتے دے توقف دا اعلان کیتا سی۔ حکومت 12 جولائی نوں دوبارہ چار ٹیسٹس دا جائزہ لے گی ایہہ فیصلہ کرن لئی کہ آیا 19 جولائی نوں مرحلہ 4 ول جایا جائے یا نہ۔

ایہہ اپ ڈیٹ ضوابط تے گائڈنس طے کردی اے جنہاں دا اطلاق مرحلہ 4 وچ ہوئے گا جنہاں دی تیاری لئی کاروباری اداریاں تے عام افراد کول وقت ہوئے۔ اس نقطہ نظر نوں روڈ میپ دے سماجی دوری بارے جائزیاں، سرٹیفیکیشن اور ایونٹس ریسرچ پروگرام دی معلومات دی بنیاد اُتے تیار کیتا گیا اے۔ ایونٹس ریسرچ پروگرام دے پہلے مرحلے دے نتائج 25 جون نوں شائع کیتے گئے سن،^{[footnote 13]} تے سماجی دوری دے نتائج تے سرٹیفیکیشن دے جائزے ایس دستاویز دے نال دستیاب نیں۔

مرحلہ 4 اُتے، سماجی رابطے، جیون و مرن دیاں تقریباں بارے باقی ماندہ قنونی پابندیاں ہٹا دے گی، تے باقی ماندہ بند اداریاں نوں کھول دے گی۔ ایس دے بجائے حکومت لوکاں نوں باعلم فیصلے کرن دے قابل بنائے گی کہ اپنے آپ تے دوجیاں نوں درپیش خطریاں دا بندوبست کسراں کرنا اے۔ حکومت لوکاں تے کاروباری اداریاں نوں گائڈنس فراہم کرے گی کہ اوہ کسراں کوویڈ-19 دے کھلار نوں گھٹ کرن تے دوبارہ توں جنم لین والی لہر دے اثرات نوں گھٹ کرن لئی مدد دین وچ مدد کرن جو کہ این ایچ ایس اُتے ناقابل برادشت دباؤ پاندی اے۔

ایس دا مطلب ایہہ اے کہ مرحلہ 4 وچ:

• سماجی رابطے اُتے تمام باقی ماندہ قیود (فی الحال انڈورز 6 لوک یا 2 گھرانے، آوٹ ڈورز 30 افراد) ختم کر دتیاں جان گیئاں تے اگے توں ایہہ پابندیاں نہیں ہون گیئاں کہ کسے وی ماحول وچ، انڈورز یا اوٹ ڈورز کنے لوک مل سکدے نیں۔
• نائٹ کلبز سنے تام ادارے کُھل سکن گے۔ وڈے ایونٹس، جیویں موسیقی دے کنسرٹس تے کھیڈاں حاضرین اُتے کسے پابندی یا سماجی دوری دی شرط توں بغیر ہو سکدے نیں۔
• جیون مرن دیاں تقریباں جیویں شادیاں، جنازیاں، بار/بیٹ مزواہز تے بپتسمہ یعنی بیپٹزم اُتے ساب پابندیاں ختم ہو جان گیئاں، بشمول حاضرین دی تعداد اُتے باقی ماندہ پابندیاں دے۔ جین مرن دیاں تقریباں وچ اگے توں ٹیبل سروس دی شرط نہیں ہوئے گی نہ ای گان یا نچن اُتے پابندیاں ہون گیئاں۔
• کسے وی ادارے یعنی سیٹنگ وچ داخل ہون لئی کوویڈ-سٹیٹس سرٹیفیکیشن دی قنونی شرط نہیں ہوئے گی۔ ادارے پہلاں توں ای آون والے لوکاں کولوں کوویڈ-سٹیٹس طلب کرن دے اہل نیں، جدوں تک کہ اوہ سنے مساواتی قنون یعنی اکوالٹی لاء دے تحت مجودہ قنونی ذمہ داریاں پوری کردے نیں۔ حکومت افراد لئی اِک راستہ فراہم کر رہی اے کہ اوہ آسانی نال اپنا کوویڈ-سٹیٹس دکھا سکن۔ ایہہ مکمل ویکسین کورس پورا کرن نال حاصل ہو سکدا اے، اِک حالیہ منفی ٹیسٹ نال، یا فطری مدافعت دے ثبوت نال - بذریعہ این ایچ ایس دی ایپ اُتے این ایچ ایس دے کوویڈ پاس۔
• سارے ماحولاں وچ فیس ماسک پان دی شرط ہٹا لئی جائے گی۔ کوویڈ-19 دے کھلار نوں گھٹ کرن وچ مدد دین لئی، شائع شدہ (یا مطبوعہ) گائڈنس مشورہ دے گی کہ فیس ماسک پہنن نال تہانوں تے دوجے لوکاں نوں خطرہ گھٹ جائے گا، جتھے تُسی ایسے لوکاں نال بند تے بھیڑ والی تھانواں وچ رابطے وچ آوندے او جنہاں نال تُسی عام طور تے نہیں رہندے۔
• سماجی دوری دے ضابطے (2 میٹر یا اضافی احتیاطاں نال 1 میٹر) چُک لئے جان گے۔ تہانوں دوجے لوکاں نال قریبی رابطے وچ آون والے خطرے بارے غور کردے رہنا چاہیدا اے، خاص طور تے جے تُسی طبی طور تے انتہائی حساس یعنی ولنرایبل او یا تہانوں مکمل حفاظتی ٹیکے نہیں لگے۔ سماجی دوری دی لوڑ صرف چند محدود حالات وچ ای ہوئے گی: تشویش دا باعث نویاں قسماں یعنی ویرئنٹس آف کنسرن دے افراد دے درمیان منتقل ہون دے خطرے دا تدارک کرن لئی مسافراں لئی جہاز توں اُترن تے بارڈر کنٹرول دے درمیان داخلے دے مقامات یعنی پورٹس آف اینٹری اُتے، تے اوہناں لوکاں نوں دوجے لوکاں توں سماجی فاصلہ برقرار رکھنا جاری رکھنا چاہیدا اے جہڑے سلیف-آئسولیٹ کر رہے ہون، خاص طور تے جتھے اوہناں دا مثبت ٹیسٹ آجاندا اے۔ صحت تے کیئر والے ادارے انفیکشن دا تدارک تے کنٹرول کرن والے ضروری مناسب اقدامات برقرار رکھنا جاری رکھن گے تے ایہناں اُتے تسلسل نال نظرثانی جاری رہے گی۔ ایس موسم گرما وچ تازہ ترین طبی شواہد دی روشنی وچ گائڈنس اپ ڈیٹ کیتی جائے گی۔
• انفرادی ماحولاں یعنی سیٹینگز وچ جتھے تیزی نال پھیلن دے خطرے خاص طور تے زیادہ ہون اوتھے ڈائریکٹر آف پبلک ہیلتھ اوہناں تھانواں نوں چلان والے لوکاں نال مشاورت دے نال مشورہ دے سکن گے کہ جے ضروری ہوئے تے بیماری دے پھیلا نوں روکن لئی سماجی دوری دا نفاذ کیتا جائے۔ ایہہ مہدف یعنی ٹارگٹڈ، محدود وقت لئی ہونا چاہیدا اے تے ایس دا اطلاق اوہناں تھانواں وچ ہونا چاہیدا اے جہڑیاں بند ہون تے حساس یعنی ولنرایبل کمیونٹیز لئی ہون، جیویں جیلاں، امیگریشن بے دخلی مراکز تے بے گھر افراد لئی پناہ گاہواں۔
• حکومت لئی اگے توں مزید ضروری نہیں ہوئے گا کہ اوہ لوکاں نوں گھروں کم کرن دی ہدایت دیوئے۔ آجر کم دی تھانواں وچ واپسی دا منصوبہ بنانا شروع کر سکدے نیں۔
• ضوابط جہڑے کاروباری اداریاں اُتے کوویڈ-سیکیور شرائط دا نفاذ کردے نیں، سنے ٹیبل سروس تے میزاں دے درمیان فاصلے دے، چُک لئے جان گے۔ ‘محفوظ طریقے نال کم کرن’ والی گائڈنس نوں اوہناں معقول احتیاطاں دیاں مثالاں فراہم کرن لئی اپڈیٹ کیتا جائے گا جو آجر اپنے کم دی تھانواں وچ خطرے نوں گھٹ کرن لئی کر سکدے نیں۔ آجراں نوں خطرے دیاں اسسمینٹس یعنی جائزے تیار کرن لئی ایس گائڈنس نوں مدِنظر رکھنا چاہیدا اے جہڑے کہ اوہ عالمی وباء توں پہلاں ہیلتھ اینڈ سیفٹی ضوابط دے تحت تیار کرن دے پابند سن۔
• کاروباری اداریاں نوں کسے ایسے کارکن نوں کم اُتے آون لئی نہیں کہنا چاہیدا جو کہ سیلف-آئسولیٹ کر رہیا ہوئے تے ایس گل نوں یقنی بنانا چاہیدا اے کہ اوہ کارکن تے گاہک اوتھے نہ آون جنہاں دی طبعیت ٹھیک نہیں۔
• کاروباری اداریاں دی ہمت افرائی کیتی جائے گی کہ اوہ عملے تے گاہکاں نوں باقاعدگی نال ہتھ صاف کرن لئی کہن گے تے اوہناں شیواں نوں صاف کرن گے جنہاں نوں کثرت نال ہتھ لگدے نیں۔ حکومت ایس بارے وچ کاروباری اداریاں نوں گائڈنس یعنی راہنمائی فراہم کرے گی کہ اوہ کسراں کم دی تھاں وچ غیر ضروری رابطے نوں گھٹ کر سکدے نیں، جتھے قابل عمل ہوئے۔ آپریٹرز دی ہلے وی ہمت افزائی کیتی جائے گی کہ اوہ جتھے وی قابل عمل ہوئے اوتھے بیرونی تھانواں استعمال کرن تے انڈور تھانواں لئی تازہ ہوا دی رسد بارے غور و فکر کرن۔ ہوا دی خراب آمدورفت والی جگہ دی نشاندہی کرن لئی کاربن ڈائی آکسائڈ (CO2) مانیٹرز استعمال کیتے جا سکدے نیں جس وچ کاروباری اداریاں نوں تاکید کیتی جائے گی کہ اوہ ہوا دی آمدورفت نوں بہتر کرن جے CO2 دی ریڈنگ مسلسل زیادہ رہوئے۔
• کاروباری اداریاں نوں تاکید کیتی جائے گی کہ اوہ کیو آر کوڈ آویزاں کرن تاں جے گاہک چیک اِن کرن لئی این ایچ ایس دی کوویڈ-19 ایپ دا استعمال کر سکن، این ایچ ایس ٹیسٹ اینڈ ٹریس نوں سپورٹ کرن لئی، اگرچہ ایہہ ہُن اگے توں قنونی شرط نہیں رہوئے گی۔
• حکومت ابتدائی سالاں، اسکولاں، کالجاں اور اعلی تعلیم دے اداریاں وچ حفاظتی اقدامات دے کم از کم اقدامات نوں برقرار رکھن لئی نافذ العمل کنٹرول نوں تبدیل کرے گی جدکہ زیادہ توں زیادہ حاضری اور بچیاں اور نوجواناں دی تعلیم وچ خلل نو گھٹ توں گھٹ کرے گی۔ حکومت دا ارادہ اے کہ مرحلہ 4 توں ہُن بچیاں نوں مستقل گروہاں (‘ببلز’) وچ رہن دی ضرورت نئیں ہوئے گی، تے ابتدائی سالاں دی اداریاں، اسکولاں یا کالجاں وچ معمول دے مطابق رابطے د ا سراغ لگان دی ضرورت نئیں ہوئے گی، جس نال آئسولیٹ کرن والے بچیاں دی تعداد نوں کم توں کم کرن وچ مدد ملے گی۔ مخصوص تعلیمی اداریاں وچ رابطیاں دیاں سراغ رسانی یعنی کونٹیکٹ ٹریسنگ صرف اوس ویلے ای شروع کیتی جائے گی جدوں ایس نوں کسے مقامی پھیلاؤ دے ردعمل وچ ضروری سمجھیا گیا۔
• حکومت 18 سال توں کم عمر افراد نوں وی مستثنیٰ قرار دین دا ارادہ رکھدی اے جہڑے سیلف-آئسولیٹ کرن دی ضرورت توں کسے مثبت کیس دے قریبی رابطے نیں، مکمل طور تے ویکسین لگن والے لوکاں دے طریقہ کار دی مطابقت نال (جسراں کہ تھلے دتے گئے نیں)۔ مزید تفصیل مقررہ وقت وچ شائع کیتی جائے گی اور ایہہ تبدیلیاں موسم گرما دے آخر وچ نافذ ہون دا امکان اے۔ یونیورسٹیاں وچ ذاتی طور پر پڑھان اور سیکھن اُتے کوئی پابندی نئیں ہوئے گی۔
• محکمہ تعلیم جلد ای مزید تفصیل طے کرے گا تے گرمیاں دا دورانیہ تے ایس دے بعد دی ٹرم دوہاں اُتے محیط مرحلہ 4 توں تعلیم دے انتظامات لئی نئی گائڈنس یعنی رہنمائی شائع کرے گا۔
• کیئر ہومز وچ حکومت اُس پابندی نوں چُک لئے گی جہڑی ہر مکین نوں چار نامزد ملاقاتیاں تک محدود کردی اے۔ کیئر ہومز نوں محفوظ رکھن لئی جد کہ جس حد تک ممکن ہو سکے ملاقاتاں نوں معمول دے مطابق بنان لئی حکومت مخصوص گائڈنس یعنی رہنمائی شائع کرے گی۔ کیئر ہومز لئی اوہناں انفیکشن دے تدارک تے کنٹرول کرن والے اقدامات نوں برقرار رکھن دی لوڑ ہوئے گی جہڑے مکیناں دی انفیکشن دے خطرے دے خلاف حفاظت کرن لئی ضروری نیں۔

پابندیاں چُکن دا ایہہ مطلب نہیں کہ کوویڈ-19 دے خطرے ٹل گئے نیں۔ ایس دی بجائے ایہہ حکومت دے عالمی وباء دے ردعمل لئی نویں مرحلے دا آغاز اے جس دے دوران لوکاں نوں اپنے آپ تے دوجیاں نوں درپیش خطریاں دا بندوبست کرن دی لوڑ ہوئے گی جد کہ ملک وائرس نال زندہ رہنا سکھ رہیا اے۔ مرحلہ 3 دے حصے دے طور تے دوستاں تے رشتے داراں نال ملن والی اپ ڈیٹ کیتی گئی گائڈنس نوں اگے ودھاندے ہوئے، حکومت مشاورتی یعنی ایڈوائزری گائڈنس فراہم کرے گی کہ کسراں لوک خود تے دوجیاں نوں درپیش خطریاں دا بندوبست کر سکدے نیں۔ ایہہ بیان کردی اے کہ کسراں ہیٹھلے رویّے مفید نیں:

1. جتھے ممکن ہوئے چنگی طرح ہوا دار تھاں وچ ملنا، جیویں عمارتاں توں باہر یا کھڑکیاں کھول کے اندر۔
2. فیس ماسک پانا جدوں تُسی اوہناں لوکاں نال رابطے وچ آوندے او جنہاں نوں عام طور بند تے بھیڑ والیاں تھانواں وچ نہیں ملدے۔
3. دن بھر دے دوران صابن تے پانی نال ہتھ دھونا یا ہینڈ سینی ٹائزر استعمال کرنا۔
4. کھنگدے یا نچھ مار دے ویلے اپنا مُنہ تے نک ڈھکنا۔
5. بیماری اپنے دوستاں، رشتے داراں، کم دے ساتھیاں تے اپنی کمیونٹی وچ دوجے لوکاں نوں بیماری منتقل کرن دے خطرے نوں گھٹ کرن لئی جے طبعیت خراب ہوئے تے گھر وچ ای رہنا۔
6. انفرادی خطریاں اُتے غور کرنا جیویں طبی حساسیت یعنی ولنرایبلیٹی تے ویکسینیشن دا سٹیٹس۔

حکومت لوکاں اُتے زور دیندی رہوئے گی کہ اوہ حفاظتی ٹیکے لگوان، تے جے اوہناں وچ علامتاں ہون تے فیر اوہ سیلف-آئسولیٹ کرن تے ٹیسٹ کروان۔ جے لوکاں دا ٹیسٹ مثبت آوندا اے یا اوہناں نوں این ایچ ایس ٹیسٹ اینڈ ٹریس ولوں ایہہ کرن لئی کہیا گیا اے تے فیر لوکاں لئی سیلف-آئسولیٹ کرنا قنونی شرط رہوئے گی۔ وائرس روکن وچ مدد دین لئی لوکاں دی ہمت افزائی کرنا جاری رہوئے گا کہ اوہ این ایچ ایس دی کوویڈ-19 دی ایپ دی جدید ترین قسم ڈاؤن لوڈ کرنا تے استعمال کرنا جاری رکھن۔

کوویڈ-19 ہون تے ایس نوں اگے منتقل کرن دے خطرے نوں گھٹ کرن لئی لوک اوہناں لوکاں نال رابطے نوں محدود کرن دا انتخاب کر سکدے نیں جنہاں نال اوہ عام طور تے نئیں رہندے، خاص طور تے جے اوہ طبی طور تے حساس یعنی ولنرایبل ہون۔ ایہہ اہم اے کہ اوہناں لوکاں دی رائے دا احترام کیتا جائے احساس کیتا جائے جہڑے پابندیاں چُکے جان دے دوران محتاط طرزعمل اپنانا چاہندے نیں۔

3۔ متناسب ٹیسٹ، ٹریس تے آئسولیٹ پلان برقرار رکھو

وائرس دا بندوبست کرن تے ممکنہ طور تے خطرناک قسماں دے پھیلن دے خطرے نوں گھٹ کرن لئی ٹیسٹ، ٹریس تے آئسولیٹ دا اک اہم تے جاری کردار اے۔ حکومت نوں توقع اے کہ ٹیسٹ، ٹریس تے آئسولیٹ دا سسٹم موسم خزاں تے موسم سرما دے دوران ضروری رہوئے گا۔

موسم خزاں تے موسم سرما دے دوران ملک دے وائرس دے نال زندہ رہنا لئی سپورٹ کرن لئی مسلسل ٹیک اپ تے تعمیل ضروری اے۔

علامتاں دی وجہ کیتی جان والی ٹیسٹنگ دستیاب رہنا جاری رہوئے گی۔ وائرس دے پھیلا نوں روکن تے نگرانی کرن لئی ٹریسنگ تے آئسولیشن دی کلیدی حیثیت رہوئے گی، جس دی تائید این ایچ ایس دی کوویڈ-19 ایپ کرے گی (اگرچہ چیک کرنا یا وینیوز نوں رابطہ دے کوائف فراہم کرنا ہُن رضاکارانہ ہو جائے گا)۔

باقاعدگی نال علامتاں توں بغیر کیسیاں دی ٹیسٹنگ کیس پھڑن تے وائرس دے انتقال دی زنجیر توڑن وچ مدد کرنا جاری رکھے گی۔ جدوں لوکی اپنے خطرے تے دوجیاں نوں درپیش خطرے دا بندوبست کرن گے تے فیر عارضی مدت دے دوران ایہہ مددگار ثابت ہوئے گا۔ ایہہ خاص طور تے اوہناں اُتے مرکوز ہوئے گا جنہاں دی مکمل طور تے ویکسین نہیں ہوئی، جہڑے زیرِ تعلیم نیں، تے جہڑے زیادہ خطرے والے اداریاں وچ نیں جیویں این ایچ ایس، سوشل کیئر تے جیلاں۔ لوک خطرے دے عرصیاں دا بندوبست کرن وچ مدد دین لئی قریبی رابطے وچ آون توں پہلاں اِک مفت ٹیسٹ کروان دا انتخاب وی کر سکدے نیں جیویں کم دی جگہ واپس جانا، زیادہ خطرے والے ماحول وچ قریبی رابطہ یا جدوں کسے حساس یعنی ولنرایبل فرد نال زیادہ لما عرصہ گزارنا ہوئے۔ کمیونٹی ٹیسٹنگ لوکل اتھارٹیز نوں غیر متناسب طور تے متاثر ہون والیاں تے دیگر ہائی-رسک گروہاں اُتے توجہ مرکوز کرن وچ مدد دے گی۔

حکومت دا ارادہ اے کہ اوہ اوہناں لوکاں نوں سیلف-آئسولیٹ کرن دی شرط توں استثنیٰ دے دیوئے جنہاں نوں مکمل حفاظتی ٹیکے لگ چُکے نیں جے اوہناں دا رابطہ کسے مثبت کیس نال ہو جاندا اے، جس وچ ایسی ہی استثنیٰ 18 سال توں گھٹ عمر دے لوکاں لئی اے (جسراں کہ مندرجہ بالا)۔ کسے وی فرد جس دا ٹیسٹ مثبت آوندا اے اوس نوں سیلف-آئسولیٹ کرنا ہوئے گا قطع نظر اوہناں دے ویکسینیشن سٹیٹس دے۔ صحیح وقت آون اُتے مزید تفصیلات شائع کیتاں جان گیئاں تے تبدیلیاں دا نفاذ موسم گرما دے اواخر وچ ہوئے گا۔

گھٹ توں گھٹ ستمبر دے آخر تک، سیلف-آئسولیشن دا نفاذ تے سپورٹ اوسے طرح ہی جاری رہوئے گی جسراں کہ ایس وقت اے۔ جہڑے مثبت کیس تے قریبی رابطے گھروں کم نہیں کر سکدے تے آئسولیشن دی وجہ توں مالی تنگی دا سامنا کر سکدے نیں اوہ ٹیسٹ اینڈ ٹریس سپورٹ پیمینٹ ولوں 500£ دی رقم دے یا اپنی لوکل اتھارٹی ولوں مالی معاونت دے اہل ہو سکدے نیں۔ آئسولیشن لئی عمل سپورٹ وچ دوا دی ڈلیوری سروس تے لوکل اتھارٹیز ولوں فراہم کردہ اعانت شامل رہوئے گی۔

4۔ سرحد اُتے خطریاں دا بندوبست کرو تے عالمی ردعمل یعنی رسپانس دی معاونت کرو

ویریئنٹس آف کنسرن یعنی تشویش دا باعث نویاں قسماں اوس پیشرفت نوں درپیش سب توں وڈا خطرہ نیں جہڑی کہ ملک نے روڈمیپ دے ذریعے پابندیاں نرم کرن وچ کیتی اے۔ آون والے مہینیاں تے سالاں وچ نویاں قسماں یعنی ویرئنٹس عالمی سطح اُتے سامنے آونا جاری رہن گے، تے اوہ نویاں قسماں وی ہو سکدیاں نیں جو کہ مدافعتی ردعمل توں بچ جاندیاں نیں، جس نال حفاظتی ٹیکیاں دی وجہ ملیا تحفظ کمزور ہو سکدا اے۔ نویاں قسماں دی وجہ توں درپیش خطرے دا تدارک کرن لئی حکومت اقدامات دا جاندار سیٹ برقرار رکھے گی، بشمول بارڈر اُتے مجود صحت دے اقدامات دے۔

حکومت نے بین الاقوامی سفر لئی اپنا ٹریفک لائٹ سسٹم مرتب کیتا اے، جہڑا کہ گلوبل ٹریول ٹاسک فورس (GTT) نے قائم کیتا اے جہڑا اوہناں اقدامات نوں بیان کردا اے جنہاں دا اطلاق ریڈ، ایمبر تے گرین ملکاں اُتے ہُندا اے۔^{[footnote 14]} خطرے دی ایہہ ریٹنگز باقاعدہ نظرثانی دے ہیتھ رکھیاں جا رہیاں نیں، ہر ہفتے اپ ڈیٹ کیتیاں جاندیاں نیں، یا زیادہ چھیتی، جے صحت دی صورتحال دا تقاضا ہوئے تے۔ ایہہ ضرروری اے کہ لوک اوہناں ضابطیاں اُتے عمل کرنا جاری رکھن جنہاں دا اطلاق اوس ملک اُتے ہُندا اے جتھوں اوہناں نے سفر کیتا سی۔

جی ٹی ٹی GTT نیں تِن چیک پوائنٹس وی طے کیتے نیں جنہاں اُتے حکومت ہر ٹیئر اُتے اطلاق ہون والے اقدامات اُتے نطرثانی کرے گی، ایہہ یقینی بنان لئی کہ اوہ متناسب رہن۔ 28 جون نوں پہلے ریویو پوائنٹ اُتے حکومت نے تصدیق کیتی سی کہ اقدامات دی اکثریت اپنی جگہ برقرار رہوئے گی، لیکن اپنا ارادہ ظاہر کیتا سی کہ ایمبر ملکاں وچوں آون والے لوک جنہاں نوں مکمل حفاظتی ٹیکے لگے ہون^{[footnote 15]} ہُن اوہناں نوں موسم گرما دے اواخر توں آئسولیٹ کرن دی لوڑ نہیں رہوئے گی۔ ٹرانسپورٹ سیکریٹری چھیتی ہی مزید تفصیلات طے کرے گا۔

یوکے دا تحفظ کرن دا مطلب ایہہ وی اے کہ ہر تھاں لوکاں نوں محفوظ رکھن لئی عالمی سطح اُتے ٹرانسمیشن نوں کنٹرول کیتا جائے تے تشویش دا باعث نویاں قسماں یعنی ویرئنٹس آف کنسرن دا مسلسل تدارک کیتا جائے۔ سفری پابندیاں ایس دا حصہ رہنا جاری رہن گیئاں۔ تائید وچ جی 7 نے بین الاقوامی سفر دے پائیدار دوبارہ آغاز لئی گل بات نوں اگے ودھان تے اتفاق کیتا سی۔ حکومت جی 7 نال، تے گل بات نال امریکہ تے ای یو نال ایہہ ایجنڈا پورا کرن دا مصمم ارادہ رکھدی اے۔

یوکے دی صدارت وچ جی 7 ملکاں دے رہنما عالمی سطح تے حفاظتی ٹیکے لگان دے منصوبے اُتے متفق ہو گئے نیں، جس وچ ترقی پذیر ملکاں نوں ترجیحی بنیاداں اُتے ویکسیز فراہم کیتیاں جان گیئاں۔ اگلے سال دے دوران فنانس تے ڈوز دے اشتراک نال 1 بلین خوراکاں فراہم کرن دے وعدے دے نال (یوکے ولوں 100 ملین خوراکاں سمیت)، جی 7 سپلائی نوں بہتر کرن تے ڈسٹریبیوشن تے ویکسینشن پروگرامز وچ مدد دین لئی دیگر بین الاقوامی شراکتداراں نال کم کرے گی۔ یوکے ایکسس ٹو کوویڈ-19 ٹولز ایکسلریٹر (ACT-A) دا سب توں وڈا ڈونر اے جس دی کویکس (COVAX) فیسلٹی نے ہُن تک 134 ملکاں نوں 95 ملین خوراکاں فراہم کیتیاں نیں۔^{[footnote 16]} ایہناں وچوں 90٪ توں ودھ آکسفرڈ-ایسٹرازینیکا ویکسین اے جس دی تیاری یوکے دی حکومت ولوں فراہم کیتی گئی رقم نال کیتی گئی سی۔

وزیراعظم نے مئی وچ پیتھوجن یعنی جرثومیاں دی نگرانی دے عالمی نیٹ ورک (‘گلوبل پینڈیمک ریڈار’) بارے منصوبیاں دا اعلان کیتا سی۔^{[footnote 17]} یوکے ورلڈ ہیلتھ آرگنائزیشن (WHO) تے دوجیاں نال مل کے ریڈار تیار کرن لئی کم کر رہیا اے تاں جے دنیا تشویش دا باعث نویاں قسماں یعنی ویرئنٹس آف کنسرن دا پتہ لا سکے تے ایہناں لئی ردِعمل تیار کر سکے اور مستقبل دیاں عالمی وباواں دے تدارک تے ردِعمل لئی تیاری نوں بہتر کر سکے۔ یوکے دی دنیا دی معروف جینومک سیکوینسنگ دی صلاحیت نویاں قسماں نوں پھڑن تے ایہناں لئی ردِعمل تیار کرن وچ کلیدی حصہ پائے گی، تے یوکے پہلاں توں ای انڈیا، نائجیریا تے برازیل دی ایس شعبے وچ صلاحیت بہتر کرن لئی مدد کر رہیا اے۔

5۔ ہنگامی منصوبے برقرار رکھو

روڈمیپ دے خاتمے دے بعد وی کافی خطرے مجود رہن گے، خاص طور تے ویریںٹس آف کنسرن یعنی تشویش دا باعث نویاں قسماں ولوں جو کہ حفاظتی ٹیکیاں توں بچ کے نکل سکدے دیاں نیں۔ وائرس ہلے وی ملک دے اندر تے باہر زیر گردش ہوئے گا تے ایس موسم سرما وچ کوویڈ-19 انفلواینزا تے دوجیاں تنفسی بیماریاں نال مل کے این ایچ ایس اُتے معمول دے موسم سرما دے دباء توں علاوہ اضافی دباء پاسکدا اے۔ حکومت نوں زیادہ خطرے والے عرصیاں دے دوران وائرس دا بندوبست کرن لئی اقدام لینے پے سکدے نیں پر جس حد تک ممکن ہو سکیا اوہ پابندیاں، جنہاں دی کافی زیادہ مالی، سماجی تے صحت دی قیمت ہو سکدی اے، لان دی بجائے پختہ گائڈنس نوں ترجیح دیوئے گی۔

بارڈر اُتے کنٹرولز دے نال، حکومت کول نویاں قسماں دے خطرے نال نبڑن لئی کئی طرح دے ٹولز مجود نیں، نگرانی، جینومک سیکوینسنگ، وباء پھیلنے دا بندوبست کرن دے تے دوایاں دی مدد سنے (دوبارہ توں حفاظتی ٹیکے لگان سنے)۔ جےشواہد نے ثابت کیتا کہ کسے خطرناک نویں قسم نوں دبان یا ایس دا بندوبست کرن لئی ضروری ہویا تے حکومت مقامی، علاقائی یا قومی سطح اُتے دوبارہ توں اقتصادی تے سماجی پابندیاں لگان لئی ہنگامی منصوبہ تیار رکھے گی۔ ایہہ اقدام این ایچ ایس اُتے ناقابل برداشت دباء توں بچن لئی صرف آخری حربے دے طور تے دوبارہ نافذ کیتے جان گے۔ حکومت 28 ستمبر تک مجودہ ضوابط نوں وی برقرار رکھے گی جہڑے عوام نوں درپیش صحت دے سنگین تے فوری خطریاں دا جواب دین لئی لوکل اتھارٹیز نوں مجاز بناندے نیں۔ حکومت مقامی علاقیاں لئی مناسب ویلے اُتے کوویڈ-19 آوٹ بریک مینجمنٹ فریم ورک دی اپ ڈیٹڈ شکل شائع کرے گی۔

کوویڈ-سٹیٹس سرٹیفیکیشن ریویو نے نتیجہ کڈھیا اے کہ فی الحال وزٹرز لئی کسے جگہ وچ داخل ہون لئی سرٹیفیکیشن دی قنون ولوں شرط عائد نئیں کیتی جا رہی۔ ریویو سرٹیفیکیشن دے سلسلے وچ ظاہر کیتے گئے خدشات نوں تسلیم کردا اے، سنے اوس بوجھ دے جہڑا ایہہ کاروباراں اُتے پائے گا۔ تاہم، ہو سکدا اے کہ سرٹیفیکیشن تقریباں جاری تے کاروبار کُھلے رکھن لئی اِک راہ فراہم کرے، جے ملک نوں موسم خزاں یا سرما وچ مشکل صورت حال دا سامنا ہویا تے۔ مستقبل وچ کسے وی نفاذ لئی مشاورت تے مناسب پارلیمانی جانچ نوں شامل کیتا جائے گا۔

6۔ ڈیٹا دی نگرانی کرنا تے اقدامات اُتے نطرثانی کرنا

حکومت، ایہہ ویکھن لئی کہ این ایچ ایس اُتے غیر پائیدار دباء دا کوئی خطرہ تے نہیں، باقاعدگی نال ڈیٹا دی نگرانی کردی رہوئے گی۔

سال دے اواخر وچ، حکومت موسم خزاں تے موسم سرما لئی تیاری دا جائزہ لئے گی۔ موسم خزاں دے شروع وچ حکومت ایہہ غور کرن لئی کہ کیڑیاں شرطاں نوں موسم سرما دے دوران جاری رہن دی لوڑ اے، کورونا وائرس ایکٹ تے باقی ماندہ ضوابط اُتے نظرثانی کرے گی۔

1. https://ourworldindata.org/covid-vaccinations ↩

2. https://www.gov.uk/government/publications/phe-monitoring-of-the-effectiveness-of-covid-19-vaccination ↩

3. سیج، کوویڈ-19 بارے نوے سیکنڈ دی میٹنگ، 9 جون 2021 https://www.gov.uk/government/publications/sage-92-minutes-coronavirus-covid-19-response-9-june-2021 ↩

4. https://www.who.int/publications/m/item/weekly-epidemiological-update-on-covid-19—25-may-2021 ↩

5. https://www.gov.uk/government/publications/jcvi-interim-advice-on-a-potential-coronavirus-covid-19-booster-vaccine-programme-for-winter-2021-to-2022/jcvi-interim-advice-potential-covid-19-booster-vaccine-programme-winter-2021-to-2022#fnref:5 ↩

6. https://coronavirus.data.gov.uk/details/vaccinations ↩

7. https://www.gov.uk/government/news/jcvi-advice-to-mitigate-impact-of-b1-617-2-variant ↩

8. https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/998411/Vaccine_surveillance_report_-_week_26.pdf ↩

9. https://www.gov.uk/government/publications/jcvi-interim-advice-on-a-potential-coronavirus-covid-19-booster-vaccine-programme-for-winter-2021-to-2022 ↩

10. پی ایچ ای دی گرین بُک وچ کوویڈ دی وجہ توں خطرے وچ مجود گروہ بیان کیتے گئے نیں: https://www.gov.uk/government/collections/immunisation-against-infectious-disease-the-green-book ↩

11. https://www.gov.uk/government/news/government-launches-covid-19-antivirals-taskforce-to-roll-out-innovative-home-treatments-this-autumn ↩

12. https://www.gov.uk/government/publications/covid-19-response-spring-2021 ↩

13. https://www.gov.uk/government/publications/events-research-programme-phase-i-findings ↩

14. https://www.gov.uk/government/publications/global-travel-taskforce-safe-return-of-international-travel ↩

15. مکمل حفاظتی ٹیکے: مکمل حفاظتی ٹیکیاں دا کورس مکمل کرن دے 14 دن بعد، چاہے ایس لئی دو خوراکاں دی لوڑ اے یا اِک خوراک دی (MHRA دے منطور شدہ شیڈیول دے مطابق) ↩

16. https://www.gavi.org/covax-vaccine-roll-out ↩

17. https://www.gov.uk/government/news/pm-announces-plan-for-global-pandemic-radar ↩